1, 2. Paano nagkaigwa nin kabaliktaran na resulta an mga paghihinguwang pasilensiyuhon an maugmang bareta kan inot na siglo?

 NAG-ABOT an sunod-sunod na grabeng persekusyon, asin si Saulo pinunan “na atakihon” an kongregasyon—sarong ekspresyon na sa orihinal na lengguwahe naglaladawan nin brutal na karingisan. (Gibo 8:3) Nagdurulag an mga disipulo, asin para sa nagkapira garo baga magigin mapanggana si Saulo sa katuyuhan niyang puhuon an Kristiyanismo. Alagad, sarong dai inaasahan na pangyayari an nagin resulta kan pagkasuruway-suway kan mga Kristiyano. Ano iyan?

² Idtong mga nagkasuruway-suway nagpuon na ‘magpahayag kan maugmang bareta’ sa mga lugar kun sain sinda nagdulag. (Gibo 8:4) Isipa na sana! Imbes na mapasilensiyo kan persekusyon an maugmang bareta, nakatabang pa lugod iyan tanganing maipalakop an mensahe! Huling nagkasuruway-suway an mga disipulo, dai tuyong pinangyari kan mga parapersegir na makaabot an gibuhon na paghuhulit kan Kahadian sa hararayong teritoryo. Arog kan mahihiling ta, may arog man kaiyan na nangyari sa panahon ta ngunyan.

3. (a) Siisay si Felipe? (b) Taano ta haros dai pa nahuhulitan an Samaria, asin ano an ihinula ni Jesus na mangyayari sa teritoryong iyan?

³ An saro sa “mga nagkasuruway-suway” na idto iyo si Felipe. a (Gibo 8:4; hilingon an kahon na “ Si Felipe na ‘Ebanghelisador.’”) Nagduman siya sa Samaria, sarong siyudad na haros dai pa nahuhulitan, huling ininstruksiyunan kaidto ni Jesus an mga apostol: “Dai kamo maglaog sa arin man na siyudad kan mga Samaritano; kundi padagos kamong magduman sa nawawarang mga karnero kan nasyon nin Israel.” (Mat. 10:5, 6) Pero aram ni Jesus na, pag-abot nin panahon, lubos na mapapatotoohan  an Samaria, huling bago siya magsakat sa langit, sinabi niya: “Magigin mga saksi ko kamo sa Jerusalem, sa bilog na Judea saka Samaria, asin sagkod sa pinakaharayong parte kan daga.”—Gibo 1:8.

4. Ano an nagin reaksiyon kan mga Samaritano sa paghuhulit ni Felipe, asin ano an posibleng dahilan kaiyan?

⁴ Nahiling ni Felipe na an Samaria “maputi na . . . asin puwede nang anihon.” (Juan 4:35) Nagustuhan kan mga nag-iistar diyan an saiyang mensahe. Taano? An mga Judio dai nakikiiba-iba sa mga Samaritano, asin dakul ngani sa mga Judio an grabe an pagmenos sa sainda. Sa kabaliktaran, nahiling kan mga Samaritano na an mensahe kan maugmang bareta daing pagpalain-lain, kaya ibang marhay ini sa daing konsiderasyon na pag-iisip kan mga Fariseo. Paagi sa maigot asin daing pagpaurog na pagpatotoo sa mga Samaritano, ipinahiling ni Felipe na dai siya naimpluwensiyahan kan pagpalain-lain kan mga tawong nagmemenos sa sainda. Kaya bakong makangangalas na nagdangog ki Felipe an “gabos” na Samaritanong yaon duman.—Gibo 8:6.

5-7. Magtao nin mga halimbawa kun paano an pagsuruway-suway sa mga Kristiyano nakatabang na maipalakop an maugmang bareta.

⁵ Sa ngunyan, arog kan inot na siglo, an pagpersegir sa mga lingkod nin Diyos dai nakapasilensiyo o nakapapundo sa saindang  paghuhulit. Sa dakul na pagkakataon, an pagpuwersa sa mga Kristiyano na magbalyo sa ibang lugar—sa presuhan man o sa ibang nasyon—nakatabang pa lugod na maihulit an mensahe kan Kahadian sa mga tawo sa bagong lokasyon. Halimbawa, durante kan Giyera Mundiyal II, nakatao nin marahay na patotoo an mga Saksi ni Jehova sa mga kampo de-konsentrasyon kan Nazi. Sarong Judio na napatotoohan kan mga Saksi sa saro sa mga kampo an nagsabi: “An kusog nin buot kan mga presong Saksi ni Jehova nakakumbinsir sako na an pagtubod ninda nakabasar sa Kasuratan—asin ako mismo nagin Saksi.”

