Kun Paano Niato Maaaraman na May Dios
Kabtang 3
Kun Paano Niato Maaaraman na May Dios
1, 2. Anong prinsipyo an nakatatabang sato na madeterminaran kun baga may Dios?
AN SARONG paagi na madeterminaran kun baga may Dios iaplikar an probado nang marhay na prinsipyong ini: An ginibo nagkakaipo nin kaggibo. Mientras na mas komplikado an ginibo, kaipuhan na mas may kakayahan an kaggibo.
2 Halimbawa, pangalagkalag sa saindong harong. An mga lamesa, silya, desk, katre, kaldero, kawali, plato, asin iba pang gamit sa pagkakan gabos nagkakaipo nin kaggibo, siring man an mga lanob, salog, asin kisame. Pero, an mga bagay na ini madali sanang gibohon. Mantang an simpleng mga bagay nagkakaipo nin kaggibo, bako daw na makatanosan na an komplikadong mga bagay nagkakaipo nin mas intelihenteng kaggibo?
An Satuyang Kahangahangang Uniberso
3, 4. Paano kita tinatabangan kan uniberso na maaraman na an Dios nag-eeksister?
3 An relo nagkakaipo nin paragibo nin relo. Kumusta man an satuyang mas komplikado nanggad na sistema solar, na may Aldaw asin mga planeta na naglilibot dian nin eksaktong-eksakto sa sunod-sunod na siglo? Kumusta man an kahangahangang galaksia na iniistaran niato, na inaapod na Milky Way, na may labing 100 bilyones na bitoon? Nagpondo na daw kamo sa banggi tanganing tingkalagon an Milky Way? Naghanga daw kamo? Kun siring isip-isipa an mahiwason na uniberso na igwa nin dai masabing binilyon na galaksia kapareho kan satong Milky Way! Saro pa, an langitnon na mga bagay dai man lamang nin pagliwat-liwat sa paghiro sa sunod-sunod na siglo kaya an mga iyan ibinaing sa eksaktong mga relo.
4 Kun an relo, na simple sana, nagpaparisa na may paragibo nin relo, segurado na an mas komplikado asin kahangahangang uniberso nagpaparisa na may kagdisenyo asin kaggibo. Iyan an dahelan na inaagda kita kan Biblia na ‘itingag an satong mga mata asin helinga,’ dangan iyan naghahapot: “Siisay an naglalang kan mga bagay na ini?” An simbag: “Iyan iyo an Saro [an Dios] na nagpapaluwas kan saindang hukbo nin oyon sa kabilangan, na gabos inaapod nia sa mismong ngaran. Huli sa kadakolan nin dinamikong kosog, mantang sia man makosog sa kapangyarihan, ni saro sa sainda mayong nawawara.” (Isaias 40:26) Kaya, utang kan uniberso an pag-eksister kaiyan sa sarong dai naheheling, nagpapadalagan, intelihenteng kapangyarihan—an Dios.
An Daga Pambihira an Disenyo
5-7. Anong mga bagay manongod sa daga an nagpapaheling na iyan may Paradisenyo?
5 Mientras na orog na pinag-aadalan nin mga sientista an daga, orog nindang narerealisar na iyan may pambihirang disenyo tanganing istaran nin tawo. Tamang-tama an distansia kaiyan sa aldaw tanganing mag-ako kan igong liwanag asin init. Sarong beses kada taon iyan minalibot sa aldaw, na tamang-tama an pagkakiling, na pinapangyayari an laen-laen na mga panahon sa dakol na parte kan daga. Nag-iitok man an daga sa ehe kaiyan kada 24 oras, na nagtatao nin regular na mga panahon nin liwanag asin diklom. Iyan may atmospera na tamang-tama an pagkasaralak nin mga gas tangani kitang makahangos asin maprotehiran sa nakararaot na radyasyon hale sa espasyo. Igwa iyan kan kinakaipuhan na tubig asin daga sa pagtanom nin pagkakan.
