Kapitulo 16

Kaskas an Padalagan kan Apat na Nangangabayo!

Bisyon 3—Kapahayagan 6:1-17

Tema: An pangangabayo kan apat na nangangabayo, an minartir na mga saksi sa irarom kan altar, asin an dakulang aldaw nin grabeng kaanggotan

Panahon nin kaotoban: Poon 1914 sagkod sa pagkalaglag kan sistemang ini nin mga bagay

1. Paano ihinahayag ni Jehova ki Juan an laog kan nakakapukaw nin interes na rolyo na biniklad ni Jesus?

 SA ALDAW na ini nin krisis, bako daw na kita interesadong marhay sa “mga bagay na mangyayari nanggad sa dai na mahahaloy”? Iyo nanggad, ta kita mismo napapalabot! Kaya ibanan niato ngonyan si Juan mantang binibiklad ni Jesus an rolyong iyan na nakakapukaw nin interes. Pambihira nanggad, dai iyan kaipuhan na basahon ni Juan. Taano ta dai? Huli ta an laog kaiyan ipinapaabot sa saiya “sa mga tanda” paagi sa sunod-sunod na dinamiko, pano nin aksion na mga eksena.—Kapahayagan 1:1, 10.

2. (a) Ano an naheheling asin nadadangog ni Juan, asin ano an isinusuherir kan itsura kan kerubin? (b) Kiisay sinabi an pagboot kan enot na kerubin, asin taano ta siring an saindong simbag?

² Hinanyoga si Juan mantang tinatangkas ni Jesus an enot na tatak kan rolyo: “Asin naheling ko kan tangkason kan Kordero an saro sa pitong tatak, asin nadangog ko an saro sa apat na buhay na linalang na nagsabi sa tingog na garo daguldol: ‘Madia!’” (Kapahayagan 6:1) Ini an tingog kan enot na kerubin. An garo leon na itsura kaiyan magsusuherir ki Juan na an organisasyon ni Jehova mahirong may kosog nin boot sa paggibo kan Saiyang matanos na mga paghokom. Asin kiisay sinabi an pagboot na iyan? Dai puedeng ki Juan, ta si Juan dati nang inimbitaran na makikabtang sa propetikong mga eksenang ini. (Kapahayagan 4:1) An “tingog na garo daguldol” nag-aapod sa iba pang partisipante sa enot sa sunod-sunod na apat na eksenang nakakapukaw nin boot.

 An Kabayong Puti Asin an Bantog na Nakasakay Dian

3. (a) Ano ngonyan an ilinaladawan ni Juan? (b) Kaoyon sa simbolismo kan Biblia, ano an seguradong ilinaladawan kan kabayong puti?

³ Si Juan, asin kaiba nia an maigot na grupong Juan asin an kairiba ninda ngonyan, may pribilehio na makaheling nin dramang marikas an dalagan! Si Juan nagsasabi: “Asin uya! naheling ko an sarong kabayong puti; asin an nakakabayo dian igwa nin busog; asin sarong korona an itinao sa saiya, asin nagluwas sia sa pandaog asin sa pagtapos kan saiyang pandadaog.” (Kapahayagan 6:2) Iyo, bilang simbag sa nagdadaguldol na “Madia!” duminalagan an sarong kabayong puti. Sa Biblia, an kabayo parateng nagsisimbolisar sa guerra. (Salmo 20:7; Talinhaga 21:31; Isaias 31:1) An kabayong ini, na posible na sarong magayon na kabayong lalaki na dai kinapon, nakakasilaw an kaputian na tanda nin kabanalan na daing kanawayan. (Ikomparar an Kapahayagan 1:14; 4:4; 7:9; 20:11.) Ini angay na marhay, ta iyan naglaladawan nin guerra na malinig asin matanos sa banal na mga mata ni Jehova!—Helingon man an Kapahayagan 19:11, 14.

4. Siisay an Nakasakay sa kabayong puti? Ipaliwanag.

⁴ Siisay an Nakasakay sa kabayong ini? Igwa sia nin busog, sarong pansalakay na armas sa guerra, alagad tinawan man sia nin korona. An solamenteng mga matanos na naheling na may korona sa aldaw kan Kagurangnan iyo si Jesus asin an grupo na irinerepresentar kan 24 kamagurangan. (Daniel 7:13, 14, 27; Lucas 1:31-33; Kapahayagan 4:4, 10; 14:14) * Harayo an posibilidad na an sarong miembro kan grupo nin 24 kamagurangan ilaladawan na tinatawan nin korona sa sadiri niang merito. Huli kaini, an solong nangangabayong ini seguradong si Jesu-Cristo asin dai na nin iba. Naheling sia ni Juan sa langit sa historikong panahon kan 1914 kan ipahayag ni Jehova, “Ako, ako ngani, an nagpatukaw kan sakuyang hade,” asin sinasabihan sia na ini sa katuyohan na “itao ko sa saimo an mga nasyon bilang saimong mana.” (Salmo 2:6-8) * Sa siring, sa pagtangkas kan enot na tatak ihinahayag ni Jesus kun paanong sia mismo, bilang an bagong koronahan na Hade, minaluwas tanganing makiguerra sa itinalaan na panahon nin Dios.

5. Paano ilinaladawan kan salmista an Nakasakay sa paagi na kaagid kan Kapahayagan 6:2?

⁵ An eksenang ini kaoyon na marhay kan Salmo 45:4-7, na sinabi sa Hade na pinatukaw ni Jehova sa trono: “Asin sa saimong kamurawayan magin mapanggana ka; mangabayo ka para sa katotoohan asin kapakumbabaan patin katanosan, asin totokdoan ka kan saimong toong kamot nin makangingirhat na mga bagay. An mga pana mo mapanas, minatama sa puso kan mga kaiwal kan hade. Minabagsak an mga banwaan sa saimong pamitisan. An Dios an saimong trono sa panahon na daing talaan, sagkod lamang pa ngani; an setro kan saimong pagkahade setro nin pagigin tanos. Namomoot ka sa katanosan asin naoongis ka sa karigsokan. Kaya ngani linahidan ka nin Dios, kan saimong Dios, kan lana nin labi-labing kagayagayahan nin orog kisa saimong kairiba.” Mantang pamilyar sa paglaladawan na iyan kan propesiya, masasabotan ni Juan na iyan aplikado sa aktibidad ni Jesus bilang Hade.—Ikomparar an Hebreo 1:1, 2, 8, 9.

