1, 2. (a) Anong mga pagkaliwat an nangyayari mantang nagdadangadang an paggurang? (b) Paano an diosnon na mga tawo kaidtong mga panahon kan Biblia nakanompong nin satispaksion sa kagurangan?

 KADAKOL kan nangyayaring pagkaliwat mantang kita naggugurang. Inuubos an satong bagsik nin pisikal na pagluya. Ipinaheheling nin pananalming an bagong mga kurubot asin an luway-luway na pagputi kan buhok​—pagkawara pa ngani kan buhok. Tibaad nagigin rilingawon na kita. Minatalubo an bagong mga relasyon kun nag-aagom na an mga aki, asin sa giraray kun minaabot an mga makoapo. Para sa nagkapira, an pagretiro sa sekular na trabaho nagbubunga nin laen na rutina nin buhay.

² An totoo, puedeng magin depisil an pag-abante nin edad. (Eclesiastes 12:1-8) Pero, horophoropa an mga lingkod nin Dios kaidtong mga panahon kan Biblia. Minsan ngani sa katapustapusi sinda nagadan, sinda nagkamit kapwa nin kadonongan asin pakasabot, na nagtao sa sainda nin dakulang satispaksion sa kagurangan. (Genesis 25:8; 35:29; Job 12:12; 42:17) Paano ninda nahimong maggurang na maogma? Tunay na idto paagi sa pamumuhay oyon sa mga prinsipyo na manonompongan niato ngonyan na nasusurat sa Biblia.​—Salmo 119:105; 2 Timoteo 3:16, 17.

3. Anong hatol an itinao ni Pablo para sa gurang nang mga lalaki asin babae?

³ Sa saiyang surat ki Tito, si apostol Pablo nagtao nin madonong na giya sa mga naggugurang. Sia nagsurat: “An mga gurang na lalaki magin tama sana sa gawe, pormal, marahay an kaisipan, makosog sa pagtubod, sa pagkamoot, sa pakatagal. An mga gurang na babae magin man magalang sa hiro, bakong mga parapakaraot, ni oripon nin arak, mga paratokdo nin karahayan.” (Tito 2:2, 3) An pagkuyog  sa mga tataramon na ini makatatabang sa saindo na atubangon an mga angat nin paggurang.

4, 5. Ano an reaksion nin dakol na magurang kun minahale na sa harong an saindang mga aki, asin paano nakibabagay sa bagong situwasyon an nagkapira?

⁴ An pagliwat nin katongdan nangangaipo nin pakibagay. Ini totoo nanggad kun an mga aking nasa edad na minahale na sa harong asin nagkakaigwa nin agom! Para sa dakol na magurang ini an enot na nagpapagirumdom na sinda naggugurang na. Minsan ngani maogma na nasa edad na an saindang aki, an mga magurang parateng naghahadit kun baga nagibo ninda an gabos na mahihimo na maandam an mga aki sa pagigin independiente. Asin tibaad hanaphanapon ninda an pagigin yaon kan mga ini sa harong.

⁵ Siempre, an mga magurang nagpapadagos na magmakolog sa ikararahay kan saindang mga aki, minsan naghale na sa harong an mga aki. “Kun puede sanang parate ninda akong baretaan, tanganing maaraman ko na marahay an kamugtakan ninda​—ikaoogma ko iyan,” an sabi nin sarong ina. An sarong ama nagsasaysay: “Kan humale sa harong an samong aking babae, idto nagin masakit na marhay na panahon. Nagbunga iyan nin dakulang siwang sa samong pamilya ta permi kami kaidtong iribaiba.” Paano nakayang atubangon kan mga magurang na ini an paghale kan saindang mga aki? Sa dakol na kaso, paagi sa pagpaheling nin pagmakolog asin pagtabang sa ibang tawo.

6. Ano an nakatatabang na mapagdanay an tamang punto-de-vista sa mga relasyon sa pamilya?

⁶ Kun an mga aki may agom na, naliliwat an katongdan kan mga magurang. An Genesis 2:24 nagsasabi: “Babayaan nin lalaki an saiyang ama asin an saiyang ina asin sia magdadanay kaiba kan saiyang agom na babae asin sinda magigin sarong laman.” An pagmidbid sa diosnon na mga prinsipyo nin pagkapayo asin marahay na areglo makatatabang sa mga magurang na mapagdanay an tamang punto-de-vista.​—1 Corinto 11:3; 14:33, 40.

