1, 2. Anong klaseng pagbiyahe an gigibuhon ni Pablo, asin ano an nagkapira sa tibaad ikinakahadit niya?

 “MADUMAN ka ki Cesar.” Dai mahali sa isip ni Pablo an mga tataramon na iyan ni Gobernador Festo, huling dakula an magigin epekto kaiyan sa kaaabtan niya. Duwang taon nang nakapreso si Pablo, kaya maski paano, mababago an kapalibutan niya huli kan halawig na pagbiyahe pasiring sa Roma. (Gibo 25:12) Alagad, dakul na beses nang nakapagbiyahe si Pablo sa dagat, asin bako iyan gabos nakakaugma. Kaya posibleng nahahadit si Pablo sa kun ano an mga mangyayari sa pagbiyahe niyang ini tanganing umatubang ki Cesar.

² Dakul na beses nang napaatubang si Pablo sa “mga peligro sa dagat.” Sa katunayan, tulong beses siyang nakaeksperyensiya nin paglubog nin barko asin may pagkakataon nganing sarong banggi asin sarong aldaw siyang nasa tahaw kan dagat. (2 Cor. 11:25, 26) Saro pa, ibang marhay an pagbiyaheng ini kumpara sa mga pagbiyahe niya bilang misyonero kaidtong talingkas pa siya. Mabiyahe si Pablo bilang sarong preso asin sa halawigon na distansiya—labing 3,000 kilometros haling Cesarea sagkod sa Roma. Magigin ligtas daw siya sa pagbiyaheng ini? Kun makaabot man siya nin ligtas, dai daw sa Roma man siya mapahamak? Tandaan, an mahusgar sa saiya iyo an pinakamakapangyarihan na gobyerno sa kinaban ni Satanas kan panahon na idto.

3. Ano an determinadong gibuhon ni Pablo, asin ano an pag-uulayan ta sa kapitulong ini?

³ Base sa gabos mo nang nabasa manungod ki Pablo, sa hiling mo daw mawawaran siya nin paglaom asin pangluluyahan nin buot huli sa mga posibleng mangyari sa saiya ngunyan? Dai nanggad! Aram niya na mapapaatubang siya sa mga kadipisilan pero dai niya aram kun anu-ano an mga iyan. Kaya taano ta tutugutan niyang mawara an saiyang kaugmahan sa ministeryo huli sa paghadit sa mga bagay na dai man niya kontrolado? (Mateo 6:27, 34) Aram ni Pablo na an kabutan ni Jehova para sa saiya iyo na aprobetsaran an lambang pagkakataon na ihulit an maugmang bareta kan Kahadian nin Diyos, dawa sa mga tagapamahala. (Gibo 9:15) Determinado si Pablo na utubon an asignasyon sa saiya, ano man an mangyari. Bako daw na iyan man an determinado niyatong gibuhon? Kaya sundan ta si Pablo sa makasaysayan  na pagbiyaheng ini, asin pag-isipan niyato kun paano kita makikinabang sa saiyang halimbawa.

4. Anong klaseng barko an sinakayan ni Pablo, asin sairisay an kaibanan niya?

⁴ Si Pablo asin an iba pang mga preso ipinagkatiwala sa sarong Romanong opisyal na an pangaran Julio, na nagdesisyon na magsakay sa sarong barkong pangkomersiyo na nagduong sa Cesarea. Hali an barko sa Adramitio, sarong duungan sa sulnupan na baybayon kan Asia Minor, kahampang kan siyudad nin Mitilene sa isla nin Lesbos. An barkong ini malayag panorte dangan pasulnupan, na minahapit sa mga duungan para magdiskarga asin magkarga nin mga kargamento. An arog kaiyan na mga barko dai nakadisenyo para magsakay nin mga pasahero, di lalo na nin mga preso. (Hilingon an kahon na “ Pagbiyahe sa Dagat Asin mga Ruta nin mga Barkong Pangkomersiyo.”) Marahay na sana ta bako lang si Pablo an Kristiyano na kaiba kan grupo nin mga kriminal. Kisiyera duwang kapagtubod an kaibanan niya—si Aristarco asin Lucas. Siyempre, si Lucas an nagsurat kan salaysay. Dai ta aram kun baga sadiring gastos kan duwang iyan an plete ninda o kun pinasakay sinda nin libre huling sinda an nagserbing alalay ni Pablo.—Gibo 27:1, 2.

