1-3. (a) Paano naeksperyensiyahan ni Pablo asin kan saiyang mga kairiba an paggiya kan banal na espiritu? (b) Anong mga pangyayari an pag-uulayan niyato?

 SARONG grupo nin mga babayi an naghali sa siyudad nin Filipos sa Macedonia. Dai nahaloy, nakaabot sinda sa sadit na salog nin Gangites. Arog kan nakatudan na ninda, nagtukaw sinda sa gilid kan salog para mamibi sa Diyos kan Israel. Nagmamasid sa sainda si Jehova.—2 Cron. 16:9; Sal. 65:2.

² Miyentras tanto, labing 800 kilometros sa sirangan kan Filipos, sarong grupo man nin mga lalaki an naghali sa siyudad nin Listra sa timog na parte kan Galacia. Pakalihis nin pirang aldaw, nakaabot sinda sa Romanong tinampong linatagan nin mga gapo na pasiring sa sulnupan, sa pinakamatawong rehiyon kan distrito nin Asia. An mga lalaking ini—si Pablo, Silas, asin Timoteo—gustong-gustong baklayon an tinampong iyan tanganing madalaw an Efeso asin an iba pang mga siyudad kun sain rinibong tawo an kaipuhan na madangog an manungod ki Cristo. Alagad, bago pa man sinda makapuon na magbaklay sa tinampong iyan, pinugulan sinda kan banal na espiritu sa paaging dai sinabi kan Bibliya. Pinagbawalan sindang maghulit sa Asia. Taano? Gustong giyahan ni Jesus—paagi sa espiritu nin Diyos—an grupo ni Pablo na bagtason an Asia Minor, magbalyo sa Dagat Aegeano, asin magduman sa gilid kan sadit na salog na inaapod na Gangites.

³ May manunudan kitang mahalagang mga leksiyon sa kun paano giniyahan ni Jesus si Pablo asin an saiyang mga kairiba sa kakaibang pagbaklay na iyan pa-Macedonia. Kaya, pag-ulayan ta an nagkapirang pangyayari sa ikaduwang pagbiyahe ni Pablo bilang misyonero, na nagpuon kan mga 49 C.E.

4, 5. (a) Ano an nangyari sa grupo ni Pablo kan harani na sinda sa Bitinia? (b) Anong desisyon an ginibo kan mga disipulo, asin ano an nagin resulta?

⁴ Huling pinugulan si Pablo asin an saiyang mga kairiba na maghulit sa Asia, nagpanorte sinda tanganing maghulit sa mga siyudad sa Bitinia. Para makaabot duman, tibaad kinaipuhan nindang maglakaw nin pirang aldaw sa mga dalan na daing nakalatag na mga gapo sa pag-ultanan kan mayong gayong nag-iistar na mga rehiyon nin Frigia asin Galacia. Pero kan harani  na sinda sa Bitinia, ginamit giraray ni Jesus an banal na espiritu tanganing pugulan sinda. (Gibo 16:6, 7) Kan pagkakataon na iyan, posibleng ribong na an mga lalaki. Aram ninda kun ano an ihuhulit asin kun paano maghulit, pero dai ninda aram kun sain mahulit. Nagtuktok sinda, sabi ngani, sa pinto pasiring sa Asia—pero dai iyan buminukas. Nagtuktok sinda sa pinto pasiring sa Bitinia—pero sa giraray, dai iyan buminukas. Alagad determinado si Pablo na padagos na magtuktok sagkod na makanumpong siya nin pinto na mabukas. Dangan naggibo an mga lalaking ini nin desisyon na garo baga bakong praktikal. Nagsiko sinda pasulnupan asin nagbaklay nin 550 kilometros, na piglalampasan an mga siyudad sagkod sa makaabot sinda sa duungan kan Troas, na nagseserbing pinto pasiring sa Macedonia. (Gibo 16:8) Sa ikatulong pagkakataon, nagtuktok si Pablo, asin—sa katapos-tapusi!—buminukas an pinto.

