?Ngue ti yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be yoman ninnge nga sran’m be yo be fa manman be nvle’n wie-ɔ?
Zoova i Lalofuɛ’m be ɲin yi awa mun nin ninnge nga be ti awa’m be nzɔliɛ’n. Kɛ sran’m bé mánmán drapo’n annzɛ bé tó be nvle’n i manmanlɛ jue’n annzɛ bé yó ninnge uflɛ bé fá klé kɛ be klo be nvle’n, Zoova i Lalofuɛ’m be tanndanman be ɲrun. Afin be wun i wlɛ kɛ sran kun le atin fɛ i tiaun ajalɛ ninnge sɔ’m be yolɛ nun.
Sanngɛ e Zoova i Lalofuɛ mun e liɛ’n e yoman ninnge nga sran’m be yo be fa manman be nvle’n wie. Afin e lafi su kɛ ninnge sɔ’m be yolɛ’n nin ndɛ nga Biblu’n kan’n be sansan be wun. Kɛ sran’m bé yó be ninnge mun’n e tanndanman be ɲrun. E kusu kɛ é yó e ninnge mun’n e kunndɛman kɛ be tanndan e ɲrun wie.
Ndɛ nga nun’n é wá tɛ kosan nga’m be su:
?Biblu’n nun ndɛ benin ti yɛ e fa ajalɛ sɔ’n niɔn?
Biblu’n nun ndɛ cinnjin nɲɔn nga’m be su yɛ e jran e fɛ i sɔ ajalɛ’n niɔn:
Ɲanmiɛn kunngba cɛ yɛ ɔ fata kɛ e su i-ɔ. Biblu’n se kɛ: “Zoova m’ɔ ti ɔ Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ fata kɛ a koto i bo-ɔ, yɛ i kunngba cɛ yɛ ɔ fata kɛ a su i-ɔ.” (Liki 4:8) Kusu kɛ sran’m bé tó be nvle’n i manmanlɛ jue’n annzɛ bé yó ninnge uflɛ bé fá klé kɛ be klo be nvle’n, ndɛ nga be kan’n nun’n be ta nda kɛ be nvle’n yɛ bé kló i trá like kwlakwla-ɔ. I sɔ’n ti yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be bu i kɛ ninnge sɔ’m be yolɛ’n timan kpa’n niɔn.
Zoova i Lalofuɛ’m be ɲrun’n drapo’n i manmanlɛ’n ti i sulɛ. Kusu Biblu’n se kɛ sɛ w’a yoman kɛ Ɲanmiɛn sa’n nán maan e su like uflɛ fi. Sɛ e yo sɔ’n nn e su sɔ amuin. (1 Korɛntifuɛ Mun 10:14) Be nga be kunndɛ laa sa’m be su ndɛ’n be nun wie’m be seli kɛ drapo’m be o ninnge nga sran’m be sɔ be’n be nun wie. Bian kun mɔ be flɛ i kɛ Kalitɔnun Ayɛ seli kɛ: “Be nvle’n i klolɛ’n ti kɛ Ɲanmiɛn sulɛ sa yɛ nzɔliɛ cinnjin nga be fa yo sɔ’n yɛle drapo’n.” a Bian kun mɔ be flɛ i kɛ Daniɛli Manisi’n ɔ kannin Klisifuɛ klikli’m be ndɛ seli kɛ: “Klisifuɛ klikli mun […] b’a kpliman su le kɛ bé sú Rɔmun siefuɛ mun kɛ nga be fa su Ɲanmiɛn’n sa. Andɛ’n kɛ Klisifuɛ’m be se kɛ be manmanman drapo’n e kwla se kɛ ɔ nin nga Klisifuɛ klikli’m be yoli’n be ti kun.” b
Kannzɛ Zoova i Lalofuɛ’m be manmanman drapo’n, sanngɛ be titiman nun, be yomɛn i finfin yɛ be wɔman nun. Kpɛkun ninnge kwlaa nga be ti nvle kun i nzɔliɛ’n be yoman wie fi i finfin.
Ɲanmiɛn ɲrun’n sran’m be kwlaa be sɛ. (Sa Nga Be Yoli’n 10:34, 35) Biblu’n se kɛ Ɲanmiɛn “yoli maan nvlenvle’m be kwlaa be fin sran kunngba.” (Sa Nga Be Yoli’n 17:26) I sɔ’n ti’n Zoova i Lalofuɛ’m be lafi su kɛ sɛ be bu aniɛn annzɛ nvle kun i kpa tra wie mun’n i sɔ’n timan kpa. Kannzɛ sran’m be finwlɛ’n ti sɛ ti sɛ’n e bu be kwlaa be sran.—1 Piɛli 2:17.
?Sɛ mmla kun se kɛ ɔ fata kɛ e yo sɔ’n, ngue yɛ e yo-ɔ?
Zoova i Lalofuɛ’m be jasoman awa’m be wun. I kpa bɔbɔ’n e lafi su kɛ awa’m be ti like kun mɔ ‘Ɲanmiɛn bɔbɔ siesieli-ɔ.’ (Rɔmunfuɛ Mun 13:1-7) I bo yɛle kɛ sɛ be o lɛ’n Ɲanmiɛn yɛ ɔ mɛn i sɔ’n i wun atin-ɔn. Asa’n, e si kɛ ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be ɲin yi be nga be le kwlalɛ’n.—Liki 20:25.
?Yɛ sɛ nvle kun nun mmla’m be nin Ɲanmiɛn liɛ’m be kɔman likawlɛ’n, ngue yɛ e yo-ɔ? Ɔ ju wie’n e kwla se awa’n kɛ ɔ kpɛ mmla’n i wun kan. c Sɛ ɔ kwlá yoman sɔ’n, e nanti ndɛ yɛ’n su aɲinyiɛ su. Yɛle kɛ be ɲin yi ‘Ɲanmiɛn m’ɔ ti be siefuɛ’n tra klɔ sran mun.’—Sa Nga Be Yoli’n 5:29
?Zoova i Lalofuɛ’m be jran anuannzɛ wie annzɛ politiki anuannzɛ wie sin?
Cɛcɛ. Kɛ sran’m be jaso awa wun annzɛ politiki ndɛ wie tɔ’n, Zoova i Lalofuɛ’m be faman be wun be wlaman nun. Kɛ be waan be manmanman drapo, annzɛ be toman be nvle’n i manmanlɛ jue annzɛ be yoman ninnge nga sran’m be yo be fa kle kɛ be klo be nvle’n be wie’n, nán politiki yɛ be yo-ɔ. Sanngɛ kɛ mɔ be waan bé nánti ndɛ nga Biblu’n kan’n su’n, i ti yɛ be yo sɔ-ɔ.
a Fluwa Essays on Nationalism, i bue 107-108.
b Fluwa The Way of the Gladiator, i bue 212.
c An kanngan ndɛ nga be flɛ i kɛ “Le courage et la conscience de deux petites filles conduisent à une décision historique en 1943.”