5. Kairisay nakipaghilingan si Pablo sa Sidon, asin ano an manunudan ta digdi?

⁵ Kinaagahan, pagkatapos maglayag nin mga 110 kilometros panorte, nagduong an barko sa Sidon, sa baybayon kan Siria. Minalataw na dai trinatar ni Julio si Pablo na siring sa sarong kriminal, posibleng dahil siyudadano kan Roma si Pablo na dai pa napapatunayan na may sála. (Gibo 22:27, 28; 26:31, 32) Tinugutan ni Julio si Pablo na magbaba sa barko asin makipaghilingan sa mga tugang. Siguradong ugmahon an mga tugang na asikasuhon an apostol pagkatapos kan haloy na pagkapreso kaini! May naiisip ka daw na mga pagkakataon na puwede kang makapahiling nin arog kaiyan na mamumuton na pagkamapag-istimar asin sa siring, ika mapakusog man?—Gibo 27:3.

6-8. Ano an mga nangyari sa pagbiyahe ni Pablo puon Sidon sagkod sa Cinido, asin anong mga oportunidad an posibleng marhay na inaprobetsaran ni Pablo?

⁶ Ipinadagos ninda an pagbiyahe haling Sidon, asin naglayag an barko panorte asin naagihan kaiyan an probinsiya nin Cilicia, harani sa lugar kun sain nagdakula si Pablo, an Tarso. Mayo nang sinambit si Lucas kun sain pa sinda nagduong, pero may sinambit siyang nakakatakot na detalye—“pasabat sa samo an duros.” (Gibo 27:4, 5) Sa ibong kaiyan, maiimahinar ta si Pablo na inaaprobetsaran an lambang oportunidad na maihulit an maugmang bareta. Siguradong nagpatotoo siya sa mga kapwa niya preso asin sa iba pang sakay kan barko, kaiba na an mga tripulante saka mga suldados, asin pati man sa mga tawo na nasa mga duungan na pinunduhan kan barko. Inaaprobetsaran ta man daw sa ngunyan an lambang oportunidad tanganing makapagpatotoo sa iba?

 ⁷ Dangan nakaabot an barko sa Mira, sarong duungan sa timog na baybayon kan Asia Minor. Kinaipuhan ni Pablo asin kan iba pa na magbalyo nin ibang barko, na madara sa sainda sa Roma, an destinasyon ninda. (Gibo 27:6) Kan panahon na idto, an Ehipto iyo an panginot na nagsusuplay nin trigo sa Roma, asin nagduduong sa Mira an mga barko kan Ehipto na may kargang mga trigo. Naghanap si Julio nin arog kaiyan na barko asin diyan niya pinasakay an mga suldados saka an mga preso. Siguradong mas dakulang marhay an barkong ini kisa kan sa nainot nindang sinakayan. May karga ining mga trigo asin may sakay na 276 katawo—mga tripulante, mga suldados, mga preso, asin posibleng marhay na iba pang mapasiring man sa Roma. Malinaw na dahil sa pagbalyo nin barko, naghiwas an teritoryong papatotoohan ni Pablo, asin siyertong inaprobetsaran niya an pagkakataon na idto.

⁸ An sunod nindang dinuungan iyo an Cinido, na nasa timog-sulnupan na parte kan Asia Minor. Pag paborable an duros, mga sarong aldaw lang na biyahe sa barko an distansiyang iyan. Alagad, sinabi ni Lucas: “Naglayag kami nin maluwayon sa laog nin nagkapirang aldaw, asin pagkatapos nin masakit na pagbiyahe, nakaabot kami sa Cinido.” (Gibo 27:7a) Nagin masakit na an paglayag dahil sa maraot na kamugtakan nin panahon. (Hilingon an kahon na “ An Pasabat na Duros kan Mediteraneo.”) Imahinara na sana an kamugtakan kan mga nakasakay sa barko mantang sinasabat kaiyan an makukusog na duros asin maalon na dagat.

