Kapitulo 37

Pagmondo Asin Paggayagaya sa Katapusan kan Babilonya

1. Ano an magigin reaksion kan “mga hade kan daga” sa biglang pagkalaglag kan Dakulang Babilonya?

 AN KATAPUSAN kan Babilonya maogmang bareta para sa banwaan ni Jehova, alagad ano an punto-de-vista dian kan mga nasyon? Sinasabi sato ni Juan: “Asin an mga hade kan daga na nakisaro sa saiya asin namuhay sa daing supog na luho magtatangis asin hahampakon an saindang sadiri sa kamondoan huli sa saiya, kun maheling ninda an aso hale sa pagsolo sa saiya, mantang sinda nagtitirindog sa harayo huli sa takot ninda sa pasakit sa saiya asin nagsasarabi, ‘Sayang, sayang, ikang dakulang siudad, Babilonya, ika na makosog na siudad, huli ta sa sarong oras nagdatong an paghokom sa saimo!’”—Kapahayagan 18:9, 10.

2. (a) Mantang an simbolikong sampulong sungay kan kolor eskarlatang mabangis na hayop iyo an malaglag sa Dakulang Babilonya, taano ta ipagmomondo kan “mga hade kan daga” an saiyang katapusan? (b) Taano an nagmomondong mga hade ta nagtitindog nin harayo sa nalaglag na siudad?

² An reaksion kan mga nasyon tibaad garo baga makangangalas huli sa bagay na an Babilonya linaglag kan simbolikong sampulong sungay kan kolor eskarlatang mabangis na hayop. (Kapahayagan 17:16) Alagad kun mawara na an Babilonya, minalataw na marerealisar kan “mga hade kan daga” kun gurano an pakinabang ninda sa saiya sa pagpapadanay kan mga tawo na toninong asin nagpapasakop sainda. Idineklarar kan klero na sagrado an mga guerra, nagserbi sindang mga parareklutar, asin sinadol ninda an hobenes na lumaban sa guerra. An relihion nagtao nin pantahob na kabanalan na sa likod kaiyan inapi kan maraot na mga namamahala an ordinaryong mga tawo. (Ikomparar an Jeremias 5:30, 31; Mateo 23:27, 28.) Minsan siring, mangnoha na an nagmomondong mga hadeng ini nagtitindog ngonyan nin harayo sa nalaglag na siudad. Dai sinda minarani tanganing tumabang sa saiya. Namomondo sindang maheling na sia mawara pero bakong igo an pagkamondo ninda tanganing isapeligro an saindang sadiri para sa saiya.

An mga Negosyante Nagtatangis Asin Nagmomondo

3. Siisay pa an manganganugon sa pagkawara kan Dakulang Babilonya, asin anong mga dahelan kaini an itinatao ni Juan?

³ Bako sanang mga hade kan daga an manganganugon sa pagkawara kan Dakulang Babilonya. “Siring man, an nagbibiaheng mga negosyante kan daga nagtatangis asin nagmomondo huli sa saiya, huli ta mayo na nin mabakal kan dakol nindang paninda, dakol na panindang bulawan asin plata asin mahal na marhay na bato asin mga perlas asin pinong lino asin purpura asin seda patin eskarlata; asin gabos na gibo sa kahoy na mahamot asin gabos na klaseng bagay na marfil asin gabos na klaseng bagay na gibo sa mahal na marhay na kahoy asin tanso asin batbat patin marmol; siring man an kanela asin espesya hale sa India asin insenso asin ungguento asin kamangyan asin arak asin lana nin olibo asin pinong harina asin trigo asin mga baka patin mga karnero, asin mga kabayo asin mga karuwahe asin mga oripon patin mga kalag nin tawo. Iyo, an masiram na bunga na minawot kan saimong kalag mayo na sa saimo [Dakulang Babilonya], asin an gabos na piling bagay asin an magayonon na mga bagay nawara na sa saimo, asin noarin man dai na iyan manonompongan nin mga tawo.”—Kapahayagan 18:11-14.

