Kapitulo 3

Siisay an Tunay na Dios?

1. Taano ta dakol an minaoyon sa pambukas na mga tataramon sa Biblia?

 KUN minamasdan nindo an langit sa sarong malinaw na banggi, dai daw kamo napapangalas na makaheling nin kadakol na bitoon? Paano nindo ipinaliliwanag an pag-eksister kaiyan? Asin kumusta man an nabubuhay na mga bagay digdi sa daga​—makolor na mga burak, mga gamgam na kawiliwili an saindang mga awit, makokosog na balyena na minalukso sa dagat? An lista dai natatapos. An gabos na ini dai puedeng nangyari paagi sa pagkanorongod. Bakong makangangalas na dakol an minaoyon sa pambukas na mga tataramon sa Biblia: “Sa kapinonan linalang nin Dios an kalangitan asin an daga”!​—Genesis 1:1.

2. Ano an sinasabi kan Biblia manongod sa Dios, asin dinadagka kita kaiyan na gibohon an ano?

² An katawohan barangang marhay sa hapot dapit sa Dios. An iba naghohona na an Dios sarong impersonal na puersa. Minilyon an nagsasamba sa gadan nang mga apoon, na naniniwala na an Dios harayoon tanganing maranihan. Alagad ihinahayag kan Biblia na an tunay na Dios sarong totoong persona na nagpapaheling nin mainit na interes sa sato bilang mga indibiduwal. Iyan an dahelan na dinadagka kita kaiyan na ‘hanapon an Dios,’ na sinasabi: “Sia bakong harayo sa lambang saro sa sato.”​—Gibo 17:27.

3. Taano ta imposibleng makagibo nin ladawan nin Dios?

³ Ano an itsura nin Dios? An nagkapira sa saiyang mga lingkod nakaheling nin mga bisyon kan saiyang mamuraway na presensia. Sa mga ini isinimbolo nia an saiyang sadiri na nakatukaw sa trono, na hale sa saiya nagsisirang an makangingirhat na liwanag. Minsan siring, an mga nakaheling sa siring na mga bisyon nungkang may ilinadawan na depinidong lalauogon. (Daniel 7:9, 10; Kapahayagan 4:​2, 3) Iyan huli ta “an Dios Espiritu”; mayo sia nin  pisikal na hawak. (Juan 4:24) Sa katunayan, imposibleng makagibo nin eksaktong pisikal na ladawan kan satong Kaglalang, huli ta “mayo nin tawong nakaheling sa Dios kasuarin man.” (Juan 1:18; Exodo 33:20) Pero, dakol an itinotokdo sa sato kan Biblia manongod sa Dios.

AN TUNAY NA DIOS IGWA NIN NGARAN

4. Ano an nagkapirang makahulogan na titulo sa Biblia na aplikado sa Dios?

⁴ Sa Biblia, an tunay na Dios ipinapamidbid kan mga ekspresyon na arog kan “Dios na Makakamhan sa gabos,” “an Kaharohalangkawe,” “Dakulang Kaglalang,” “Kaharohalangkaweng Paratokdo,” “Soberanong Kagurangnan,” asin “Hade na daing katapusan.” (Genesis 17:1; Salmo 50:14; Eclesiastes 12:1; Isaias 30:20; Gibo 4:24; 1 Timoteo 1:17) An paghorophorop sa siring na mga titulo makatatabang sa sato na tumalubo an nakukuang kaaraman dapit sa Dios.

