ENƆKI cɛli asiɛ’n su. Ɔ dili afuɛ 365 naan w’a wu. I sɔ’n kwla bo e nuan. Afin andɛ’n, sɛ be waan sran kun w’a cɛ dan-o, yɛle afuɛ 90. Sanngɛ, Enɔki i blɛ su’n, sran ng’ɔ le afuɛ 365 ɔ timan oke. I afuɛ kɔe 5.000 yɛ, sran’m be cɛ kpa tra andɛ sran mun lelele. Kɛ bé wú Enɔki’n, nn Adam m’ɔ ti sran klikli’n, ɔ le afuɛ 600 tra su. Yɛ ɔ ɲannin afuɛ 900 tra su naan w’a wu. Adam i anunman wie’m be afuɛ’n trɛli i liɛ’n. Ɔ maan, kannzɛ Enɔki le afuɛ 365, w’a yoman kpɛnngbɛn sɔ liɛ. Sanngɛ, ɔ wuli.

Atrɛkpa’n, sa ng’ɔ juli naan w’a wu’n yɛ: Cɛn kun’n, Enɔki kannin sa nga Ɲanmiɛn wá fá yó i blɛ sufuɛ mun’n i ndɛ kleli be. Sran sɔ’m be sroman Ɲanmiɛn. Ɔ maan, be fali ya dan kpa. Be kannin Ɲanmiɛn i wun ndɛ tɛtɛ. Yɛ be ɲin cili Enɔki. Be kwlá yoman Ɲanmiɛn i like fi. Sanngɛ Enɔki liɛ’n, be kwla kle i ɲrɛnnɛn. I sɔ yɛ be kunndɛli kɛ bé yó-ɔ. Enɔki wanndili be bo. Cɛn sɔ’n nun’n, ɔ buli i kɛ ɔ su wunmɛn i awlofuɛ mun kun. ?Blɛ kekle sɔ’n nun’n, ɔ buli i yi’n, nin wa bla mun, nin i wa Mɛtisela, ɔ nin i wa kpɛnngbɛn mɔ be flɛ i kɛ Lemɛki’n be akunndan? (Bo Bolɛ 5:21-23, 25) ?Naan i liɛ’n wíe lɛ sakpa?

Biblu’n kanman Enɔki i su ndɛ kpanngban. I wun ndɛ kpe kaan sa o Biblu’n i lika nsan nun. (Bo Bolɛ 5:21-24; Ebre Mun 11:5; Zid 14, 15) Sanngɛ, i su ndɛ sɔ’n kle kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su dan. ?A mian ɔ ɲin naan w’a nian ɔ awlobo’n i lika? ?Annzɛ a kplin ɔ ɲin naan w’a kwla yo sa ng’ɔ ti kpa’n? Sɛ ɔ ti sɔ’n, ɔ fata kɛ a si Enɔki i su ndɛ’n. I liɛ’n, á kúnndɛ kɛ á láfi Ɲanmiɛn su kɛ i sa.

Kɛ bé wú Enɔki’n, nn klɔ sran’m b’a saci tɛ dan. Kɛ ɔ fɛ i Adam su m’ɔ́ fá sín i osuosu’m be nun’n Enɔku ti sran nso su. Blɛ sɔ nun’n, nn Adam nin Ɛvu be yoli sa tɛ’n ɔ nin a cɛman sɔ liɛ. Ɔ maan, fɔ’n nin a wluman klɔ sran’m be nun dan. I sɔ’n ti, be cɛ kpa naan b’a wu. Sanngɛ, be nin Ɲanmiɛn be nantiman klanman. Be yo sa sukusuku nin sa kekleekle mun. Kaɛn m’ɔ kunnin i niaan bian Abɛli’n yɛ ɔ boli i bo-ɔ. I sin’n, Kaɛn i anunman’m be nun kun yoli tutrefuɛ. Sa kekleekle ng’ɔ yoli be’n, be trali Kaɛn liɛ’n. Adam i anunman’m be bo flɛli Zoova. Sanngɛ, nán kɛ be bo fɛli i kɛ ɔ nin i fata’n sa-ɔ. Afin, be yoli Ɲanmiɛn dunman’n i finfin.—Bo Bolɛ 4:8, 23-26.

