1. Siisay an nagtao sa sato nin buhay?

SI Jehova ‘an buhay na Diyos.’ (Jeremias 10:10) Siya an satong Kaglalang, asin siya an nagtao sa sato nin buhay. Sinasabi kan Bibliya: “Linalang mo an gabos na bagay, asin huli sa saimong kabutan, sinda nag-eksister [o, nabuhay] asin nalalang.” (Kapahayagan 4:11) Iyo, gusto ni Jehova na mabuhay kita. An buhay sarong mahalagang marhay na regalo hali sa saiya.—Basahon an Salmo 36:9.

2. Ano an dapat tang gibuhon para maparahay an buhay ta?

² Itinatao sa sato ni Jehova an mga kaipuhan ta para padagos na mabuhay, arog kan kakanon asin tubig. (Gibo 17:28) Pero bako sana iyan, gusto niyang mabuhay kita na maugma. (Gibo 14:15-17) Tanganing maparahay an buhay ta, dapat tang sunudon an mga pagbuot nin Diyos.—Isaias 48:17, 18.

3. Ano an ginibo ni Jehova kan gadanon ni Cain si Abel?

³ Itinutukdo sato kan Bibliya na an satong buhay asin an buhay kan iba mahalagang marhay ki Jehova. Halimbawa, kan an aki ni Adan asin Eva na si Cain angguton sa nguhod niyang tugang na si Abel, sinabihan siya ni Jehova na dapat niyang kontrulon an saiyang kaanggutan. Pero dai nagdangog si Cain, asin sa sobrang kaanggutan niya ginadan niya an tugang niyang si Abel. (Genesis 4:3-8) Huli kaiyan, pinadusahan ni Jehova si Cain. (Genesis 4:9-11) Kaya bako talagang marahay na makamati nin pagkaungis asin grabeng kaanggutan, ta huli kaiyan puwede kitang magin maisog o bayolente. Dai magkakamit nin buhay na daing sagkod an arog kaiyan na klase nin tawo. (Basahon an 1 Juan 3:15.)  Tanganing mapaugma si Jehova, dapat niyatong manudan na kamutan an gabos na tawo.—1 Juan 3:11, 12.

4. Kun manungod sa regalong buhay, ano an itinutukdo sato kan saro sa mga tugon na itinao nin Diyos sa mga Israelita?

⁴ Pakalihis nin pirang ribong taon, ipinahiling giraray ni Jehova na mahalagang marhay sa saiya an buhay kan itao niya ki Moises an Sampulong Tugon. An saro sa mga tugon: “Dai ka maggadan.” (Deuteronomio 5:17) Kun an sarong tawo tuyong manggadan, gagadanon man siya.

5. Ano an paghiling nin Diyos sa aborsiyon?

⁵ Ano an paghiling nin Diyos sa aborsiyon? Mahalagang marhay ki Jehova dawa an buhay nin sarong aking dai pa namumundag. Sa Katugunan na itinao ni Jehova sa mga Israelita, sinabi ni Jehova na kun makulgan nin sarong tawo an sarong bados asin dahil diyan nagadan an aki kaini sa tulak, an tawong iyan dapat na gadanon. (Basahon an Exodo 21:22, 23; Salmo 127:3.) Itinutukdo kaini sa sato na sala an aborsiyon.—Hilingon an Dagdag na Impormasyon 28.

6, 7. Paano niyato ipapahiling ki Jehova na pinapahalagahan ta an buhay?

⁶ Paano niyato maipapahiling ki Jehova na pinapahalagahan ta an buhay ta asin kan iba? Maipapahiling ta iyan kun dai kita magibo nin ano man na puwedeng magsapeligro kan satong buhay asin kan iba. Kaya dai kita dapat magsigarilyo, magmama, o magdroga ta nakakaraot an mga ini asin puwede tang ikagadan.

⁷ An Diyos an nagtao sato kan satong buhay asin hawak, asin dapat tang gamiton iyan sa paaging gusto niya. Kaya dapat tang ingatan an satong hawak. Ta kun dai, magigin maati an paghiling sa sato kan Diyos. (Roma 6:19; 12:1; 2 Corinto 7:1) Dai kita puwedeng sumamba ki Jehova, na nagtao sa sato nin buhay, kun dai ta papahalagahan an buhay. Dawa pa puwedeng magin masakiton na ipundo an maraot na mga bisyo, tatabangan kita ni Jehova kun naghihinguwa kitang gibuhon iyan huling mahalagang marhay sa sato an buhay.

