1. Ano an mga utang niato sa satong mga magurang, asin kun siring ano an maninigong magin saboot asin gawe niato sa sainda?

 “MAGHINANYOG ka sa saimong ama na nagpangyari kan saimong pagkamundag, asin dai mo pagbasangbasangon an saimong ina huli sana ta sia gurang na,” an hatol kan madonong na tawo kan suanoy. (Talinhaga 23:22) ‘Dai ko iyan noarin man gigibohon!’ tibaad sabihon nindo. Imbes na basangbasangon an satong ina​—o an satong ama—​an kadaklan sa sato nakamamate nin hararom na pagkamoot sa sainda. Minimidbid niato na dakula an utang niato sa sainda. Enot sa gabos, tinawan kita nin buhay kan satong mga magurang. Minsan ngani si Jehova an Burabod nin buhay, kun mayo an satong mga magurang dai nanggad kita mabubuhay. Mayo kita nin ikatatao sa satong mga magurang na kapantay sa halaga nin buhay mismo. Dangan, isip-isipa sana an pagsasakripisyo sa sadiri, may kahaditan na pag-ataman, gastos, asin mamomoton na atension na kalabot sa pagtabang sa aki poon sa pagkaomboy sagkod na magin adulto. Kun siring, rasonable nanggad na an Tataramon nin Dios nagsasadol: “Tawan mo nin onra an saimong ama asin an saimong ina . . . tanganing iyan ikarahay mo asin ika magdanay nin haloy sa daga”!​—Efeso 6:2, 3.

2. Paano makatatao nin “nanonongod na balos” sa saindang mga magurang an darakula nang aki?

² Si apostol Pablo nagsurat sa mga Kristiano: “Pabayaan nguna an mga [aki o makoapo] na makanood na maggibo nin diosnon na debosyon sa saindang kairiba sa harong asin padagos na magtao nin nanonongod na balos sa saindang mga magurang asin apoon, huli ta ini marahay sa  pagheling nin Dios.” (1 Timoteo 5:4) Itinatao nin darakula nang aki an “nanonongod na balos” na ini paagi sa pagpaheling nin apresasyon sa dakol na taon na pagkamoot, trabaho, asin pag-ataman na itinao sa sainda kan saindang mga magurang asin apoon. An sarong paagi na magigibo ini nin mga aki iyo an pagmidbid na kapareho nin iba, an mga gurang nagkakaipo nin pagkamoot asin pagpasarig sa boot​—sa parate nagkakaipong marhay. Kapareho niato gabos, kaipuhan nindang mamatean na sinda pinahahalagahan. Kaipuhan na mamatean ninda na kapakipakinabang an saindang buhay.

3. Paano niato matatawan nin onra an mga magurang asin apoon?

³ Kaya matatawan niato nin onra an satong mga magurang asin apoon paagi sa pagpaaram sa sainda na sinda namomotan ta. (1 Corinto 16:14) Kun an satong mga magurang dai niato kaiba sa harong, maninigo niatong girumdomon na an pakabareta sa sato dakulang bagay para sa sainda. An maogmang surat, pag-apod sa telepono, o pagsongko puedeng makadagdag na marhay sa saindang kagayagayahan. Si Miyo, na nag-iistar sa Hapon, nagsurat kan sia 82 anyos: “An aki kong babae [na an agom nagbibiaheng ministro] sinasabihan ako: ‘Nanay, “magbiahe” po tabi kamo kaiba mi.’ Ipinadadara nia sa sako an nakaiskedyul na ruta asin numero ninda sa telepono para sa kada semana. Puede kong buksan an mapa ko asin sabihon: ‘A. Yaon sinda digdi ngonyan!’ Permi akong nagpapasalamat ki Jehova para sa bendisyon na pagkaigwa nin siring na aki.”