Sran’m b’a yaciman Ɲanmiɛn i finfin yolɛ lele be fa juli Enɔki i blɛ su. ?Enɔki nían sran sɔ’m be ayeliɛ’n su? ?Annzɛ kusu, ɔ́ fɛ́ i wun mántan Ɲanmiɛn Kpli Zoova m’ɔ yili nglo nin asiɛ’n? Ɔ fata kɛ ɔ fa ajalɛ kun. Atrɛkpa’n, kɛ Enɔki buli Abɛli i akunndan’n, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ níɛn i ayeliɛ’n su. Afin, Abɛli nin Zoova be nantili klanman. Yɛ i sɔ’n ti, be kunnin i. Bo Bolɛ ndɛ tre 5, i mma 22 se kɛ: “[Enɔki] nin Nyanmiɛn be nantili klanman.” Ndɛ sɔ’n kle weiin kɛ kannzɛ Enɔki blɛ su sran’m be sroman Ɲanmiɛn’n, sanngɛ i liɛ’n, ɔ sroli Ɲanmiɛn. I yɛ ɔ ti sran klikli nga Biblu’n kɛn i ndɛ kɛ ngalɛ’n sa-ɔ.

Biblu’n nun ndɛ mma kunngba sɔ’n kan kɛ, kɛ Enɔki nin Ɲanmiɛn bé nánti klanman’n, nn w’a  wu i wa yasua klikli’n. Ɔ flɛli i kɛ Mɛtisela. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ le afuɛ kɔe 65. Enɔki le bla kun. Sanngɛ Biblu’n bomɛn i dunman. Enɔki wuli “ba yasua wie mun nin ba bla wie mun” ekun. Sanngɛ, Biblu’n boman be nuan. Sɛ Biblu’n se kɛ Enɔki nin Ɲanmiɛn be nantili klanman’n, i sɔ’n kle kɛ ɔ niɛnnin i awlobo’n i lika kpa kɛ Ɲanmiɛn fa kunndɛ’n sa. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ ɔ fataman kɛ ɔ kunndɛ bla i yi bo. (Bo Bolɛ 2:24) Yɛ ɔ tuli i klun kleli i mma’m be like naan be si Ɲanmiɛn Zoova. ?Wafa sɛ yɛ i bo’n guali-ɔ?

Biblu’n tɛman su. Sɛ Enɔki i wa Mɛtisela lafili Ɲanmiɛn su annzɛ w’a lafimɛn i su’n, Biblu’n kɛnmɛn i ndɛ. Be nga Biblu’n kan be ndɛ’n, be nun wie fi w’a cɛman kɛ Mɛtisela sa. Afuɛ nga anannganman su nzue’n tɔli’n i nun yɛ ɔ wuli-ɔ. Mɛtisela wuli ba yasua kun. Ɔ flɛli i kɛ Lemɛki. Lemɛki ɲannin afuɛ 100 tra su naan i nannan Enɔki w’a wu. Lemɛki kleli kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn Zoova su. Yɛ Zoova maan ɔ kannin sa kun m’ɔ́ wá jú i wa Nowe blɛ su’n i ndɛ. Kɛ anannganman su nzue’n kpɛli’n, yɛ i ndɛ sɔ’n kpɛnnin su-ɔ. Nowe kusu, i kunngba yɛ Biblu’n kan kɛ i blɛ su’n, ɔ nin Ɲanmiɛn be nantili klanman-ɔn. Nowe w’a simɛn i nannan Enɔki. Sanngɛ, ɔ niɛnnin i ayeliɛ’n su. Atrɛkpa’n, i si Lemɛki, annzɛ i nannan Mɛtisela, yɛ ɔ kannin Enɔki i ndɛ kleli i-ɔ. Annzɛ kusu’n, Enɔki bɔbɔ i si Zerɛdi yɛ ɔ kɛnnin i ndɛ kleli i-ɔ. Kɛ bian sɔ’n wú’n, nn Nowe le afuɛ 366.—Bo Bolɛ 5:25-29; 9:1.