9, 10. Anong mga kadipisilan an inatubang ninda kan yaon na sinda sa may Creta?

⁹ Plano kuta kan kapitan kan barko na maglayag pasulnupan haling Cinido, pero sabi ni Lucas, na yaon mismo kaidto, “dai kami makaabante dahil sa pasabat na duros.” (Gibo 27:7b) Mantang an barko paparayo sa baybayon, nagkaigwa nin makusugon na pasabat na duros haling norteng sulnupan asin marikas na itinutulod an barko patimog.  Kun paanong naglayag kaidto an barkong sinasakayan ni Pablo sa direksiyon na nalilipudan kan isla nin Ciprus tanganing makatago sa pasabat na duros, arog man kaiyan an ginibo ninda ngunyan sa isla nin Creta. Kan makalampas an barko sa Salmone na nasa purong sirangan kan Creta, medyo nagrahay na an paglayag. Taano? Yaon an barko sa bandang timog kan isla, kaya maski paano protektado iyan sa makukusog na duros. Imahinara na sana an ginhawang namatian kan mga sakay kan barko huling harayo na sinda sa makukusog na duros—pero temporaryo lang iyan! Aram kan mga tripulante na sagkod na nasa tahaw nin dagat an barko namemeligro pa man giraray sinda sa papaabot na tiglipot. Kaya, may mga dahilan pa na mahadit.

¹⁰ Detalyadong isinaysay ni Lucas: “Pagkatapos nin masakit na paglayag harani sa baybayon [nin Creta], nakaabot kami sa lugar na inaapod na Magayon na Duungan.” Dawa ngani protektado na sinda sa makukusog na duros huling nalilipudan sinda kan isla, masakit pa man giraray na kontrulon an barko. Pero marahay na sana ta nakahanap sinda nin sadit na baybayon na ligtas na paghulugan kan angkla na pigtutubudan na yaon sa lugar bago magsiko an gilid kan dagat panorte. Gurano sinda kahaloy diyan? Sinabi ni Lucas na “naghaloy-haloy” sinda diyan, pero mantang mas naghahaloy sinda diyan, nagigin mas peligroso man na maglayag. Mas peligroso na kayang maglayag pag Setyembre/Oktubre.—Gibo 27:8, 9.

11. Ano an isinuhestiyon ni Pablo sa mga kapwa niya sakay kan barko, pero ano an nagin desisyon kan kadaklan?

¹¹ Posibleng naghagad nin suhestiyon ki Pablo an nagkapirang sakay kan barko huling may eksperyensiya na siya sa paglayag sa Mediteraneo. Isinuhestiyon niya na dai na nguna magpadagos sa paglayag an barko. Ta kun iyo, posibleng marhay na magresulta iyan sa “danyos asin grabeng kapahamakan,” asin tibaad may mga magadan pa ngani. Pero gusto kan kapitan saka kan kagsadiri kan barko na magpadagos sa paglayag, tibaad dahil iniisip ninda na kaipuhan na nindang makahanap tulos nin mas ligtas na lugar. Nakumbinsir ninda si Julio, asin nagsuhestiyon an kadaklan na dapat nindang purbaran na makaabot sa Fenix, sarong duungan na nasa inutan pa. Posibleng mas dakula an duungan na iyan asin mas marahay na magpalihis nin tiglipot diyan. Kan magluway an huyop kan duros na hali sa timog, hinuna ninda na marahay nang maglayag, kaya naglarga an barko.—Gibo 27:10-13.

12. Pagkahali sa Creta, napaatubang sa anong mga peligro an barko, asin ano an mga ginibo kan mga tripulante para dai sinda maglubog?