⁶ Sa nagkapirang pagkakataon, napatotoohan dawa an mga parapersegir asin inako ninda an mensahe. Halimbawa, kan an Saksing si Franz Desch ibalyo sa kampo de-konsentrasyon nin Gusen sa Austria, nagin Bible study niya an sarong opisyal nin SS. Imahinara an kaugmahan ninda kan magkahilingan giraray sindang duwa sa sarong kumbensiyon kan Mga Saksi ni Jehova pakalihis nin mga taon asin pareho na sindang parabalangibog kan maugmang bareta!

⁷ May arog man kaiyan na nangyari kan magdulag an mga Kristiyano pasiring sa ibang nasyon dahil sa persekusyon. Halimbawa, kan dekada ’70 nakatao nin marahay na patotoo sa Mozambique an mga Saksing taga Malawi na nagdurulag pasiring diyan. Dawa ngani kan huri nagkaigwa nin pagkontra sa Mozambique, nagpadagos pa man giraray an paghuhulit. “Iyo, pirang beses nang inarestar an nagkapira samo dahil sa paghuhulit mi,” an sabi ni Francisco Coana. “Pero, kan dakul an nag-aako kan mensahe kan Kahadian, kumbinsido kami na tinatabangan kami nin Diyos, kun paanong tinabangan niya an mga Kristiyano kan inot na siglo.”

8. Ano an epekto kan mga pagbabago sa pulitika asin ekonomiya sa gibuhon na paghuhulit?

⁸ Siyempre, bako lang persekusyon an dahilan kan pag-uswag kan Kristiyanismo sa dakul na iba pang teritoryo. Sa nakaagi pa sanang mga dekada, an mga pagbabago sa pulitika asin ekonomiya nagbukas man nin mga oportunidad tanganing maipalakop an mensahe kan Kahadian sa mga tawo sa dakul na lengguwahe asin nasyonalidad. An mga hali sa mga lugar na may giyera asin masakit an pagbuhay nagbalyo sa mas estableng mga lugar asin diyan sinda nagpuon na mag-adal nin Bibliya. Huli sa pagdagsa nin mga refugee, nabuksan an bagong mga teritoryo na iba an lengguwahe. Hinihinguwa mo daw na patotoohan an mga tawong “hali sa gabos na nasyon asin tribo asin banwaan saka lengguwahe” sa saindong teritoryo?—Kap. 7:9.

9. Siisay si Simon, asin ano an posibleng dahilan kun kaya nagkainteres siya sa ginibo ni Felipe?

⁹ Naggibo si Felipe nin dakul na tanda sa Samaria. Halimbawa, nagpaumay siya nin mga paralisado saka pilay asin nagpalayas pa ngani nin maraot na mga espiritu. (Gibo 8:6-8) Sarong lalaki an naghangang marhay sa milagrosong mga balaog na igwa si Felipe. Siya si Simon, sarong lalaking nagsasagibo nin mahika asin halangkaw an paghiling sa saiya kan mga tawo kaya sinasabi ninda manungod sa saiya: “An tawong ini iyo an Kapangyarihan nin Diyos.” Pero ngunyan, nahiling mismo ni Simon an tunay na kapangyarihan nin Diyos paagi sa mga milagrong ginibo ni Felipe, asin si Simon mismo nagtubod man. (Gibo 8:9-13) Pero kan huri, nabalo an motibo ni Simon. Paano?

10. (a) Ano an ginibo ni Pedro asin Juan sa Samaria? (b) Ano an ginibo ni Simon kan mahiling niya na nag-ako nin banal na espiritu an bagong mga disipulo kan ipatong ni Pedro asin Juan an mga kamot ninda sa mga ini?

¹⁰ Kan mabaretaan kan mga apostol an manungod sa pag-uswag na nangyayari sa Samaria, isinugo ninda diyan si Pedro asin Juan. (Hilingon an kahon na “ Ginamit ni Pedro an ‘mga Liyabe kan Kahadian.’”) Pag-abot ninda, ipinatong kan duwang apostol an saindang mga kamot sa bagong mga disipulo, dangan an kada saro sa mga ini nag-ako nin banal na espiritu. b Kan mahiling ini ni Simon, nagin interesado siyang marhay diyan. “Tawi man  ako kan kakayahan na iyan,” an sabi niya sa mga apostol, “tanganing an siisay man na patungan ko kan sakuyang mga kamot mag-ako man nin banal na espiritu.” Inalukan pa ngani sinda ni Simon nin kuwarta huling iniisip niyang mababakal niya an sagradong pribilehiyong ini!—Gibo 8:14-19.

