1-4. Taano ta mapa-Jerusalem si Pablo, asin ano an naghahalat sa saiya duman?

 NAGIN emosyonal an pamamaaram sa Mileto. Bako nanggad madali para ki Pablo asin Lucas na bayaan an kamagurangan sa Efeso, na napamahal na sa sainda! Nakatindog sa kubyerta kan barko an duwang misyonero. Pano an bagahe ninda nin mga suplay na kakaipuhanon ninda sa pagbiyahe. Dara man ninda an natipon na pondo para sa pobre na mga Kristiyano sa Judea, asin gustong-gusto na nindang maihatod an regalong ini.

² Nagpuon nang tamaan nin duros an mga layag, asin paparayo na an barko sa maribok na duungan. Minamasdan kan duwang lalaki, saka kan pitong kairiba ninda sa pagbiyahe, an mamundong lalawgon kan mga tugang na nasa baybayon. (Gibo 20:4, 14, 15) Daing pundo sa pagbabay an nagbibiyaheng mga lalaki sagkod sa dai na ninda matanaw an saindang mga amigo.

³ Mga tulong taon na nakaibanan ni Pablo sa gibuhon an kamagurangan sa Efeso. Pero ngunyan, pasiring siya sa Jerusalem huli ta ini an ipinagbuot sa saiya kan banal na espiritu. Medyo may ideya na siya kun ano an naghahalat sa saiya duman. Dai pa sana nahahaloy, sinabi niya sa kamagurangan na idto: “Mabiyahe ako pa-Jerusalem huli ta pig-oobligar ako kan espiritu dawa ngani dai ko aram kun anong mangyayari sa sako duman. An aram ko lang, sa kada siyudad na dumanan ko, pauruutrong sinasabi sa sako kan banal na espiritu na presuhan asin mga kasakitan an naghahalat sa sako.” (Gibo 20:22, 23, nota sa ibaba) Sa ibong kan peligro, namatian ni Pablo na “pig-oobligar [siya] kan espiritu”—an buot sabihon, namatian niya na obligado siyang magsunod sa pagbuot kan banal na espiritu na magduman sa Jerusalem asin andam siyang gibuhon iyan. Mahalaga sa saiya an saiyang buhay, pero an pinakamahalaga sa saiya iyo an paggibo kan kabutan nin Diyos.

⁴ Arog man daw kaiyan an namamatian mo? Kan idusay ta an satong buhay ki Jehova, udok sa puso kitang nanuga na magigin pinakamahalaga sa satong buhay an paggibo kan saiyang kabutan.  Makikinabang kita sa pagkonsiderar sa halimbawa nin kaimbudan ni apostol Pablo.

5. Sa anong ruta naglayag si Pablo saka an mga kairiba niya pasiring sa Tiro?

⁵ An barkong sinakayan ni Pablo saka kan mga kairiba niya naglayag nin ‘durudiretso.’ An buot sabihon, marikas asin bakong pasigsag-sigsag an paglayag kaiyan huling paborable an duros, kaya nakaabot sinda sa Cos kan iyo man sanang aldaw na idto. (Gibo 21:1) Minalataw na nagduong diyan nin magdamlag an barko dangan naglayag giraray pasiring sa Rodas asin Patara. Sa Patara, na nasa timog na baybayon kan Asia Minor, nagsakay an mga lalaking ini sa sarong dakulang barkong pangkargamento na direktang mabiyahe pasiring sa Tiro, sa Fenicia. Mantang naglalayag, linampasan ninda “sa parteng wala . . . an isla nin Ciprus.”  (Gibo 21:3) Taano ta sinambit ni Lucas, na kagsurat kan Mga Gibo, an detalyeng iyan?

6. (a) Taano ta posibleng napakusog si Pablo kan matanaw niya an Ciprus? (b) Kun huhurop-hurupon mo kun paano ka binendisyunan asin tinabangan ni Jehova, ano an mamamatian mo?