4. Taano an “nagbibiaheng mga negosyante” ta magtatangis asin magmomondo huli sa katapusan kan Dakulang Babilonya?

⁴ Iyo, an Dakulang Babilonya dayupot na kaamiga asin marahay na parokyana nin mayayaman na negosyante. Halimbawa, an mga monasteryo, kumbento, asin simbahan sa Kakristianohan nakatipon sa nag-aging mga siglo  nin kadakol na bulawan, plata, mahal na marhay na bato, mamahalon na kahoy, asin iba pang klase nin materyal na kayamanan. Dugang pa, binendisyonan nin relihion an ngana-nganang mga pamamakal asin irinoman na kaiba kan selebrasyon nin Pasko na naglalapastangan ki Cristo asin kan iba pang banal daang mga aldaw. An mga misyonero nin Kakristianohan nakaabot sa hararayong daga, na binubukasan an bagong negosyo para sa “nagbibiaheng mga negosyante” kan kinaban na ini. Sa Hapon kan ika-17 siglo, an Katolisismo, na nag-abot kaiba kan mga negosyante, nasangkot pa ngani sa feudal na mga guerra. Sa pagbareta manongod sa nagdedesisyon na ralaban sa ibaba kan mga lanob kan kastilyo sa Osaka, an The Encyclopædia Britannica nagsasabi: “Nanompongan kan mga hukbong Tokugawa na an kalaban ninda may darang mga bandera na may krus asin may mga imahen kan Paraligtas asin ni Santiago, an patron kan España.” An Katolisismo pinagpersegir asin haros pinara sa nasyon na iyan kan paksion na nanggana. An pakikikabtang kan iglesia sa mga gibo-gibo kan kinaban ngonyan dai man magtatao saiya nin bendisyon.

5. (a) Paano pa ilinaladawan kan tingog hale sa langit an pagmondo kan “nagbibiaheng mga negosyante”? (b) Taano man an mga negosyante ta “magtitirindog sa harayo”?

⁵ An tingog hale sa langit nagsasabi pa: “An nagbibiaheng mga negosyante kan mga bagay na ini, na nagin mayaman huli sa saiya, magtitirindog sa harayo huli sa takot ninda sa pasakit sa saiya saka magtatangis asin magmomondo, na nagsasabi, ‘Sayang, sayang—an dakulang siudad, na may sulot na pinong lino asin purpura asin eskarlata, asin kadakol kan samnong bulawan asin mahal na marhay na mga bato asin perlas, huli ta sa sarong oras natunaw an siring kadakulang mga kayamanan!’” (Kapahayagan 18:15-17a) Sa pagkalaglag kan Dakulang Babilonya, ipinagmondo kan “mga negosyante” an pagkawara kan kabakas niang iyan sa negosyo. Talagang “sayang, sayang” iyan para sa sainda. Pero mangnoha na an mga dahelan ninda sa pagmondo biyong maimot asin na sinda—kapareho kan mga hade—“magtitirindog sa harayo.” Dai sinda minarani tanganing makatabang sa Dakulang Babilonya.

6. Paano ilinaladawan kan tingog hale sa langit an pagmondo nin mga kapitan sa barko asin mga marinero, asin taano ta nagtatangis sinda?

⁶ An salaysay nagpapadagos: “Asin an lambang kapitan sa barko asin an lambang tawo na nagbibiahe saen man, asin an mga marinero asin gabos na naghahanap-buhay paagi sa dagat, nagtirindog sa harayo asin nagkururahaw mantang pinagheheling ninda an aso hale sa pagsolo sa saiya asin nagsarabi, ‘Anong siudad an arog kan dakulang siudad?’ Asin binudbodan ninda nin kabokabo an saindang payo asin nagkururahaw, na nagtatangis asin nagmomondo, asin nagsarabi, ‘Sayang, sayang—kan dakulang siudad, na dian an gabos na may barko sa dagat yuminaman huli sa abundansia nia, huli ta sa sarong oras sia linaglag!’” (Kapahayagan 18:17b-19) An suanoy na Babilonya sarong komersial na siudad asin kadakol kan barko. Siring man, dakula an negosyo kan Dakulang Babilonya paagi sa “dakol na katubigan” kan mga miembro nia. Ini nagtatao nin trabaho sa dakol niang relihiosong sakop. Abaa kadakulang kalamidad sa pagbuhay kan mga ini an pagkalaglag kan Dakulang Babilonya! Noarin man dai nang makukuang pagbuhay na arog nia.