5. Ano an ngaran nin Dios, asin gurano kaparate na iyan minalataw sa Hebreong Kasuratan?

⁵ Minsan siring, an Dios igwa nin daing kaagid na ngaran na minalataw nin haros 7,000 na beses sa Hebreong Kasuratan sana​—na mas parate kisa sa arin man sa saiyang mga titulo. Kaidtong mga 1,900 na taon na an nakaagi, an mga Judio superstisyosong uminontok sa pagpronunsiar kan ngaran nin Dios. An Hebreo sa Biblia isinurat na mayo nin mga bokales. Huli kaini, dai puedeng maaraman nin eksakto kun paano pigpronunsiar ni Moises, David, o kan iba pa kan suanoy na mga panahon an apat na konsonante (יהוה) na minabilog sa ngaran nin Dios. Isinusuherir nin ibang iskolar na an ngaran nin Dios puedeng pigpronunsiar na “Yahweh,” alagad dai sinda nakasisierto. An pronunsasyon sa Ingles na “Jehovah” (sa Bicol, “Jehova”) dakol na siglo nang ginagamit, asin an katimbang kaiyan sa dakol na lenguahe lakop nang inaako ngonyan.​—Helingon an Exodo 6:3 asin Isaias 26:4 sa King James Version.

KUN TAANO TA MANINIGO NINDONG GAMITON AN NGARAN NIN DIOS

6. An Salmo 83:18 nagsasabi nin ano manongod ki Jehova, asin taano ta maninigo niatong gamiton an saiyang ngaran?

⁶ An daing kaagid na ngaran nin Dios, an Jehova, nagseserbi na  ilaen sia sa gabos na iba pang dios. Iyan an dahelan na an ngaran na iyan parateng gayong minalataw sa Biblia, nangorogna sa Hebreong teksto kaiyan. Dakol na paratradusir an dai naggagamit kan ngaran nin Dios, alagad an Salmo 83:18 malinaw na nagsasabi: “Ika, na an ngaran Jehova, ika sana an Kaharohalangkawe sa bilog na daga.” Kaya angay na gamiton niato an personal na ngaran nin Dios kun kita nagtataram dapit sa saiya.

7. Ano an itinotokdo sa sato manongod sa Dios kan kahulogan kan ngaran na Jehova?

⁷ An ngaran na Jehova sarong porma nin berbo sa Hebreo na nangangahulogan “mangyari.” Sa siring, an ngaran nin Dios nangangahulogan “Saiyang Pinangyayari.” Paagi kaiyan ipinamimidbid ni Jehova an saiyang sadiri bilang an Dakulang Paramukna. Permi niang pinangyayari na maotob an saiyang mga katuyohan. Solamente an tunay na Dios an puedeng tamang apodon sa ngaran na ini, huli ta an mga tawo nungkang makasisierto na an saindang mga plano magigin mapanggana. (Santiago 4:​13, 14) Si Jehova sana an makapagsasabi: “Magigin siring man an sakong tataramon na magluwas sa sakong ngoso. . . . Iyan siertong magigin mapanggana sa sakong sinobolan kaiyan.”​—Isaias 55:11.

8. Anong katuyohan an ipinaisi ni Jehova paagi ki Moises?

⁸ An Hebreong mga patriarka na sinda Abraham, Isaac, asin Jacob lambang saro “nag-apod sa ngaran ni Jehova,” alagad dai ninda aram an lubos na kahulogan kan ngaran nin Dios. (Genesis 21:33; 26:25; 32:9; Exodo 6:3) Kan sa huri ihayag ni Jehova an saiyang katuyohan na iligtas an saindang mga gikan, an mga Israelita, sa pagkaoripon sa Egipto asin tawan sinda nin “dagang nagbobolos nin gatas asin tangguli,” tibaad garo baga ini imposible. (Exodo 3:17) Minsan siring, idinoon nin Dios an daing katapusan na kahulogan kan saiyang ngaran paagi sa pagsabi sa saiyang propetang si Moises: “Ini an isabi mo sa mga aki ni Israel, ‘Si Jehova na Dios kan saindong mga apoon, an Dios ni Abraham, an Dios ni Isaac asin an Dios ni Jacob, iyo an nagsobol sako sa saindo.’ Ini an sakong ngaran sagkod sa panahon na daing katapusan, asin iyo ini an sakong girumdoman sa sunod-sunod na kapag-arakian.”​—Exodo 3:15.