4. Paano an relihiosong tradisyon nin mga Judio nag-aanimar nin katagasan nin boot sa gurang nang mga magurang?

⁴ Posible daw na kalabot man sa pagtao nin onra sa mga magurang an pag-asikaso sa saindang materyal na mga pangangaipo? Iyo. Parate na iyan kalabot. Kan kaaldawan ni Jesus sinuportaran kan Judiong mga namomoon sa relihion an tradisyon na kun sabihon nin saro na an saiyang kuarta o rogaring “sarong balaog na idinusay sa Dios,” libre na sia sa paninimbagan na gamiton iyan sa pag-ataman sa saiyang mga magurang. (Mateo 15:3-6) Kanigoan na katagasan  nin boot! Garo man sana inaanimar kan mga namomoon na idto sa relihion an mga tawo na dai tawan nin onra an saindang mga magurang kundi lapastanganon sinda paagi sa paslong pangunguri sa sainda kan saindang mga pangangaipo. Nungka na boot niatong gibohon iyan!​—Deuteronomio 27:16.

5. Sa ibong nin mga probisyon kan gobyerno sa nagkapirang kadagaan, taano an pagtao nin onra sa mga magurang ta kun beses may kaibang pagtao nin pinansial na tabang?

⁵ Sa dakol na kadagaan ngonyan, an suportado nin gobyerno na mga pag-ayuda sa mga daing sukat nagtatao nin ibang materyal na mga pangangaipo kan mga gurang, arog baga kan pagkakan, gubing, asin istaran. Apuera kaiyan, an mga gurang mismo tibaad may natipon para sa saindang paggurang. Alagad kun maubos na o kulang an mga tipon na ini, tinatawan nin mga aki nin onra an saindang mga magurang paagi sa paggibo kan makakaya ninda na mapanigoan an mga pangangaipo kan magurang. An totoo, an pag-ataman sa gurang nang mga magurang ebidensia nin diosnon na debosyon, an boot sabihon, debosyon nin saro ki Jehova Dios, an Kagtugdas sa areglong pampamilya.

6. Anong mga areglo sa harong an ginibo nin iba tanganing maasikaso an mga pangangaipo kan saindang mga magurang?

⁶ Dakol na adulto nang aki an nagpaheling nin marahay na reaksion sa mga pangangaipo kan saindang may helang na mga magurang na may pagkamoot asin pagsasakripisyo sa sadiri. An iba dinara sa sadiri nindang harong an saindang mga magurang o nagbalyo tanganing makarani sa sainda. An iba inibanan sa harong an saindang mga magurang. Sa parate, an siring na mga areglo nagin bendisyon kapwa sa mga magurang asin mga aki.

7. Taano ta marahay na dai magpabiglabigla sa mga pagdedesisyon mapadapit sa gurang nang mga magurang?

⁷ Pero kun beses bakong marahay an nagigin resulta kan siring na mga pagbalyo. Taano? Tibaad huli ta an mga desisyon pabiglabigla o basado sana sa emosyon. “An alisto an isip naghohorophorop sa saiyang mga lakad,” an madonong na patanid kan Biblia. (Talinhaga 14:15) Halimbawa,  ipamugtak na an gurang nang ina nindo nasasakitan sa pagsosolo sa harong asin sa paghona nindo makikinabang sia sa pagbalyo sa harong nindo. Sa may alistong isip na paghorophorop sa saindong mga lakad, puedeng konsideraron nindo an minasunod: Ano an aktuwal niang mga pangangaipo? Igwa daw nin pribado o suportado kan estado na organisadong pag-ayuda sa mga daing sukat na makatatao nin ibang solusyon na puede man? Gusto daw niang bumalyo? Kun gusto nia, sa anong mga paagi maaapektaran an saiyang buhay? Kaipuhan daw niang bayaan an mga katood? Paano daw ini makaaapektar sa saiya sa emosyonal? Ipinakipag-olay na daw nindo an mga bagay na ini sa saiya? Paano daw makaaapektar an siring na pagbalyo sa saindo, sa saindong agom, sa saindong mga aki? Kun kaipuhan na atamanon an saindong ina, siisay an matao kaiyan? Puede daw na pagbarangaon an paninimbagan? Ipinakipag-olay na daw nindo an bagay sa gabos na direktang napapalabot?