Enɔki timan kɛ Adam sa kaan sa. Fɔ nunman Adam nun. Sanngɛ, ɔ fɔnnin Zoova i mmla’n. I sɔ’n ti, sran’m be kwlaa be ti sa tɛ yofuɛ. Yɛ be o afɛ nun. Enɔki liɛ’n, fɔ’n wo i nun. Sanngɛ, ɔ nin Ɲanmiɛn be nantili klanman. I lɛ nun’n, ɔ kleli i mma nin i anunman’m be ajalɛ kpa. Kɛ Adam wú’n, nn Enɔki le afuɛ 308. Sɛ i mma’m be yoli i sɛ’n annzɛ b’a yoman’n, e siman nun. Sanngɛ i kwlaa m’ɔ yoli o, Enɔki “nin Nyanmiɛn be nantili klanman.”—Bo Bolɛ 5:24.

?Sɛ a le awlobo’n, wafa sɛ yɛ a kwla kle kɛ a lafi Ɲanmiɛn su kɛ Enɔki sa-ɔ? Ɔ ti cinnjin kɛ a kunndɛ aliɛ nin sua nin tralɛ man ɔ awlofuɛ mun. Sanngɛ, like ng’ɔ ti cinnjin trɛ i ngba’n, yɛle kɛ a kle be like naan be su Ɲanmiɛn. (1 Timote 5:8) Nán ndɛ nga a kan kle be’n i ngunmin yɛ ɔ kwla uka be ɔ. Sanngɛ, be kwla nian wɔ ayeliɛ’n su wie. I sɔ’n ti, a nin Ɲanmiɛn be nanti klanman kɛ Enɔki fa nantili’n sa. Sa kwlaa nun’n, nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su. Sɛ a yo sɔ’n, á klé ɔ awlofuɛ’m be ajalɛ kpa. Yɛ, bé nían su.

Enɔki blɛ su’n, sran’m be lafiman Ɲanmiɛn su. Ɔ maan atrɛkpa’n, ɔ buli i kɛ ɔ leman sran m’ɔ́ jrɛ́n i sin-ɔn. Sanngɛ i Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ lafiman’n, ɔ jin i sin. Cɛn kun’n, Zoova kɛnnin i klun ndɛ kleli i. Ɔ seli i kɛ ɔ ko kan sa ng’ɔ́ wá yó’n, i ndɛ kle sran mun. Ɲanmiɛn fali Enɔki yoli i nuan ijɔfuɛ. I yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ nga be nuan ndɛ’n o Biblu’n nun’n, be nun klikli’n niɔn. Ndɛ nga Ɲanmiɛn maan Zezi i niaan bian Zidi kannin’n,  i ti yɛ e si sɔ-ɔ. Yɛle kɛ Ɲanmiɛn nuan ndɛ nga Enɔki kannin’n, Zidi boli su fa kannin ndɛ. *

?Ndɛ benin yɛ Ɲanmiɛn maan Enɔki kannin-ɔn? Ɔ seli kɛ: “N wunnin e Min’n nin i anz akpi-akpi kpanngban kpa be bali kɛ be fa sran’m be kwlaa bla be ja su naan be nga be sro-man Nyanmiɛn’n be sa nga be yoli’n, be fɛ i nuan like man be. Afin sa tɛ yofuɛ sɔ’m bɔ be sro-man Nyanmiɛn’n, be yo Nyanmiɛn sa, yɛ be kɛn i wun ndɛ tɛtɛ.” (Zid 14, 15) Kɛ e nian wafa nga Enɔki kannin ndɛ sɔ’n, ɔ ti kɛ Ɲanmiɛn w’a di sa tɛ yofuɛ’m be jɔlɛ w’a wie sa. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kpanngban be niannin ndɛ kanlɛ wafa sɔ’n i su wie. Like nga ti yɛ be yoli sɔ’n, yɛle kɛ ndɛ nga Ɲanmiɛn ko kan’n, nn w’a kan. Ɔ́ kpɛ́n su sakpa.—Ezai 46:10.