Paggayagaya Huli sa Saiyang Pagkapara

7, 8. Paano tinatapos kan tingog hale sa langit an mensahe kaiyan mapadapit sa Dakulang Babilonya, asin siisay an maghihimate sa mga tataramon na iyan?

⁷ Kan an suanoy na Babilonya madaog kan mga Medo asin Persiano, si Jeremias propetikong nagsabi:  “Asin huli sa Babilonya an kalangitan asin an daga patin an gabos na yaon dian makururahaw nanggad na may kagayagayahan.” (Jeremias 51:48) Kun laglag na an Dakulang Babilonya, tataposon man kan tingog hale sa langit an mensahe kaiyan, na sinasabi manongod sa Dakulang Babilonya: “Mag-ogma kamo huli sa saiya, O kalangitan, siring man kamong mga banal asin kamong mga apostol asin kamong mga propeta, huli ta pinadusahan na sia nin Dios bilang paghokom para sa saindo!” (Kapahayagan 18:20) Maoogmang marhay si Jehova asin an mga anghel na maheling an pagkapara kan suanoy na kaiwal nin Dios, siring man an mga apostol asin enot na mga propetang Kristiano, na sa panahon na iyan binuhay na liwat asin yaon na duman sa saindang puesto sa areglo kan 24 kamagurangan.—Ikomparar an Salmo 97:8-12.

⁸ Sa katunayan, an gabos na “banal”—baga man binuhay na liwat duman sa langit o yaon pa digdi sa daga—magkukururahaw sa kagayagayahan, siring man an kairiba nindang dakulang kadaklan nin ibang mga karnero. Pag-abot nin panahon, an gabos na maimbod kaidtong suanoy bubuhayon liwat sa bagong sistema nin mga bagay, asin maiba man sinda sa paggayagaya. An banwaan nin Dios dai nagprobar na bumalos sa falsong relihiosong mga persegidor sa sainda. Ginirumdom ninda an mga tataramon ni Jehova: “Sako an pagbalos; ako an mabalos, sabi ni Jehova.” (Roma 12:19; Deuteronomio 32:35, 41-43) Bueno, nagbalos na ngonyan si Jehova. An gabos na dugong pinabolos kan Dakulang Babilonya ikinapamalos na.

Pag-apon nin Dakulang Gilingan

9, 10. (a) Ano ngonyan an ginibo asin sinabi nin sarong makosog na anghel? (b) Anong akto na nakakaagid sa ginibo kan makosog na anghel sa Kapahayagan 18:21 an nangyari kan panahon ni Jeremias, asin ano an iginarantiya kaiyan? (c) Ano an iginagarantiya kan ginibo kan makosog na anghel na naheling ni Juan?

⁹ An sunod na naheling ni Juan nagpapatunay na an paghokom ni Jehova sa Dakulang Babilonya dai na mababago: “Asin an sarong makosog na anghel nag-alsa nin sarong gapo na siring sa dakulang gilingan asin iinapon iyan sa dagat, na nagsasabi: ‘Sa siring na paagi na iaapon sa marikas na pagbaribad an Babilonya na dakulang siudad, asin dai na sia noarin man makukua giraray.’” (Kapahayagan 18:21) Kan panahon ni Jeremias, ginibo an nakakaagid na akto na may mapuersang kahulogan na propetiko. Si Jeremias pinasabngan na isurat sa sarong libro “an gabos na kapahamakan na maabot sa Babilonya.” Itinao nia an libro ki Seraias asin sinabihan ining magduman sa Babilonya. Duman, bilang pagkuyog sa mga instruksion ni Jeremias, binasa ni Seraias an sarong deklarasyon tumang sa siudad: “O Jehova, ika mismo an nagtaram tumang sa lugar na ini, tanganing pohoon iyan kaya mayo na nin mag-eerok dian, tawo man o dawa magarong hayop, kundi magigin siang kagabaan na sana sagkod sa panahon na daing talaan.” Dangan iginakod ni Seraias sa libro an sarong gapo asin iinapon idto sa salog nin Eufrates, na sinasabi: “Sa siring kaining paagi matundag an Babilonya asin noarin man dai na matunga huli sa kapahamakan na ipapaabot ko sa saiya.”—Jeremias 51:59-64.