6 Kun dai nin pagtarabang an gabos na iyan, asin an iba pa, magigin imposible an buhay. Aksidente daw an gabos na iyan? An Science News nagsasabi: “Garo baga an siring kapartikular asin kaeksaktong mga kamugtakan masakit na basta na sana lumataw.” Dai, dai puwede. Iyan may makahulogan na disenyo nin matibayon na Paradisenyo.
7 Kun kamo lumaog sa sarong magayon na harong asin maheling nindo na iyan binugtakan nin bastanteng pagkakan, na iyan may marahayon na sistema sa pagpainit asin pagpapresko, asin na iyan may marahay na instalasyon nin mga tubo sa pagsuplay nin tubig, ano an iisipon nindo? Na iyan gabos nagsadiri sanang lumataw? Dai, seguradong iisipon nindo na may intelihenteng tawo na maingat na gayong nagdisenyo asin naggibo kaiyan. An daga maingat man na gayong dinisenyo asin ginibo tanganing ikatao an kaipuhan kan mga nag-iistar dian, asin iyan mas komplikado nanggad asin mas bastante an suplay kisa arin pa man na harong.
8. Ano pa an manongod sa daga na nagpapaheling kan mamomoton na pagmakolog nin Dios sa sato?
8 Saro pa, horophoropa an kadakol na bagay na minagibo sa buhay na kawiliwili. Helinga an laen-laen na burak na magagayon an kolor na may mahahamot na parong na ikinaoogma nin mga tawo. Yaon man an laen-laen na kakanon na masiramon sa satong pagnamit. May mga kadlagan, bukid, danaw, asin iba pang linalang na magayonon paghelingon. Kumusta man an magagayon na pagsolnop nin aldaw na nakadudugang sa satong kaogmahan sa buhay? Asin sa kinaban nin mga hayop, dai daw kita nawiwili sa pagkawat asin karinyo nin mga ido, kuting, asin iba pang ogbon nin hayop? Kaya an daga kadakol kan makawiwiling mga sorpresa na dai man talaga kaipuhan sa pagsustenir sa buhay. Ipinaheheling kaini na an daga dinisenyo na may mamomoton na pagmakolog, na nasa isip an mga tawo, tangani na kita bako sanang mabuhay kundi maogma sa buhay.
9. Siisay an guminibo sa daga, asin taano ta ginibo nia iyan?
9 Kun siring, an rasonableng konklusyon midbidon an Kagtao kan gabos na bagay na ini, kapareho kan kagsurat sa Biblia na nagsabi manongod ki Jehova Dios: “Ika an guminibo kan kalangitan asin kan daga.” Sa anong katuyohan? Itinatao nia an simbag paagi sa pagsabi na an Dios iyo “an Naghaman kan daga asin an Naggibo kaiyan, Sia an Saro na masarig na nagbugtak kaiyan, na dai iyan linalang na dai nin kapakanan, na naghaman kaiyan tanganing pag-istaran.”—Isaias 37:16; 45:18.
An Makangangalas na Nabubuhay na Selula
10, 11. Taano ta makangangalas na marhay an sarong nabubuhay na selula?
10 Kumusta man an mga bagay na nabubuhay? Iyan daw nagkakaipo nin kaggibo? Halimbawa, horophoropa an pira sa makangangalas na mga bagay manongod sa nabubuhay na selula. Sa saiyang librong Evolution: A Theory in Crisis, an biologo molekular na si Michael Denton nagsasabi: “Dawa an pinakasimple sa gabos na nabubuhay sa daga ngonyan, an mga selula nin bakterya, grabe kakomplikado. Minsan ngani an kasaditsaditing selula nin bakterya sadit-sadit nanggad, . . . an kada saro garo sadit-sadit na pabrika na may rinibong magayonon an pagkadisenyong komplikadong mga makinaryang molekular . . . na mas komplikado kisa arin man na makinang ginibo nin tawo asin biyong daing kabaing sa kinaban nin mga bagay na daing buhay.”