8. Ano an gigibuhon niyato tanganing masigurado tang ligtas an buhay ta saka kan iba?

 ⁸ Naaraman niyato na an buhay sarong mahalagang marhay na regalo. Nagtitiwala si Jehova na gigibuhon ta an satong pinakamakakaya para dai maisapeligro an buhay ta saka kan iba. Magigibo ta ini kun magigin maingat kita sa pagmaneho nin awto, motor, o iba pang lunadan. Dai kita makawat nin delikado o bayolenteng mga sports. (Salmo 11:5) Hinihinguwa ta man na magin ligtas na lugar an satong harong. Ipinagbuot ni Jehova sa mga Israelita: “Kun magtugdok ka nin bagong harong, dapat mo man na lagan nin barandilya an saimong bubungan, tanganing mayong mahulog diyan asin dai magkasala sa dugo an saimong pamilya.”—Deuteronomio 22:8, NW.

9. Ano an dapat na magin pagtrato niyato sa mga hayop?

⁹ Mahalaga man ki Jehova pati an paagi ta nin pagtrato sa mga hayop. Tinutugutan niya an pagbuno nin mga hayop para magin kakanon o bado, asin tinutugutan niya kita na gadanon an sarong hayop kun mameligro an buhay ta huli kaiyan. (Genesis 3:21; 9:3; Exodo 21:28) Pero dai kita dapat magin maisog sa mga hayop o gadanon sinda para lang sa libangan o sports.—Talinhaga 12:10.

10. Paano niyato naaraman na an dugo nagsisimbolo sa buhay?

¹⁰ Para ki Jehova, an dugo banal huling nagsisimbolo iyan sa buhay. Pagkatapos na gadanon ni Cain si Abel, sinabi ni Jehova ki Cain: ‘An tingog kan dugo nin saimong tugang nagkukurahaw sako gikan sa daga.’ (Genesis 4:10) An dugo ni Abel nagsisimbolo sa saiyang buhay, kaya pinadusahan ni Jehova si Cain sa paggadan niya ki Abel. Pagkatapos kan Baha kan panahon ni Noe, ipinahiling giraray ni Jehova na an dugo simbolo nin buhay. Tinugutan ni Jehova si Noe asin an saiyang pamilya na kakanon an karne nin mga hayop. Sinabi niya: “An gabos na naghihirirong hayop na buhay  puwede nindong magin pagkakan. Itinatao ko sinda gabos sa saindo, arog kan pagtao ko sa saindo kan mga berdeng pananom.” Alagad, may sarong bagay na ipinagbuot si Jehova na dai ninda dapat kakanon: “An dai lang nindo dapat kakanon iyo an karne na igwa pang dugo, huling an dugo iyo an buhay.”—Genesis 1:29; 9:3, 4, NW.

11. Anong pagbuot mapadapit sa dugo an itinao nin Diyos sa nasyon nin Israel?

¹¹ Pakalihis nin mga 800 na taon puon kan sabihon ni Jehova ki Noe na dai pagkakanon an dugo, ipinagbuot giraray ni Jehova sa saiyang banwaan: “Kun an sarong Israelita o sarong dayuhan na nag-iistar sa kaibanan nindo mangayam asin makadakop nin layas na hayop o nin gamgam na puwedeng kakanon, dapat niyang pabuluson an dugo kaiyan tapos tambunan iyan nin daga.” Dangan sinabi niya: “Dai nindo pagkakanon an dugo.” (Levitico 17:13, 14, NW) Gusto man giraray ni Jehova na ibilang kan mga lingkod niya na banal an dugo. Puwede nindang kakanon an karne pero an dugo dai. Pag nagbuno sinda nin hayop para kakanon, kaipuhan nindang pabuluson sa daga an dugo kaiyan.

12. Ano an paghiling nin mga Kristiyano sa dugo?

¹² Pirang taon pagkagadan ni Jesus, nagtiripon an mga apostol asin an kamagurangan, o mga elder, sa Kristiyanong kongregasyon sa Jerusalem para desisyunan kun arin sa mga sinasabi sa Katugunan na itinao sa mga Israelita an dapat pa man giraray na sunudon kan mga Kristiyano. (Basahon an Gibo 15:28, 29; 21:25.) Tinabangan sinda ni Jehova na masabutan na an dugo mahalagang marhay pa man giraray sa saiya asin dapat na ibilang man giraray nindang banal. An inot na mga Kristiyano dai puwedeng kumakan o uminom nin dugo o kumakan nin karne na dai napabulos na marhay an dugo. An paggibo kaiyan arog karaot nin pagsamba sa mga diyos-diyosan o paggibo nin seksuwal na imoralidad. Kaya puon pa kaidto, dai nagkakakan o nag-iinom nin dugo  an tunay na mga Kristiyano. Kumusta man ngunyan? Gusto pa man giraray ni Jehova na ibilang niyatong banal an dugo.

13. Taano ta dai nagpapasalin nin dugo an mga Kristiyano?

¹³ Nangangahulugan daw iyan na dai man dapat magpasalin nin dugo an mga Kristiyano? Iyo. Ipinagbuot ni Jehova sa sato na dai magkakan o mag-inom nin dugo. Kun sabihan ka kan doktor na dai mag-inom nin arak, ilalaog mo daw iyan sa hawak mo paagi sa ineksiyon? Siyempre dai! Sa kaparehong paagi, an pagbuot na dai magkakan o mag-inom nin dugo nangangahulugan na dai man kita dapat magpasalin nin dugo.—Hilingon an Dagdag na Impormasyon 29.

