1, 2. (a) Sa anong sitwasyon napapaatubang si Pablo? (b) Anong hapot an minabangon manungod sa pag-apelar ni Pablo ki Cesar?

 BANTAY-SARADO ngunyan si Pablo sa Cesarea. Duwang taon bago kaiyan, pinurbaran siyang gadanon nin kisiyera tulong beses sa laog lang nin pirang aldaw pagkabalik niya sa Judea. (Gibo 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Sagkod ngunyan dai pa man giraray nagigin mapanggana an mga kalaban niya, pero dai pa sinda minasuko. Kan mahiling ni Pablo na posibleng ibalik giraray siya sa mga kalaban niya, sinabi niya sa Romanong gobernador na si Festo: “Minaapelar ako ki Cesar!”—Gibo 25:11.

² Sinuportaran daw ni Jehova an desisyon ni Pablo na mag-apelar sa emperador kan Roma? Mahalaga sa sato an simbag diyan huling lubos kitang nagpapatotoo mapadapit sa Kahadian nin Diyos sa panahon na ini kan katapusan. Kaipuhan tang maaraman kun baga an ginibong idto ni Pablo dapat tang arugon “sa paghihinguwang makua an legal na deretso para ihulit iyan.”—Fil. 1:7.

3, 4. (a) Ano an totoong motibo kan mga Judio sa pakiulay ninda na darahon si Pablo sa Jerusalem, asin paano siya nakaligtas sa kagadanan? (b) Paano tinatabangan ni Jehova an mga lingkod niya sa presenteng panahon, arog kan ginibo niya ki Pablo?

³ Tulong aldaw pagkatukaw sa puwesto, nagpa-Jerusalem si Festo, an bagong Romanong gobernador kan Judea. a Dinangog niya diyan an mga panginot na saserdote saka an mga panginot na lalaki kan mga Judio mantang inaakusaran ninda si Pablo nin magagabat na krimen. Aram ninda na gusto kan mga Romano na makipagkatuninungan sa sainda saka sa gabos na Judio an bagong gobernador. Kaya naghagad sinda nin pabor ki Festo: Darahon si Pablo sa Jerusalem, asin bistahon siya diyan. Alagad an totoo, may maraot sindang plano. Plano kan mga kalaban na iyan ni Pablo na tambangan asin gadanon siya mantang nasa tinampo pasiring sa Jerusalem haling Cesarea. Pero dai nag-uyon si Festo, na sinasabi:  “An mga nanginginot sa saindo mag-iba sa sako [sa Cesarea] . . . asin duman sinda mag-akusar sa saiya, kun talagang may ginibong maraot an tawong idto.” (Gibo 25:5) Kaya, nakaligtas giraray si Pablo sa kagadanan.

⁴ Durante kan gabos na pagbista ki Pablo, tinabangan siya ni Jehova paagi kan Kagurangnan na Jesu-Cristo. Girumdumon na sa sarong bisyon, sinabi ni Jesus sa saiyang apostol: “Kusugi an buot mo!” (Gibo 23:11) Sa ngunyan, an mga lingkod nin Diyos napapaatubang man sa mga problema asin mga huma. Dai kita pinoprotektaran ni Jehova sa lambang kadipisilan, pero tinatawan niya kita kan kadunungan asin kusog para matagalan an mga iyan. Pirmi kitang makakaasa sa “puwersa na urog kisa sa ordinaryo” na itinatao kan satuyang mamumuton na Diyos.—2 Cor. 4:7.

5. Paano kinaputan ni Festo an kaso ni Pablo?

⁵ Pakalihis nin pirang aldaw, “nagtukaw [si Festo] sa tukawan sa paghukom” sa Cesarea. b Nakatindog sa atubangan niya si Pablo asin an mga nag-aakusar sa apostol. Bilang simbag sa daing basehan nindang mga akusasyon, sinabi ni Pablo: “Mayo akong ginibong ano man na kasalan tumang sa Katugunan kan mga Judio o tumang sa templo o tumang  ki Cesar.” Daing sála an apostol asin maninigo siyang palibrehon. Ano daw an magigin desisyon ni Festo? Huling gusto ni Festo na makua an buot kan mga Judio, hinapot niya si Pablo: “Ano, gusto mong duman ka sa Jerusalem husgaran may koneksiyon sa mga akusasyon na ini mantang nasa presensiya ko?” (Gibo 25:6-9) Marauton nanggad na suhestiyon iyan! Kun ibabalik si Pablo sa Jerusalem para duman husgaran, an mga nag-aakusar sa saiya iyo na an magigin mga hukom niya asin siyertong sesentensiyahan siya nin kagadanan. Sa pagkakataon na ini, mas pinili ni Festo na mapaugma an mga tawo imbes na gibuhon an tama. An mas nainot na gobernador na si Poncio Pilato, arog man kaiyan an ginibo sa kaso nin sarong urog pang mas importanteng preso. (Juan 19:12-16) May mga hukom man, o huwes, sa presenteng panahon na pinapaonrahan an gusto kan mga tawo tanganing makua an buot kan mga ini. Kaya, dai kita dapat magngalas pag an mga korte nagtatao nin desisyon na dai kauyon kan mga ebidensiya sa mga kasong kalabot an mga lingkod nin Diyos.