¹⁰ An pag-apon kan libro sa salog kaiba an nakagakod na gapo garantiya na an Babilonya matundag pasiring sa pagkapara, na noarin man dai na makakabalik. An pakaheling ni apostol Juan sa sarong makosog na anghel na ginigibo an kaagid kaiyan saro man na mapuersang garantiya na an katuyohan ni Jehova sa Dakulang Babilonya maootob. An biyong gabang kamugtakan ngonyan kan suanoy na Babilonya mapuersang nagpapatotoo sa mangyayari sa falsong relihion sa harani nang ngapit.

11, 12. (a) Paano tinataraman ngonyan kan makosog na anghel an Dakulang Babilonya? (b) Paano nagpropesiya si Jeremias may labot sa apostatang Jerusalem, asin ano an kahulogan kaiyan para sa satong aldaw?

¹¹ Tinataraman ngonyan kan makosog na anghel an Dakulang Babilonya, na sinasabi: “Asin an tingog nin mga paraawit na inaakompanyaran an saindang sadiri sa arpa asin nin mga musikero asin nin mga paraplauta asin nin mga paratrumpeta dai na noarin man madadangog giraray sa saimo, asin mayo na nin artesano nin ano man na trabaho na makukua giraray sa saimo, asin  mayo na nin tanog nin gilingan na madadangog giraray sa saimo, asin mayo na nin liwanag nin lampara na masirang giraray sa saimo, asin mayo na nin tingog nin nobyo asin nobya na madadangog giraray sa saimo; huli ta an saimong nagbibiaheng mga negosyante iyo an mga tawong halangkaw an katongdan sa daga, huli ta paagi sa saimong espiritistikong mga gibo ikinalagalag an gabos na nasyon.”—Kapahayagan 18:22, 23.

¹² Sa kaagid na pananaram, si Jeremias nagpropesiya may labot sa apostatang Jerusalem: “Hahaleon ko sa sainda an tanog nin labi-labing kaogmahan asin an tanog nin paggayagaya, an tingog kan nobyo asin an tingog kan nobya, an tanog kan gilingan asin an liwanag kan lampara. Asin an bilog na dagang ini magigin gaba, bagay na pinagngangalasan.” (Jeremias 25:10, 11) Bilang an pangenot na kabtang kan Dakulang Babilonya, an Kakristianohan magigin daing buhay na kagabaan, arog kan buhay na buhay na ilinadawan kan pagkagaba kan Jerusalem pakalihis kan 607 B.C.E. Manonompongan kan Kakristianohan na dati magayagaya asin maribok huli sa pangaroaldaw na mga kasibotan na sia daog na asin inabandono.

13. Anong biglang pagkaliwat an mangyayari sa Dakulang Babilonya, asin ano an magigin epekto sa saiyang “nagbibiaheng mga negosyante”?

¹³ Sa katunayan, arog kan sabi digdi kan anghel ki Juan, an bilog na Dakulang Babilonya na dati makapangyarihan, internasyonal na imperyo magigin mara, garo desiertong daga. An saiyang relihion ginamit kan saiyang “nagbibiaheng mga negosyante,” kaiba na an mga milyonaryong haralangkaw an katongdan, para sa personal na bentaha o bilang pantahob sa ginigibo ninda, asin nagin kapakipakinabang man para sa klero na makihiras sa pagigin sikat kan mga ini. Alagad ta mawawara na an Dakulang Babilonya bilang komplise kan mga negosyanteng iyan. Dai na nia madadaya an mga nasyon sa daga paagi sa saiyang relihiosong mga gibo na misteryoso.

Grabeng Kasalan sa Dugo

14. Anong dahelan an itinatao kan makosog na anghel kaya magabat an paghokom ni Jehova, asin ano an kaagid na sinabi ni Jesus kan sia yaon digdi sa daga?