8. Sairisay an puede nindong konsultahon kun nagdedesisyon kun paano tatabangan an saindong gurang nang mga magurang?

⁸ Mantang an gabos na aki sa sarong pamilya may paninimbagan na mag-ataman, tibaad madonong na magkomperensia an pamilya tanganing an gabos makapakikabtang sa pagdedesisyon. Tibaad makatabang man an pakikipag-olay sa kamagurangan sa Kristianong kongregasyon o sa mga katood na napaatubang na sa kaagid na situwasyon. “Nasusudya an mga plano kun mayo nin pribadong orolay,” an patanid kan Biblia, “alagad sa kadakolan nin parahatol may nahahaman.”​—Talinhaga 15:22.

9, 10. (a) Sa ibong kan pagkakaedad ninda, anong konsiderasyon an maninigong itao sa mga gurang? (b) Ano man na mga aksion an gibohon nin dakula nang aki para sa saiyang mga magurang, ano an maninigo na permi niang itao sa sainda?

⁹ Nagkakaipo nin pakikidamay asin pagsabot an pagtao nin onra sa satong gurang nang mga magurang. Mantang namamatean na an mga resulta nin paggurang, an mga gurang tibaad nag-oorog an kasakitan sa paglakaw, pagkakan, asin paggirumdom. Tibaad kaipuhan ninda an tabang. Parate  na an mga aki nagigin mapagprotehir na marhay asin naghihingoang magtao nin paggiya. Alagad an mga gurang mga adulto na may natipon na kadonongan asin kabatidan sa bilog nindang buhay, bilog na buhay na pag-ataman sa saindang sadiri asin paggibo kan sadiri nindang mga desisyon. An saindang karakter asin paggalang sa sadiri tibaad nasesentro sa saindang katongdan bilang mga magurang asin adulto. An mga magurang na nakamamate na kaipuhan na nindang ipamaneho an saindang buhay sa saindang mga aki tibaad mamondo nin labi-labi o maanggot. An iba ipinagsesentir asin linalabanan an pinaghohona nindang mga paghihingoa na halean sinda kan saindang pagkaindependiente.

¹⁰ Mayo nin pasil na mga solusyon sa siring na mga problema, alagad sarong kabootan na togotan an gurang nang mga magurang na asikasohon an saindang sadiri asin gumibo kan sadiri nindang mga desisyon sagkod sa mapupuede. Madonong na dai gumibo nin mga desisyon manongod sa kun ano an pinakamarahay para sa saindong mga magurang na dai nguna sinda kinakaolay. Tibaad kadakol na kan nawara sa sainda. Togotan sindang papagdanayon an yaon pa sa sainda. Tibaad maheling nindo na mientras na mas dai nindo hinihingoang maneyohon an buhay kan saindong mga magurang, mas marahay man an relasyon nindo sa sainda. Sinda magigin mas maogma, asin iyo man kamo. Dawa kun kaipuhan na mag-insister sa nagkapirang bagay para sa saindang ikararahay, an pagtao nin onra sa saindong mga magurang naghahagad na itao nindo sa sainda an dignidad asin paggalang na maninigo sa sainda. An Tataramon nin Dios nagsasadol: “Tumindog ka sa atubangan nin may uban, asin magpaheling ka nin konsiderasyon sa persona nin gurang.”​—Levitico 19:32.

11-13. Kun an relasyon nin sarong aking adulto sa saiyang mga magurang dai nagin marahay kaidto, paano nia maaatubang pa man giraray an angat nin pag-ataman sa sainda sa saindang kagurangan?

¹¹ Kun beses an sarong problema na inaatubang nin mga aking adulto na sa pagtao nin onra sa saindang gurang  nang mga magurang may labot sa relasyon ninda kaidto sa saindang mga magurang. Tibaad an saindong ama kulang kaidto sa pakikidamay asin bakong mamomoton, an saindong ina dominante asin maisog. Tibaad sagkod ngonyan an pagmate nindo disganado, anggot, o makolog an boot huli ta bako sinda an mga magurang na minawot nindo. Puede daw nindong mapaglabanan an siring na mga saboot? a

¹² Si Basse, na nagdakula sa Finlandia, nag-eestorya: “An sakong padrasto dating opisyal nin SS sa Nazi Alemania. Madali siang maanggot, dangan nagigin peligroso sia. Dakol na beses na pinagkologan nia an sakong ina sa atubangan ko. Sarong beses kan anggot sia sa sako, pinakol nia ako kan saiyang paha asin tinamaan ako sa lalauogon kan ebilya. Makosogon an pagkatama kaiyan sa sako na napukan ako sa katre.”