9. Ano an nagin pagheling ni Faraon ki Jehova?

⁹ Hinagad ni Moises ki Faraon, an hade sa Egipto, na togotan na humale an mga Israelita tanganing sumamba ki Jehova sa kaawagan. Alagad si Faraon, na ibinibilang mismong dios asin nagsasamba  sa iba pang dios sa Egipto, nagsimbag: “Siisay man si Jehova, tanganing kuyogon ko an saiyang tingog na pahaleon an Israel? Dai ko man lamang namimidbid si Jehova asin, saro pa, dai ko totogotan na humale an Israel.”​—Exodo 5:​1, 2.

10. Sa suanoy na Egipto, anong aksion an ginibo ni Jehova tanganing otobon an saiyang katuyohan may labot sa mga Israelita?

¹⁰ Kaya si Jehova guminibo nin progresibong aksion tanganing otobon an saiyang katuyohan, na naghihiro kaoyon sa kahulogan kan saiyang ngaran. Nagpadara sia nin sampulong damat sa suanoy na mga Egipcio. An ultimong damat ginadan an gabos na panganay sa Egipto, kabale an aking lalaki kan mapalangkaw na si Faraon. Dangan gustong-gusto na kan mga Egipcio na humale an Israel. Minsan siring, an ibang Egipcio naghangang marhay sa kapangyarihan ni Jehova kaya uminiba sinda sa mga Israelita sa paghale sa Egipto.​—Exodo 12:​35-38.

11. Anong milagro an ginibo ni Jehova sa Dagat na Pula, asin an saiyang mga kaiwal napiritan na midbidon an ano?

¹¹ An matagas an payong si Faraon asin an saiyang hukbo, kaiba an ginatos na karro de guerra, nagpoon na maglapag tanganing bihagon liwat an saiyang mga oripon. Kan harani na an mga Egipcio, milagrosong binanga nin Dios an Dagat na Pula tanganing makabalyo an mga Israelita sa marang daga. Paglaog kan mga naglalapag sa namarang dagat, si Jehova ‘padagos na tinarangkas an mga rueda kan saindang mga karro kaya nadedepisilan sindang magpadalagan kaiyan.’ An mga parapakilaban na Egipcio nagkururahaw: “Dumulag na kita sa Israel, huli ta si Jehova talagang nakikilaban para sa sainda tumang sa mga Egipcio.” Alagad huri nang marhay. An mahiwason na mga lanob na tubig buminagsak asin ‘linantopan an mga karro de guerra asin an mga kabalyeriya kan gabos na puersa militar ni Faraon.’ (Exodo 14:​22-25, 28) Sa siring guminibo si Jehova nin dakulang ngaran para sa saiyang sadiri, asin an pangyayaring idto dai nalilingawan sagkod sa aldaw na ini.​—Josue 2:​9-11.

12, 13. (a) An ngaran nin Dios igwa nin anong kahulogan para sa sato ngonyan? (b) Ano an kaipuhan na apuradong manodan nin mga tawo, asin taano?

¹² An ngaran na ginibo nin Dios para sa saiyang sadiri igwa nin dakulang kahulogan para sa sato ngonyan. An saiyang ngaran, an Jehova, garantiya na an gabos niang katuyohan papangyayarihon niang maotob. Kabale dian an pag-otob sa saiyang orihinal na katuyohan  na an satong daga magin paraiso. (Genesis 1:28; 2:8) Sa katuyohan na iyan, paparaon nin Dios an gabos na paratumang sa saiyang soberaniya ngonyan, huli ta saiyang sinabi: “Kaipuhan na makaaram sinda na ako si Jehova.” (Ezequiel 38:23) Dangan ootobon nin Dios an saiyang panuga na iligtas an saiyang mga parasamba pasiring sa sarong bagong kinaban na may katanosan.​—2 Pedro 3:13.

¹³ An gabos na nagmamawot kan pag-oyon nin Dios dapat na makanood na mag-apod sa saiyang ngaran na may pagtubod. An Biblia nanunuga: “An gabos na nag-aapod sa ngaran ni Jehova maliligtas.” (Roma 10:13) Iyo, an ngaran na Jehova makahulogan na marhay. An pag-apod ki Jehova bilang saindong Dios asin Paraligtas puedeng gumiya saindo sa daing katapusan na kaogmahan.