⁵ An kagsurat nin Ebanghelyo na si Lucas, na nag-iba sa grupo ni Pablo sa Troas, ipinaliwanag kun ano an nangyari: “Kan banggi, nagkaigwa si Pablo nin bisyon—sarong lalaking taga Macedonia an nakatindog sa atubangan niya asin nakikiulay, na nagsasabi: ‘Bumalyo ka sa Macedonia asin tabangan mo kami.’ Insigida pagkatapos niyang mahiling an bisyon, naghinguwa kaming makaduman sa Macedonia, huling inisip mi na inaapod kami nin Diyos tanganing ipahayag sa sainda an maugmang bareta.” a (Gibo 16:9, 10) Sa katapos-tapusi, aram na ni Pablo kun sain mahulit. Siguradong ugmahon nanggad si Pablo na dai siya nagsuko huli sa mga nangyari sa kabangaan kan saindang pagbaklay! Asin tulos-tulos na nagbiyahe sa dagat an apat na lalaki pa-Macedonia.

6, 7. (a) Ano an manunudan ta sa mga nangyari sa pagbiyahe ni Pablo? (b) Sa ano kita makakasiyerto base sa nagin eksperyensiya ni Pablo?

⁶ Ano an manunudan ta sa pagkasaysay na iyan? Mangnuha ini: Saka lang pinugulan kan espiritu nin Diyos si Pablo kan magpuon na siyang magpasiring sa Asia, saka lang pinugulan ni Jesus si Pablo kan harani na siya sa Bitinia, asin saka lang tinawan ni Jesus nin instruksiyon si Pablo na magpa-Macedonia kan makaabot na siya sa Troas. Sa arog kaiyan na paagi man kita puwedeng giyahan sa ngunyan ni Jesus, bilang Payo kan kongregasyon. (Col. 1:18) Halimbawa, tibaad medyo haloy-haloy na man kitang nagpaplanong magpayunir o magbalyo sa lugar kun sain mas dakula an pangangaipo para sa mga parahayag kan Kahadian. Pero, puwedeng saka lang kita giyahan ni Jesus, paagi kan espiritu nin Diyos, pag naggibo na kita nin mga lakdang para maabot an pasuhan na iyan. Taano? Pag-isipan an ilustrasyon na ini: Saka lang mapapasiko nin sarong drayber an saiyang awto pawala o patuo kun nagdadalagan na ini. Sa kaagid na paagi, saka lang kita magigiyahan ni Jesus sa pagpahiwas ta kan satong ministeryo kun minahiro na kita—kun talagang naghihinguwa kitang gibuhon iyan.

⁷ Pero paano kun dai ta tulos maabot an satong pasuhan sa ibong kan satong mga paghihinguwa? Masuko na daw kita, na iniisip na dai man kita  ginigiyahan kan banal na espiritu nin Diyos? Dai. Girumdumon na maski si Pablo, nasakitan man kaidtong maisagibo an gusto niyang gibuhon. Pero nagpadagos lang siya sa paghanap sagkod sa nakanumpong siya nin pinto na nagbukas. Makakasiyerto kita na babalusan man an satong paghihinguwa na maghanap nin “sarong dakulang pinto para sa gibuhon.”—1 Cor. 16:9.

8. (a) Iladawan an siyudad nin Filipos. (b) Anong maugmang pangyayari an nagin resulta kan paghuhulit ni Pablo sa “lugar na pamibian”?