¹² Pero dai naghaloy, nagkaigwa sinda nin panibagong problema: suminagubsob an “makusugon na duros” haling norteng-sirangan. Temporaryo sindang nakapagtago sa likod “nin sarong sadit na isla na inaapod na Cauda” na mga 65 kilometros hali sa Magayon na Duungan. Pero namemeligro pa man giraray an barko na maipadpad patimog sagkod na sumadsad iyan sa bahurang baybay harani sa may baybayon kan Aprika. Nataranta an mga tripulante kaya dali-dali nindang isinangat sa barko an sadit na bangkang pigguguyod kaini. Nasakitan sindang gibuhon iyan, huling posibleng marhay na pano na nin tubig an sadit na bangka. Dangan hininguwa nindang garakutan nin lubid o palibutan nin kadena an pinakahawak kan dakulang barko tanganing  dai magkataranggal an mga tabla kaiyan. Tapos, linukot ninda an layag asin ginibo an gabos nindang makakaya tanganing makaligtas sa bagyo. Imahinara kun gurano kanakakatakot an eksperyensiyang iyan! Pero sa ibong kan gabos na ginibo nindang ini, namemeligro pa man giraray sinda ta an barko padagos na “pigsusurusalya . . . nin todo kan bagyo.” Kan ikatulong aldaw, inarapon ninda an nagkapirang kasangkapan na pambarko, tibaad para mas maglataw an barko.—Gibo 27:14-19.

13. Ano an kamugtakan kan mga nakasakay sa barkong sinasakayan ni Pablo mantang nagbabagyo?

¹³ Siguradong natakot na marhay an mga nakasakay sa barko. Pero si Pablo saka an duwang kaibanan niya, tiwala na makakaligtas sinda. Siniyerto kaidto kan Kagurangnan ki Pablo na magpapatotoo ini sa Roma, asin sarong anghel an nagkumpirmar kan panugang ini kan huri. (Gibo 19:21; 23:11) Pero, aldaw-banggi sa laog nin duwang semana, dai pa man giraray nagkukulpa an bagyo. Huli sa daing pundong pag-uran asin mahibog na mga panganuron na nakakalipod sa aldaw asin sa mga bituon, mayong mapagbabasehan an kapitan kun sain an saindang lokasyon o kun pasain sindang direksiyon. Mayo na sa isip ninda an magkakan. Siisay man baya an magigibo pang magkakan sa sitwasyon na iyan na grabe an lipot, pag-uran, pagkalula, asin takot?

14, 15. (a) Taano ta sinambit giraray ni Pablo sa mga kairiba niya sa barko an nainot niyang patanid? (b) Ano an manunudan ta sa mensahe nin paglaom na ihiniras ni Pablo?

¹⁴ Nagtindog si Pablo. Sinambit niya giraray an nainot niyang patanid pero bako para mambasol na garo sinasabi, ‘Sinabi ko na saindo.’ Kundi, para ipahiling na an maraot na sitwasyon na yaon sinda ngunyan patunay na mapagtitiwalaan an mga sinasabi niya. Dangan nagsabi siya: “Sinasabi ko sa saindo ngunyan na kusugan nindo an saindong buot, huli ta mayo ni saro sa saindo an magagadan, an barko sana an mararaot.” (Gibo 27:21, 22) Siguradong naranga kan mga tataramon na iyan an mga nagdadangog sa saiya! Siyertong ugmahon man si Pablo na tinawan siya ni Jehova nin arog kaiyan na mensahe nin paglaom na maihihiras niya sa mga kairiba niya sa barko. Dapat niyatong tandaan na mahalaga ki Jehova an lambang buhay nin tawo. Nagmamalasakit siya sa lambang tawo. Isinurat ni apostol Pedro manungod ki Jehova: “Habo niyang malaglag an siisay man, imbes, gusto niya na an gabos makapagsulsol.” (2 Ped. 3:9) Kun siring, importante nanggad na hinguwahon niyatong ihiras an mensahe nin paglaom hali ki Jehova sa pinakadakul na tawong posible! Mahahalagang buhay an nakataya.

