1, 2. Sairisay an nagbabaklay haling Filipos pasiring sa Tesalonica, asin ano an tibaad iniisip-isip ninda?

 AN PARATING inaagihan na tinampo na ginibo nin ekspertong mga inhenyerong Romano minabagtas sa magapong kabukidan. Madadangog paminsan-minsan sa tinampong iyan an manlain-lain na tanog—an ribok nin mga asno, paglagatak kan mga ruweda nin karwahe sa lapnad na nakalatag na mga gapo, saka an pag-urulay-ulay kan mga nagbabaklay, na posibleng mga suldados, negosyante, asin mga trabahador. Tulong lalaki—si Pablo, Silas, asin Timoteo—an nagbabaklay nin labing 130 kilometros sa tinampong ini haling Filipos pasiring sa Tesalonica. Bako nanggad pasil an pagbaklay na ini, lalo na para ki Pablo asin Silas. Dai pa kaya rahay an mga lugad ninda huli sa paghampak sa sainda sa Filipos.—Gibo 16:22, 23.

² Paano ninda natagalan an halawigon na pagbaklay na ini? Siguradong nakatabang sa sainda an pag-iristoryahan. Presko pa sa isip ninda an nakakaugmang eksperyensiya ninda sa Filipos kan magin Kristiyano an guwardiya kan presuhan saka an mga kairiba kaini sa harong. An eksperyensiyang iyan nakatabang sa mga nagbabaklay na ini na magin lalo pang determinado na padagos na ibalangibog an tataramon nin Diyos. Alagad, mantang paparani sinda sa Tesalonica, sarong siyudad na harani sa dagat, tibaad iniisip-isip ninda kun paano sinda tatrataron kan mga Judio sa siyudad na iyan. Aatakihon daw sinda, asin hahampakon pa ngani, arog kan ginibo sa sainda sa Filipos?

3. Paano makakatabang sa sato an halimbawa ni Pablo sa pagtipon nin kusog nin buot na maghulit?

³ Kan huri, ipinahayag ni Pablo an mga namamatian niya sa sarong surat na ginibo niya para sa mga Kristiyano sa Tesalonica: “Maski ngani nagsakit nguna kami asin trinato nin daing galang sa Filipos, arog kan aram nindo, nagtipon kami nin kusog nin buot sa tabang kan satuyang Diyos tanganing sabihon sa saindo an maugmang bareta nin Diyos sa ibong nin dakul na pagkontra.” (1 Tes. 2:2) Kaya garo sinasabi digdi ni Pablo na nagduwa-duwa siya kaidto na maglaog sa siyudad nin Tesalonica, lalo na pagkatapos kan nangyari sa Filipos. Nasasabutan mo daw an namatian ni Pablo? Nasasakitan ka man daw na ibalangibog an maugmang  bareta? Nagtiwala si Pablo ki Jehova na papakusugon niya siya asin tatabangan siya na makatipon kan kinakaipuhan niyang kusog nin buot. An pag-adal sa halimbawa ni Pablo makakatabang sa saimo na magibo man iyan.—1 Cor. 4:16.

4. Taano ta posibleng marhay na nagdanay si Pablo sa Tesalonica nin labi sa tulong semana?

⁴ Sinasabi sa sato kan pagkasaysay na mantang nasa Tesalonica, naghulit si Pablo sa sinagoga sa tulong magkasurunod na Sabbath. Nangangahulugan daw ini na nagdanay lang siya nin tulong semana sa pagdalaw niyang ini sa siyudad? Dai man. Dai ta aram kun nuarin inot na nagduman si Pablo sa sinagoga pagkaabot niya sa siyudad. Dugang pa, naaraman ta sa mga surat ni Pablo na kan yaon sinda sa Tesalonica, nagtrabaho siya saka an mga kairiba niya tanganing may panggastos sinda. (1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8) Siring man, durante kan pagdalaw ni Pablo sa Tesalonica, duwang beses siyang nakaresibi nin mga probisyon hali sa mga tugang sa Filipos. (Fil. 4:16) Kaya posibleng marhay na nagdanay siya sa Tesalonica nin labi sa tulong semana.