⁸ Pag-abot ninda sa distrito nin Macedonia, nagbaklay an grupo ni Pablo pasiring sa Filipos—sarong siyudad na an mga nakaistar ipinag-oorgulyo an pagigin nindang siyudadano kan Roma. Para sa mga retiradong Romanong suldados na nag-iistar diyan, an kolonya nin Filipos garo sadit na Italia—sadit na bersiyon kan Roma na nasa Macedonia. Sa luwas kan trangkahan kan siyudad, sa gilid kan sadit na salog, may nahiling an mga misyonero na sarong lugar na inisip ninda na “lugar na pamibian.” b Nagpasiring sinda diyan kan aldaw nin Sabbath asin may naabutan sindang nagkapirang babaying nagkakatiripon tanganing magsamba sa Diyos. Nagtukaw an mga disipulo asin nakipag-ulay sa sainda. Sarong babayi na an pangaran Lydia an “nagdadangog” asin “lubos na binuksan ni Jehova an saiyang puso.” Napahirong marhay si Lydia kan mga nanudan niya sa mga misyonero kun kaya nagpabawtismo siya asin an mga kairiba niya sa harong. Dangan inimbitaran  niya si Pablo asin an mga kairiba kaini sa pagbaklay na magduman asin magdagos sa harong niya. c—Gibo 16:13-15.

9. Paano inarog kan dakul sa ngunyan an halimbawa ni Pablo, asin ano an mga bendisyon sa sainda?

⁹ Imahinara na sana an kaugmahan kan mabawtismuhan si Lydia! Siguradong ugmahon nanggad si Pablo na inako niya an imbitasyon na ‘bumalyo sa Macedonia’ asin na nagdesisyon si Jehova na gamiton siya asin an saiyang mga kairiba para simbagon an mga pamibi kan may takot sa Diyos na mga babaying idto! Sa ngunyan, dakul na tugang—hoben asin gurang, daing agom asin may agom—an nagbabalyo man sa mga lugar kun sain mas dakula an pangangaipo para sa mga parahayag kan Kahadian. Totoo, may inaatubang sindang mga kadipisilan, pero baliwala lang iyan kumpara sa nakukuang kaugmahan pag nakakanumpong sinda nin mga tawong arog ni Lydia, na inaako an mga katotoohan sa Bibliya. Makakagibo ka daw nin mga pagbabago na magpapangyari sa saimo na ‘makabalyo’ sa sarong teritoryo na mas dakula an pangangaipo? May mga bendisyon na naghahalat sa saimo. Halimbawa, sarong brother na labi nang 20 anyos na an pangaran Aaron an nagbalyo sa sarong nasyon sa Central America. Arog kan dakul na iba pang naglilingkod sa ibang nasyon, ini an sabi niya: “An paglilingkod sa ibang nasyon nakatabang sako na umuswag sa espirituwal asin magin mas dayupot ki Jehova. Ugmahon ako sa paghuhulit digdi—may walo akong Bible study!”

10. Paano binabaliktad kan mga demonyo an mga pangyayari laban ki Pablo asin sa saiyang mga kairiba?

¹⁰ Siguradong angguton na marhay si Satanas kan makagamot an maugmang bareta sa parte kan kinaban na diyan dating sinda lang kan saiyang mga demonyo an may impluwensiya. Kaya bakong makangangalas na gigibuhon kan mga demonyo an gabos para kontrahon kan mga tawo si Pablo asin an saiyang mga kairiba! Kan pasiring sinda giraray sa lugar na pamibian, sarong suruguon na babayi na may sanib na demonyo, na dahil sa panghuhula niya dakul na kuwarta an nakukua kan saiyang mga amo, an sigeng sunod sa grupo ni Pablo asin sigeng kurahaw: “An mga lalaking ini mga uripon kan Kahuruhalangkawing Diyos asin nagbabalangibog sa saindo kan dalan nin kaligtasan.” Tibaad ipinapakurahaw kan demonyo sa babayi an mga tataramon na ini tanganing isipon kan mga tawo na an mga hula niya saka an mga itinutukdo ni Pablo parehong hali sa Diyos. Sa paaging iyan, posibleng dai na gayong magtao nin atensiyon an mga tawo sa tunay na mga parasunod ni Cristo. Pero pinasilensiyo ni Pablo an babayi paagi sa pagpalayas sa demonyo.—Gibo 16:16-18.