6, 7. Taano ta nag-apelar si Pablo ki Cesar, asin anong arugan an itinatao kaiyan para sa tunay na mga Kristiyano sa ngunyan?

⁶ An pagmawot ni Festo na makua an buot kan mga Judio puwedeng magresulta sa kagadanan ni Pablo. Huli kaiyan, ginamit ni Pablo an saro sa mga deretsong igwa siya bilang siyudadano kan Roma. Sinabi niya ki Festo: “Nakatindog ako sa atubangan kan tukawan ni Cesar sa paghukom, kun sain digdi ako dapat husgaran. Mayo akong ginibong sala sa mga Judio, asin nagigin malinaw na iyan pati na sa saimo. . . . Minaapelar ako ki Cesar!” An siring na pag-apelar sa parati dai na puwedeng kanselaron o baguhon. Idinuon iyan ni Festo paagi sa pagsabi nin: “Nag-apelar ka ki Cesar, di maduman ka ki Cesar.” (Gibo 25:10-12) An pag-apelar ni Pablo sa mas halangkaw na awtoridad nagtao nin arugan para sa tunay na mga Kristiyano sa ngunyan. Pag pinupurbaran kan mga nagkokontra na ‘magpakana nin pangriribok sa ngaran kan ley,’ inaaprobetsaran kan mga Saksi ni Jehova an mga probisyon kan ley tanganing idepensa an maugmang bareta. c—Sal. 94:20.

⁷ Kaya, pakalihis nin labing duwang taon na pagkapreso huli sa mga krimen na dai man ginibo ni Pablo, tinawan siya kan oportunidad na idepensa sa Roma an saiyang sadiri. Pero bago siya darahon pasiring sa Roma, gusto siyang mahiling nin saro pang tagapamahala.

8, 9. Taano ta nagbisita si Hading Agripa sa Cesarea?

⁸ Mga pirang aldaw pagkatapos na madangog ni Festo an pag-apelar ni Pablo ki Cesar, si Hading Agripa asin an tugang niyang si Bernice ‘nagdalaw  bilang pagtaong-galang’ sa bagong gobernador. d Kan panahon nin Roma, nakaugalian na kan mga opisyal na gumibo nin arog kaiyan na mga pagdalaw sa bagong nombradong gobernador. An pagdalaw na ini ni Agripa ki Festo siguradong tanganing mapakusog an personal asin pulitikal na relasyon ninda na mapapakinabangan niya sa ngapit.—Gibo 25:13.

⁹ Iinistorya ni Festo sa hadi an manungod ki Pablo, asin nagin interesado an hadi asin gusto niyang makaulay si Pablo. Kan sunod na aldaw, kahanga-hanga an ‘magarbong paglaog’ kan duwang tagapamahala tanganing magtukaw sa tukawan sa paghukom. Pero mas kahanga-hanga pa diyan an mga tataramon na sasambiton kan presong yaon sa saindang atubangan.—Gibo 25:22-27.

10, 11. Paano nagpahiling nin paggalang ki Agripa si Pablo, asin ano an iinistorya niya sa hadi manungod sa mga nakaagi niya?

¹⁰ Magalang na pinasalamatan ni Pablo si Hading Agripa sa itinao saiyang oportunidad na sa atubangan niya siya mapresentar kan saiyang depensa, lalo na dahil kabisadong-kabisado kan hadi an gabos na kaugalian pati an mga kontrobersiya sa tahaw kan mga Judio. Dangan iinistorya ni Pablo an saiyang nakaagi: “Dati akong kabilang sa mga Fariseo, an pinakaistriktong sekta kan satuyang relihiyon.” (Gibo 26:5) Bilang Fariseo kaidto, naglalaom si Pablo sa pag-abot kan Mesiyas. Ngunyan, bilang Kristiyano,  daing takot niyang ipinapamidbid na si Jesu-Cristo iyo an haloy nang hinahalat na ipinanuga nin Diyos na Mesiyas. Kaya ipinaliwanag ni Pablo ki Agripa na kaya siya iinaakusar huling ihinuhulit niya na nautob na an paglaom na ipinanuga nin Diyos sa saindang mga apuon, an panuga na pareho nindang hinahalat kan mga nagkokontra sa saiya. Huli kaini, mas lalo pang nagin interesado si Agripa sa sasabihon ni Pablo. e