7. Anong marahay na kaisipan an pinatalubo nin sarong ama kan humale na sa harong an saiyang mga aking babae tanganing paagom?

 ⁷ Kan maagom asin humale na an duwang aking babae nin sarong mag-agom, an mag-agom nakamate nin kakulangan sa saindang buhay. Sa primero, ikinaanggot kan agom na lalaki an saiyang mga manugang na lalaki. Alagad mantang hinohorophorop nia an prinsipyo nin pagkapayo, narealisar nia na an mga agom na lalaki kan saiyang mga aking babae iyo na ngonyan an may responsibilidad sa saindang kanya-kanyang kairiba sa harong. Kun siring, kun naghahagad nin sadol an saiyang mga aking babae, hinahapot nia sinda kun ano an paghona kan saindang agom na lalaki, dangan sinisierto nia na suportaran iyan sagkod sa mapupuede. Ibinibilang na sia ngonyan na katood kan saiyang mga manugang na lalaki asin inaapresyar an saiyang hatol.

8, 9. Paano nakibagay sa pagkaindependiente kan saindang mga aking nasa edad na an nagkapirang magurang?

⁸ Ano kun an bagong kasal, minsan ngani mayo man nin ginigibong bakong Makakasuratan, dai magibo an pinaghohona kan mga magurang na pinakamarahay? “Permi niamo sindang tinatabangan na maheling an punto-de-vista ni Jehova,” an paliwanag nin sarong mag-agom na an mga aki may agom na, “alagad kun dai kami oyon sa desisyon ninda, inaako niamo iyan asin itinatao niamo sa sainda an samong pagsuportar asin pagparigon sa boot.”

⁹ Sa nagkapirang kadagaan sa Asia, an ibang ina partikularmenteng nadedepisilan na akoon an pagkaindependiente kan saindang mga aking lalaki. Minsan siring, kun iginagalang ninda an Kristianong areglo asin pagkapayo, nanonompongan ninda na naiinaan an dai ninda pagkakaoyon kan saindang mga manugang na babae. Nanompongan nin sarong Kristiana na an paghale kan saiyang mga aking lalaki sa harong kan pamilya nagin “gikanan nin pasasalamat na paorog nang paorog.” Ogmahon siang maheling an saindang kakayahan na maneyohon an saindang bagong kairiba sa harong. Nangahulogan man ini nin paggian kan pisikal asin mental na pasan nia asin kan saiyang agom na lalaki mantang sinda naggugurang.

10, 11. Anong hatol kan Kasuratan an makatatabang sa mga tawo na malikayan an nagkapira sa mga siod nin paglabi nang kuarenta?

¹⁰ Laen-laen an reaksion nin mga tawo sa pagkaedad nin labing kuarenta. An ibang lalaki binabago an paggubing sa pagprobar na magin mas hoben an itsura. Dakol na babae an naghahadit manongod sa mga pagkaliwat na dadarahon nin pagpondo nin pagtiempo. Makamomondo, may mga tawong labi nang kuarenta na pinupukaw an pagsentir asin pag-imon kan saindang agom paagi sa pakigitilan sa mas hoben na mga bakong kasekso. Pero an diosnon na mga lalaking may edad na “marahay an kaisipan,” na pinopogolan an salang mga pagmawot. (1 Pedro 4:7) An maygurang na mga babae naghihingoa man na papagdanayon na masarig an relasyon ninda mag-agom, huli sa pagkamoot sa saindang agom na lalaki asin sa pagmawot na makapaoyon ki Jehova.

¹¹ Sa irarom nin pasabong, isinurat ni Hadeng Lemuel an  pag-omaw sa “maabilidad na agom na babae” na binabalosan an saiyang agom na lalaki “nin karahayan, asin bakong nin karatan, sa gabos na aldaw kan saiyang buhay.” An Kristianong agom na lalaki dai magkukulang na apresyaron kun paano hinihingoa kan saiyang agom na babae na makayang atubangon an ano man na kolog sa boot na naeeksperyensiahan nia sa panahon kan saiyang pagigin labi nang kuarenta. An saiyang pagkamoot mapahiro sa saiya na ‘omawon sia.’​—Talinhaga 31:10, 12, 28.