11. Kan mapalayas an demonyo sa babayi, ano an nangyari ki Pablo asin Silas?

 ¹¹ Kan maaraman kan mga amo kan suruguon na babayi na nawara na an pinagkakakuwartahan ninda, angguton sindang marhay. Ginuyod ninda si Pablo asin Silas pasiring sa saudan, na diyan binibista kan mga mahistrado—mga opisyal na nagrerepresentar sa Roma—an mga kaso. Pinukaw kan mga amo kan babayi an pagpalain-lain asin pagigin nasyonalistiko kan mga hukom, na garo man sana sinasabi ninda sa mga hukom: ‘An mga Judiong ini nagkakawsa nin kariribukan paagi sa pagtukdo nin mga kaugalian na dai niyato maaako na mga Romano.’ Naniwala tulos an mga tawo sa sinabing ini kan mga amo. “Nagkasararo an mga tawo [sa saudan] laban ki Pablo saka Silas,” asin ipinagbuot kan mga mahistrado na “hampakon sinda nin pamakol.” Pagkatapos kaiyan, iprineso ninda si Pablo asin Silas. Ilinaag sinda kan guwardiya kan presuhan sa pinakatagong selda asin ibinugtak sa pandog an saindang mga bitis. (Gibo 16:19-24) Kan isara kan guwardiya kan presuhan an pinto, madiklumon sa laog kan selda asin haros dai mahiling ni Pablo asin Silas an kada saro. Pero nagmamasid si Jehova.—Sal. 139:12.

12. (a) Paano minamansay kan mga disipulo ni Cristo an persekusyon, asin taano? (b) Anong mga klase nin pagkontra an ginagamit pa man giraray ni Satanas asin kan mga alipores niya?

¹² Mga pirang taon bago kaini, sinabi ni Jesus sa mga parasunod niya: “Pepersegiron . . . ninda kamo.” (Juan 15:20) Kaya kan magbalyo sa Macedonia an grupo ni Pablo, nakahanda sinda sa ano man na pagkontra. Asin kan persegiron man nanggad sinda, minansay ninda iyan, bako bilang senyales kan dai pag-uyon sa sainda ni Jehova, kundi bilang kaanggutan sa sainda ni Satanas. Sa ngunyan, ginagamit pa man giraray kan mga alipores ni Satanas an kaparehong mga pamamaaging ginamit kaidto sa Filipos. An mapandayang mga parakontra nagpapalakop nin bakong totoong mga uruistorya manungod sa sato sa eskuwelahan asin sa pinagtatrabahuhan ta, na nagreresulta sa mga pagkontra sa satuya. Sa nagkapirang nasyon, an relihiyosong mga parakontra inaakusaran kita sa korte, na garo sinasabi ninda: ‘An mga Saksing ini nagkakawsa nin kariribukan paagi sa pagtukdo nin mga kaugalian na dai niyato maaako na “mga nangangapot sa tradisyon.”’ Sa ibang mga lugar, binubugbog asin ipinepreso an satong mga kapagtubod. Pero nagmamasid si Jehova.—1 Ped. 3:12.