⁶ Tibaad pigtukdo ni Pablo sa mga kairiba niya an islang iyan asin inistorya an mga nagin eksperyensiya niya diyan. Sa inot na pagbiyahe ni Pablo bilang misyonero kaiba si Bernabe asin Juan Marcos, mga siyam na taon na an nakalihis, nanuparan ninda diyan an parakulam na si Elimas, na kontra sa saindang paghuhulit. (Gibo 13:4-12) Kan matanaw ni Pablo an isla asin hinurop-hurop an mga nangyari saiya diyan, posibleng napakusog siya na atubangon an ano man na mangyayari sa saiya sa Jerusalem. Makikinabang man kita kun huhurop-hurupon ta kun paano kita binendisyunan nin Diyos asin tinabangan na matagalan an mga pagbalo. An arog kaiyan na paghurop-hurop makakatabang sa sato na mamatian an arog kan namatian ni David, na nagsurat: “Dakul an kasakitan kan saro na matanos, pero iliniligtas siya ni Jehova sa gabos na iyan.”—Sal. 34:19.

7. Ano an ginibo kan mga nagbibiyahe pag-abot ninda sa Tiro?

⁷ Aram ni Pablo na mahalagang marhay an pakikiasosyar sa mga kapwa Kristiyano asin gustong-gusto niyang makaibanan an saiyang mga kapagtubod. Pagkaabot ninda sa Tiro, isinurat ni Lucas, “hinanap mi asin nanumpungan mi an mga disipulo duman.” (Gibo 21:4) Aram nindang may mga Kristiyano man sa Tiro kun kaya hinanap ninda an mga ini asin posibleng sa harong kan mga ini sinda nakidagos. An saro sa pinakadakulang bendisyon kan pagigin nasa katotoohan iyo na sain man kita magduman, makakahanap kita nin mga kapagtubod na maugmang maako sa sato. An mga namumuot sa Diyos asin nagsasagibo nin tunay na pagsamba igwa nin mga amigo sa bilog na kinaban.

8. Paano ta dapat sabuton an Gibo 21:4?

⁸ Kan ilinaladawan ni Lucas an pitong aldaw na pagpirmi ninda sa Tiro, may isinurat siyang tibaad makaribong sa primero: “Dahil sa ihinayag kan espiritu, pauruutro nindang [kan mga tugang sa Tiro] sinabihan si Pablo na dai magduman sa Jerusalem.” (Gibo 21:4) Nagbago daw nin isip si Jehova? Habo na daw niyang padumanon si Pablo sa Jerusalem? Dai. An ihinayag kan espiritu bako na dai na magduman si Pablo sa Jerusalem, kundi iyo na bakong marahay an magigin pagtrato sa saiya duman. Dahil sa ihinayag na iyan kan banal na espiritu, narealisar kan mga tugang sa Tiro na mamumugtak sa peligro si Pablo sa Jerusalem. Kaya, huling nahahadit sinda sa mangyayari ki Pablo, pinakiulayan ninda siya na dai magduman sa siyudad. Normal lang na habo nindang may mangyaring maraot ki Pablo.  Alagad determinado si Pablo na gibuhon an kabutan ni Jehova kaya nag pa-Jerusalem pa man giraray siya.—Gibo 21:12.

9, 10. (a) Ano an posibleng nagirumduman ni Pablo kan madangog niya an ikinakahadit kan mga tugang sa Tiro? (b) Anong kaisipan an komun sa kinaban sa ngunyan, asin taano ta kabaliktaran iyan sa sinabi ni Jesus?

⁹ Kan madangog niya an ikinakahadit kan mga tugang, tibaad nagirumduman ni Pablo na arog man kaiyan an nagin reaksiyon kan mga disipulo ni Jesus kan sabihon niyang maduman siya sa Jerusalem, mag-aagi nin dakul na pagsakit, asin gagadanon. Dara nin emosyon, sinabi ni Pedro ki Jesus: “Mahirak ka sa sadiri mo, Kagurangnan; dai lamang ini mangyayari sa saimo.” Nagsimbag si Jesus: “Diyan ka sa likod ko, Satanas! Nakakaulang ka sa sako, ta an mga pig-iisip mo bakong kaisipan nin Diyos, kundi kaisipan nin tawo.” (Mat. 16:21-23) Determinado si Jesus na akuon an itinao nin Diyos sa saiyang asignasyon na nangangaipo nin pagigin mapagsakripisyo sa sadiri. Arog man kaiyan si Pablo. An mga tugang sa Tiro, arog ni apostol Pedro, siguradong marahay man an intensiyon, pero dai ninda nasabutan an kabutan nin Diyos.

