?Ngue yɛle Zerizalɛmun uflɛ’n?

Ndɛ nga Biblu’n kan’n

Biblu’n nun’n, be kan ‘Zerizalɛmun uflɛ’n’ i ndɛ kpɛ nɲɔn. Ɔ timan klɔ jrɛiin sa. Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nga be nin i wá dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ’n be akpasua’n, yɛ be flɛ i sɔ-ɔ. (Sa Nglo Yilɛ 3:12; 21:2) Biblu’n nun’n, be flɛ sran akpasua sɔ mun ekun kɛ Klisi i atɔnvlɛ.

Ninnge nga be fa sie Zerizalɛmun uflɛ’n i nzɔliɛ’n

Zerizalɛmun uflɛ’n wo ɲanmiɛn su lɔ. Blɛ kwlaa nga Biblu’n kan Zerizalɛmun uflɛ’n i ndɛ’n, ɔ se kɛ ɔ fin nglo lɔ su jra, anzi’m be jinjin i anuan’m be ɲrun lɛ. (Sa Nglo Yilɛ 3:12; 21:2, 10, 12) Like kun ekun kle kɛ klɔ sɔ’n nunman asiɛ’n su wa. Klɔ’n i tɛnndɛn nun nin i tɛtrɛ nun’n nin i nglonglo’n be sɛ. I dan nun’n ti kilo kɔe akpi nɲɔn ya nɲɔn ablaɔn (2.220). (Sa Nglo Yilɛ 21:16; King James Version) Ɔ maan, i nglonglo su kwla ju kilo 560 tra su. Sɛ ɔ ti kɛ klɔ sɔ’n wo asiɛ’n su wa’n, nn ɔ́ jú ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nun lɔ.
Zerizalɛmun uflɛ’n ti Klisi i atɔnvlɛ, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ wie’m be akpasua’n yɛ be flɛ i sɔ-ɔ. Biblu’n se kɛ Zerizalɛmun uflɛ’n “ti atɔnvlɛ m’ɔ ti Bua ba’n i yi’n.” (Sa Nglo Yilɛ 21:9, 10) Bua ba’n yɛle Zezi Klisi. (Zan 1:29; Sa Nglo Yilɛ 5:12) Bua ba’n i atɔnvlɛ m’ɔ ti “i yi’n” yɛle Klisifuɛ nga bé kó trán Zezi i wun ɲanmiɛn su lɔ’n.Biblu’n kan Zezi nin Klisifuɛ sɔ’m be ndɛ kɛ sran kun nin i yi sa. (2 Korɛntifuɛ Mun 11:2; Efɛzifuɛ Mun 5:23-25) Asa ekun’n, yɔbuɛ blu-nin-nɲɔn (12) nga be fa wlali klɔ’n i wun talɛ’n i bo ase’n, be klɛli be “bua ba’n i akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun be dunman blu-nin-nɲɔn (12) mun” yɔbuɛ sɔ’m be su kunngungun. (Sa Nglo Yilɛ 21:14) Ndɛ sɔ’n ti’n, e si kpa kɛ Zerizalɛmun uflɛ’n yɛle Klisifuɛ nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n. Afin Biblu’n se kɛ sɛ Klisifuɛ sɔ’m be ti sua’n, “nn é sé kɛ be kplannin be akoto mun nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be su. Be yɛ be ti sua’n i bo ase mɔ be wlali’n niɔn.”—Efɛzifuɛ Mun 2:20.
Zerizalɛmun uflɛ’n ɔ́ síe klɔ sran mun wie. Lalafuɛ nun’n, Zerizalɛmun klɔ’n yɛ ɔ ti Izraɛli lɔ klɔ dan’n niɔn. Lɔ yɛ Famiɛn Davidi nin i wa Salomɔn nin be anunman be dili famiɛn-ɔn. Be kwlaa sɔ’n be trannin Zoova “i famiɛn bia’n su.” (1 Be Nyoliɛ 29:23) Afin, famiɛn mɔ Davidi i osufuɛ’m be dili’n ɔ ti Zoova i Sielɛ’n annzɛ i famiɛn dilɛ’n i nzɔliɛ. Ɔ maan, be flɛli Zerizalɛmun klɔ’n kɛ “Nyanmiɛn i klɔ’n.” (Neemi 11:1) Zerizalɛmun uflɛ’n kusu, be flɛ i kɛ “Ɲanmiɛn klɔ.” Klɔ sɔ’n ti be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n be nzɔliɛ. Be nin Zezi “bé dí famiɛn, yɛ bé síe asiɛ’n.”—Sa Nglo Yilɛ 5:9, 10; 21:2.
Zerizalɛmun uflɛ’n yó asiɛ’n sufuɛ’m be ye.

Biblu’n se kɛ Zerizalɛmun uflɛ’n “ɔ fin nglo lɔ, ɔ fin Ɲanmiɛn wun lɔ ɔ su jra.” I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn fɛ i kɛ ɔ yo ninnge wie mun man asiɛ’n sufuɛ mun. (Sa Nglo Yilɛ 21:2) Biblu’n fa Zerizalɛmun uflɛ’n kan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ. Ɲanmiɛn fá Sielɛ sɔ’n dí junman naan i klun sa’n ɔ kpɛn su ‘asiɛ’n su wa kɛ ɲanmiɛn su lɔ’n sa.’ (Matie 6:10) Ye nga cɛn wie lele asiɛ’n sufuɛ’m bé dí’n, i wie yɛ:
- Sa tɛ’n su tranman lɛ kun. Biblu’n se kɛ ‘Nzue ba kun mɔ i nun nzue’n man nguan’n,’ ɔ fin Zerizalɛmun uflɛ’n i nun lɔ fite. Yɛ “waka mɔ be man nguan’n,” be o nzue ba sɔ’n i nuan. “Be nɲa’m be ti nvlenvle’m be nunfuɛ’m be juejue yolɛ liɛ.” (Sa Nglo Yilɛ 22:1, 2) Ndɛ sɔ’n kle kɛ sran’m be su yoman sa tɛ yofuɛ kun, yɛ be su tɔman tukpacɛ kun. Ɔ maan, bé trán kɛ nga i bo bolɛ nun’n Ɲanmiɛn fa sunnzunnin i sa.—Rɔmunfuɛ Mun 8:21.
- Ɲanmiɛn nin sran’m be afiɛn sɛ́. Sa tɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn nin sran’m be afiɛn tili nun. (Ezai 59:2) Sanngɛ, kɛ sa tɛ’n su tranman lɛ kun’n, Biblu’n nun ndɛ nga kpɛ́n su. Ɔ se kɛ: “Ɲanmiɛn i tannin sua’n wo klɔ sran’m be afiɛn. Ɔ nin be trán, bé yó i sran. Ɲanmiɛn bɔbɔ nin be trán.”—Sa Nglo Yilɛ 21:3.
- Ɲrɛnnɛn nin wie’n be su tranman lɛ kun. Ɲanmiɛn sin i Sielɛ’n i lika “núnnún [sran’m] be ɲinmuɛn’n kwlaa, wie’n su tranman lɛ kun, be su yoman sɛ kun, be su sunman kun, be su wunman ɲrɛnnɛn kun.”—Sa Nglo Yilɛ 21:4.