Pagluwas sa Pandadaog

6. (a) Taano ta kaipuhan na mandaog an Nakasakay? (b) Sa anong mga taon nagpapadagos an pangangabayo sa pandaog?

⁶ Alagad, taano ta kaipuhan na mangabayo pasiring sa guerra an bagong koronahan na Hade? Iyan huli ta an saiyang pagkahade inestablisar sa atubangan nin mapait na pagtumang kan pangenot na kaiwal ni Jehova, si Satanas na Diablo, asin kan mga yaon sa daga na—tinutuyo man o dai—nag-ootob kan mga katuyohan ni Satanas. An pagkamundag mismo kan Kahadean naghahagad nin dakulang guerra sa langit. Nakikilaban sa irarom kan ngaran na Miguel (na nangangahulogan “Siisay an Arog nin Dios?”), dinaog ni Jesus si Satanas asin an mga demonyo kaini asin iinapon sinda digdi sa daga. (Kapahayagan 12:7-12) An pangangabayo ni Jesus sa pandaog nagpapadagos sagkod sa enot na mga dekada kan aldaw kan Kagurangnan mantang tinitipon an mga tawong arog-karnero. Minsan ngani an bilog na kinaban yaon pa sa “kapangyarihan kan saro na marigsok,” padagos na pinapastoran ni Jesus sa mamomoton na paagi an saiyang linahidan na mga tugang asin an saindang kairiba, na tinatabangan an lambang saro na makadaog paagi sa pagtubod.—1 Juan 5:19.

7. Anong mga pandadaog an ginibo ni Jesus sa daga sa enot na mga dekada kan aldaw kan Kagurangnan, asin ano an maninigo na napagdesisyonan niatong gibohon?

 ⁷ Ano pang ibang pandadaog an ginibo ni Jesus sa laog kan nakaaging mga labing 90 taon kan aldaw kan Kagurangnan? Sa bilog na kinaban, an banwaan ni Jehova, bilang indibiduwal asin bilang kongregasyon, nakaeksperyensia nin dakol na kasakitan, pangigipit, asin persekusyon, na kapareho kan sinabi ni apostol Pablo sa pagpatunay sa saiyang ministeryo. (2 Corinto 11:23-28) Tanganing makatagal, an mga Saksi ni Jehova nangaipo nin “puersa na labi sa ordinaryo,” nangorogna sa mga lugar na may guerra asin kadahasan. (2 Corinto 4:7) Alagad minsan sa pinakamasakit na mga situwasyon, an maimbod na mga Saksi nakasabi na kapareho ni Pablo: “Nagtindog an Kagurangnan sa kataed ko asin tinawan ako nin puersa, tanganing paagi sa sako lubos na magibo an paghuhulit.” (2 Timoteo 4:17) Iyo, si Jesus nandaog para sa sainda. Asin sia magpapadagos sa pandaog para sa sato, basta desidido kitang taposon an satong pandadaog paagi sa pagtubod.—1 Juan 5:4.

8, 9. (a) Sa anong mga pandadaog nakikabtang an lakop sa globong kongregasyon kan mga Saksi ni Jehova? (b) Saen nagin tunay na pambihira an pagdakol kan mga Saksi ni Jehova?

⁸ An lakop sa globong kongregasyon kan mga Saksi ni Jehova nakikabtang sa dakol na pandadaog sa paggiya kan nandadaog na Hade kaiyan. Sa pambihirang paagi, iningatan niang dai mapoho an Mga Estudyante sa Biblia kan 1918, kan sinda mismo temporaryong ‘madaog’ kan politikal na organisasyon ni Satanas. Minsan siring, kan 1919, binari nia an mga rehas nin karsel tanganing iligtas sinda, dangan pinabagsik nia sinda na ibalangibog an maogmang bareta “sagkod sa kaporoporohi kan daga.”—Kapahayagan 13:7; Gibo 1:8.

⁹ Bago asin durante kan Guerra Mundial II, an diktatoryal na mga kapangyarihan na Axis nagprobar na paraon an mga Saksi ni Jehova sa dakol na nasyon na duman an mga namomoon sa relihion, partikularmente an mga nasa hirarkiyang Katoliko Romano, nagtao nin hayag o bakong hayag na pagsuportar sa mapan-aping mga diktador. Alagad an 71,509 Saksi na naghuhulit kan pumoon an guerra kan 1939 nagin 141,606 kan iyan matapos kan 1945, minsan ngani an labing 10,000 dakol na taon na nagdusa sa mga bilanggoan asin kampo de konsentrasyon, asin mga 2,000 an ginadan. An kabilangan nin aktibong mga Saksi sa bilog na daga nagdakol sagkod sa labing anom na milyon ngonyan. An pagdakol nagin pambihira sa Katolikong kadagaan asin sa mga nasyon na pinakamapait an persekusyon—arog baga kan Alemania, Italia, asin Hapon, na duman nagrereport ngonyan an mga Saksi nin labing marhay sa 600,000 na aktibong ministro sa langtad.—Isaias 54:17; Jeremias 1:17-19.

10. Anong mga kapangganahan an itinao kan nandadaog na Hade bilang bendisyon sa saiyang banwaan “sa pagdepensa saka legal na pagpatunay sa maogmang bareta”?

¹⁰ Binendisyonan man kan nandadaog niatong Hade an saiyang maigot na banwaan paagi sa paggiya sa sainda sa dakol na kapangganahan “sa pagdepensa saka legal na pagpatunay sa  maogmang bareta” sa mga husgado asin sa atubangan nin mga namamahala. (Filipos 1:7; Mateo 10:18; 24:9) Ini sa laen-laen na nasyon—sa Australia, Argentina, Canada, Grecia, India, Swaziland, Switzerland, Turkiya, asin iba pang nasyon. Kabilang sa 50 legal na kapangganahan kan mga Saksi ni Jehova sa Korte Suprema kan Estados Unidos an mga naggagarantiya kan deretso na ipahayag an maogmang bareta “sa publiko asin sa pagharongharong” asin dai makikabtang sa idolatrosong mga seremonyang patriotiko. (Gibo 5:42; 20:20; 1 Corinto 10:14) Sa siring, napagdanay na bukas an dalan para sa naghihiwas na pagpatotoo sa bilog na globo.