MGA KUALIDAD KAN TUNAY NA DIOS

14. Anong pundamental na mga kualidad nin Dios an itinatampok kan Biblia?

¹⁴ An pag-adal sa pagkaligtas kan Israel hale sa Egipto nagtatampok nin apat na pundamental na kualidad nin Dios na may sangkap na pagkatimbang. An saiyang mga ginibo ki Faraon naghayag kan saiyang makangingirhat na kapangyarihan. (Exodo 9:16) An ekspertong paagi kan pagresolber nin Dios sa komplikadong situwasyon na idto nagpaheling kan saiyang daing kapantay na kadonongan. (Roma 11:33) Ihinayag nia an saiyang hustisya sa pagpadusa sa matagas an payong mga paratumang asin paradaogdaog sa saiyang banwaan. (Deuteronomio 32:4) An sarong lataw na marhay na kualidad nin Dios iyo an pagkamoot. Si Jehova nagpaheling nin pambihirang pagkamoot paagi sa pag-otob sa saiyang panuga may koneksion sa mga gikan ni Abraham. (Deuteronomio 7:8) Nagpaheling man sia nin pagkamoot paagi sa pagtogot sa nagkapirang Egipcio na bayaan an falsong mga dios asin makinabang nin dakula paagi sa saindang paninindogan apabor sa iyo sanang tunay na Dios.

15, 16. Sa anong mga paagi nagpapaheling nin pagkamoot an Dios?

¹⁵ Mantang binabasa nindo an Biblia, maririsa nindo na an pagkamoot an pangenot na atributo nin Dios, asin ipinaheheling nia ini sa dakol na paagi. Halimbawa, huli sa pagkamoot kaya sia nagin Kaglalang asin enot na ihiniras an kagayagayahan sa buhay sa espiritung mga linalang. An ginatos na milyon na anghel namomoot  sa Dios asin nag-oomaw sa saiya. (Job 38:​4, 7; Daniel 7:10) An Dios nagpaheling man nin pagkamoot sa paglalang sa daga asin pag-andam kaiyan para sa maogmang pag-eksister nin tawo.​—Genesis 1:1, 26-28; Salmo 115:16.

¹⁶ Nakikinabang kita sa pagkamoot nin Dios sa mga paagi na kadakol tanganing sambiton. Enot, an Dios mamomoton na ginibo an satong hawak sa makangangalas na paagi na puede kitang maogma sa buhay. (Salmo 139:14) An saiyang pagkamoot ipinaheheling sa bagay na sia nagtatao nin “oran hale sa langit asin mabungang mga panahon, na binabasog an [satong] mga puso nin kakanon asin marahay na kaogmahan.” (Gibo 14:17) Pinasisirang pa ngani nin Dios “an saiyang aldaw sa maraot asin sa marahay asin pinapaoranan nia an matanos asin bakong matanos.” (Mateo 5:45) An pagkamoot nagpapahiro man sa satong Kaglalang na tabangan kitang kamtan an kaaraman nin Dios asin maogmang maglingkod sa saiya bilang saiyang mga parasamba. Tunay nanggad, “an Dios pagkamoot.” (1 Juan 4:8) Alagad dakol pa an aspekto kan saiyang personalidad.

“DIOS NA MAHEHERAKON ASIN MAUGAYON”