11. Anong seryosong konseho an itinao ni Pedro ki Simon, asin ano an nagin reaksiyon ni Simon?

¹¹ Marigon an simbag ni Pedro ki Simon. “Matunaw man lugod an saimong pirak kaiba mo,” an sabi kan apostol, “dahil iniisip mong makukua mo an daing bayad na regalo nin Diyos paagi sa kuwarta. Bako kang kalabot sa bagay na ini ni may kabtang ka man digdi, dahil bakong matanos an saimong puso sa paghiling nin Diyos.” Dangan tinawan ni Pedro si Simon nin konseho na magsulsol asin maghagad nin tawad paagi sa pamibi. “Magngayo-ngayo ka ki Jehova,” an sabi ni Pedro, “na kun mapupuwede, mapatawad ka sa maraot na intensiyon kan saimong puso [“sa pakana mong ini,” New Jerusalem Bible].” Minalataw na bako man talagang maraot na tawo si Simon; gusto niyang gibuhon an tama, pero temporaryo siyang nagpadara sa saiyang salang pagmawot. Kaya nakimahirak siya sa mga apostol: “Ipagngayo-ngayo nindo ako ki Jehova na dai man lugod mangyari sa sako an arin man sa mga sinabi nindo.”—Gibo 8:20-24.

12. Ano an “simoniya,” asin paano ini nagin siod sa Kakristiyanuhan?

¹² An saway na itinao ni Pedro ki Simon nagseserbing patanid sa mga Kristiyano ngunyan. Sa katunayan, an terminong “simoniya” nabilog base sa pangyayaring ini. An “simoniya” nanunungod sa pagbakal o pagpabakal nin katungdan, lalo na may koneksiyon sa relihiyon. Kadakul nin nangyaring arog kaiyan sa kasaysayan kan apostatang Kakristiyanuhan. Sa katunayan, an ikasiyam na edisyon kan The Encyclopædia Britannica (1878) nagsabi: “An pagsiyasat sa kasaysayan kan pribadong mga pagtiripon sa pagpili nin Papa makakakumbinsir sa sarong nagsisiyasat na mayo pa lamang nin ginibong eleksiyon na dai nadigtaan nin simoniya, asin an kadaklan sa mga nangyaring simoniya na ginibo sa pribadong mga pagtiripon na iyan iyo an pinakamaati, pinakadaing supog, asin pinakahayagan.”

13. Sa anong mga paagi makakapag-ingat an mga Kristiyano laban sa simoniya?

 ¹³ Dapat na mag-ingat an mga Kristiyano laban sa kasalan na ini na simoniya. Halimbawa, dai ninda dapat purbaran na makua an pabor kan mga tawong hinuhuna nindang makakatao sa sainda nin dagdag na mga pribilehiyo sa kongregasyon paagi sa pagtao sa mga ini nin dakul na regalo asin sobra-sobrang pag-umaw. Sa ibong na lado, an mga igwang awtoridad na magtao nin pabor dapat na mag-ingat na magpahiling nin paboritismo sa mga mayayaman. Parehong may kalabot na simoniya an duwang sitwasyon na iyan. Iyo, an gabos na lingkod nin Diyos dapat na gumawi na “pinakahababa,” na naghahalat sa espiritu ni Jehova na iyo an magnombra para sa mga pribilehiyo nin paglilingkod. (Luc. 9:48) Mayong lugar sa organisasyon ni Jehova idtong mga naghahanap nin “kamurawayan para sa sadiri.”—Tal. 25:27.

14, 15. (a) Siisay an “Etiope na eunuko,” asin paano siya nanumpungan ni Felipe? (b) Ano an nagin reaksiyon kan Etiope sa mensahe ni Felipe, asin taano ta masasabing bakong sarong pabigla-biglang desisyon an pagpabawtismo niya? (Hilingon an nota sa ibaba.)

¹⁴ Ininstruksiyunan ngunyan kan anghel ni Jehova si Felipe na magduman sa tinampong hali sa Jerusalem pasiring sa Gaza. Kun may mga hapot man si Felipe kun taano ta dapat siyang magduman, tulos na nasimbag an mga iyan kan manumpungan niya an sarong Etiope na eunuko o opisyal nin palasyo na “binabasa nin makusog an mga isinurat ni propeta Isaias.” (Hilingon an kahon na “ ‘Eunuko’—Sa Anong Sentido?”) An banal na espiritu ni Jehova pinahiro si Felipe na ranihan an karwahe kan lalaki. “Nasasabutan mo an binabasa mo?” an hapot ni Felipe mantang nagdadalagan kasabay kan karwahe. “Paano ko man ini masasabutan kun mayo nin maggiya sa sako?” an simbag kan Etiope.—Gibo 8:26-31.