11. (a) Paano ginigibo kan Nakasakay an “pagtapos kan saiyang pandadaog”? (b) Ano an maninigong magin epekto sa sato kan pagtangkas kan ikaduwa, ikatolo, asin ikaapat na tatak?

¹¹ Paano ginigibo ni Jesus an “pagtapos kan saiyang pandadaog”? * Ini ginigibo nia, arog kan maheheling niato, paagi sa paghale sa falsong relihion dangan pag-apon kan gabos na natatadang kabtang kan naheheling na organisasyon ni Satanas sa simbolikong “nagkakalayong danaw” nin kalaglagan, sa pagbindikar sa soberaniya ni Jehova. May pagkompiar na hinahalat niato ngonyan an aldaw na iyan sa Armagedon na an satong “Hade nin mga hade” magkakamit kan pangultimong kapangganahan sa mapan-aping politikal na organisasyon ni Satanas! (Kapahayagan 16:16; 17:14; 19:2, 14-21; Ezequiel 25:17) Mientras tanto, an daing kadaogan na Nandadaog na nakasakay sa kabayong puti nagpapadagos sa pangangabayo mantang padagos na idinadagdag ni Jehova sa Saiyang matanos na nasyon sa daga an mga sadiosan an puso. (Isaias 26:2; 60:22) Nakikiiba daw kamo sa linahidan na grupong Juan sa magayagayang pagpahiwas na iyan kan Kahadean? Kun siring, an naheling ni apostol Juan kan tangkason an sunod na tolong tatak daing duwa-duwa na mapahiro saindo na magkaigwa nin mas dakula pang kabtang sa gibohon ni Jehova para sa aldaw na ini.

Helinga, Kabayong Kolor Kalayo!

12. Ano an sinabi ni Jesus na magsesenyalar kan saiyang dai naheheling na presensia bilang Hade?

¹² Sa paghinanapos kan ministeryo ni Jesus digdi sa daga, hinapot sia nin pribado kan saiyang mga disipulo: “Ano an magigin tanda kan saimong presensia asin kan pagtatapos kan sistema nin mga bagay?” Sa pagsimbag, sia naghula nin mga kalamidad na magigin “kapinonan kan mga kolog nin kasakitan.” Sabi ni Jesus: “An nasyon matindog tumang sa nasyon, asin an kahadean tumang sa kahadean; asin magkakaigwa nin makokosog na linog, asin sa surunodsunod na lugar mga peste asin kakulangan nin kakanon; asin magkakaigwa nin makatatakot na mga hehelingon  asin hale sa langit darakulang tanda.” (Mateo 24:3, 7, 8; Lucas 21:10, 11) An mga bagay na naheling ni Juan kan tangkason an natatada pang mga tatak kan rolyo may pambihirang pagkakaagid sa propesiyang iyan. Helinga ngonyan mantang tinatangkas kan pinamuraway na si Jesus an ikaduwang tatak!

13. Anong pagkakalaen an madali nang mahayag ki Juan?

¹³ “Asin kan tangkason nia an ikaduwang tatak, nadangog kong nagsabi an ikaduwang buhay na linalang: ‘Madia!’” (Kapahayagan 6:3) An ikaduwang kerubin, na baka an itsura, iyo an nagtao kan pagboot. Kapangyarihan an kualidad na isinisimbolisar digdi, alagad kapangyarihan na ginagamit nin matanos. Alagad ta, kabaliktaran, maheheling ngonyan ni Juan an makangingiri, nakakagadan na pagpaheling nin kapangyarihan.

14. Anong kabayo asin nakasakay an sunod na naheling ni Juan, asin ano an ilinaladawan kan bisyon na ini?

¹⁴ Kun siring, paano sinimbag an ikaduwang pag-apod na ini nin “Madia!”? Arog kaini: “Asin may saro pang nagluwas, sarong kabayo na kolor kalayo; asin itinogot sa nakakabayo dian na haleon an katoninongan sa daga tangani na sinda maggaradanan; asin sarong dakulang espada an itinao sa saiya.” (Kapahayagan 6:4) Makatatakot nanggad na bisyon! Asin dai mapagdududahan kun ano an ilinaladawan kaiyan: guerra! Bakong an matanos, mapangganang pakikiguerra kan nandadaog na Hade ni Jehova kundi an maringis, gibo nin tawo, internasyonal na guerra na may kaibang dai kaipuhan na pagpabolos nin dugo asin kolog. Angay nanggad na an nangangabayong ini nakasakay sa kabayo na garo kalayo an pagkapula!

15. Taano ta habo niatong magkaigwa nin kabtang sa pangangabayo kan ikaduwang nangangabayo?

¹⁵ Tunay nanggad, dai bobooton ni Juan na magkaigwa nin kabtang sa nangangabayong ini asin sa saiyang kaskas na pagpadalagan, huli ta sinabi sa propesiya may labot sa banwaan nin Dios: “Ni mag-aadal pa man sinda sa pakilaban.” (Isaias 2:4) Minsan ngani yaon pa “sa kinaban,” si Juan asin, sa kasumpay na aplikasyon, an grupong Juan asin an dakulang kadaklan ngonyan “bakong kabtang” kan sistemang ini na namantsahan nin dugo. An satong mga armas espirituwal asin “makapangyarihan paagi sa Dios” para sa aktibong pagbalangibog kan katotoohan, na siblag sa karnal na pakikiguerra.—Juan 17:11, 14; 2 Corinto 10:3, 4.