12. Paano orog na magigin dayupot an mga mag-agom mantang nag-aagi an mga taon?

¹² Sa panahon kan masibot na mga taon nin pagpadakula sa aki, tibaad pareho nindo maogmang ipinagilid an saindong personal na mga kamawotan tanganing maasikaso an mga pangangaipo kan saindong mga aki. Pagkahale ninda panahon nang liwaton an direksion kan buhay nindo mag-agom. “Kan humale na sa harong an sakong mga aking babae,” sabi nin sarong agom na lalaki, “pinonan ko na naman na ilusyonan an sakong agom.” An saro pang agom na lalaki nagsasabi: “Binabantayan mi an salud kan lambang saro asin nagpapaginirumdoman kami kan pangangaipong mag-ehersisyo.” Tanganing dai mapungaw, sinda mag-agom nag-iistimar sa ibang miembro kan kongregasyon. Iyo, an pagpaheling nin interes sa iba nagdadara nin mga bendisyon. Dugang pa, iyan ikinaoogma ni Jehova.​—Filipos 2:4; Hebreo 13:2, 16.

13. Ano an nagigin kabtang nin pagigin prangka asin sadiosan mantang an mag-agom naggugurang na magkaibanan?

¹³ Dai togotan na magkaigwa nin siwang sa komunikasyon sa pag-oltanan nindo mag-agom. Mag-olay nin prangka. (Talinhaga 17:27) “Pinarararom niamo an samong pagkasinabotan paagi sa pagpaheling nin pagmakolog asin pagigin makonsiderasyon,” an komento nin sarong agom na lalaki. Minaoyon an saiyang agom na babae, na sinasabi: “Mantang kami naggugurang, nagin kagayagayahan mi nang magkaibanan na uminom nin tsa, mag-olay-olay, asin magtinabangan.” An saindong pagigin prangka asin sadiosan makatatabang na rumigon an bogkos kan saindong pag-agoman, na nagkakaigwa kan kakayahan na madaling makabalik sa dati  na makaoolang sa mga pagsalakay ni Satanas, an paralaglag sa pag-agoman.

14. Ano an malinaw na nagin kabtang kan lola ni Timoteo sa pagdakula nia bilang Kristiano?

¹⁴ An mga makoapo iyo “an korona” kan mga gurang. (Talinhaga 17:6) An pakiibaiba nin mga makoapo tunay na puedeng magin kawiliwili​—maogma asin nakarerepresko. Inoomaw kan Biblia si Loida, sarong lola na, kaiba kan aki niang si Eunice, ihiniras an saiyang mga tinutubod sa saiyang omboy pang makoapo na si Timoteo. An aking ini nagdakula na nakaaaram na an saiyang ina asin an saiyang lola pareho nagpapahalaga sa katotoohan kan Biblia.​—2 Timoteo 1:5; 3:14, 15.

15. Mapadapit sa mga makoapo, ano an mahalagang ikatatabang nin mga apoon, alagad ano an maninigo nindang likayan?

¹⁵ Kun siring, uya an sarong espesyal na lugar na an mga apoon makatatao nin tabang na mahalagang marhay. Mga apoon, ihiniras na nindo sa saindong mga aki an kaaraman nindo manongod sa mga katuyohan ni Jehova. Ngonyan magigibo nindo an siring sa saro pang henerasyon! Dakol na aki an ogmahon na madangog an saindang mga apoon na nagsasaysay nin mga estorya sa Biblia. Siempre, dai nindo kinukua an paninimbagan kan ama na itanom an mga katotoohan kan Biblia sa saiyang mga aki. (Deuteronomio 6:7) Imbes, kinokomplementohan nindo ini. An saindo logod na pamibi arog kan sa salmista: “Minsan sagkod sa kagurangan asin pagkaubanon, O Dios, dai mo ako pabayaan, sagkod na ikasabi ko an manongod sa saimong takyag sa kapag-arakian, sa gabos na maarabot pa, an manongod sa saimong kakosogan.”​—Salmo 71:18; 78:5, 6.