¹⁵ Inagda kan Etiope si Felipe na magsakay sa karwahe. Isipa na sana an nagin pag-uulay ninda! Haluyon nang misteryo kun siisay an “karnero,” o “lingkod,” na  sinambit sa propesiya ni Isaias. (Isa. 53:1-12) Pero mantang nagbibiyahe sinda, ipinaliwanag ni Felipe sa Etiope na opisyal nin palasyo na an propesiyang ini nautob ki Jesu-Cristo. Arog kan mga nabawtismuhan kan Pentecostes 33 C.E., an Etiope—na saro nang Judiong proselito—nasabutan tulos kun ano an dapat niyang gibuhon. “Hilinga!” an sabi niya ki Felipe. “May tubig digdi; ano an nakakaulang sa sako para mabawtismuhan?” Tulos man na binawtismuhan ni Felipe an Etiope! c (Hilingon an kahon na “ Bawtismo sa ‘Sarong Lugar na May Tubig.’”) Pagkatapos kaini, giniyahan si Felipe kan espiritu ni Jehova sa bagong asignasyon sa Asdod, na diyan padagos siyang nagpahayag kan maugmang bareta.—Gibo 8:32-40.

16, 17. Ano an papel kan mga anghel sa gibuhon na paghuhulit sa ngunyan?

¹⁶ An mga Kristiyano ngunyan igwang pribilehiyo na makikabtang sa gibuhon na arog kan ginibo ni Felipe. Sa parati, naipapakipag-ulay ninda sa iba an mensahe kan Kahadian sa impormal na paagi, halimbawa kun nagbibiyahe sinda. Sa dakul na pagkakataon, minalataw na dai masasabing nagkanurungod sana na nanunumpungan ninda an mga tawong sadiyosan an puso. Inaasahan ta ini huling malinaw na sinasabi kan Bibliya na ginigiyahan kan mga anghel an gibuhon na paghuhulit tanganing maipaabot an mensahe sa “lambang nasyon asin tribo asin lengguwahe saka banwaan.” (Kap. 14:6) Ihinula mismo ni Jesus na gigiyahan kan mga  anghel an gibuhon na paghuhulit. Sa ilustrasyon niya manungod sa trigo asin duot, sinabi ni Jesus na sa panahon nin pag-ani—an pagtatapos kan sistema nin mga bagay—“an mga paragapas iyo an mga anghel.” Sinabi pa niya na “hahalion ninda sa saiyang Kahadian an gabos na bagay na nagigin dahilan nin pagkasingkog pati an mga tawo na naggigibo nin karatan.” (Mat. 13:37-41) Kasabay kaiyan, titipunon kan mga anghel an mga may paglaom na magin langitnon na tagapamahala kan Kahadian—dangan an “sarong dakulang kadaklan” nin “ibang mga karnero”—na mga gusto ni Jehova na irani sa saiyang organisasyon.—Kap. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16.

¹⁷ Bilang patunay na talagang nangyayari ini, may mga nakakaulay kita sa ministeryo na nagsasabi na namimibi sinda na lugod tabangan sinda nin Diyos. Pag-isipan an eksperyensiya nin duwang parahayag kan Kahadian na kaiba an sarong sadit na aki. Kan udto na, mapundo na kutana sa paghuhulit an duwang Saksi, pero makangangalas ta gustong-gusto pa kan aki na dumanan an sunod na harong. Sa katunayan, solo kaining dinumanan an harong asin nagtuktok sa pinto! Kan bukasan nin sarong hoben na babayi an pinto, nagrani an duwang Saksi asin nakipag-ulay sa babayi. Nabigla sinda kan sabihon kan babayi na kakapamibi pa lang niya na lugod may magduman saiya para tabangan siyang masabutan an Bibliya. Asin napunan an sarong pag-adal sa Bibliya!

18. Taano ta dai nanggad niyato dapat pagbaliwalaon an satong ministeryo?

¹⁸ Bilang kabtang kan Kristiyanong kongregasyon, igwa ka kan pribilehiyo na makaibanan an mga anghel sa mas naghihiwas na gibuhon nin paghuhulit sa panahon niyato ngunyan. Nungkang pagbaliwalaon an pribilehiyong iyan. Magigin maugma ka nanggad kun padagos mong maigot na ipapahayag “an maugmang bareta manungod ki Jesus.”—Gibo 8:35.