16. Kasuarin asin paano tinawan nin “dakulang espada” an nakasakay sa kabayong pula?

¹⁶ Nagkaigwa nin dakol na guerra bago kan 1914, an taon na inako kan Nakasakay sa kabayong puti an saiyang korona. Alagad ngonyan an nakasakay sa kabayong pula tinawan nin “dakulang espada.” Ano an ipinaparisa kaini? Kan pumutok an Guerra Mundial I, an pakikiguerra nin mga tawo nagin mas madugo, mas mapanlaglag kisa kasuarin pa man. Kaidtong grabeng garadanan kan 1914-18, an mga tangke, gas na panhilo, eroplano, submarino, darakulang kanyon, asin mga armas na automatiko ginamit magsalang sa kaenot-enote o sa daing kaagid na sokol. Sa mga 28 nasyon, pinirit na tumabang sa pakikiguerra an bilog na populasyon, bako sanang an propesyonal na mga soldados. Grabe kadakol kan nagadan. Labing siyam na milyon na soldados an nagadan, asin kadakoldakol kan nagadan na  sibilyan. Dawa kan matapos an guerra, dai na nakabalik an tunay na katoninongan sa daga. Labing 50 taon pakalihis kan guerrang iyan, an estadistang Aleman na si Konrad Adenauer nagkomento: “An katiwasayan asin katrangkilohan nawara na sa buhay nin mga tawo poon kan 1914.” Tunay na itinogot sa nakasakay sa kabayo na kolor kalayo na haleon an katoninongan sa daga!

17. Paano nagpadagos an paggamit sa “dakulang espada,” pagkatapos kan Guerra Mundial I?

¹⁷ Dangan, mantang orog na kuminosog an pagkapaha nia sa dugo, an nakasakay sa kabayong pula uminentra sa Guerra Mundial II. Nagin orog pang grabe karingis an mga kasangkapan na pangadan, asin an mga nagadan nadoble nin apat na beses kan sa Guerra Mundial I. Kan 1945 puminutok sa Hapon an duwang bomba atomika, na pinoho kan kada saro—sa sarong pagpirok nin mata —an manampulong ribong biktima. Kan ikaduwang guerra mundial, mga 55 milyones an hinalean nin buhay kan nakasakay sa kabayong pula, pero dai pa man giraray sia nakontento. Sinasabi nin masasarigan na bareta na labing marhay sa 20 milyones na kalag an napukan huli sa “dakulang espada” poon kan Guerra Mundial II.

18, 19. (a) Imbes na kapangganahan para sa teknolohiya militar, an garadanan poon kan Guerra Mundial II patotoo sa ano? (b) Anong peligro an napapaatubang sa katawohan, alagad ano an gigibohon kan Nakasakay sa kabayong puti tanganing makontra iyan?

¹⁸ Masasabi daw niato na ini kapangganahan nin teknolohiya militar? Imbes, iyan patotoo na an daing herak na kabayong pula kaskas na nagdadalagan. Asin ano an masasagkodan kan kaskas na pagdalagan na iyan? May mga sientista na nagtataram manongod sa posibilidad nin aksidenteng guerra nuklear—dai na baga sabihon an plinanong guerra nuklear! Alagad nakakaogma ta an nandadaog na Nakasakay sa kabayong puti may ibang iniisip manongod digdi.

¹⁹ Sagkod na an sosyedad basado sa nasyonalistikong pag-orgolyo asin pagkaongis, an katawohan napipiritan na magpadagos na nasa situwasyon na garo nakatukaw sa ibabaw nin baril na pano nin pulbura. Dawa pa kun, huli sa pagkadesesperar, iapon kan mga nasyon an gabos na nuklear na armas, yaon pa man giraray sainda an kaaraman sa paggibo kaiyan. Madalion sana, puede nindang gibohon giraray an saindang pangadan na nuklear na mga kasangkapan; huli kaini, an ano man na guerra na ginagamitan nin mga armas na bakong nuklear puedeng bigla na sanang magin biyong pagkatunaw. An pagigin orgolyoso asin pagkaongis na lakop sa mga nasyon ngonyan seguradong masagkod sa paghugot nin katawohan, apuera sana—a, iyo, apuera sana kun papondohon kan Nakasakay sa kabayong puti an kaskas na pagdalagan kan kabayo na kolor kalayo. Magkompiar kita na si Cristo na Hade mangangabayo, tanganing taposon an saiyang pandadaog sa kinaban na kontrolado ni Satanas sagkod establisaron an sarong bagong  sosyedad digdi sa daga na basado sa pagkamoot—pagkamoot sa Dios asin sa kapwa—sarong puersa para sa katoninongan na nakakalabing marhay sa daing kasegurohan na nuklear na mga pan-olang kan satong nabubuang mga panahon.—Salmo 37:9-11; Marcos 12:29-31; Kapahayagan 21:1-5.

Uminentra an Sarong Kabayong Itom

20. Ano an garantiya sa sato na kayang atubangon kan Nakasakay sa kabayong puti an ano man na kapahapahamak na situwasyon?

²⁰ Tinatangkas ngonyan ni Jesus an ikatolong tatak! Juan, ano an naheheling mo? “Asin kan tangkason nia an ikatolong tatak, nadangog ko an ikatolong buhay na linalang na nagsabi: ‘Madia!’” (Kapahayagan 6:5a) Marahay sana ta an ikatolong kerubin na ini “may lalauogon na garo sa tawo,” na naglaladawan sa kualidad na pagkamoot. An may prinsipyong pagkamoot magigin lakop sa bagong kinaban nin Dios, kun paanong an marahay na kualidad na iyan lakop sa bilog na organisasyon ni Jehova ngonyan. (Kapahayagan 4:7; 1 Juan 4:16) Makakasierto kita na an kapahapahamak na situwasyon na sunod na ipinaheling ki Juan mamomoton na hahaleon kan Nakasakay sa kabayong puti, na “kaipuhan na mamahala bilang hade sagkod na ikinabugtak na nin Dios an gabos na kaiwal sa irarom kan saiyang mga bitis.”—1 Corinto 15:25.

21. (a) Ano an ilinaladawan kan kabayong itom asin kan nakasakay dian? (b) Ano an nagpapatunay na an kabayong itom nagdadalagan pa ngonyan?