Kɛ Enɔki kɛ́n i blɛ sufuɛ’m be ndɛ’n, ɔ seli kɛ be sroman Ɲanmiɛn, be yo Ɲanmiɛn sa, naan be kɛn i wun ndɛ tɛtɛ. Ndɛ ng’ɔ kannin’n ti’n, sran kwlakwla si kɛ, kɛ ɔ fin cɛn mɔ be fuannin sran mun Edɛnin fie’n nun lɔ’n, sran’m b’a saci dan. I sɔ’n ti, Zoova wá súnmɛn i “anz akpi-akpi kpanngban kpa” naan bé wá núnnún sa tɛtɛ yofuɛ mun. Enɔki ngunmin yɛ ɔ boli jasin sɔ’n niɔn. Srɛ w’a kunmɛn i. Blɛ sɔ nun’n, nn Lemɛki ti gbanflɛn kan. Yɛ atrɛkpa’n, ɔ wunnin kɛ i nannan’n ti yakpafuɛ dan. Sɛ ɔ wunnin i sɔ sakpa’n, ɔ boman e nuan.

Sɛ a kunndɛ kɛ á láfi Ɲanmiɛn su kɛ Enɔki sa’n, usa ɔ wun kosan yɛ’n: ‘?Wafa nga Ɲanmiɛn bu andɛ mɛn’n, i sɔ yɛ n bu i wie-ɔ?’ Ndɛ nga Enɔki kannin’n nɛ́n i blɛ su sran’m be ngunmin be liɛ-ɔ. Ɔ ti e liɛ wie. Kɛ nga Enɔki fa kannin’n sa’n, Nowe blɛ su’n, Zoova fali anannganman su nzue nunnunnin sa tɛ yofuɛ mun. Sanngɛ sa’n i danfuɛ ng’ɔ́ wá tɔ́ sa tɛtɛ yofuɛ’m be su’n, ɔ te wo e ɲrun lɔ. (Matie 24:38, 39; 2 Piɛr 2:4-6) Zoova w’a siesie i anzi akpiakpi kpanngban mun sɛsɛsɛ. Ɔ ka kan’n, bé wá klé be nga be sromɛn i’n be ɲrɛnnɛn. I sɔ’n ti, ɔ fata kɛ ndɛ nga Enɔki kannin’n, ɔ yo e tinuntinun e cinnjin. Yɛ maan e kan kle e wiengu mun. Kɛ é yó sɔ’n, e osufuɛ nin e janvuɛ’m be nin e kwla bu. Ɔ maan, ɔ ju wie’n, e kwla bu i kɛ e leman sran naan w’a jran e sin. Sanngɛ, nán e wla fi su kɛ Zoova w’a yiman Enɔki i ase. Andɛ kusu’n, ɔ su yimɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be ase le.

?Wafa sɛ yɛ Enɔki wuli-ɔ? Nanwlɛ, e si sa ng’ɔ yoli be’n, i nun ndɛ kan. Sanngɛ wafa ng’ɔ wuli’n, e simɛn i. Bo Bolɛ fluwa’n se kɛ: “Enɔk nin Nyanmiɛn be nantili klanman kpɛkuun b’a wun-mɛn i kun, afin Nyanmiɛn fɛli i.” (Bo Bolɛ 5:24) ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn fali Enɔki-ɔ? Akoto Pɔlu yiyili sa sɔ’n nun Ebre Mun 11:5 nun. Biblu wie’m be nun’n, be klɛli i kɛ Ɲanmiɛn fali Enɔki ɔli ɲanmiɛn su. Sanngɛ, ɔ timan su. Afin, Biblu’n kle kɛ sran klikli nga Ɲanmiɛn cɛnnin i m’ɔ fɛ i ɔli ɲanmiɛn su’n, yɛle Zezi.—Zan 3:13.

Biblu’n wie’m be nun ekun’n, be klɛli i Ebre Mun 11:5 nun kɛ Ɲanmiɛn fali Enɔki ɔli naan w’a wuman. ?Ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin? Yɛle kɛ atrɛkpa’n, Zoova yoli maan Enɔki wuli blɛlɛlɛ. Ɔ maan, i kpɔfuɛ’m b’a kwlá klemɛn i ɲrɛnnɛn naan w’a wu. Sanngɛ kwlaa naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ “Ɲanmiɛn klun jɔli i wun.” Yɛle kɛ atrɛkpa’n, Ɲanmiɛn maan ɔ wunnin wafa nga cɛn wie lele asiɛ’n wá káci lika klanman’n. Kɛ  Ɲanmiɛn yili sa sɔ’n i nglo kleli i’n, yɛ ɔ wuli-ɔ. Kɛ akoto Pɔlu kán Enɔki nin sran wie mɔ be nin Ɲanmiɛn be nantili klanman’n be ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Be kwlaa be lafi Nyanmiɛn su lele be fa wuli.” (Ebre Mun 11:13) Kɛ Enɔki wuli’n, atrɛkpa’n, i kpɔfuɛ’m be kunndɛli i saka’n lele. Sanngɛ, “b’a wun-mɛn i.” Atrɛkpa’n, Zoova fɛli i saka’n fiali naan sran’m b’a yomɛn i finfin, annzɛ b’a yoman sa sukusuku i saka’n su. *