11 Mapadapit sa kodigo henetiko sa kada selula, sinasabi nia: “An kapasidad kan DNA na magsaray nin impormasyon nakalalabi nanggad sa arin pa man na aram na sistema; iyan matibayon an disenyo kaya an gabos na impormasyon na kaipuhan tanganing isabi nin eksakto an gabos na detalye manongod sa organismo na arog kakomplikado nin tawo mayo pang pirang ribong milyon na parte nin sarong gramo an gabat. . . . Kun ikokomparar sa grado nin kadonongan sa pag-imbento asin pagkakomplikado na ipinaheheling kan makinaryang molekular nin buhay, minsan an pinakamoderno niatong [produkto] garo makanos an pagkagibo. Nakamamate kita nin pagpakumbaba.”
12. Ano an isinabi nin sarong sientista manongod sa ginikanan kan selula?
12 Idinugang pa ni Denton: “An pagkakomplikado kan pinakasimpleng aram na klase nin selula dakulaon kaya imposibleng akoon na an siring na bagay bigla na sanang pinagsararo nin palaen, harayoon sa posibilidad, na pangyayari.” Iyan seguradong may kagdisenyo asin kaggibo.
An Satuyang Haros Dai Matubod na Hotok
13, 14. Taano an hotok ta orog pang makangangalas kisa nabubuhay na selula?
13 Dangan sinabi kan sientistang ini: “Kun dapit sa pagkakomplikado, an sarong indibiduwal na selula daing halaga kun ikokomparar sa sistema na arog kan hotok nin mamalya. An hotok nin tawo kompuwesto nin mga dies mil milyones na selula nin nerbiyos. An kada selula nin nerbiyos nagpapaluwas nin magpoon sa dies mil sagkod sa sien mil na koneksion na paagi kaiyan nakikokonektar iyan sa iba pang selula nin nerbiyos sa hotok. Sa kagabsan an koneksion sa hotok nin tawo may kabilangan na harani sa . . . sangribong milyon milyones.”
14 Ipinagpadagos ni Denton: “Dawa kun ikasanggatos sanang parte kan mga koneksion sa hotok an espisipikong inorganisar, ini magrerepresentar pa man giraray nin sarong sistema na may mas dakol na espisipikong koneksion kisa bilog na sistema nin komunikasyon sa Daga.” Dangan ihinapot nia: “Kaya daw nin ano man na klase nin basta na sana nangyaring proseso na gibohon an siring na mga sistema?” Malinaw na an simbag dai. An hotok seguradong may nagmamakolog na Kagdisenyo asin Kaggibo.
15. Ano an komento nin iba manongod sa hotok?
15 An hotok nin tawo ginigibong garo rudimentaryo an pinakamodernong komputer. An parasurat sa siensia na si Morton Hunt nagsabi: “An satong aktibong mga memorya may laog na impormasyon na pirang bilyon na doble kisa dakulang modernong komputer sa pagsiyasat.” Kaya, an siruhano sa hotok na si Dr. Robert J. White nagkonklusyon: “Dai akong maginibo kundi admitiron an pag-eksister nin sarong Superyor na Intelihensia, na iyo an kagdisenyo asin kaggibo sa pambihirang relasyon nin hotok asin isip—bagay na dai kayang saboton nin tawo. . . . Napipiritan akong tumubod na ini gabos may intelihenteng ginikanan, na may Saro na nagpangyari kaiyan.” Kaipuhan man na iyan Saro na may pagmakolog.
An Pambihirang Sistema nin Dugo
16-18. (a) Sa anong mga paagi na pambihira an sistema nin dugo? (b) Sa anong konklusyon kita maninigong darahon?
16 Horophoropa man an pambihirang sistema nin dugo na naghahatod nin mga sustansia asin oksiheno asin nagpoprotehir tumang sa impeksion. Manongod sa pulang selula nin dugo, na mayor na kabtang kan sistemang ini, an librong ABC’s of the Human Body nagsasabi: “An sarong toro nin dugo may labi sa 250 milyones na selula nin dugo . . . An hawak igwa nin tibaad 25 trilyones kaiyan, na kun ilaladlad, igo na makatahob sa apat na kawatan nin tenis. . . . Ginigibo an mga kasalida, sa rikas na 3 milyones na bagong selula kada segundo.”