17. Ano an satong nanonodan manongod sa Dios sa Exodo 34:​6, 7?

¹⁷ Pakabalyo kan mga Israelita sa Dagat na Pula, kaipuhan pa man giraray nindang orog na mamidbid an Dios. Namatean ni Moises an pangangaipong ini asin namibi: “Kun, tabi, ako nakakua nin pabor sa saimong mga mata, paaraman sa sako, tabi, an saimong mga dalan, tanganing mamidbid taka, tanganing ako makakua nin pabor sa saimong mga mata.” (Exodo 33:13) Orog na namidbid ni Moises an Dios kan madangog an mismong pahayag nin Dios: “Jehova, Jehova, Dios na maheherakon asin maugayon, maluway sa pagkaanggot asin mayaman sa mamomoton na kabootan asin katotoohan, na nagpapadanay nin mamomoton na kabootan sa rinibo, na nagpapatawad sa sala asin paglapas patin kasalan, alagad dai nanggad sia nagpapalibre sa silot.” (Exodo 34:​6, 7) An Dios tinitimbangan nin hustisya an saiyang pagkamoot, na dai pinoprotehiran an tuyong mga parakasala sa mga ibubunga kan saindang salang gibo.

18. Paano si Jehova napatunayan na maheherakon?

¹⁸ Arog kan nanodan ni Moises, si Jehova nagpapaheling nin pagkaherak. An maheherakon na tawo igwa nin pagkaherak sa mga nagsasakit asin hinihingoang paginhawahon sinda. Kaya an  Dios nagpapaheling nin pagdamay sa katawohan paagi sa paggibo nin probisyon para sa permanenteng pakaginhawa sa pagsakit, helang, asin kagadanan. (Kapahayagan 21:​3-5) An mga parasamba sa Dios puedeng makaeksperyensia nin mga kalamidad huli sa mga kamugtakan sa maraot na kinaban na ini, o tibaad gumawe sinda sa bakong madonong na paagi asin magkaproblema. Alagad kun sinda mapakumbabang madolok ki Jehova para sa tabang, rarangahon asin tatabangan nia sinda. Taano? Huli ta sia maheherakon na nagpapaheling nin mamomoton na konsiderasyon sa saiyang mga parasamba.​—Salmo 86:​15; 1 Pedro 5:​6, 7.

19. Taano ta masasabi niato na si Jehova maugayon?

¹⁹ An dakol na tawong may autoridad maisog an pagtratar sa iba. Sa kabaliktaran, maugayon nanggad si Jehova sa saiyang mapakumbabang mga lingkod! Minsan ngani sia an pinakahalangkaw na autoridad sa uniberso, sia nagpapaheling nin pambihirang kabootan sa pankagabsan na paagi sa bilog na katawohan. (Salmo 8:​3, 4; Lucas 6:35) Si Jehova maugayon man sa mga indibiduwal, na sinisimbag an saindang espisipikong mga pakimaherak para sa pabor. (Exodo 22:​26, 27; Lucas 18:​13, 14) Siempre, an Dios bakong  obligado na magpaheling nin pabor o pagkaherak sa siisay man. (Exodo 33:19) Kun siring, kaipuhan kitang magpaheling nin hararom na pagpahalaga sa pagkaherak asin pagkamaugayon nin Dios.​—Salmo 145:​1, 8.

MALUWAY SA PAGKAANGGOT, DAI NAGPAPALAEN, ASIN MATANOS

20. Ano an nagpapaheling na si Jehova kapwa maluway sa pagkaanggot asin dai nagpapalaen?

²⁰ Si Jehova maluway sa pagkaanggot. Pero, dai boot sabihon kaini na dai sia naghihiro, huli ta naghiro sia sa paglaglag sa matagas an payong si Faraon asin sa saiyang hukbo sa Dagat na Pula. Si Jehova dai man nagpapalaen. Huli kaini, an saiyang may pabor na banwaan, an mga Israelita, sa kahurihurihi nawaran kan saiyang pabor huli sa saindang padagos na paggibo nin sala. Inaako nin Dios bilang saiyang mga parasamba an mga tawo hale sa gabos na nasyon, alagad idto sanang nagsusunod sa saiyang matanos na mga dalan.​—Gibo 10:34 35.

21. (a) Ano an itinotokdo sa sato kan Kapahayagan 15:​2-4 manongod sa Dios? (b) Ano an magpapagin pasil para sa sato na gibohon an sinasabi nin Dios na tama?