13. Ano an dahilan kun taano ta naghapot an guwardiya kan presuhan: “Ano an dapat kong gibuhon para maligtas?”

¹³ Siguradong kinaipuhan ni Pablo asin Silas nin panahon para makabawi sa kulog kan paghampak sa sainda kan aldaw na idto. Pero kan kamatangaan na nin banggi, nakabawi na sinda huling “namimibi [na] si Pablo asin Silas saka nagkakanta nin pag-umaw sa Diyos.” Dangan bigla na sana, nagkaigwa nin linog! Napagmata an guwardiya kan presuhan, nahiling na burukas an mga pinto kaini, asin natakot sa paghuna na nakadulag an  mga preso. Huling aram niya na mapapadusahan siya, “hinugkot niya an saiyang espada asin gusto nang maghugot.” Pero nagkurahaw si Pablo: “Dai mo iyan paggibuhon, ta yaon kami gabos digdi!” Naghapot an nahahadit na marhay na guwardiya kan presuhan: “Mga Ginoo, ano an dapat kong gibuhon para maligtas?” Dai siya maililigtas ni Pablo asin Silas kundi ni Jesus sana. Kaya nagsimbag sinda: “Magtubod ka sa Kagurangnan na Jesus, asin maliligtas ka.”—Gibo 16:25-31.

14. (a) Anong tabang an itinao ni Pablo asin Silas sa guwardiya kan presuhan? (b) Anong bendisyon an nakamtan ni Pablo asin Silas huling may kaugmahan nindang inatubang an persekusyon?

¹⁴ Sinsero daw an guwardiya kan presuhan sa hapot niya? Dai pinagdudahan ni Pablo an sinseridad kan lalaki. Sarong Hentil an guwardiya kan presuhan, kaya dai siya pamilyar sa Kasuratan. Bago siya magin Kristiyano, kaipuhan niyang manudan asin akuon an pundamental na mga katotoohan sa Kasuratan. Kaya nagtao nin panahon si Pablo asin Silas para ipakipag-ulay “an tataramon ni Jehova sa saiya.” Huling nakapokus sa pagtutukdo kan Kasuratan, tibaad dai na narisa kan duwa an namamati nindang kulog huli kan paghampak sa sainda. Pero nariparo kan guwardiya kan presuhan an hararom na mga lugad ninda sa likod, kaya hinugasan niya an mga iyan. Dangan siya asin an mga kairiba niya sa harong “tulos-tulos na binawtismuhan.” Dakulang bendisyon nanggad an nakamtan ni Pablo asin Silas huling may kaugmahan nindang inatubang an persekusyon!—Gibo 16:32-34.

15. (a) Paano inaarog kan dakul na Saksi sa ngunyan an halimbawa ni Pablo asin Silas? (b) Taano ta dapat niyatong padagos na dalawon an mga nag-iistar sa satong teritoryo?

¹⁵ Arog ni Pablo asin Silas, dakul na Saksi sa ngunyan an naghuhulit kan maugmang bareta mantang nakapreso sinda huli sa saindang pagtubod, na nagkaigwa nin marahay na mga resulta. Halimbawa, sa sarong nasyon na ipinagbabawal an satong gibuhon, may pagkakataon na 40 porsiyento kan gabos na Saksi na nag-iistar diyan nanudan an katotoohan manungod ki Jehova mantang nasa presuhan! (Isa. 54:17) Mangnuhon man na saka lang naghagad nin tabang an guwardiya kan presuhan pagkatapos na magkaigwa nin linog. Siring man sa ngunyan, may mga indibidwal na dai lamang naghihimati kaidto sa mensahe kan Kahadian an tibaad maghimati na pagkatapos na matanyog an saindang buhay nin sarong makamumundong pangyayari. Paagi sa padagos tang pagdalaw sa mga nag-iistar sa satong teritoryo, sinisigurado ta sa sainda na andam kitang tukduan sinda kun andam na sindang akuon an tabang ta.