¹⁰ Mas gusto kan dakul sa ngunyan an kaisipan na “mahirak ka sa sadiri mo” o na pilion an pinakapasil para sa sainda. Sa pangkagabsan, an gusto kan mga tawo iyo idtong relihiyon na kumbenyente sa sainda, na diit lang an ipinapagibo sa mga miyembro kaiyan. Pero kabaliktaran iyan kan kaisipan na gusto ni Jesus na magkaigwa kita. Sinabi niya sa saiyang mga disipulo: “Kun an siisay man gustong magsunod sa sako, talikdan niya an saiyang sadiri saka pasanon an saiyang hariging pasakitan asin padagos siyang sumunod sa sako.” (Mat. 16:24) An pagsunod ki Jesus iyo an madunong asin tama na gibuhon, pero bako iyan pasil.

11. Paano ipinahiling kan mga disipulo sa Tiro an pagkamuot asin suporta ninda ki Pablo?

¹¹ Oras na para magpadagos sa pagbiyahe si Pablo, si Lucas, asin an iba pa nindang kairiba. Nakakapukaw sa buot an pagkakaladawan kan pahali na sinda. Mahihiling digdi na namumutan na marhay kan mga tugang sa Tiro si Pablo asin na lubos nindang sinuportaran an saiyang ministeryo. An mga lalaki, mga babayi, asin mga aki ihinatod si Pablo saka an mga kairiba niya sagkod sa may baybayon. Gabos sinda nagruluhod,  namibi, dangan nagpaaram. Pagkatapos, si Pablo, Lucas, saka an mga kairiba ninda sa pagbiyahe nagsakay sa iba nang barko na pasiring sa Tolemaida, kun sain nakipagtagbuan sinda sa mga tugang duman asin nakidagos nin sarong aldaw sa sainda.—Gibo 21:5-7.

12, 13. (a) Anong marahay na halimbawa an ipinahiling ni Felipe? (b) Taano ta marahay na halimbawa si Felipe sa Kristiyanong mga ama sa ngunyan?

¹² Kan sunod na aldaw, uyon sa isinurat ni Lucas, siya, si Pablo, saka an mga kairiba ninda nagpasiring sa Cesarea. Pag-abot ninda duman, “naglaog [sinda] sa harong ni Felipe na ebanghelisador.” a (Gibo 21:8) Siguradong ugmahon sinda na mahiling si Felipe. Mga 20 taon na an nakaagi, duman sa Jerusalem, ninombrahan siya kan mga apostol na tumabang sa pagdistribwir nin kakanon sa kakaestablisar pa sanang Kristiyanong kongregasyon. Haloy na panahon nang maigot na parahulit si Felipe. Girumdumon na kan magkasuruway-suway an mga disipulo huli sa persekusyon, nagpasiring sa Samaria si Felipe asin naghulit duman. Kan huri, hinulitan niya an Etiopeng opisyal nin palasyo asin binawtismuhan ini. (Gibo 6:2-6; 8:4-13, 26-38) Maimbod nanggad siyang naglingkod sa laog nin dakul na taon!

¹³ Dai nawara an kaigutan ni Felipe sa ministeryo. Sa Cesarea na siya nakaistar, asin sibot pa man giraray siya sa gibuhon na paghuhulit, arog kan ipinahiling ni Lucas paagi sa pag-apod sa saiya na “ebanghelisador.” Naaraman ta man na igwa na siyang apat na aking daraga na nagpopropesiya, na nagpapahiling na inarog ninda an halimbawa kan saindang ama. b (Gibo 21:9) Kaya, siguradong hininguwa talaga ni Felipe na pakusugon an espirituwalidad kan saiyang pamilya. Marahay na arugon kan Kristiyanong mga ama sa ngunyan an saiyang halimbawa, na nanginginot  sa ministeryo asin tinatabangan an saindang mga aki na pahalagahan an gibuhon na paghuhulit.

14. Ano an siguradong nagin resulta kan mga pagdalaw ni Pablo sa mga kapagtubod, asin anong arog kaiyan na mga oportunidad an igwa kita sa ngunyan?