²¹ An libro sa Biblia na Kapahayagan itinatampok an halaga kan pag-adal manongod sa “matanos na mga pagboot” nin Dios. Iyan nagsasabi sato na an langitnon na mga linalang nag-aarawit: “Dakula asin makangangalas an saimong mga gibo, Jehova Dios, an Makakamhan sa gabos. Matanos asin tunay an saimong mga dalan, Hade na daing katapusan. Siisay nanggad an dai matatakot saimo, Jehova, asin magpapamuraway kan saimong ngaran, huli ta ika sana an maimbod? Huli ta an gabos na nasyon madolok asin masamba sa atubangan mo, huli ta an saimong matanos na mga pagboot nahayag na.” (Kapahayagan 15:​2-4) Nagpapaheling kita nin marahay na pagkatakot ki Jehova, o paggalang sa saiya, paagi sa pagsunod sa kun ano an sinasabi niang tama. Nagigin pasil ini paagi sa pagpagirumdom sa satong sadiri dapit sa kadonongan asin pagkamoot nin Dios. An gabos niang pagboot para sa satong ikararahay.​—Isaias 48:​17, 18.

“SI JEHOVA NA SATUYANG DIOS SARO”

22. Taano an mga nag-aako sa Biblia ta dai nagsasamba sa sarong Trinidad?

²² An suanoy na mga Egipcio nagsamba sa dakol na dios, alagad  si Jehova “sarong Dios na naghahagad nin dai nababangang debosyon.” (Exodo 20:5) Pinagirumdom ni Moises an mga Israelita na “si Jehova na satuyang Dios sarong Jehova.” (Deuteronomio 6:4) Inotro ni Jesu-Cristo an mga tataramon na iyan. (Marcos 12:​28, 29) Kun siring, an mga inaako an Biblia bilang Tataramon nin Dios dai nagsasamba sa sarong Trinidad na kompuesto nin tolong persona o dios sa saro. An totoo, an terminong “Trinidad” dai ngani minalataw sa Biblia. An tunay na Dios sarong Persona, na siblag ki Jesu-Cristo. (Juan 14:28; 1 Corinto 15:28) An banal na espiritu nin Dios bakong persona. Iyan an puersa aktiba nin Dios, na ginagamit kan Makakamhan sa gabos tanganing gibohon an saiyang mga katuyohan.​—Genesis 1:2; Gibo 2:​1-4, 32, 33; 2 Pedro 1:​20, 21.

23. (a) Paano matalubo an saindong pagkamoot sa Dios? (b) Ano an sinabi ni Jesus manongod sa pagkamoot sa Dios, asin ano an kaipuhan niatong manodan manongod ki Cristo?

²³ Kun hinohorophorop nindo kun gurano kamakangangalas si Jehova, dai daw kamo minaoyon na sia maninigong tawan kan saindong pagsamba? Mantang pinag-aadalan nindo an saiyang Tataramon, an Biblia, sia orog nindong mamimidbid asin manonodan nindo kun ano an hinahagad nia sa saindo para sa saindong daing sagkod na kapakanan asin kaogmahan. (Mateo 5:​3, 6) Dugang pa, an saindong pagkamoot sa Dios matalubo. Angay iyan, huli ta si Jesus nagsabi: “Mamotan mo si Jehova na saimong Dios sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag asin sa bilog mong isip patin sa bilog mong kosog.” (Marcos 12:30) Malinaw nanggad, si Jesus igwa kan siring na pagkamoot sa Dios. Alagad ano an ihinahayag kan Biblia manongod ki Jesu-Cristo? Ano an saiyang kabtang sa katuyohan ni Jehova?

BALOON AN SAINDONG KAARAMAN

Ano an ngaran nin Dios, asin gurano kaparate na iyan ginagamit sa Hebreong Kasuratan?

Taano ta maninigo nindong gamiton an ngaran nin Dios?

Anong mga kualidad ni Jehova Dios an nangorognang nakakaakit sa saindo?

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Ritrato sa pahina 29]

Gurano nindo kamidbid an Kaglalang kan gabos na bagay?