²¹ Kun siring, ano an naheling ni Juan kan simbagon an ikatolong “Madia!”? “Asin uya! naheling ko an sarong kabayong itom; asin an nakakabayo dian may kapot na timbangan.” (Kapahayagan 6:5b) Makuring tiggutom! Iyan an makamomondong mensahe kan propetikong eksenang ini. Iyan nagtotokdo sa mga kamugtakan sa pagpopoon kan aldaw kan Kagurangnan na an kakanon kaipuhan na irasyon basado sa timbang. Poon kan 1914 an tiggutom dai na nawawarang problema sa bilog na kinaban. An guerra sa presenteng panahon may kasunod na tiggutom, huli ta an rekursos na sa normal ginagamit sa pagpakakan sa mga nagugutom parateng ginagamit sa pagsuplay nin mga armas sa guerra. An mga trabahador sa oma pinapapagsoldados, asin an mga omang rinaot nin guerra asin an mga palakaw na binabayaan na biyong laglag an daga nakakaolang sa pagprodusir nin kakanon. Abaa katotoo kaini kaidtong enot na guerra mundial, kan minilyon an nagutom asin nagadan! Dugang pa, an kaisogan kan nakasakay sa kabayong itom na naglaladawan sa gutom dai nainaan kan matapos an guerra. Kan dekada nin 1930, limang milyon an nagadan sa saro sanang tiggutom sa Ucrania. An ikaduwang guerra mundial sinundan nin mas grabeng kakulangan nin kakanon asin tiggutom. Mantang padagos sa kaskas na pagdalagan an kabayong itom, kinakalkulo kan World Health Organization na an malnutrisyon sarong mayor na dahelan kan pagkagadan nin labing limang milyon na aki kada taon.

22. (a) Ano an sinasabi nin sarong tingog, na nagpapahayag nin anong pangangaipo? (b) Ano an ipinaparisa kan halaga nin sarong litrong trigo asin tolong litrong sebada?

²² May sinasabi pa sato si Juan: “Asin nadangog ko an sarong tingog na garo baga nasa tahaw kan apat na buhay na linalang na nagsabi: ‘Sarong litrong trigo sa halagang sarong denario, asin tolong litrong sebada sa halagang sarong denario; asin dai mo pagdanyaran an lana nin  oliba asin an arak.’” (Kapahayagan 6:6) An apat na kerubin gabos oroyon sa pagpahayag nin pangangaipo na bantayan nin maingat an suplay na kakanon—kun paanong an banwaan kinaipuhan na ‘magkakan nin tinapay na tinimbang asin may hadit na pag-iingat’ bago malaglag an Jerusalem kan 607 B.C.E. (Ezequiel 4:16) Kan panahon ni Juan, an sarong litrong trigo ibinibilang na rasyon nin sarong soldados sa sarong aldaw. Gurano an siring na rasyon? Sarong denario—sueldo sa bilog na aldaw! (Mateo 20:2) * Paano kun may pamilya an sarong lalaki? Bueno, puedeng an bakalon na sana nia tolong litro nin binayong sebada. Dawa iyan sadit sanang pamilya an mapapakakan. Asin an sebada dai ibinibilang na de kalidad na kakanon arog kan trigo.

23. Ano an ipinaparisa kan mga tataramon na, “Dai mo pagdanyaran an lana nin oliba asin an arak”?

²³ Ano an ipinaparisa kan mga tataramon na, “Dai mo pagdanyaran an lana nin oliba asin an arak”? An iba nagkaigwa kan opinyon na an kahulogan kaiyan mantang an dakol kulang sa kakanon asin nagagadan na ngani sa gutom, dai madadanyaran an mga luho kan mayayaman. Alagad sa Tahaw na Sirangan, an lana asin arak bako man talagang mga luho. Kan mga panahon kan Biblia, an tinapay, lana, asin arak ibinilang na mayor na kakanon. (Ikomparar an Genesis 14:18; Salmo 104:14, 15.) An tubig bako pirmeng masiram, kaya an arak iyong inomon kan dakol asin kun beses bolong. (1 Timoteo 5:23) Mapadapit sa lana, kan aldaw ni Elias an balo na taga Sarepta, dawa pobreng-pobre, igwa pa man giraray nin natatadang lana na iluluto sa natatada niang harina. (1 Hade 17:12) Kun siring, an pagboot na “dai mo pagdanyaran an lana nin oliba asin an arak” minalataw na hatol na dai tolos pag-uboson an mga kaipuhan na ini kundi mag-ekonomiya sa paggamit kaiyan. Ta kun dai, iyan ‘madadanyaran,’ an boot sabihon, mauubos iyan bago matapos an tiggutom.

24. Taano ta dai na mahahaloy an kaskas na pagdalagan kan kabayong itom?

²⁴ Kanigoan nanggad an satong kaogmahan na madali nang papondohon kan Nakasakay sa kabayong puti an kabayong itom na iyan na kaskas an dalagan! Huli ta nasusurat may labot sa Saiyang mamomoton na probisyon para sa bagong kinaban: “Sa saiyang mga aldaw magsusupang an matanos, asin an abundang katoninongan sagkod na mayo na nin bulan. . . . Magkakaigwa nin abundang tipasi sa ibabaw kan daga; maglilipwas sa alitoktok kan kabukidan.”—Salmo 72:7, 16; helingon man an Isaias 25:6-8.

An Kabayong Malungsi Asin an Nakasakay Dian

25. Kan tangkason ni Jesus an ikaapat na tatak, kiisay na tingog an nadangog ni Juan, asin ano an ipinaparisa kaini?

²⁵ Dai pa kompleto an estorya. Tinangkas ni Jesus an ikaapat na tatak, asin sinasabi sato ni Juan an resulta: “Asin kan tangkason nia an ikaapat na tatak, nadangog ko an tingog kan ikaapat na buhay na linalang na nagsabi: ‘Madia!’” (Kapahayagan 6:7) Ini an tingog kan kerubin na agid sa naglalayog na agila. Kadonongan na harayo an pananaw an ipinaparisa, asin tunay na si Juan, an grupong Juan, asin an gabos na iba pang lingkod nin Dios digdi sa daga kinaipuhan na magmasid asin gumaweng may pakarorop huli sa ilinaladawan digdi. Sa paggibo nin siring, puede kitang makanompong nin igong proteksion sa mga damat na nagpapasakit sa madodonong sa kinaban na kabilang sa orgolyoso, inmoral na kapag-arakian ngonyan.—1 Corinto 1:20, 21.