Kɛ e bu ndɛ sɔ’m be akunndan’n, e kwla wun sa nga atrɛkpa’n, ɔ juli Enɔki su naan w’a wu’n i wlɛ. Yɛle kɛ, Enɔki kannin sa nga Ɲanmiɛn wá fá yó sran tɛtɛ mun’n i ndɛ kleli be. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be fali ya dan kpa. Be kunndɛli kɛ bé yó i like yaya. Ɔ maan, Enɔki wanndili lele. Kɛ ɔ fɛli’n, ɔ kunndɛli fiawlɛ. Sanngɛ, ɔ si kɛ kannzɛ ɔ yo sɛ o, bé wún i. Yɛ bé klé i ɲrɛnnɛn lele bé kún i. Ɔ maan, kɛ ɔ́ ló wunmiɛn’n, ɔ srɛli Zoova. Kpɛkun, i wun jɔli i fɔuun. Ɔ yoli i kɛ Ɲanmiɛn w’a mɛn i su w’a ɔ lika mmuammua wie nun sa.

Atrɛkpa’n, ɔ wunnin kɛ lika sɔ’n nin ng’ɔ tran nun’n, be timan kun. Ɔ ti klanman kɛ Edɛnin fie’n sa. Sanngɛ, anzi nga be nian Ɲanmiɛn ninnge’m be su’n be nunman lɔ. Afin, sa tɛ yofuɛ fi nunman lɔ naan b’a fuan be. Bla nin yasua kpanngban kpa be o lɔ. Be ngba be ti juejue. Yɛ be ti gbanflɛn nin talua. Kpɛkun be nuan sɛ. Be kleman sran fi i yalɛ Ɲanmiɛn m’ɔ su i’n ti. Enɔki wunnin i wlɛ kɛ Zoova klun jɔ i wun naan ɔ klo i sa. Ɔ maan, ɔ si kɛ lika kɛ ngalɛ sa’n i nun yɛ cɛn wie lele’n, ɔ́ trán-ɔn. Kɛ Enɔki i wun jɔli i fɔunn’n, ɔ muɛnmuɛnnin i ɲinma’n yɛ ɔ kali nun-ɔn.

Ɔ wuli lɛ cɛn sɔ’n nun. Yɛ Ɲanmiɛn Zoova i wla su fimɛn i su le. Kɛ nga Zezi fa kannin’n sa’n, cɛn wie lele’n, be kwlaa nga be o ndia nun’n, bé tí i nɛn’n. Yɛ bé fín ndia’n nun fíte. Bé nían-ɔn, be o Ɲanmiɛn i mɛn klanman’n nun.—Zan 5:28, 29.

?A kunndɛ kɛ á trán mɛn sɔ’n nun wie? A kwla wun Enɔki lɔ. Yɛ ɔ kwla kle wɔ like kpanngban. Sɛ i wie’n i su ndɛ nga é yíyí nun yɛ’n, ɔ ti su sɛsɛ’n, ɔ́ kán klé ɔ. Sanngɛ ikisa’n, ɔ fata kɛ e wun ndɛ kun i wlɛ. Kɛ akoto Pɔlu wieli Enɔki i ndɛ kan’n, ɔ seli kɛ: “Sɛ be lafi-mɛn i su’n, i klun jɔ-man be wun mlɔnmlɔn.” (Ebre Mun 11:6) I sɔ’n ti, ɔ fata kɛ e tinuntinun e lafi Ɲanmiɛn su kpa kɛ Enɔki sa.