¹⁴ Bilang konklusyon, sinasabi kan makosog na anghel kun taano ta siring kaiyan kagabat kan paghokom ni Jehova sa Dakulang Babilonya. “Iyo,” sabi kan anghel, “sa saiya nakua an dugo kan mga propeta asin kan mga banal patin kan gabos na ginadan sa daga.” (Kapahayagan 18:24) Kan nasa daga, sinabihan ni Jesus an mga namomoon sa relihion sa Jerusalem na sinda maninimbag sa “gabos na matanos na dugo na pinabolos sa daga, poon sa dugo kan matanos na si Abel.” Huli kaiyan, linaglag an bikong kapag-arakian na idto kan 70 C.E. (Mateo 23:35-38) Ngonyan, may saro na naman na grupo nin mga relihionista na may kasalan sa dugo huli sa pagpersegir kaiyan sa mga lingkod nin Dios.

15. Paano nagkasala sa dugo an Iglesia Katolika sa Nazing Alemania sa duwang paagi?

¹⁵ Sa saiyang librong The Catholic Church and Nazi Germany, si Guenter Lewy nagsurat: “Kan an mga Saksi ni Jehova pagbawalan sa Bavaria kan Abril 13 [1933] inako pa ngani kan Iglesia an asignasyon kan Ministri nin Edukasyon Asin Relihion na ireport an siisay man na miembro kan sekta na nag-ootob pa kan ipinagbabawal na relihion.” Kaya, damay sa paninimbagan an Iglesia Katolika sa pagdara nin rinibong Saksi sa  mga kampo de konsentrasyon; an kamot kaiyan nadigtaan kan dugo nin ginatos na Saksing ginadan. Kan ipaheling nin hoben na mga Saksi, arog ni Wilhelm Kusserow, na kaya nindang magadan na may kosog nin boot paagi sa iskuad na parabadil, nagdesisyon si Hitler na an iskuad na parabadil dai bagay sa mga habong magsoldados huli sa konsensia; kaya an tugang ni Wilhelm na si Wolfgang, sa edad na 20 anyos, nagadan sa gilotina. Kadungan kaiyan, ineenkaminar kan Iglesia Katolika an hoben na mga Katolikong Aleman na magadan sa hukbo kan saindang nasyon. Heling-heling an kasalan sa dugo kan iglesia!

16, 17. (a) Anong kasalan sa dugo an dapat na singilon sa Dakulang Babilonya, asin paano nagkasala sa dugo an Batikano mapadapit sa mga Judio na nagadan sa organisado asin lagdoan na mga paggadan kan mga Nazi? (b) Ano an sarong paagi na an falsong relihion maninigong basolon sa pagkagadan nin minilyon na tawo sa ginatos na guerra sa presenteng mga panahon?

¹⁶ Minsan siring, sinasabi kan propesiya na dapat na singilon sa Dakulang Babilonya an dugo kan “gabos na ginadan sa daga.” Totoo nanggad iyan sa presenteng mga panahon. Halimbawa, mantang an mga pakana kan mga Katoliko nakatabang na si Hitler magin makapangyarihan sa Alemania, damay an Batikano sa grabeng kasalan sa dugo mapadapit sa anom na milyon na Judio na nagadan sa organisado asin lagdoan na mga paggadan kan mga Nazi. Dugang pa, sa panahon niato, labing sanggatos na milyon katawo an nagadan sa ginatos na guerra. Dapat daw na basolon an falsong relihion sa bagay na ini? Iyo, sa duwang paagi.

¹⁷ An sarong paagi iyo na an dakol na guerra konektado sa relihiosong mga dai pagkaintindihan. Halimbawa, an kadahasan na nangyari sa India sa pag-oltanan nin mga Muslim asin Hindu kan 1946-48 relihion an motibo. Ginatos na ribong buhay an nawara. An labanan kan Iraq asin Iran kan dekada nin 1980 konektado sa dai pagkaintindihan nin mga sekta, na ginatos na ribo an nagadan. Rinibong buhay na an nawara huli sa kadahasan sa pag-oltanan nin mga Katoliko asin Protestante sa Irlandia del Norte. Sa pagsiyasat sa bagay na ini, an kolumnistang si C. L. Sulzberger nagsabi kan 1976: “Sarong makamomondong katotoohan an bagay na kabanga gayod o labi pa sa mga guerra ngonyan sa bilog na kinaban an magsalang hayag na relihiosong mga labanan o may labot sa relihiosong iriwal.” Sa katunayan, iyan an nangyari sa bilog na maribok na kasaysayan kan Dakulang Babilonya.