5. Anong paagi an ginibo ni Pablo tanganing pukawon an isip kan mga tawo?

⁵ Kan makatipon na nin kusog nin buot si Pablo, nagpahayag siya sa mga nagtiripon sa sinagoga. Arog kan napagkatudan ni Pablo, “nakipagrasunan siya sa sainda basado sa Kasuratan, na ipinapaliwanag asin pinapatunayan paagi sa mga reperensiya na an Cristo kaipuhan na magsakit asin bumangon hali sa mga gadan, asin sinabi niya: ‘An Jesus na ini na ibinabalangibog ko sa saindo, iyo ini an Cristo.’” (Gibo 17:2, 3) Mangnuhon na bako an emosyon kan mga nagdadangog sa saiya an hininguwang pukawon ni Pablo kundi an saindang isip. Aram niya na an mga nagtiripon sa sinagoga pamilyar na saka may paggalang na sa Kasuratan. An mayo sa sainda iyo an lubos na pakasabot diyan. Kaya nakipagrasunan si Pablo sa sainda, asin ipinaliwanag niya saka pinatunayan basado sa Kasuratan na si Jesus na taga Nazaret iyo an ipinanugang Mesiyas, o an Cristo.

6. Paano ginamit ni Jesus an Kasuratan para tabangan an mga tawo na makaabot sa tamang kongklusyon, asin ano an nagin resulta?

⁶ Sinunod ni Pablo an pamantayan na itinao ni Jesus, na ginamit an Kasuratan bilang basehan kan saiyang pagtutukdo. Halimbawa, durante kan saiyang ministeryo sa publiko, sinabi ni Jesus sa saiyang mga parasunod na uyon sa Kasuratan, an Aki nin tawo kaipuhan na magsakit, magadan, asin ibangon hali sa mga gadan. (Mat. 16:21) Pagkatapos na buhayon liwat si Jesus, nagpahiling siya sa mga disipulo niya. Iyan pa sana, siguradong dakula nang patotoo sa sainda na totoo an sinabi niya. Pero, dugang pang patotoo an itinao ni Jesus. Manungod sa sinabi niya sa pira sa mga disipulo niya, mababasa ta: “Puon ki Moises asin sa gabos na Mga Propeta, ipinaliwanag niya sa sainda an mga bagay na manungod sa saiya na sinambit  sa bilog na Kasuratan.” Ano an resulta? Nagngaralas na marhay an mga disipulo kaya sinabi ninda: “Bakong naglalaad an satuyang puso kan kaulay niya kita sa dalan, mantang ipinapaliwanag niya sa sato nin malinaw an Kasuratan?”—Luc. 24:13, 27, 32.

7. Taano ta mahalaga na ibasar niyato sa Kasuratan an satong mga itinutukdo?

⁷ An mensahe kan Tataramon nin Diyos igwa nin puwersa. (Heb. 4:12) Kaya an mga Kristiyano ngunyan ibinabase sa Tataramon na iyan an saindang mga itinutukdo, arog ni Jesus, Pablo, asin kan iba pang mga apostol. Tinatabangan ta man an mga tawo na makaabot sa tamang kongklusyon, ipinapaliwanag ta kun ano an talagang buot sabihon kan Kasuratan, asin nagtatao kita nin patotoo sa kun ano an itinutukdo ta paagi sa pagbukas kan Bibliya para ipahiling sa mga kagharong kun ano an sinasabi kaiyan. Tutal, bako man mismong hali sato an dara tang mensahe. Paagi sa parating paggamit kan Bibliya, natatabangan ta an mga tawo na masabutan na an ibinabalangibog niyato bako an sadiri tang mga ideya kundi an mga katukduan nin Diyos. Dugang pa, marahay na tandaan niyato na an mensaheng ihinuhulit ta nakabasar nin lubos sa Tataramon nin Diyos. Talagang mapagtitiwalaan iyan. Dahil diyan, bako daw na napapakusog kaiyan an kumpiyansa mo na daing takot na ihiras an mensahe, arog kan ginibo ni Pablo?

8-10. (a) Ano an mga nagin reaksiyon kan mga taga Tesalonica sa maugmang bareta? (b) Taano ta nauri ki Pablo an nagkapirang Judio? (c) Ano an ginibo kan mga Judiong parakontra?

⁸ Napatunayan na ni Pablo na totoo an sinabi ni Jesus: “An uripon bakong mas urog sa saiyang kagurangnan. Kun pinersegir ninda ako, pepersegiron man ninda kamo; kun inutob ninda an sakuyang tataramon, uutubon man ninda an saindo.” (Juan 15:20) Sa Tesalonica, naeksperyensiyahan ni Pablo an arog kaiyan na lain-lain na reaksiyon kan mga tawo—may mga gustong-gustong magsunod sa tataramon, mantang an iba habuon diyan. Manungod sa mga marahay an nagin reaksiyon, nagsurat si Lucas: “May nagkapira sa sainda [an mga Judio] na nagturubod [nagin mga Kristiyano] saka nakiiba-iba ki Pablo asin Silas, asin nagturubod man an kadakul na Griego na nagsasamba sa Diyos, kaiba an dakul na midbid na babayi.” (Gibo 17:4) Siguradong ugmahon an bagong mga disipulong ini kan masabutan ninda an sinasabi kan Kasuratan.