¹³ Pero, igwa man nin ibang aspekto an saiyang pagkatawo. Idinugang ni Basse: “Sa ibong na lado, sia nagtrabaho nin maigoton asin dai nagpalibre sa pag-ataman sa pamilya sa materyal na paagi. Dai sia noarin man nagpaheling sa sako nin pagpadangat nin ama, alagad aram ko na nadanyaran na nin permanente an saiyang boot. Pinalayas sia kan saiyang ina kan sia aki pa. Nagdakula sia sa pakikisuntokan asin naglaog sa guerra bilang barobata. Medyo nasasabotan ko ini asin dai ko sia binasol. Kan nagkakaedad na ako, boot ko siang tabangan sagkod sa makakaya ko sagkod na sia magadan. Bako idtong pasil, alagad ginibo ko an kaya ko. Hiningoa kong magin marahay na aking lalaki sagkod sa katapusan, asin sa paghona ko inako nia ako bilang siring.”

14. Anong teksto an aplikado sa gabos na situwasyon, kaiba an mga minalataw sa pag-ataman sa gurang nang mga magurang?

¹⁴ Sa mga situwasyon sa pamilya, arog sa ibang bagay, aplikado an hatol kan Biblia: “Isolog nindo an mamomoton na mga pagmate nin pagdamay, kabootan, kababaan nin boot,  kahoyoan, asin pakatios. Padagos kamong magpatiriostios asin sueltong magpatarawadtawadan kun an siisay man igwa nin sumbong tumang sa saro. Kun paanong kamo sueltong pinatawad ni Jehova, siring man an gibohon nindo.”​—Colosas 3:12, 13.

15. Taano ta kun beses makologon sa boot an pag-ataman sa mga magurang?

¹⁵ An pag-ataman sa magurang na may helang magabat na trabaho, na kalabot an dakol na trabaho, dakulang paninimbagan, asin halawig na mga oras. Alagad ta parateng emosyonal an pinakadepisil na parte. Makologon sa boot na paghelingon an saindong mga magurang na nawawaran  kan saindang salud, memorya, asin pagkaindependiente. Si Sandy, na taga-Puerto Rico, nag-eestorya: “An sakong ina an pinakasentro kan samong pamilya. Nagin makologon sa boot an pag-ataman sa saiya. Primero nakilay sia; dangan kaipuhan na nia nin sogkod, dangan andador, dangan silyang de rueda. Pagkatapos padagos na siang nagluya sagkod na sia nagadan. Nagkaigwa sia nin kanser sa tolang asin nangaipo nin daing pondong pag-ataman​—aldaw-banggi. Kinakarigosan mi sia asin pinakakakan sia patin binabasahan sia. Depisilon idto​—nangorogna sa emosyonal. Kan marealisar ko na magagadan na an sakong ina, naghibi ako ta namomotan ko siang marhay.”

16, 17. Anong hatol an tibaad makatabang sa paraataman na papagdanayon an balanseng pagmansay sa mga bagay?

¹⁶ Kun kamo mamugtak sa kaagid na situwasyon, ano an magigibo nindo tanganing iyan makaya nindo? Makatatabang na marhay sa saindo an paghinanyog ki Jehova paagi sa pagbasa sa Biblia asin pakipag-olay sa saiya paagi sa pamibi. (Filipos 4:6, 7) Sa praktikal na paagi, siertohon na masustansia an saindong pagkakan asin pagmaigotan na makatorog nin bastante. Sa paggibo kaini, mapapasa mas marahay kamong kamugtakan, kapwa sa emosyonal asin pisikal, na atamanon an saindong namomotan. Tibaad puede kamong makapag-areglo nin paminsanminsan na pahingalo sa pan-aroaldaw na rutina. Dawa bakong posible an bakasyon, madonong pa man giraray na mag-iskedyul nin oras para sa pagpaharohayahay. Tanganing makahale, tibaad puede nindong areglaron na may ibang magbantay sa naghehelang nindong magurang.