18. Ano an ikaduwang paagi na may kasalan sa dugo an mga relihion sa kinaban?

¹⁸ Ano an ikaduwang paagi? Sa punto-de-vista ni Jehova, an mga relihion sa kinaban may kasalan sa dugo ta dai ninda tinokdoan sa nakakakombensir na paagi an saindang mga parasunod kan katotoohan manongod sa mga kahagadan ni Jehova sa saiyang mga lingkod. Dai ninda tinokdoan sa nakakakombensir na paagi an mga tawo na an tunay na mga parasamba sa Dios dapat na umarog ki Jesu-Cristo asin magpaheling nin pagkamoot sa iba dawa saen sindang nasyon naghale. (Miqueas 4:3, 5; Juan 13:34, 35; Gibo 10:34, 35; 1 Juan 3:10-12) Huli ta dai itinokdo kan mga relihion na minakompuesto sa Dakulang Babilonya an mga bagay na ini, an saindang mga miembro napadamay sa internasyonal na mga guerra. Ini risang marhay sa duwang guerra mundial kan enot na kabangaan kan ika-20 siglo, na pareho nagpoon sa Kakristianohan asin nagbunga kan pagginadanan nin magkakarelihion! Kun an gabos na naghihingakong Kristiano nangapot sa mga prinsipyo sa Biblia, dai kutana noarin man nangyari an mga guerrang idto.

19. Ano an grabeng kasalan sa dugo kan Dakulang Babilonya?

¹⁹ An binabasol ni Jehova para sa gabos na pagpabolos na ini nin dugo iyo an Dakulang Babilonya. Kun tinokdoan kan mga namomoon sa relihion, asin partikularmente kan mga nasa Kakristianohan, an saindang mga miembro kan katotoohan sa Biblia, dai kutana nangyari an siring kagrabeng pagpabolos nin dugo. Kun siring, direkta man o bakong direkta, an Dakulang Babilonya—an dakulang patotot asin pambilog na kinaban na imperyo nin falsong relihion—talagang dapat na manimbag ki Jehova bako sanang para sa “dugo kan mga propeta asin kan mga banal” na pinagpersegir asin ginadan nia kundi para sa dugo “kan gabos na ginadan sa daga.” Grabe talaga an kasalan sa dugo kan Dakulang Babilonya. Marahay man na mawara na sia sa panahon kan pangultimong paglaglag sa saiya!

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Kahon sa pahina 270]

An Karibay nin Pakikikompromiso

Arog kaini an isinurat ni Guenter Lewy sa libro niang The Catholic Church and Nazi Germany: “Kun poon sa kapinonan sinunod kan Katolisismo sa Alemania an prinsipyo nin marigon na oposisyon sa rehimen na Nazi, tibaad laen an nagin dalagan kan kasaysayan kan kinaban. Dawa pa kun sa katapustapusi dai nahimo kan maigot na paghihingoang ini na daogon si Hitler asin olangon an gabos na dakol niang krimen, nakadagdag man kutana iyan na marhay sa moral na prestihio kan Iglesia. Daing duwa-duwa na dakol na buhay an mapipierde sa siring na paglaban, alagad para man kutana sa pinakamarahay na motibo an mga sakripisyong ini. Kun daing kasegurohan an labanan sa sadiri niang nasyon, tibaad dai nangahas si Hitler na makiguerra asin minilyon kutanang buhay an nakaligtas. . . . Kan an rinibong Aleman na kontra sa mga Nazi pasakitan sagkod na magadan sa mga kampo de konsentrasyon ni Hitler, kan gadanon an mga intelektuwal na Polaco, kan ginatos na ribong Ruso an magadan bunga kan pagtratar sa sainda bilang Eslavong Untermenschen [bakong tawo], asin kan gadanon an 6,000,000 katawo huli sa pagigin ‘bakong Aryano,’ sinuportaran kan opisyales kan Iglesia Katolika sa Alemania an rehimen na naggigibo kan mga krimen na ini. An Papa sa Roma, an espirituwal na namamayo sa asin supremong paratokdo sa moral kan Iglesia Katolika Romana, nagdanay na daing girong.”—Pahina 320, 341.

[Ritrato sa pahina 268]

“Sayang, sayang,” sabi kan mga namamahala

[Ritrato sa pahina 268]

“Sayang, sayang,” sabi kan mga negosyante