26. (a) Siisay an ikaapat na nangangabayo, asin taano ta tamang-tama an kolor kan saiyang kabayo? (b) Siisay an kasunod kan ikaapat na nangangabayo, asin ano an nangyayari sa saiyang mga biktima?

²⁶ Kun siring, anong bago, makatatakot na marhay na mga bagay an nagluwas kan simbagon kan ikaapat na nangangabayo an pag-apod? Sinasabi sa sato ni Juan: “Asin uya! naheling ko an sarong kabayong malungsi; asin an nakakabayo dian may ngaran na Kagadanan. Asin an Hades nagsusunod tolos sa saiya.” (Kapahayagan 6:8a) An nakasakay sa huring kabayo may ngaran: Kagadanan. Sia sana sa apat na nangangabayo sa Apocalipsis an direktang nagpamidbid. Tamang-tama, si Kagadanan nakasakay sa sarong kabayong malungsi, ta an terminong malungsi (Griego, khlo·rosʹ) ginagamit sa literaturang Griego sa paglaladawan sa mga lalauogon na mapusaw, na garo may helang. Tamang-tama man, kasunod tolos ni Kagadanan sa dai ipinaliwanag na paagi an Hades (lolobngan), ta rineresibi kan Hades an dakol sa nabibiktima kan ikaapat na nangangabayo. Marahay sana ta magkakaigwa nin pagkabuhay liwat  para sa mga ini, kun ‘itao na kan kagadanan asin kan Hades an mga gadan na yaon sainda.’ (Kapahayagan 20:13) Alagad ta paano kinukua ni Kagadanan an mga biktimang iyan?

27. (a) Paano kinukua kan nakasakay na si Kagadanan an saiyang mga biktima? (b) Ano an boot sabihon kan “ikaapat na kabtang kan daga” na dian may autoridad si Kagadanan?

²⁷ Sinasarosaro kan bisyon an nagkapira sa mga paaging iyan: “Asin tinawan sinda nin autoridad sa ikaapat na kabtang kan daga, tanganing mangadan paagi sa halabang espada asin kakulangan nin kakanon asin nakakagadan na damat patin mabangis na mga hayop sa daga.” (Kapahayagan 6:8b) An maaapektaran kan pangangabayong ini bako man na an literal na un-kuarto kan populasyon kan daga kundi an dakulang kabtang kan daga, baga man mahibog o bako an populasyon. Kinukua kan nangangabayong ini an mga biktima kan dakulang espada kan ikaduwang nangangabayo asin kan mga tiggutom saka kakulangan nin kakanon kan ikatolo. May mga ginagadan man sia, paagi sa nakakagadan na damat asin siring man sa mga linog, arog kan sinasabi sa Lucas 21:10, 11.

28. (a) Paano naotob an propesiya may labot sa “nakakagadan na damat”? (b) Paano naprotehiran an banwaan ni Jehova sa dakol na helang ngonyan?

²⁸ Mahalaga digdi sa presente an “nakakagadan na damat.” Kasunod kan panlaglag kan Guerra Mundial I, labi sa 20 milyones na buhay nin tawo an tinapos kan trangkaso Española sa laog sana nin nagkapirang bulan kan 1918-19. An solamenteng lugar sa daga na nakaligtas sa damat na ini iyo an sadit na isla nin St. Helena. Sa mga lugar na haros naubos an populasyon, ginatongan an mga damag tanganing soloon an nakatambak na mga bangkay. Asin ngonyan yaon an makatatakot na pagdakol nin helang sa puso asin kanser, na an dakol gikan sa polusyon nin tabako. Sa inapod na “makanos na dekada” nin 1980, an damat na AIDS nakadagdag sa “nakakagadan na damat” bunga nin pamumuhay na lapas sa pamantayan kan Biblia. Kan taon 2000, an mediko mayor kan Estados Unidos nabaretang inapod an AIDS na “an pinakagrabe gayod na epidemya sa salud na inagihan kan kinaban.” Sinabi nia na 52 milyones katawo sa bilog na kinaban an nagkaigwa nin HIV/AIDS, asin 20 milyones sa sainda an nagadan. Kanigoan an pasalamat kan banwaan ni Jehova na irinarayo sinda kan madonong na hatol kan saiyang Tataramon sa pakikisaro asin salang paggamit nin dugo, na paagi kaiyan ikinakaolakit ngonyan an kadakol na helang!—Gibo 15:28, 29; ikomparar an 1 Corinto 6:9-11.

29, 30. (a) Ano an aplikasyon ngonyan kan “apat na mapanraot na mga gibo” sa Ezequiel 14:21? (b) Ano an puedeng magin pagsabot niato sa “mabangis na mga hayop” sa Kapahayagan 6:8? (c) Ano an minalataw na pangenot na punto kan propetikong eksena?

²⁹ Nasasambitan kan bisyon ni Juan an mabangis na mga hayop bilang ikaapat na causa nin dai pa napapanahon na kagadanan. Tunay nanggad, an apat na bagay na lataw na aspekto sa pagtangkas kan ikaapat na tatak—an guerra, tiggutom, helang, asin mabangis na mga hayop—ibinibilang kan suanoy na mga panahon na pangenot na mga causa nin dai pa napapanahon na kagadanan. Kaya iyan nanganganino sa gabos na causa nin dai pa napapanahon na kagadanan ngonyan. Arog iyan sa ipinatanid ni Jehova sa Israel: “Magigin siring man kun mangyari na an  sakuyang apat na mapanraot na mga gibo nin paghokom—an espada asin tiggutom asin mapanraot na mabangis na hayop saka damat—na talagang ipapadara ko sa Jerusalem tanganing pohoon dian an daganon na tawo asin an magarong hayop.”—Ezequiel 14:21.