17 Manongod sa puting selula nin dugo, saro pang kabtang kan pambihirang sistema nin dugo, an librong ini nagsasabi sato: “Minsan ngani sasaro sana an klase nin pulang selula, an puting selula nin dugo kadakol na klase, na an kada klase kayang makilaban sa pakipaglaban kan hawak sa laen na paagi. Halimbawa, an sarong klase linalaglag an gadan na mga selula. An ibang klase naggigibo nin mga antibody tumang sa mga virus, hinahalean nin ilo an luminaog na mga bagay, o literal na hinahamil asin tinutunaw an bakterya.”
18 Kanigoan kamakangangalas asin kaorganisadong sistema! Segurado na an ano man na marahayon an pagkagibo asin biyong nagpoprotehir may madonongon asin mapagmakolog nanggad na organisador—an Dios.
Iba Pang Ngangalasan
19. Paano nakakokomparar an mata sa gibong-tawong mga instrumento?
19 Kadakol pa kan ibang ngangalasan sa hawak nin tawo. An saro iyo an mata, na daing kaagid an pagkadisenyo kaya dai iyan maaarog nin kamera. An astronomong si Robert Jastrow nagsabi: “An mata minalataw na dinisenyo; mayo nin paradisenyo nin teleskopyo na makagigibo nin orog pa.” Asin an publikasyon na Popular Photography nagsasaysay: “An mata nin tawo nakaheheling nin mas dakol na detalye kisa pelikula. Iyan nakaheheling sa tolong dimension, sa mahiwason na anggulo, daing distorsion, sa nagpapadagos na mosyon . . . Bakong marahay na pagbabaing an pagkomparar kan kamera sa mata nin tawo. An mata nin tawo mas ikababaing sa modernong marhay na superkomputer na may artipisyal na intelihensia, mga abilidad sa pag-asikaso sa impormasyon, rikas, asin mga pagpunsionar na labing marhay sa ano man na gibong tawong kasangkapan, komputer o kamera.”
20. Ano pa an ibang ngangalasan sa hawak nin tawo?
20 Isipon man kun paano an gabos na komplikadong organo kan hawak nagkokooperar na dai niato inaasikaso. Halimbawa, binubugtakan niato nin kadakol na laen-laen na klase nin pagkakan asin inomon an satong tulak, pero iyan inaasikaso kan hawak asin nagpapaluwas nin enerhiya. Probari na ibugtak an siring kadakol na bagay sa tangke nin gasolina nin sarong kotse asin helinga kun gurano karayo an madadalaganan kaiyan! Yaon man an milagro nin pagkamundag, an paggibo nin nakagugulogulong omboy—na kapareho kan mga magurang—sa laog sana nin siyam na bulan. Asin kumusta man an abilidad nin aki na pipira pa sanang taon an edad na makanood na magtaram sa sarong komplikadong lenguahe?
21. Kun hinohorophorop an mga ngangalasan sa hawak, ano an sinasabi nin rasonableng mga tawo?
21 Iyo, an kadakol na makangangalas, komplikadong mga linalang sa hawak nin tawo nagpapahanga sa sato. Mayo nin inhinyero na makaaarog sa mga bagay na iyan. Puwede daw na an mga iyan gibo sana nin daing isip na pagkanorongod? Dai nanggad. Imbes, kun hinohorophorop an gabos na makangangalas na kabtang kan hawak nin tawo, an rasonableng mga tawo nagsasabi, kapareho kan salmista: “Ika [an Dios] oomawon ko huli ta sa makangingirhat na paagi ako makangangalas na ginibo. Makangangalas an saimong mga gibo.”—Salmo 139:14.
An Supremong Kaggibo
22, 23. (a) Taano ta maninigo niatong midbidon an pag-eksister kan Kaglalang? (b) Ano an tamang sinasabi kan Biblia manongod sa Dios?
22 An Biblia nagsasabi: “Siyempre, an lambang harong may kaggibo; alagad ginibo nin Dios an gabos na nag-eeksister.” (Hebreo 3:4, The Jerusalem Bible) Mantang an arin man na harong, minsan gurano kasimple, seguradong may kaggibo, siyempre an mas komplikadong uniberso, kaiba an kadakol na laen-laen na buhay sa ibabaw kan daga, seguradong may kaggibo man. Asin mantang minimidbid niato an pag-eksister nin mga tawo na nag-imbento nin mga kasangkapan na arog baga nin mga eroplano, telebisyon, asin komputer, dai man daw niato maninigong midbidon an pag-eksister kan Saro na nagtao sa mga tawo kan hotok sa paggibo kan siring na mga bagay?
