Igwa daw nin Buhay Pagkagadan?

“Igwa nin paglaom minsan para sa sarong kahoy. Kun iyan palodon, iyan masupang liwat . . . Kun an pusog na lalaki magadan puede pa daw siang mabuhay giraray?”​—MOISES, SARONG SUANOY NA PROPETA.

1-3. Paano an dakol naghahanap nin karangahan kun nawara an saro nindang namomotan sa kagadanan?

 SA SARONG punerarya sa Siudad nin Nueva York, an mga katood asin kapamilya daing girong na nag-aagi nin pirila sa nakabukas na lungon. Pinagmamasdan ninda an bangkay, bangkay nin sarong 17 anyos na solterito. Haros dai sia namidbid kan mga amigo nia sa eskuelahan. An saiyang buhok pinahimpis kan pagbolong paagi sa mga kemikal; pinaniwang sia nin kanser. Talaga daw na ini an saindang amigo? Mga pirang bulan pa sana an nakaagi, pano-pano sia nin mga ideya, nin mga hapot, nin enerhiya​—nin buhay! An laglag an pusong ina kan solterito naghihingoang makanompong nin paglaom asin karangahan sa ideya na maski paano buhay pa an saiyang aki. Nagbobolos an luha na paorootro niang sinasabi an itinokdo sa saiya: “Mas maogma ngonyan si Tommy. Gusto nin Dios na makaibanan nia sa langit si Tommy.”

² Mga 11,000 na kilometro an distansia, sa Jamnagar, India, an tolong aking lalaki nin sarong negosyanteng 58 anyos nagtatabang na ibugtak an bangkay kan saindang ama sa ibabaw nin sarong damag nin lobong. Sa maliwanag na saldang kan kabangaan nin aga, pinonan kan pinakamatuang aki an prosedimiento sa pagsolo sa bangkay paagi sa paggamit nin karaba sa pagsolo sa mga songo asin pagbubo nin mahamot na meskla nin mga espesya saka insenso sa bangkay kan saiyang ama. An kirikiti kan kalayo nadadaog kan paorootrong pagtaram kan Brahman nin mga mantrang Sanskrit na an kahulogan: “Logod an kalag na dai noarin man nagagadan magpadagos sa mga paghihingoa kaiyan na makasaro kan ultimong realidad.”

³ Mantang pinagmamasdan kan tolong magturugang an pagsolo sa bangkay, an kada saro naghahapot sa saiyang boot, ‘Naniniwala daw ako sa buhay pagkagadan?’ Mantang nag-adal sa laen-laen na kabtang kan kinaban, laen-laen an saindang simbag. Kompiado an ngohod na an saindang namomotan na marhay na ama magrereenkarnasyon sa buhay na mas halangkaw an kategoriya. An ikaduwa nagtutubod na an gadan sa sarong sentido natotorog, na dai nanggad nin pag-aram. Hinihingoa sana kan pinakamatua na akoon an katunayan nin kagadanan, ta sa paghona nia mayo nin makasisierto kun ano an nangyayari sa sato kun kita magadan.

Sarong Hapot, Dakol na Simbag

4. Anong hapot an ikinapurisaw nin katawohan sa laog nin halawig na panahon?

⁴ An Igwa daw nin buhay pagkagadan? sarong hapot na nakaribaraw sa katawohan sa laog nin dakol na milenyo. “Minsan an mga teologo namumugtak sa alanganon kun napapaatubang [dian],” sabi ni Hans Küng, sarong intelektuwal na Katoliko. Sa nag-aging mga panahon, pinagpensar nin mga tawo sa gabos na sosyedad an temang iyan, asin dai nagkukulang an mga simbag na iinoopresir.

5-8. Ano an itinotokdo nin manlaenlaen na relihion manongod sa buhay pagkagadan?

⁵ An dakol na Kristiano sa ngaran naniniwala sa langit asin impierno. An mga Hindu, sa ibong na lado, naniniwala sa reenkarnasyon. Sa pagkomento sa punto de vistang Muslim, si Amir Muawiyah,  sarong katabang sa sarong sentro relihioso na Islamiko, nagsasabi: “Naniniwala kami na magkakaigwa nin sarong aldaw nin paghokom pagkagadan, na ika maatubang sa Dios, ki Ala, na magigin garo paglaog sa korte.” Sono sa paniniwalang Islamiko, sa panahon na iyan tuturotimbangon ni Ala an halaga kan pamumuhay kan kada saro asin ipadadara an saro sa paraiso o sa kalayo sa impierno.