14, 15. Gurano kaimportante para sa sarong Kristiyano na pahalagahan an buhay asin sunudon si Jehova?

¹⁴ Paano kun sabihan kita kan doktor na magagadan kita kun dai kita magpasalin nin dugo? An kada saro dapat na magdesisyon kun baga susunudon niya o dai an pagbuot nin Diyos mapadapit sa dugo. Pinapahalagahan na marhay kan mga Kristiyano an buhay na regalo nin Diyos, kaya naghahanap kita nin alternatibo o ibang paagi nin pagbulong para padagos na mabuhay; pero dai kita mapasalin nin dugo.

¹⁵ Habo tang magkahilang asin magadan, pero huling mahalagang marhay sa Diyos an buhay, dai kita mapasalin nin dugo. Mas mahalaga na sunudon ta si Jehova kisa purbaran na palawigon an satong buhay paagi sa pagsuway sa tugon niya. Sinabi ni Jesus: “An siisay man na gustong magligtas kan saiyang buhay mawawaran kaiyan, alagad an siisay man na mawaran kan saiyang buhay nin dahil sa sako maililigtas iyan.” (Mateo 16:25) Gusto niyatong sunudon si Jehova huling namumutan ta siya. Aram niya kun ano an pinakamarahay para sa sato, asin arog ni Jehova, ibinibilang ta man na mahalagang marhay asin banal an buhay.—Hebreo 11:6.

16. Taano ta determinado an mga lingkod nin Diyos na sunudon siya?

¹⁶ Determinado an maimbod na mga lingkod nin Diyos na sunudon an pagbuot niya mapadapit sa dugo. Dai sinda  makakan o mainom nin dugo, asin dai sinda mapasalin nin dugo dawa kun kaipuhanon man iyan sa pagbulong. * Pero aakuon ninda an ibang paagi nin pagbulong para isalbar an buhay ninda. Kumbinsido sinda na aram kan Kaglalang kan buhay asin dugo kun ano an pinakamarahay para sa sainda. Nagtutubod ka daw diyan?

17. Sa Israel, ano an solamenteng gamit nin dugo na itinugot ni Jehova?

¹⁷ Sa Katugunan na itinao ni Jehova ki Moises, sinabi Niya sa mga Israelita: “An buhay kan laman yaon sa dugo, asin ako mismo an nagtao kaiyan sa ibabaw kan altar para sa saindo tanganing mabayadan nindo an saindong mga kasalan [o, makahagad kamo nin tawad], huling an dugo iyo an nakakabayad nin kasalan.” (Levitico 17:11, NW) Pag nagkakasala an mga Israelita, puwede sindang maghagad nin tawad ki Jehova paagi sa pag-atang nin hayop asin pagsabi sa saserdote na ibubo an ibang dugo kaiyan sa altar sa templo. Ini an solamenteng gamit nin dugo na itinugot ni Jehova sa Israel.

18. Huli sa buhay na isinakripisyo ni Jesus, nagkaigwa kita nin anong oportunidad?

¹⁸ Kan si Jesus magdigdi sa daga, sinalidahan niya an pagbuot mapadapit sa pag-atang nin hayop paagi sa pagtao kan saiyang buhay, o dugo, para sa kapatawadan kan satong mga kasalan. (Mateo 20:28; Hebreo 10:1) Dakula an halaga kan buhay ni Jesus, kaya pagkatapos siyang buhayon ni Jehova pasiring sa langit, nagin posible na matawan ni Jehova an gabos na tawo nin oportunidad na mabuhay nin daing sagkod.—Juan 3:16; Hebreo 9:11, 12; 1 Pedro 1:18, 19.

19. Ano an dapat niyatong gibuhon para magin ‘malinig kita sa dugo nin gabos na tawo’?

 ¹⁹ Nagpapasalamat kitang marhay ki Jehova huli sa marahayon na regalong buhay! Asin gusto tang sabihon sa mga tawo na kun mapahiling sinda nin pagtubod ki Jesus, puwede sindang mabuhay nin daing sagkod. Namumutan ta an iba, asin hinihinguwa tang matukduan sinda kun paano makakamtan an buhay na daing katapusan. (Ezequiel 3:17-21) Dangan, arog ni apostol Pablo, masasabi ta man: “Malinig ako sa dugo nin gabos na tawo, huli ta ipinahayag ko sa saindo an bilog na katuyuhan nin Diyos na mayong itinatago.” (Gibo 20:26, 27) Iyo, ipinapahiling ta na dakula an satong pagpapahalaga sa buhay asin dugo pag sinasabi ta sa iba an manungod ki Jehova asin kun gurano kahalaga sa Saiya an buhay.