¹⁴ Sain man na lugar magduman si Pablo, hinahanap niya an mga kapagtubod asin nagtatao nin panahon na makaibanan sinda. Siguradong gustong-gusto kan mga tugang na istimaron an nagbibiyaheng misyonerong ini saka an saiyang mga kairiba. Daing duda na an siring na mga pagdalaw nagresulta sa ‘pagpakinurusog-kusugan.’ (Roma 1:11, 12) Igwa man kita nin arog kaiyan na mga oportunidad sa ngunyan. Makikinabang kang marhay kun papadaguson mo an paraataman nin sirkito saka an saiyang agom, dawa sadit an saindong harong.—Roma 12:13.

15, 16. Anong mensahe an dara ni Agabo, asin ano an nagin epekto kaiyan sa mga nakadangog kaiyan?

¹⁵ Mantang nakikidagos si Pablo sa harong ni Felipe, saro pang iginagalang na bisita an nag-abot—si Agabo. Aram kan mga nagkakatiripon sa harong ni Felipe na sarong propeta si Agabo; ihinula niya kaidto an sarong grabeng tiggutom na nangyari kan panahon kan pamamahala ni Emperador Claudio. (Gibo 11:27, 28) Tibaad nagngangalas sinda: ‘Taano ta nagdigdi si Agabo? Anong mensahe an dara niya?’ Mantang nakamasid sindang marhay, kinua niya an hagkos ni Pablo—sarong halabang pidaso nin tela na puwedeng lagan nin kuwarta saka iba pang bagay asin isinusulot sa habayan. Ginapos ni Agabo kaiyan an saiya mismong mga bitis asin kamot. Dangan nagtaram siya. Seryoso an mensahe niya: “An sabi kan banal na espiritu, ‘An lalaking kagsadiri kan hagkos na ini gagapuson nin arog kaini kan mga Judio sa Jerusalem, asin itatao ninda siya sa kamot kan mga tawo kan mga nasyon.’”—Gibo 21:11.

¹⁶ Kinumpirmar kan propesiyang iyan na mapa-Jerusalem talaga si Pablo. Ipinarisa man kaiyan na an mga Judio duman “itatao ninda [si Pablo] sa kamot kan mga tawo kan mga nasyon.” Nahadit na marhay an mga nakadangog kan propesiyang iyan. Isinurat ni Lucas: “Kan madangog mi ini, kami saka an mga yaon duman nagpuon na makiulay sa saiya na dai siya magduman sa Jerusalem. Nagsimbag si Pablo: ‘Ano ining piggigibo nindo na naghihiribi kamo saka pinapaluya an sakuyang determinasyon? Dai kamo maghadit, ta handa akong gapuson saka handa man akong magadan sa Jerusalem alang-alang sa pangaran kan Kagurangnan na Jesus.’”—Gibo 21:12, 13.

17, 18. Paano ipinahiling ni Pablo na determinado siyang marhay, asin ano an nagin reaksiyon kan mga tugang?

¹⁷ Imahinara an eksena. An mga tugang, pati na si Lucas, nakikiulay ki Pablo na dai magduman sa Jerusalem. An iba naghihiribi. Nataros an puso  ni Pablo sa saindang mamumuton na pagmalasakit sa saiya, kaya mabuot niyang sinabi sa sainda na “pinapaluya [ninda an saiyang] determinasyon,” o an pagkatradusir nin nagkapirang traduksiyon sa Griegong frase kaini, “rinurunot [ninda an saiyang] puso.” Pero determinado siyang marhay, asin arog kan nangyari sa Tiro, dai siya nagpadara sa mga pakimahirak ninda o mga pagluha. Imbes, ipinaliwanag niya sa sainda kun taano ta dapat siyang magdagos pa-Jerusalem. Makusog nanggad an buot asin determinasyon ni Pablo! Arog kaidto ni Jesus, determinado si Pablo na magpa-Jerusalem. (Heb. 12:2) Bako man sa gusto ni Pablo na magpakamartir, pero kun mangyari man iyan, ibibilang niyang sarong onra an magadan bilang parasunod ni Cristo Jesus.