23 Ginigibo iyan kan Biblia, na inaapod siang “tunay na Dios, si Jehova, an Kaglalang kan kalangitan asin an Dakulang Saro na nagbibiklad sa sainda; an Saro na nagpapamugtak sa daga asin sa mga bunga kaiyan, an Saro na nagtatao nin hinangos sa mga tawong nag-eerok dian.” (Isaias 42:5) An Biblia tama sanang nagpapahayag: “Angay ka, Jehova, na samong Dios, na mag-ako kan kamurawayan asin dangog patin kapangyarihan, huli ta linalang mo an gabos na bagay, asin huli sa saimong kabotan an mga iyan naglataw asin nalalang.”—Kapahayagan 4:11.
24. Paano niato maaaraman na may Dios?
24 Iyo, maaaraman niato na may Dios paagi sa mga bagay na saiyang ginibo. “Huli ta an [sa Dios na] dai naheheling na mga kuwalidad malinaw nang naheheling poon pa sa paglalang kan kinaban padagos, huli ta sinda namamansayan paagi sa mga bagay na ginibo” nin Dios.—Roma 1:20.
25, 26. Taano an salang paggamit sa sarong bagay ta bakong argumento tumang sa pagkaigwa kaiyan nin kaggibo?
25 An bagay na an sarong ginibo ginagamit sa salang paagi dai nangangahulogan na iyan daing kaggibo. An eroplano puwedeng gamiton sa matoninong na paagi, siring sa eroplanong pampasahero. Pero iyan puwedeng gamiton man sa paglaglag, arog baga nin eroplanong pambomba. An paggamit dian sa nakagagadan na paagi dai nangangahulogan na iyan daing kaggibo.
26 Siring man, an bagay na an mga tawo parateng nagigin maraot dai nangangahulogan na sinda daing Kaggibo, na mayo nin Dios. Kaya, an Biblia tama sanang nagkomento: “An pagkabaliktad nindo! Maninigo daw na ibilang an paragibo nin koron na arog sana kan dalipay? Huli ta maninigo daw na an bagay na ginibo magsabi dapit sa kaggibo kaiyan: ‘Dai nia ako ginibo’? Asin an bagay daw na hinaman minasabi dapit sa naghaman kaiyan: ‘Dai sia nagpaheling nin pakasabot’?”—Isaias 29:16.
27. Taano ta malalaoman niato na simbagon nin Dios an mga hapot niato manongod sa kasakitan?
27 Ipinaheling kan Kaglalang an saiyang kadonongan paagi sa makangangalas na pagkakomplikado kan saiyang ginibo. Ipinaheling nia na sia tunay na may pagmakolog sa sato paagi sa paggibo sa daga na tamang-tamang istaran, paagi sa paggibo sa satong hawak asin isip sa makangangalas nanggad na paagi, asin paagi sa paggibo nin kadakoldakol na mararahay na bagay para sa sato. Segurado na mapaheling sia nin kaagid na kadonongan asin pagmakolog paagi sa pagpahayag kan simbag sa mga hapot na arog baga kan: Taano ta itinogot nin Dios an pagsakit? Ano daw an gigibohon nia manongod dian?
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Ritrato sa pahina 5]
An daga, na may nagpoprotehir na atmospera, pambihirang istaran na dinisenyo para sa sato nin sarong may pagmakolog na Dios
[Ritrato sa pahina 6]
An daga ginibo na may mamomoton na pagmakolog tangani kitang lubos na maogma sa buhay
[Ritrato sa pahina 7]
‘An sarong hotok mas dakol an koneksion kisa bilog na sistema nin komunikasyon sa Daga.’—Biologo molekular
[Ritrato sa pahina 8]
“An mata minalataw na dinisenyo; mayo nin paradisenyo nin teleskopyo na makagigibo nin orog pa.”—Astronomo