¹⁵ Posibleng marhay na napatotoohan na ni Pablo an dakul sa mga nakasakay sa barko manungod sa “paglaom na ipinanuga nin Diyos.” (Gibo 26:6; Col. 1:5) Pero ngunyan na iniisip nindang malubog an barko, magayunon na oportunidad ini para makapagtao si Pablo sa sainda nin mapuwersang basehan para sa mas haraning paglaom—na makakaligtas sinda sa presente nindang sitwasyon. Sinabi niya: “Kasubanggi, sarong anghel kan Diyos na may sadiri sa sako . . . an nagpahiling sa sakuya asin nagsabi: ‘Dai ka matakot, Pablo. Kaipuhan kang umatubang ki Cesar, asin alang-alang sa saimo, ililigtas nin  Diyos an buhay kan gabos na kairiba mong nagbibiyahe.’” Dinagka sinda ni Pablo: “Kaya kusugi an saindong buot, mga amigo, dahil nagtutubod ako sa Diyos, na mangyayari nanggad an gabos na sinabi sa sako. Pero kaipuhan kitang makasadsad sa baybayon nin sarong isla.”—Gibo 27:23-26.

16, 17. (a) Kasuarin nagkaigwang pagkakataon na mamibi si Pablo, asin ano an nagin epekto kaiyan? (b) Paano nagkatotoo an ihinula ni Pablo?

¹⁶ Pagkatapos kan nakakatakot na duwang semana na diyan naipadpad an barko nin mga 870 kilometros, kan bandang matanga, naghuna an mga tripulante na nagrarani sinda sa sarong baybayon, tibaad nakadangog sinda nin apwak nin mga alon. Ihinulog ninda an mga angkla hali sa popa o sa bandang likod kan barko tanganing dai iyan maanod asin tanganing maimaniobra ninda an prowa o an inutan kan barko paatubang sa baybayon engkaso kaya nindang pasadsadon diyan an barko. Sa puntong ini, pinurbaran kan mga tripulante na magdulag hali sa barko pero inulang sinda kan mga suldados. Sinabi ni Pablo sa opisyal kan hukbo asin sa mga suldados: “Kun dai magdadanay sa barko an mga lalaking ini, dai kamo makakasalbar.” Ngunyan na medyo tindido na an barko, dinagka ni Pablo an gabos na magkakan asin siniyerto giraray sa sainda na makakaligtas sinda. Dangan si Pablo “nagpasalamat  sa Diyos sa atubangan ninda gabos.” (Gibo 27:31, 35) Paagi sa pamibing ini nin pasasalamat, nakapagtao si Pablo nin marahay na halimbawa para ki Lucas, Aristarco, asin sa mga Kristiyano sa ngunyan. Nakakapakusog daw asin nakakaranga sa iba an saimong pampublikong mga pamibi?

¹⁷ Pagkatapos kan pamibi ni Pablo, “kuminusog an buot ninda gabos asin nagpuon na man sindang magkakan.” (Gibo 27:36) Iinapon ninda an mga kargang trigo tanganing lalo pang maggian an barko asin dai gayong lubog sa dagat an irarom kaini mantang irinarani ninda ini sa baybayon. Kan aga na, pinutol kan mga tripulante an mga pisi kan mga angkla, hinubad an mga bugkos kan mga sagwan na pantimon sa may popa, tapos itinaas an sadit na layag sa inutan tanganing maski paano makontrol ninda an barko pasiring sa baybayon. Dangan, suminadsad an barko asin naguot an inutan na parte kaiyan, posibleng sa bahurang baybay o sa laboy, asin an hurihan na parte kan barko pinunan na rapakon kan mga alon. An nagkapirang suldados gustong gadanon an mga preso tanganing mayo sa mga ini an makadulag, pero pinugulan sinda ni Julio sa saindang plano. Pinagbutan niya an mga tataong maglangoy na mag-inot na sa baybayon asin an iba masurunod sa sainda na nakakapot sa mga tabla o sa mga pidaso kan barko. Nagkatotoo an ihinula ni Pablo—nakaligtas gabos na 276 katawo. Iyo, “an gabos ligtas na nakaantos sa baybayon.” Pero sain sindang lugar?—Gibo 27:44.

18-20. Paano nagpahiling nin “sobra-sobrang kabuutan” an mga taga Malta, asin anong milagro an ginibo nin Diyos paagi ki Pablo?