⁹ Bagaman may mga tawong nagustuhan an mga itinukdo ni Pablo, may iba man na naanggot na marhay sa saiya. May nagkapirang Judio sa Tesalonica na nauri ki Pablo dahil nakumbinsir niya “an kadakul na Griego.” Gusto kan mga Judiong ini na magin mga Judiong proselito an mga Griegong Hentil, kaya kaidto pa itinukdo na ninda sa mga ini an Hebreong Kasuratan asin para sa sainda sadiri ninda an mga Griegong ini. Pero bigla na sanang nag-abot si Pablo, asin garo baga hinabon ni Pablo sa sainda an  mga Griegong ini, tapos duman pa mismo sa sinagoga! Kaya angguton an mga Judiong idto.

¹⁰ Sinabi sa sato ni Lucas an sunod na nangyari: “Nauri an mga Judio, asin nagkua sinda nin mga maraot na lalaki na mga istambay sa saudan tapos nagbilog nin sarong grupo dangan nagpuon na mambulabog sa siyudad. Puwersahan nindang linaog an harong ni Jason asin hinanap si Pablo saka Silas tanganing iluwas an mga ini sa mga tawong nagdaraguso duman. Kan dai ninda sinda nakua, ginuyod ninda si Jason asin an nagkapira sa mga tugang saka dinara an mga ini sa mga tagapamahala kan siyudad, asin nagkururahaw sinda: ‘Yaon man digdi su mga lalaking nagparibok sa bilog na kinaban, asin pinadagos sinda ni Jason bilang mga bisita niya. Gabos sinda nagkokontra sa mga pagbuot ni Cesar, na sinasabing igwa daa nin saro pang hadi, si Jesus.’” (Gibo 17:5-7) Ano daw an nagin epekto ki Pablo asin sa mga kairiba niya kan ginibo kan grupo nin anggot na mga tawong ini?

11. Ano an mga akusasyon kan mga Judio laban ki Pablo saka sa mga kapwa niya parabalangibog kan Kahadian, asin anong dekreto an nasa isip kan mga nag-aakusar? (Hilingon an nota sa ibaba.)

¹¹ Nakakatakot pag nag-iribanan an anggot na mga tawo. Arog sa sarong nagbabahang salog na makusog an sulog, bayolente sinda saka dai kayang makontrol. Ini an ginamit kan mga Judio sa paghihinguwang papunduhon si Pablo asin Silas. Dangan, pagkatapos na an mga Judio “mambulabog” sa siyudad, pinurbaran nindang kumbinsiron an mga tagapamahala na magabat an mga akusasyon ninda. An inot na akusasyon iyo na si Pablo daa saka an mga kapwa niya parabalangibog kan Kahadian “nagparibok sa bilog na kinaban,” dawa ngani bako man talaga si Pablo asin an mga kairiba niya an nagpuon nin kariribukan sa Tesalonica! Mas magabat an ikaduwang akusasyon sa sainda. Sinabi kan mga Judio na may idinedeklarar an mga misyonero na sarong bagong Hadi, si Jesus, kaya saro ining pagbalga sa dekreto kan emperador. a

12. Ano an nagpapahiling na puwedeng mapaatubang sa dakulang peligro an mga Kristiyano sa Tesalonica?

¹² Girumdumon na arog man kaiyan an akusasyon kan mga lider nin relihiyon laban ki Jesus. Sinabi ninda ki Pilato: “Nadakop mi an tawong ini na pigsusutsutan an mga namamanwaan na dai magsunod sa gobyerno . . . asin sinasabi niya na siya mismo an Cristo na hadi.” (Luc. 23:2) Posibleng natakot si Pilato na tibaad isipon kan emperador na kinukunsinti niya an dakulang pagtraydor na ini, kaya sinentensiyahan niya si Jesus nin kagadanan. Kaagid kaiyan, puwedeng mapaatubang sa dakulaon na peligro  an mga Kristiyano sa Tesalonica huli kan mga akusasyon laban sa sainda. An sabi nin sarong reperensiya: “Namugtak nanggad sinda sa dakulaon na peligro, huling ‘dawa an mismong akusasyon pa sana nin pagtraydor sa mga Emperador sa parati nangangahulugan na nin kagadanan para sa akusado.’” Magigin mapanggana daw an pag-atakeng ini?