¹¹ Iinistorya man ni Pablo kun paano niya kaidto maringis na penersiger an mga Kristiyano: “Kaidto, ako mismo kumbinsido na dapat akong gumibo nin dakul na paagi tanganing kontrahon an pangaran ni Jesus na Nazareno. . . . Huling grabe nanggad an pagkaungis ko sa sainda, nagduman pa ako dawa sa hararayong siyudad tanganing persegiron sinda.” (Gibo 26:9-11) Dai nagpapasobra si Pablo sa saiyang sinasabi. Dakul an nakakaaram kan kadahasan na ginibo niya sa mga Kristiyano. (Gal. 1:13, 23) ‘Ano an nakapabago sa arog kaiyan na klase nin tawo?’ an hapot gayod ni Agripa sa sadiri niya.

12, 13. (a) Paano ilinadawan ni Pablo an pagkakumbertir niya? (b) Sa paanong paagi kaidto si Pablo garo “nagsisikad sa mapapanas na sugkod”?

¹² An simbag mahihiling sa sunod na sinabi ni Pablo: “Nagbabaklay ako pasiring sa Damasco na may awtorisasyon saka pagbuot hali sa mga panginot na saserdote, asin kan udto na, Mahal na Hadi, mantang nasa tinampo, may liwanag hali sa langit na nagsilyab sa palibot ko saka sa palibot kan mga kairiba kong nagbabaklay, asin mas maliwanag pa idto kisa sa liwanag kan saldang. Gabos kami nagkaturumba,  tapos may nadangog akong boses na nagtaram sa sako sa lengguwaheng Hebreo: ‘Saulo, Saulo, taano ta pinepersegir mo ako? Ika an nakukulugan sa ginigibo mo; garo ka nagsisikad sa mapapanas na sugkod.’ Pero sinabi ko: ‘Siisay ka, Kagurangnan?’ Asin sinabi kan Kagurangnan: ‘Ako si Jesus, na pinepersegir mo.’” f—Gibo 26:12-15.

¹³ Bago an makangangalas na pangyayaring ini, garo si Pablo “nagsisikad sa mapapanas na sugkod.” Buot sabihon, kun paanong nakukulgan nin sarong pantrabahong hayop an sadiri kaini pag sinisikadan kaini an panas kan sugkod na pampasunod sa saiya, kinukulgan man ni Pablo an saiyang sadiri sa espirituwal paagi sa paglaban sa kabutan nin Diyos. Paagi sa pagpahiling ki Pablo sa tinampo pasiring sa Damasco, binago kan binuhay liwat na si Jesus an pag-iisip kan sinsero pero napasalang tawong ini.—Juan 16:1, 2.

14, 15. Ano an sinabi ni Pablo manungod sa mga pagbabagong ginibo niya sa saiyang buhay?

 ¹⁴ Talagang naggibo si Pablo nin dakulang mga pagbabago sa saiyang buhay. An sabi niya ki Agripa: “Dai ko sinuway an bisyon na hali sa langit, kundi inot nagpasiring ako sa mga taga Damasco tapos sa mga taga Jerusalem, saka sa bilog na rehiyon nin Judea, asin siring man sa mga nasyon, na dara an mensahe na dapat sindang magsulsol asin rumani sa Diyos paagi sa pagpahiling nin mga gibong angay sa pagsulsol.” (Gibo 26:19, 20) Sa laog nin dakul na taon, inutob ni Pablo an asignasyon sa saiya ni Jesu-Cristo na itinao sa saiya sa bisyon na idto na nangyari nin udto. Ano an nagin resulta? Idtong mga naghimati sa ihinulit ni Pablo na maugmang bareta nagsurulsol, ipinundo an saindang imoral na mga gibo saka maraot na mga paggawi, asin nagpuon na gibuhon an kabutan nin Diyos. An siring na mga indibidwal nagin marahay na mga siyudadano, na nagsusunod sa ley asin namumuhay nin matuninong.

¹⁵ Pero an mga pakinabang na iyan na dara kan mensahe ni Pablo, baliwala lang sa mga Judiong nagkokontra sa saiya. Sinabi ni Pablo: “Ini an dahilan kaya dinakop ako kan mga Judio duman sa templo asin hininguwang gadanon. Pero dahil nag-ako ako kan tabang na hali sa Diyos, nagpapadagos ako sagkod sa aldaw na ini sa pagpatotoo sa mga ordinaryong tawo pati sa mga midbid na tawo.”—Gibo 26:21, 22.

16. Paano niyato maaarog si Pablo pag nakikipag-ulay sa mga huwes asin mga tagapamahala manungod sa satong mga paniniwala?