¹⁸ Ano an nagin reaksiyon kan mga tugang? Iginalang ninda an desisyon ni Pablo. Mababasa niyato: “Kan dai mi siya makumbinsir na dai na magduman, nagpundo na kami sa pagkontra asin sinabi mi: ‘Mangyari lugod an kabutan ni Jehova.’” (Gibo 21:14) An mga nangungumbinsir ki Pablo na dai na magpa-Jerusalem dai na ininsistir an gusto ninda. Nagdangog sinda ki Pablo asin nagpahunod, na minimidbid asin inaako an kabutan ni Jehova, dawa ngani masakit ini para sa sainda. Nagdesisyon kaidto si Pablo na akuon an sarong asignasyon na posibleng magresulta sa saiyang kagadanan. Magigin mas pasil kutana ki  Pablo kun dai pupurbaran kan mga nagpapadangat sa saiya na disganaron siya.

19. Anong mahalagang leksiyon an manunudan ta sa nangyari ki Pablo?

¹⁹ Sarong mahalagang leksiyon an manunudan ta sa nangyari ki Pablo: Habo ta nanggad na disganaron an iba sa pagsasakripisyo ninda kan saindang sadiri para makapaglingkod sa Diyos. Maiaaplikar ta sa dakul na sitwasyon an leksiyon na ini, bako lang sa mga sitwasyon na puwedeng magresulta sa kagadanan. Halimbawa, dawa masakit para sa Kristiyanong mga magurang na mahiling na maghali sa harong an mga aki ninda tanganing maglingkod ki Jehova sa harayong mga asignasyon, determinado sindang dai padisganaron an mga ini. Nagigirumduman pa ni Phyllis, na nakaistar sa England, kun ano an namatian niya kan an solo niyang aking babayi maglingkod sa Aprika bilang misyonera. “Lain-lain na emosyon an namatian ko,” an sabi ni Phyllis. “Masakit sako na isipon na mapaparayo siyang marhay sa sako. Namumundo ako, pero kasabay kaiyan, proud man ako saiya. Dakulon na beses ko iyan na ipinamibi. Pero desisyon niya idto, asin dai ko lamang pinurbaran na baguhon iyan. Tutal, pirmi ko man talaga siyang pigtutukduan kaidto na inuton an Kahadian! Nakapaglingkod na siya sa manlain-lain na nasyon sa nag-aging 30 taon, asin aroaldaw kong pinapasalamatan si Jehova huli sa pagdadanay na maimbod kan aki ko.” Marahayon nanggad pag pinapakusog ta an buot kan satong mapagsakripisyo sa sadiring mga kapagtubod!

20, 21. Ano an nagpapahiling na gusto ni Pablo na makaibanan an mga tugang, asin taano ta gusto niyang makaibanan sinda?

²⁰ Pagkatapos na makapag-andam ni Pablo, nagpadagos na siya sa pagbaklay, asin an mga tugang sa Cesarea nag-iba sa saiya, na nagpapahiling kan bilog na puso nindang suporta. Sa bilog na pagbiyahe ni Pablo saka kan mga kairiba niya pa-Jerusalem, hinanap ninda an mga tugang tanganing makaibanan sinda. Sa Tiro, nakanumpong sinda nin mga disipulo asin nagpirmi sinda sa sainda nin pitong aldaw. Sa Tolemaida, kinumusta ninda an mga tugang duman asin nagsarong aldaw sinda sa sainda. Sa Cesarea, nagdagos sinda nin dakul na aldaw sa harong ni Felipe. Dangan, an nagkapira sa mga disipulo sa Cesarea ihinatod si Pablo saka an mga kairiba niya pasiring sa Jerusalem asin duman sinda madagos sa harong ni Menason, saro sa mga inot na disipulo. Kan sa katapos-tapusi makaabot na sinda sa Jerusalem, isinurat ni Lucas: “Maugma kaming inako kan mga tugang.”—Gibo 21:17.

²¹ Malinaw, gusto ni Pablo na makaibanan an saiyang mga kapagtubod. Napapakusog siya pag nakakaibanan niya an mga tugang, arog man sa sato sa ngunyan. Daing dudang nakatabang iyan ki Pablo na atubangon an anggot na mga nagkokontra na gusto siyang gadanon.