¹⁷ Bakong pambihira na an adultong mga paraataman magkaigwa nin sobrang mga linalaoman sa saindang sadiri. Alagad dai kamo makamate nin kasalan sa dai nindo kayang gibohon. Sa nagkapirang kamugtakan tibaad kaipuhan na ipagkatiwala nindo sa sarong klinika sa pag-ataman sa mga gurang asin may helang an saindong namomotan. Kun kamo paraataman, magbugtak nin rasonableng mga linalaoman para sa saindong sadiri. Kaipuhan na balansehon nindo an mga pangangaipo bako sanang kan saindong  mga magurang kundi pati kan saindong mga aki, kan saindong agom, asin nindo mismo.

18, 19. Anong pagtabang an ipinanuga ni Jehova, asin anong eksperyensia an nagpapaheling na inootob nia an panugang ini?

¹⁸ Paagi sa saiyang Tataramon, an Biblia, si Jehova mamomoton na nagtatao nin giya na makatatabang na marhay sa saro sa pag-ataman sa naggugurang nang mga magurang, alagad bako sana iyan an tabang na itinatao nia. “Si Jehova harani sa gabos na nag-aarang sa saiya,” an isinurat kan salmista sa irarom nin pasabong. “Dadangogon nia an agrangay ninda na tabangan, asin sinda saiyang ililigtas.” Ililigtas, o iingatan, ni Jehova an mga fiel sa saiya minsan sa pinakamasakit na mga situwasyon.​—Salmo 145:18, 19.

¹⁹ Naaraman ini ni Myrna, sa Pilipinas, kan inaataman nia an saiyang ina, na nagin baldado huli sa atake. “Mayo na nin mas makamomondo kisa sa maheling an saimong namomotan na nagsasakit, na dai nasasabi sa saimo kun saen an makolog,” an isinurat ni Myrna. “Idto garo pagheling sa saiya na luway-luway na nalalamos, asin mayo man lamang ako nin maginibo. Dakol na beses na ako minaluhod asin nakikipag-olay ki Jehova dapit sa grabe nang kapagalan ko. Nag-agrangay ako arog ki David, na nakimaherak ki Jehova na ibugtak an saiyang mga luha sa sarong supot asin girumdomon sia. [Salmo 56:8] Asin siring sa ipinanuga ni Jehova, tinawan nia ako kan kosog na kaipuhan ko. ‘Si Jehova an nagin sakuyang kasarigan.’”​—Salmo 18:18.

20. Anong mga panuga sa Biblia an nakatatabang sa mga paraataman na magdanay na maglaom sa marahay, dawa magadan an saindang inaataman?

²⁰ May nagsabi na an pag-ataman sa naggugurang nang mga magurang sarong “estorya na mayo nin maogmang kasagkodan.” Sa ibong kan minsan pinakamarahay na mga paghihingoa sa pag-ataman, puedeng magadan an mga gurang, arog kan ina ni Myrna. Alagad an mga nagtitiwala ki Jehova nakaaaram na an kagadanan bakong iyo an kasagkodan kan estorya. Si apostol Pablo nagsabi: “May paglaom ako sa Dios . . . na magkakaigwa nin pagkabuhay liwat kapwa  an mga matanos asin an mga bakong matanos.” (Gibo 24:15) An mga nagadanan nin gurang nang mga magurang nararanga kan paglaom sa pagkabuhay liwat kaiba an panuga na kawiliwiling bagong kinaban na gigibohon nin Dios na duman “an kagadanan mawawara na.”​—Kapahayagan 21:4.

21. Ano an marahay na mga resulta nin pagtao nin onra sa gurang nang mga magurang?

²¹ An mga lingkod nin Dios hararom an paggalang sa saindang mga magurang, minsan kun naggurang na an mga ini. (Talinhaga 23:22-24) Sinda tinatawan ninda nin onra. Sa paggibo kaiyan, naeeksperyensiahan ninda an sinasabi kan ipinasabong na talinhaga: “An saimong ama asin an saimong ina maggagayagaya, asin sia na nangaki sa saimo magigin magayagaya.” (Talinhaga 23:25) Asin orog sa gabos, an mga nagtatao nin onra sa saindang gurang nang mga magurang nakapaoogma man asin nakatatao nin onra ki Jehova Dios.