16. Paano malilikayan nin mga apoon na magin dahelan nin tension sa saindang pamilya?

¹⁶ Makamomondo, an ibang apoon pinababaliskad na marhay an mga aki kaya nagkakaigwa nin tension sa pag-oltanan kan mga apoon asin kan saindang nasa edad nang mga aki. Minsan siring, an sinsero nindong kabootan tibaad magin dahelan na mapasilan an saindong mga makoapo na magsabi sa saindo nin sekreto kun habo nindang magsabi  sa saindang mga magurang. Kun beses naglalaom an mga aki na kakampihan sinda kan saindang parasunodsunod na mga apoon tumang sa saindang mga magurang. Ano kun siring an maninigong gibohon? Magin madonong asin parigonon an boot kan saindong mga makoapo na magin prangka sa saindang mga magurang. Puede nindong ipaliwanag na ini ikinaoogma ni Jehova. (Efeso 6:1-3) Kun kaipuhan, puede kamong magboluntaryo na bukasan an dalan para sa pagdolok kan aki paagi sa pagkaolay sa saindang mga magurang. Magin prangka sa saindong mga makoapo manongod sa saindong nanodan sa nag-aging mga taon. Makikinabang sinda sa saindong pagkasadiosan asin sinseridad.

17. Anong desisyon kan salmista an maninigong arogon nin nagkakaedad na mga Kristiano?

¹⁷ Mantang nag-aagi an mga taon, maririsa nindo na dai na nindo kayang gibohon an gabos na dati nindong ginigibo o an gabos na gusto nindong gibohon. Paano maaako nin saro an paggurang? Sa saindong isip tibaad an pagmate nindo kamo 30 anyos, alagad ta an pagsalimbad sa salming nagpapaheling nin laen man na katunayan. Dai manluya an saindong boot. An salmista nakimaherak ki Jehova: “Dai mo man logod ako ipagsikwal sa panahon nin kagurangan; kun an sakuyang kosog nawawara na, dai mo ako pagpabayaan.” Magin determinado kamong arogon an desisyon kan salmista. Sia nagsabi: “Ako danay na maghahalat, asin dudugangan ko an gabos na pag-omaw sa saimo.”​—Salmo 71:9, 14.

18. Paano magagamit nin sarong maygurang na Kristiano an pagretiro sa mahalagang paagi?

¹⁸ Dakol an patienot na nag-andam na dugangan an saindang pag-omaw ki Jehova pakaretiro sa sekular na trabaho. “Plinano ko na nin patienot kun ano an gigibohon ko pagkatapos mag-eskuela kan samong aking babae,” an paliwanag nin sarong ama na retirado na ngonyan. “Nagdesisyon ako na mapoon ako sa pambilog na panahon na ministeryo sa paghuhulit, asin ipinabakal ko an sakong negosyo tanganing magin libreng maglingkod ki Jehova nin mas lubos. Namibi ako para sa paggiya nin Dios.” Kun madali na kamong magretiro, maranga kamo kan kapahayagan kan satong Kaharohalangkaweng  Kaglalang: “Minsan sagkod sa kagurangan nin saro ako an Saro na iyo man sana; asin sagkod sa pagkaubanon nin saro ako mismo padagos na magtitios.”​—Isaias 46:4.

19. Anong hatol an itinatao para sa mga naggugurang?

¹⁹ Tibaad bakong pasil an pakibagay sa pagretiro sa sekular na trabaho. An gurang nang mga lalaki hinatolan ni apostol Pablo na magin “tama sana sa gawe.” Ini nangangaipo nin pankagabsan na pagpopogol, bakong pagpadara sa tendensia na hanapon an pagpaturotrangkilo na sana sa buhay. Tibaad orog pa nganing kaipuhan an pagkaigwa nin rutina asin disiplina sa sadiri pakaretiro kisa kaidto. Kun siring, magmasibot, “na danay na dakol an gigibohon sa gibohon kan Kagurangnan, sa pakaaram na an saindong pagpapagal bakong daing kapakanan dian sa Kagurangnan.” (1 Corinto 15:58) Pahiwason an saindong aktibidad na tumabang sa iba. (2 Corinto 6:13) Dakol na Kristiano an naggigibo kaini paagi sa mahigos na paghuhulit kan maogmang bareta sa liniwat na rikas. Mantang kamo naggugurang, magin “makosog sa pagtubod, sa pagkamoot, sa pakatagal.”​—Tito 2:2.

20, 21. (a) Sa presenteng palakaw nin mga bagay, ano an sa katapustapusi nakapabubulag sa mag-agom? (b) Paano si Ana nagtatao nin marahay na halimbawa para sa mga agom na nagadanan?