13, 14. (a) Taano ta dai nagin mapanggana an grupo nin anggot na mga tawo sa saindang pag-atake? (b) Paano nagin maingat si Pablo arog ni Jesus, asin paano ta maaarog an saiyang halimbawa?

¹³ Dai nagin mapanggana an grupo nin anggot na mga tawo na papunduhon an gibuhon na paghuhulit sa Tesalonica. Taano? Inot sa gabos, dai ninda nahanap si Pablo asin Silas. Dugang pa, minalataw na dai kumbinsido an mga tagapamahala kan siyudad na totoo an mga akusasyon. Pagkatapos “pabayadon nin piyansa” si Jason asin an iba pang mga tugang na dinara sa atubangan ninda, pinalibre na ninda an mga ini. (Gibo 17:8, 9) Bilang pagsunod sa sadol ni Jesus na magin sindang “maingat na arog sa mga halas pero inosente na arog sa mga salampati,” may kadunungan na linikayan ni Pablo an peligro tanganing padagos siyang makapaghulit sa ibang lugar. (Mat. 10:16) Malinaw na ipinapahiling kaini na bagaman igwa nang natipon na kusog nin buot si Pablo, nagin maingat pa man giraray siya. Paano maaarog kan mga Kristiyano sa ngunyan an saiyang halimbawa?

¹⁴ Sa presenteng panahon, an mga klero nin Kakristiyanuhan parating iyo an nasa likod kan pag-atake nin grupo nin anggot na mga tawo laban sa mga Saksi ni Jehova. Inaakusaran ninda an mga Saksi nin pagrebelde sa gobyerno asin pagtraydor sa nasyon, asin sinusutsutan ninda an mga tagapamahala na persegiron sinda. Arog kan mga parapersegir kan inot na siglo, nauuri man sa sato an mga parakontra sa  ngunyan. Ano man an mangyari, habo kan tunay na mga Kristiyano nin kariribukan. Sagkod na posible, linilikayan ta an mga komprontasyon sa siring kaiyan na anggot asin bakong rasonableng mga tawo. Imbes, hinihinguwa tang ipadagos nin matuninong an satuyang gibuhon, na saka na sana minabalik pag kalmado na an sitwasyon.

15. Ano an nagin reaksiyon kan mga taga Berea sa maugmang bareta?

¹⁵ Para magin ligtas si Pablo asin Silas, sinabihan sinda kan mga tugang na magduman sa Berea, na mga 65 kilometros an rayo. Pag-abot ninda duman, naglaog si Pablo sa sinagoga asin nagpahayag sa mga nagtiripon duman. Siguradong ugmahon siya na nakanumpong siya nin mga gustong magdangog sa maugmang bareta! Isinurat ni Lucas na an mga Judiong taga Berea “mas marahay an kaisipan . . . kisa sa mga taga Tesalonica, huli ta interesadong marhay sindang nagdangog kan mensahe, na maingat na sinisiyasat an Kasuratan aroaldaw tanganing aramon kun baga totoo an mga bagay na nadangog ninda.” (Gibo 17:10, 11) Ipinapahiling daw kan mga tataramon na ini na mayo nin tamang sabuot an mga taga Tesalonica na mga nag-ako man kan katotoohan? Dai man. Kan huri, nagsurat si Pablo sa sainda: “Dai man kami minapundo sa pagpasalamat sa Diyos, huling kan madangog nindo an tataramon nin Diyos hali sa samuya, inako nindo iyan bako bilang tataramon nin mga tawo, kundi inako nindo iyan sa kun ano talaga iyan, bilang tataramon nin Diyos, na igwa man ngunyan nin epekto sa saindo na mga nagtutubod.” (1 Tes. 2:13) Pero taano ta masasabing mas marahay an kaisipan kan mga Judiong taga Berea?