¹⁸ Naaraman kan mga nakaligtas na yaon sinda sa isla nin Malta, sa timog kan Sicilia. (Hilingon an kahon na “ Malta—Sain Iyan?”) An mga tawo sa isla na iba an lengguwahe nagpahiling sa sainda nin “sobra-sobrang kabuutan.” (Gibo 28:2) Nagpalaad sinda nin kalayo para sa mga estrangherong ini na barasa asin nagtatarakig sa lipot. Nakatabang an kalayo para maimbungan sinda huling malipot asin mauran. Dangan, may nangyaring sarong milagro.

¹⁹ Para makatabang, naghakbot si Pablo nin saradit na pidaso nin kahoy  asin ibinugtak iyan sa kalayo. Pero sarong makamandag na halas an luminuwas asin kinagat kaini an kamot niya. Inisip kan mga taga Malta na padusa iyan nin mga diyos. a

²⁰ Inasahan kan mga taga isla na “mahubag” an hawak ni Pablo. Uyon sa sarong reperensiya, an orihinal na terminong ginamit para digdi sarong “termino sa medisina.” Bakong makangangalas na ginamit ni “Lucas, an namumutan na doktor,” an terminong iyan. (Gibo 28:6; Col. 4:14) Alagad, iwinitik lang ni Pablo an makamandag na halas asin mayo nin ano man na nangyari sa saiya.

21. (a) Anong mga halimbawa nin pagigin eksakto an mahihiling sa porsiyon na ini kan salaysay ni Lucas? (b) Anong mga milagro an ginibo ni Pablo, asin ano an nagin epekto kaini sa mga taga Malta?

²¹ Nakaistar sa lugar na iyan an mayaman na si Publio na may mga dagang pagsadiri. Posibleng saro siyang Romanong opisyal na iyo an namamayo sa Malta. Ilinadawan siya ni Lucas bilang an “pamayo sa isla,” na iyo man mismo an eksaktong titulo na mahihiling sa duwang inskripsiyon na nadiskubre sa Malta. May kabuutan niyang inistimar nin tulong aldaw si Pablo asin an mga kaibanan niya. Alagad, may hilang an ama ni Publio. Sa giraray, eksaktong nailadawan ni Lucas an kamugtakan kan ama. Isinurat niya na an ama ni Publio “nakahigda dahil sa kalintura saka grabeng pagkurso,” na eksaktong pagkakaladawan sa namamatian kan ama gamit an mga termino sa medisina. Namibi si Pablo asin ipinatong niya digdi an saiyang mga kamot, asin naumayan ini. Napangalas na marhay an mga taga isla sa milagrong ini kaya dinara ninda ki Pablo an iba pang mga may hilang tanganing mapaumayan, asin nagtao sinda nin dakul na regalo asin pinabalunan ninda si Pablo asin an mga kaibanan niya kan gabos na kaipuhan ninda.—Gibo 28:7-10.

22. (a) Paano inumaw nin sarong propesor an pagkasaysay ni Lucas manungod sa pagbiyahe ninda pasiring sa Roma? (b) Ano an pag-uulayan ta sa sunod na kapitulo?

²² An parteng ini kan pagbiyahe ni Pablo na pinag-ulayan ta isinaysay nin eksakto asin tama. Sinabi nin sarong propesor: “An pagkasaysay ni Lucas . . . an saro sa pinakadetalyadong paglaladawan nin mga pangyayari sa Bibliya. Eksaktong-eksakto an mga detalye kaiyan manungod sa paglayag kaidtong inot na siglo saka tamang-tama an pagkaladawan kaiyan manungod sa mga kamugtakan kaidto sa sirangan na Mediteraneo” kun kaya masasabing hali ini sa sarong isinurat na dayari. Posibleng nagsurat man nanggad si Lucas nin arog kaiyan na mga nota mantang nagbibiyahe siya kaiba kan apostol. Kun iyo, siguradong dakul pa siyang maisusurat manungod sa sunod na parte kan saindang pagbiyahe. Ano daw an mangyayari ki Pablo pag-abot ninda sa Roma? Hilingon ta.