³⁰ An pagkagadan huli sa mababangis na hayop bihirang mabareta sa presenteng mga panahon, dawa ngani padagos na nambibiktima an mababangis na hayop sa mga nasyon sa tropiko. Sa ngapit, tibaad mas dakol pa an mabiktima ninda kun an mga daga maraot huli sa guerra o magin maniwangon na an mga tawo huli sa tiggutom kaya dai na ninda kayang labanan an gutom na mga hayop. Dugang pa, kadakol kan tawo ngonyan na, kapareho nin daing pag-isip na mga hayop, nagpapaheling nin sa hayop na mga ugale na sarongat sa mga ilinaladawan sa Isaias 11:6-9. An mga tawong ini iyo an may dakulang paninimbagan sa paglakop sa bilog na daga kan konektado sa seksong mga krimen, paggadan, terorismo, asin pambobomba sa kinaban sa presente. (Ikomparar an Ezequiel 21:31; Roma 1:28-31; 2 Pedro 2:12.) Kinukua man kan ikaapat na nangangabayo an biktima ninda. Tunay nanggad, minalataw na an pangenot na punto kan propetikong eksenang ini iyo na kinukua kan nakasakay sa kabayong malungsi an mga tawong biktima nin dai pa napapanahon na kagadanan sa dakol na paagi.

31. Sa ibong kan mga danyos na dara kan mga nakasakay sa mga kabayong pula, itom, asin malungsi, taano ta puedeng maparigon an satong boot?

³¹ An impormasyon na ihinayag kan pagtangkas kan enot na apat na tatak nakapakosog liwat sa satong boot ta tinotokdoan kita kaiyan na dai madesesperar  sa guerra, gutom, helang, asin iba pang causa nin dai pa napapanahon na kagadanan na lakop na marhay ngonyan; ni mawaran man kita nin paglaom ta dai nareresolberan kan mga namomoon na tawo an presenteng mga problema. Kun ipinaparisa kan mga kamugtakan sa kinaban na naglilibotlibot an mga nakasakay sa mga kabayong pula, itom, asin malungsi, dai paglingawan na an Nakasakay sa kabayong puti iyo an naenot na nangabayo. Si Jesus nagin nang Hade, asin sia nandaog na sagkod sa punto na iinapon nia si Satanas hale sa kalangitan. Kaiba sa dugang pang mga pandadaog nia iyo an pagtipon nia sa mga natatada sa mga aki kan espirituwal na Israel asin sa internasyonal na dakulang kadaklan, na minilyon na an kabilangan, tanganing maligtas sa dakulang kahorasaan. (Kapahayagan 7:4, 9, 14) Kaipuhan na magpadagos an saiyang pangangabayo sagkod na matapos nia an saiyang pandadaog.

32. Ano an yaon pirme sa pagtangkas kan kada saro sa enot na apat na tatak?

³² An pagtangkas kan kada saro kan enot na apat na tatak sinundan kan pag-apod na: “Madia!” Sa kada pag-apod, minaluwas an sarong kabayo asin an nakasakay dian. Poon sa ikalimang tatak, dai na niato madadangog an siring na pag-apod. Alagad an mga nangangabayong iyan nagpapadalagan pa, asin sinda magpapadagos sa kaskas na pagpadalagan sa bilog na panahon kan pagtatapos kan sistema nin mga bagay. (Ikomparar an Mateo 28:20.) Ano pang ibang importanteng pangyayari an ihinahayag ni Jesus sa pagtangkas nia kan natatadang tolong tatak? An ibang pangyayari dai naheheling kan mga mata nin tawo. An iba, minsan naheheling, sa ngapit pa. Minsan siring, segurado an kaotoban kan mga iyan. Helingon niato kun ano-ano iyan.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Kahon sa pahina 92]

Mapanggana an Pangangabayo kan Hade

Durante kan mga dekada nin 1930 asin 1940, hiningoa nin determinadong mga kaiwal na palatawon na ilegal, kriminal, o subersibo pa ngani an ministeryo kan Mga Saksi ni Jehova. (Salmo 94:20) Sa laog sana kan taon 1936, 1,149 pag-arestar an nakarekord sa Estados Unidos. Ipinakipaglaban kan mga Saksi an dakol na kaso sagkod sa Korte Suprema kan Estados Unidos, asin uya an nagkapira sa pambihirang mga kapangganahan ninda.

Kan Mayo 3, 1943, nagdesisyon an Korte Suprema sa kasong Murdock v. Pennsylvania na dai kaipuhan kan mga Saksi an lisensia tangani na makapagwaras nin mga babasahon na may karibay na kuarta. Kan aldaw man sanang idto, an desisyon sa kasong Martin v. City of Struthers nagsabi na bakong ilegal an pagtimbre sa mga pinto mantang nagwawaras sa harong-harong nin mga handbill asin iba pang babasahon sa pag-anunsio.

Kan Hunyo 14, 1943, nagdesisyon an Korte Suprema sa kasong Taylor v. Mississippi na an mga Saksi dai nag-eenkaminar nin pagtraydor sa gobyerno sa saindang paghuhulit. Kan aldaw man sanang idto, sa kasong West Virginia State Board of Education v. Barnette, sinabi kan Korte na an sarong hunta kan eskuelahan mayo kan deretso na pahaleon sa eskuelahan an mga aki kan mga Saksi ni Jehova na nagsasayumang sumaludo sa bandera. Kan sunod mismong aldaw, hinale kan bilog na Korte Suprema kan Australia an pagprohibir sa Mga Saksi ni Jehova sa nasyon na iyan, ta ini ipinahayag na “arbitraryo, kapritso sana asin mapan-api.”

[Kahon sa pahina 94]

‘Tinogotan na Haleon an Katoninongan sa Daga’

Saen paduman an teknolohiya? Ini an ibinareta kan The Globe and Mail, Toronto, Canada, Enero 22, 1987, hale sa diskurso ni Ivan L. Head, presidente kan International Development Research Centre:

“Masasarigan an pagkalkulo na an saro sa kada apat na sientista asin teknologo sa kinaban na konektado sa pagsiyasat asin pagpaoswag mga armas an ginigibo. . . . Sa kantidad kan 1986, an ginagasto labing $1.5 milyones kada minuto. . . . Mas tiwasay daw kita gabos bilang resulta kan arog kaining klase nin prioridad sa teknolohiya? An puersang yaon sa nuklear na mga armas kan pinakamakapangyarihan na mga nasyon kapareho kan puersang yaon sa gabos na armas na ginamit kan gabos na nakipaglaban sa bilog na Ikaduwang Guerra Mundial—na dinoble nin 6,000 na beses. Anom na ribong Ikaduwang Guerra Mundial. Poon 1945, kulang pa sa pitong semana na an kinaban mayo nin militar na aktibidad. Nagkaigwa nin labing 150 guerra na internasyonal o sibil, na kinakalkulong guminadan sa 19.3 milyones, na an kadaklan bunga kan epektibong bagong mga teknolohiya na nagluwas sa kapanahonan na ini kan Naciones Unidas.”