²⁰ Makamomondo alagad totoo na sa presenteng palakaw nin mga bagay, an mga mag-agom sa katapustapusi pinagbubulag nin kagadanan. An nagadanan na Kristianong mga agom nakaaaram na an saindang mga namomotan natotorog ngonyan, asin nagsasarig sinda na sinda maheheling giraray ninda. (Juan 11:11, 25) Alagad makamomondo pa man giraray an pagkagadan. Paano iyan maaatubang kan nabayaan? a

²¹ Makatatabang an paggirumdom sa ginibo nin sarong personahe sa Biblia. Nabalo si Ana pakalihis sana nin pitong taon na pag-agoman, asin sa panahon na nababasa niato an  manongod sa saiya, 84 anyos na sia. Makasisierto kita na sia nagmondo kan magadan an saiyang agom na lalaki. Paano nia iyan nakayang atubangon? Nagtao sia nin banal na paglilingkod ki Jehova Dios sa templo banggi-aldaw. (Lucas 2:36-38) An buhay ni Ana na may mapagngayongayong paglilingkod siertong nagin dakulang pangontra sa kamondoan asin kapungawan na namatean nia bilang balo.

22. Paano nakayang atubangon nin nagkapirang babae asin lalaking balo an kapungawan?

²² “An nagin pinakadakulang angat para sa sako iyo an kadaihan nin kaiba na makakaolay,” an paliwanag nin 72 anyos na babae na nabalo sampulong taon na an nakaagi. “Matibay na parahinanyog an agom kong lalaki. Pinag-oolayan mi an manongod sa kongregasyon asin an samong kabtang sa Kristianong ministeryo.” An saro pang babaeng balo nagsasabi: “Minsan ngani nakaoomay an panahon, napatunayan kong mas tamang sabihon na an nakatatabang sa saro na maomayan iyo an ginigibo nin saro sa saiyang panahon. Nasa mas marahay kang kamugtakan na tumabang sa iba.” Minaoyon an sarong 67 anyos na lalaking balo, na nagsasabi: “An marahayon na paagi na makayang atubangon an pagkagadan nin namomotan iyo an pagdusay kan saimong sadiri sa pagranga sa iba.”

23, 24. Anong dakulang karangahan an itinatao kan Biblia sa mga gurang, partikularmente sa mga nabalo?

²³ Minsan ngani kinukua nin kagadanan an sarong namomotan na agom, si Jehova nagdadanay na fiel, masasarigan. “Sarong bagay an hinagad ko ki Jehova,” an awit ni Hadeng David kan suanoy, “iyan an sakong hahalaton, na ako makapag-erok sa harong ni Jehova sa gabos na aldaw kan sakong buhay, tanganing maheling an karahayan ni Jehova asin magmasid na may pagpahalaga sa saiyang templo.”​—Salmo 27:4.

²⁴ “Tawan mo nin onra an mga babaeng balo na balo man nanggad,” an sadol ni apostol Pablo. (1 Timoteo 5:3) An hatol na kasunod kan instruksion na ini nagpaparisa na an angay na mga babaeng balo na mayo nin haraning mga  paryente tibaad nangaipo nin materyal na sustento kan kongregasyon. Minsan siring, kaiba sa kahulogan kan instruksion na ‘tawan nin onra’ an ideya nin pagpahalaga sa sainda. Kanigoan na karangahan an makukua nin diosnon na mga babae asin lalaking balo sa pakaaram na sinda pinahahalagahan asin susuportaran ni Jehova!​—Santiago 1:27.

25. Ano an pasohan na yaon pa para sa mga gurang?

²⁵ “An kamurawayan nin mga gurang iyo an saindang pagkaigwa nin uban,” sabi kan ipinasabong na Tataramon nin Dios. Iyan “korona nin kagayonan kun iyan nakukua sa dalan nin katanosan.” (Talinhaga 16:31; 20:29) Kun siring, baga man may agom o nagsosolo na liwat, padagos na papagdanayon na enot sa saindong buhay an paglilingkod ki Jehova. Sa siring magkakaigwa kamo nin marahay na ngaran sa Dios ngonyan asin kan paglaom na buhay na daing sagkod sa sarong kinaban na mawawara na an mga kolog nin paggurang.​—Salmo 37:3-5; Isaias 65:20.