¹⁶ Bilang tunay na mga Kristiyano, dapat kitang magin “pirming handang idepensa” an satong pagtubod. (1 Ped. 3:15) Pag nakikipag-ulay sa mga huwes asin mga tagapamahala manungod sa satong mga paniniwala, makakatabang kun aarugon niyato an ginamit na pamamaagi ni Pablo sa pakikipag-ulay ki Agripa asin Festo. Puwede niyatong mapahiro an saindang puso paagi sa magalang na pagsambit sa sainda kun paano binago kan Bibliya an sato mismong buhay asin an buhay kan mga naghimati sa satong mensahe.

17. Ano an nagin reaksiyon ni Festo sa mga sinabi ni Pablo, asin anong kaagid na reaksiyon an nahihiling niyato sa ngunyan?

¹⁷ Mantang nagdadangog sa nakakakumbinsir na testimonya ni Pablo, dai magibo kan duwang tagapamahala na magdanay na dai nin kinakampihan asin dai maapektaran kan mga sinasabi ni Pablo. Mangnuha an sunod na nangyari: “Mantang sinasabi iyan ni Pablo sa pagdepensa sa saiyang sadiri, nagtaram si Festo sa makusog na boses: ‘Nabubua ka na, Pablo! An sobrang inadalan nakakapabua sa saimo!’” (Gibo 26:24) An nagin reaksiyon na ini ni Festo nahihiling man niyato sa ngunyan. Para sa  dakul na tawo, mga panatiko an mga nagtutukdo kan kun ano talaga an sinasabi kan Bibliya. Sa parati, nasasakitan na akuon kan mga madunong sa kinaban an katukduan kan Bibliya manungod sa pagkabuhay liwat kan mga gadan.

18. Ano an simbag ni Pablo ki Festo, asin ano man an nagin simbag ni Agripa?

¹⁸ Alagad may simbag si Pablo sa gobernador: “Dai ako nabubua, Kagalang-galang na Festo, kundi an mga sinasabi ko mga tataramon nin katotoohan asin nin may tultol na isip. An totoo, an mga bagay na ini aram na aram kan hadi na kinakaulay ko ngunyan nin daing pag-alangan . . . Ika po, Hading Agripa, nagtutubod ka sa Mga Propeta? Aram kong nagtutubod ka.” Nagsimbag si Agripa: “Sa halipot na panahon, makukumbinsir mo akong magin Kristiyano.” (Gibo 26:25-28) Sinsero man an hadi sa sinabi niyang ini o bako, ipinapahiling kaini na dakula an nagin epekto sa hadi kan pagpapatotoo ni Pablo.

19. Ano an nagin kongklusyon ni Festo asin Agripa manungod ki Pablo?

¹⁹ Dangan nagtindog si Agripa asin Festo, na nagpapahiling na tapos na an pagbista. “Mantang pahali na sinda, nag-urulay-ulay sinda: ‘An tawong ini mayong ginibong ano man na maninigo sa kagadanan o pagkapreso.’ Tapos sinabi ni Agripa ki Festo: ‘Napalibre na kuta an tawong ini kun dai siya nag-apelar ki Cesar.’” (Gibo 26:31, 32) Aram na ninda na daing sála si Pablo. Tibaad magin nang mas marahay an paghiling ninda ngunyan sa mga Kristiyano.

20. Ano an nagin resulta kan pagpapatotoo ni Pablo sa mga halangkaw na opisyal?

²⁰ Minalataw na dai man inako kan siisay man sa duwang tagapamahalang ini an maugmang bareta mapadapit sa Kahadian nin Diyos. Sarong kadunungan daw an nagin desisyon ni Pablo na idepensa an saiyang sadiri sa atubangan kan mga tagapamahalang ini? Iyo nanggad. Dahil sa pagdara ki Pablo “sa atubangan nin mga hadi saka mga gobernador” sa Judea, napatotoohan an mga opisyal kan gobyerno nin Roma na tibaad masakit kaidtong mapaabutan kan maugmang bareta. (Luc. 21:12, 13) Dugang pa, an mga eksperyensiya niya saka an pagdanay niyang maimbod sa ibong nin pagbalo, nakapakusog sa saiyang mga kapagtubod.—Fil. 1:12-14.

21. Kun mapadagos kita sa gibuhon na pang-Kahadian dawa may mga kadipisilan, magkakaigwa iyan nin anong marahay na mga resulta?

²¹ Arog man kaiyan sa ngunyan. Kun mapadagos kita sa gibuhon na pang-Kahadian dawa may mga pagbalo asin pagkontra, puwede man iyan magkaigwa nin marahay na mga resulta. Tibaad makatao kita nin patotoo sa mga opisyal na masakit mapaabutan kan maugmang bareta. Asin tibaad an satong kaimbudan asin pakatagal makapakusog sa satong Kristiyanong mga tugang asin makapahiro sa sainda na lalo pang magin daing takot mantang nakikikabtang sa lubos na pagpapatotoo mapadapit sa Kahadian nin Diyos.