Pag-abot kan taon 2005, labi nang marhay sa 20 milyones an nagadan huli sa militar na aktibidad.

[Kahon sa pahina 98, 99)]

An Pundamental na Estruktura kan Libro nin Kapahayagan

Mantang nakaabot na kita digdi sa pagtokar niato sa libro nin Kapahayagan, naheheling na niato nin mas malinaw an pundamental na estruktura kan libro. Pagkatapos kan nakakapukaw nin boot na introduksion kaiyan (Kapahayagan 1:1-9), masasabi na an Kapahayagan binangabanga sa minasunod na 16 na bisyon:

BISYON 1 (1:10–3:22): Paagi sa pasabong naheling ni Juan an pinamuraway na si Jesus, na nagpadara nin mamomoton na mga mensahe nin hatol sa pitong kongregasyon.

BISYON 2 (4:1–5:14): Kahangahangang tanawon kan langitnon na trono ni Jehova Dios. An Sarong ini may itinaong rolyo sa Kordero.

BISYON 3 (6:1-17): Sa pagtangkas kan enot na anom na tatak kan rolyo, progresibong ihinayag kan Kordero an may laen-laen na kabtang na bisyon nin mga bagay na mangyayari sa aldaw kan Kagurangnan. Nagpadalagan an apat na nangangabayo sa Apocalipsis, nag-ako nin haralabang gubing na puti an minartir na mga oripon nin Dios, asin ilinadawan an dakulang aldaw nin grabeng kaanggotan.

BISYON 4 (7:1-17): Pinogolan kan mga anghel an mga doros nin kalaglagan sagkod na matatakan an 144,000 na miembro kan espirituwal na Israel. An sarong dakulang kadaklan hale sa gabos na nasyon nag-aatribwir kan saindang kaligtasan sa Dios saka ki Cristo asin tinitipon tanganing makaligtas sa dakulang kahorasaan.

BISYON 5 (8:1–9:21): Kan tangkason an ikapitong tatak, may pitong tanog nin trumpeta, na an enot na anom iyo an ikalimang bisyon. Ipinapaisi kan anom na tanog na ini nin trumpeta an mga kapahayagan kan paghokom ni Jehova sa katawohan. Iiniintrodusir man kan ikalima asin ikaanom na tanog nin trumpeta an enot asin ikaduwang herak man.

BISYON 6 (10:1–11:19): An sarong makosog na anghel may itinaong sadit na rolyo ki Juan, sinokol an templo, asin naaaraman niato an mga eksperyensia kan duwang saksi. Natatapos iyan sa pagpatanog kan ikapitong trumpeta, na nagpapaisi kan ikatolong herak man para sa mga kaiwal nin Dios—an madatong na Kahadean ni Jehova asin kan saiyang Cristo.

BISYON 7 (12:1-17): Ilinaladawan kaini an pagkamundag kan Kahadean, na nagbunga kan pag-apon ni Miguel sa halas, si Satanas, digdi sa daga.

BISYON 8 (13:1-18): Luminuwas sa dagat an makapangyarihan na mabangis na hayop, asin an katawohan sinasadol kan hayop na may duwang sungay siring sa kordero na sambahon iyan.

BISYON 9 (14:1-20): Magayonon na patanaw sa 144,000 na yaon sa Bukid nin Sion. Nadangog an mga mensahe nin mga anghel sa bilog na daga, ginuno an poon nin ubas kan daga, asin tinimaktimakan an pugaan nin ubas kan kaanggotan nin Dios.

BISYON 10 (15:1–16:21): Pakaheling giraray sa langitnon na korte, na sinundan kan pag-ula sa daga kan pitong mangko kan kaanggotan ni Jehova. Natatapos man an kabtang na ini sa propetikong paglaladawan kan katapusan kan sistema ni Satanas.

BISYON 11 (17:1-18): An dakulang patotot, an Dakulang Babilonya, nangangabayo sa sarong mabangis na hayop na kolor eskarlata, na napaduman sa bungaw sa halipot na panahon alagad luminuwas giraray asin linaglag sia.

BISYON 12 (18:1–19:10): Ipinaisi an pagbagsak asin pinal na kalaglagan kan Dakulang Babilonya. Pagkatapos na sia gadanon, may mga nagmondo, an iba inomaw si Jehova; ipinaisi an kasal kan Kordero.

BISYON 13 (19:11-21): Pinapangenotan ni Jesus an mga hukbo kan langit sa pag-implementar kan pano nin grabeng kaanggotan na paghokom nin Dios sa sistema ni Satanas, sa mga hukbo kaiyan, asin sa mga parasuportar dian; an saindang mga bangkay pinagpiestahan nin mga gamgam na nagkakakan nin nalalapang laman.

BISYON 14 (20:1-10): An paghulog sa bungaw ki Satanas na Diablo, an Sangribong Taon na Paghade ni Cristo asin kan kairiba niang hade, an pangultimong pagbalo sa katawohan, asin an paglaglag ki Satanas asin sa saiyang mga demonyo.

BISYON 15 (20:11–21:8): An pangkagabsan na pagbuhay liwat asin an dakulang Aldaw nin Paghokom; naglataw an bagong langit asin bagong daga, na may daing sagkod na mga bendisyon para sa matanos na katawohan.

BISYON 16 (21:9–22:5): Natatapos an Kapahayagan sa mamuraway na bisyon kan Bagong Jerusalem, an agom na babae kan Kordero. Nagbobolos hale sa siudad na iyan an probisyon nin Dios na pagpaomay asin buhay para sa katawohan.

An Kapahayagan tinatapos paagi sa mamomoton na mga pataratara asin hatol gikan ki Jehova, ki Jesus, sa anghel, asin ki Juan mismo. An pangagda sa gabos “Madia!”—Kapahayagan 22:6-21.