Imahinara an eksenang ini: Habo na ni Thomas na mag-eskuwela ngunyan na aldaw, dawa sa aga, o maski nuarin. Nagpuon iyan kaidtong tulong bulan na an nakaagi kan magpalakop nin marauton na tsismis manungod sa saiya an mga kaeskuwela niya. Tapos pigpaparabansagan na siya. Kun minsan may mabangga saiya para magkahurulog an kapot niyang mga libro, tapos sagin man ngayang dai tinutuyo; o kaya naman, may saro sa grupo na nasa likod niya na matuklang sa saiya, pero pag atubang niya, dai niya maaraman kun siisay idto. Mas grabe kasuhapon ta may nagpatakot saiya sa online account niya . . .

Kun ika si Thomas, ano an gigibuhon mo?

May magigibo ka! An totoo, kaya mong daugon an nangbu-bully dawa dai ka nakikiiwal. Paano?

•   PABAYAAN MO SANA. An Bibliya nagsasabi: “Ilinuluwas kan mangmang an gabos niyang kaanggutan, alagad kalmadong pinupugulan iyan kan madunong.” (Talinhaga 29:11) Kun magigibo mong magin relaks sana—na dai nagpaparisang nauuyam ka—tibaad magpundo na sana an mga nangbu-bully sa saimo.

• DAI MAGBALOS. An Bibliya nagsasabi: “Dai magbalos nin maraot sa siisay man na naggibo sa saindo nin maraot.” (Roma 12:17) Pag nagbalos ka, magrabe sana an sitwasyon.

• UMIWAS KA. An Bibliya nagsasabi: “An alisto an isip nahihiling an peligro asin minatago.” (Talinhaga 22:3) Sagkod sa mapupuwede, iwasan mo an mga tawo na puwedeng magpuon nin pambu-bully asin an mga sitwasyon na tibaad ma-bully ka.

• GUMIBO NIN SARONG BAGAY NA DAI INAASAHAN. An Bibliya nagsasabi: “An mabuot na simbag nakakahali nin kaanggutan.” (Talinhaga 15:1) Puwede kang magpangisi. Halimbawa, pag sinabihan ka kan nangbu-bully sa saimo na matabaon ka, sabihon mo na sana, “Okey lang . . . mapaniwang na sana ako!”

• HUMALI KA NA SANA. “Pag dai ka naggirong, an buot sabihon ka’yan nag-iisip ka na siring sa sarong adulto saka dai ka kaya kan nangbu-bully saimo,” an sabi kan 19 anyos na si Nora. “Saro pa, may pagpupugol ka sa sadiri—sarong bagay na mayo an nangbu-bully saimo.”—2 Timoteo 2:24.

• MAGKAIGWA NIN TIWALA SA SADIRI. Madaling marisa kan mga nangbu-bully kun sairisay idtong mga mayong tiwala sa sadiri na sa hiling ninda posibleng marhay na dai malaban. Pero, an dakul na nangbu-bully minapundo man pag nahihiling ninda na dai ka ninda kaya.

• MAGSUMBONG KA. Sarong dating maestra an nagsabi: “An masasabi ko sa mga pigbu-bully, magsumbong sinda. Iyan an tamang gibuhon, makakatabang man ‘yan para dai na ma-bully an iba.”