16. Kan kinaagahan pagkatapos kan paghampak ki Pablo asin Silas, paano nabaliktad an pangyayari?

¹⁶ Kinaagahan pagkatapos kan paghampak ki Pablo asin Silas, ipinagbuot kan mga mahistrado na paluwason na an duwa. Pero sinabi ni Pablo: “Hinampak  ninda kami sa publiko na dai pa nasesentensiyahan, dawa ngani mga Romano kami, tapos iprineso pa. Ngunyan gusto ninda kaming paluwason nin pasekreto? Dai puwede! Magdigdi sinda asin ibanan ninda kami paluwas.” Kan maaraman kan mga mahistrado na mga siyudadano kan Roma an duwa, “nagkatarakot” an mga ini, huling binalga ninda an deretso kan mga lalaking ini. d Nabaliktad an pangyayari. Hinampak an duwang disipulo sa atubangan kan publiko, pero ngunyan, kaipuhan kan mga mahistrado na maghagad nin dispensa sa sainda sa atubangan kan publiko. Pinakiulayan ninda si Pablo asin Silas na maghali sa Filipos. Nagsunod an duwang disipulo, pero nagtao nguna sinda nin panahon na pakusugon an nagdadakulang grupo nin bagong mga disipulo. Pagkatapos kaiyan, naghali na sinda sa siyudad.

17. Anong mahalagang leksiyon an nanudan kan bagong mga disipulo kan mahiling ninda an pakatagal ni Pablo asin Silas?

¹⁷ Kun ipinaaram tulos ni Pablo asin Silas na mga siyudadano sinda kan Roma, nalikayan kutana ninda na mahampak. (Gibo 22:25, 26) Alagad, tibaad maisip kan mga disipulo sa Filipos na ginamit kan duwa an kamugtakan ninda sa sosyedad tanganing makalibre sa pagsakit alang-alang ki Cristo. Ano daw an magigin epekto kaiyan sa pagtubod kan mga disipulo na bako man mga siyudadano kan Roma? Ta dai man sinda mapoprotektaran kan ley para dai mahampak. Pero huling tinagalan ni Pablo asin Silas an padusa, nagtao sinda nin marahay na halimbawa sa bagong mga disipulo na kaya kan mga parasunod ni Cristo na marigon na makapanindugan sa irarom nin persekusyon. Dugang pa, kan sa huri hagadon ni Pablo asin Silas na rekonoseron an pagigin nindang siyudadano kan Roma, napiritan an mga mahistrado na akuon sa publiko na bakong suno sa ley an saindang ginibo. Dangan, tibaad magpangyari iyan na magin na sindang maingat sa pagsunod sa ley asin maski paano makatao iyan nin proteksiyon sa mga Kristiyano laban sa siring na mga pag-atake sa maabot na panahon.

18. (a) Paano inaarog kan mga paraataman sa ngunyan an halimbawa ni Pablo? (b) Paano ta sa ngunyan ‘idinedepensa an maugmang bareta asin hinihinguwang makua an legal na deretso para ihulit iyan’?

¹⁸ Sa ngunyan, nanginginot man an mga paraataman sa Kristiyanong kongregasyon paagi sa saindang halimbawa. Andam na gibuhon kan Kristiyanong mga pastor na ini an ano man na linalauman nindang gigibuhon kan mga kapagtubod ninda. Siring man, arog ni Pablo, pinag-iisipan ta man na marhay kun paano asin nuarin ta gagamiton an satong legal na mga deretso tanganing maprotektaran kita. Kun kinakaipuhan, minaapelar kita sa lokal na korte, sa korte suprema kan nasyon, asin maski ngani sa internasyonal na mga korte tanganing makakua nin legal na proteksiyon para maipadagos an satuyang pagsamba. An katuyuhan ta bakong  para gumibo nin reporma sa sosyedad kundi para ‘idepensa an maugmang bareta asin hinguwahon na makua an legal na deretso para ihulit iyan,’ arog kan isinurat ni Pablo sa kongregasyon sa Filipos pakalihis nin mga 10 taon pagkatapos niyang mapreso diyan. (Fil. 1:7) Pero, maski ano man an kaluwasan kan siring na mga kaso sa korte, arog ni Pablo asin kan saiyang mga kairiba, determinado kitang padagos na ‘ipahayag an maugmang bareta’ sain man kita giyahan kan espiritu nin Diyos.—Gibo 16:10.