16. Taano ta an mga taga Berea angay na iladawan na “mas marahay an kaisipan”?

¹⁶ Dawa ngani bago para sa mga taga Berea an mga nadadangog ninda, dai sinda nagin mapagsuspetsa o mapagkritika, ni madali man sindang mapaniwala. Inot, dinangog nguna nindang marhay an sinasabi ni Pablo. Dangan, inaram ninda kun baga totoo an mga nanudan ninda paagi sa pagsiyasat sa Kasuratan, na ipinasabot sa sainda ni Pablo. Dugang pa, maigot nindang pinag-adalan an Tataramon nin Diyos, bako lang sa aldaw nin Sabbath, kundi aroaldaw. Asin ‘interesado sindang marhay sa mensahe’ mantang ginigibo iyan, na nagtatao nin panahon para hilingon kun ano an sinasabi kan Kasuratan may koneksiyon sa mga bagong bagay na saindang nanudan. Dangan, may kapakumbabaan sindang naggibo nin mga pagbabago, huling “dakul sa sainda an nagturubod.” (Gibo 17:12) Kaya bakong makangangalas na ilinadawan ni Lucas na “mas marahay an kaisipan” ninda!

17. Taano ta kaumaw-umaw an halimbawa kan mga taga Berea, asin paano ta padagos na maaarog iyan dawa kun haloy na kita sa katotoohan?

¹⁷ Mayong kaaram-aram an mga taga Berea na an nagin reaksiyon ninda sa maugmang bareta irerekord sa Tataramon nin Diyos tanganing magserbing marahay na halimbawa sa sato ngunyan sa pagkaigwa nin marahay  na kaisipan sa espirituwal. Ginibo ninda an mismong inaasahan ni Pablo na gigibuhon ninda asin an gusto kan Diyos na Jehova na gibuhon ninda. Kaagid kaiyan, dinadagka man niyato an mga tawo na iyan man an gibuhon—siyasaton na marhay an Bibliya tanganing an saindang pagtubod masarig na nakabasar sa Tataramon nin Diyos. Pero pagkatapos niyatong akuon an katotoohan, dai ta na daw kaipuhan an pagkaigwa nin marahay na kaisipan? Siyempre, kaipuhan. Sa katunayan, mantang nag-aagi an panahon, mas lalo pa ngani niyatong kaipuhan iyan tanganing magin kitang mas pursigidong makanuod ki Jehova asin maiaplikar tulos an mga katukduan niya. Sa paaging iyan, nagpapamolde kita ki Jehova asin nagpapasanay sa saiya sigun sa kabutan niya. (Isa. 64:8) Huli kaini, nagdadanay kitang kapaki-pakinabang asin lubos na nakakapaugma sa satuyang Ama sa langit.

18, 19. (a) Taano ta naghali si Pablo sa Berea, pero paano siya nagpahiling nin pagtitiyaga na maninigo niyatong arugon? (b) Anong grupo na man nin mga tawo an sunod na huhulitan ni Pablo, asin sain?

¹⁸ Dai nagdanay nin haloy si Pablo sa Berea. Mababasa ta: “Kan maaraman kan mga Judio sa Tesalonica na ibinabalangibog man ni Pablo sa Berea an tataramon nin Diyos, nagduruman sinda asin sinutsutan an mga tawo kaya nagkaaranggot an mga ini. Dangan tulos-tulos na pinaduman kan mga tugang si Pablo sa may dagat, pero si Silas asin Timoteo parehong nagpawalat. Alagad, an mga nag-iba ki Pablo ihinatod siya sagkod sa Atenas, dangan nagbaralik sinda pagkatapos na tugunon ni Pablo na sabihan si Silas asin Timoteo na magduman tulos an mga ini sa saiya.” (Gibo 17:13-15) Talagang desidido an mga kaiwal na idto kan maugmang bareta! Dai sinda nakontento na mapalayas si Pablo sa Tesalonica, kundi nagbaklay pa sinda pa-Berea asin pinurbaran na magpuon man diyan nin kariribukan—pero dai sinda nagin mapanggana. Aram ni Pablo na mahiwason an saiyang teritoryo, kaya nagbalyo lang siya sa ibang lugar para maghulit. Lugod na magin arog man kita kaiyan kadeterminadong dai magtugot na papunduhon kita nin siisay man sa satong gibuhon na paghuhulit!

¹⁹ Sa saiyang lubos na pagpatotoo sa mga Judio sa Tesalonica asin Berea, siguradong dakul an nanudan ni Pablo manungod sa kahalagahan kan pagpatotoo nin may kusog nin buot asin kan pakipagrasunan basado sa Kasuratan, o pagtabang sa mga tawo na makaabot sa tamang kongklusyon. Asin dakul man kitang nanudan diyan. Pero ngunyan, ibang grupo na man nin mga tawo an aatubangon ni Pablo—an mga Hentil sa Atenas. Ano daw an mangyayari sa saiya sa siyudad na iyan? Maaaraman ta sa sunod na kapitulo.