⁶ Sa Sri Lanka, an mga Budista asin Katoliko pareho binubukasan nin todo an mga pinto asin bintana kun may nagagadan sa kasararo ninda sa harong. Iniilawan an sarong lamparang de asayte, asin ipinupuesto an lungon na an mga bitis kan nagadan paatubang sa pinto sa atubangan. Naniniwala sinda na an ginigibong mga aksion na ini pinagigin pasil an pagluwas sa harong kan espiritu, o kalag, kan gadan.

⁷ An mga Aborigen sa Australia, sabi ni Ronald M. Berndt kan Unibersidad nin Solnopan na Australia, naniniwala na “an mga tawo dai malalaglag sa espirituwal na paagi.” An nagkapirang tribo sa Aprika naniniwala na pagkagadan an ordinaryong mga tawo nagigin multo, mantang an mga tawong prominente nagigin espiritu nin mga apoon, na tatawan nin onra asin hahagadan bilang dai naheheling na mga namomoon sa komunidad.

⁸ Sa nagkapirang nasyon, an mga paniniwala mapadapit sa mga kalag daa kan gadan kombinasyon nin lokal na tradisyon asin Kristianismo sa ngaran. Halimbawa, sa tahaw nin dakol na Katoliko asin Protestante sa Solnopan na Aprika, nagin nang kostumbre na tahoban an mga salming kun may nagadan tangani na mayo nin manalming asin maheling an espiritu kan gadan. Dangan, 40 aldaw pagkagadan kan namomotan, sineselebrar kan pamilya asin mga katood an pagsakat sa langit kan kalag.

Sarong Lakop na Tema

9, 10. Sa anong pundamental na paniniwala oyon an kadaklan na relihion?

⁹ An mga simbag sa hapot manongod sa kun ano an nangyayari kun kita magadan arog kalaenlaen kan mga kostumbre asin paniniwala kan mga tawong nagtatao kaiyan. Pero, an kadaklan na relihion oyon sa sarong pundamental na ideya: An sarong bagay sa laog nin tawo​—kalag, espiritu, o multo—​inmortal asin padagos na nabubuhay pagkagadan.

¹⁰ An paniniwala sa inmortalidad kan kalag haros lakop sa rinibong relihion asin sekta kan Kakristianohan. Iyan opisyal man na doktrina sa Judaismo. Sa Hinduismo an paniniwalang ini iyo an mismong pundasyon kan tokdong reenkarnasyon. An mga Muslim naniniwala na an kalag nabubuhay kadungan kan hawak alagad nagpapadagos na mabuhay pagkagadan kan hawak. An ibang pagtubod​—animismo sa Aprika, Sintoismo, asin pati an Budismo—​nagtotokdo nin mga baryasyon sa tema man sanang ini.

11. Ano an punto de vista nin nagkapirang intelektuwal sa ideya na an kalag inmortal?

¹¹ An nagkapira kabaliktaran an punto de vista, na an may pag-aram na buhay natatapos sa kagadanan. Para sa sainda, an ideya na an emosyonal asin intelektuwal na buhay nagpapadagos sa sarong impersonal, garo sana aninong kalag na suway sa hawak garo baga bakong rasonable. An Kastilang kagsurat asin intelektuwal kan ika-20 siglo na si Miguel de Unamuno nagsurat: “An paniniwala sa inmortalidad kan kalag pagmawot na logod an kalag inmortal, alagad mawoton iyan nin mapuersang marhay tanganing an kabotan na ini timaktimakan na an rason asin lihisan iyan.” Kabilang sa mga nagsayumang maniwala sa personal na inmortalidad iyo an bantog na suanoy na mga pilosopong si Aristoteles asin Epicuro, an doktor na si Hipocrates, an pilosopong Eskoses na si David Hume, an intelektuwal na Arabe na si Averroës, asin an enot na primer ministro nin India pagkatapos na magkaigwa nin independensia, si Jawaharlal Nehru.

12, 13. Anong mahahalagang hapot an minalataw manongod sa katokdoan na inmortalidad kan kalag?

¹² An hapot, Talaga daw na kita may inmortal na kalag? Kun an kalag sa aktuwal bakong inmortal, kun siring paano nagin mahalagang kabtang kan kadaklan na relihion ngonyan an siring na falsong katokdoan? Saen nagpoon an ideya? Asin kun an kalag aktuwal na minaontok sa pag-eksister pagkagadan, ano an puedeng magin paglaom para sa mga gadan?

¹³ Makanonompong daw kita nin sadiosan asin nakakokontentong mga simbag sa siring na mga hapot? Iyo! An mga ini asin an iba pang hapot sisimbagon sa minasunod na mga pahina. Enot, siyasaton niato kun paano nagpoon an doktrinang inmortalidad kan kalag.

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]