1-3. (a) Gurano kagrabe an kasakitan ni Jesus sa hardin nin Getsemani, asin ano an dahelan? (b) Ano an masasabi manongod sa halimbawa nin pakatagal ni Jesus, asin anong mga hapot an minalataw?

 GRABE an tension. Nungka pang naeksperyensiahan kaidto ni Jesus an siring na labi-labing kapurisawan sa isip asin emosyon. Nasa ultimong mga oras na sia kan saiyang buhay sa daga. Kaiba an saiyang mga apostol, sia nagpasiring sa sarong pamilyar na lugar, an hardin nin Getsemani. Parate siang nakikitagbo sa sainda digdi. Minsan siring, sa bangging ini, kaipuhan niang magsolosolo. Binayaan an saiyang mga apostol, sia nagpasiring sa ereenotan pa sa laog kan hardin, asin pakaluhod, sia nagpoon na mamibi. Sia namibi nin odok na marhay asin napasa labi-labing kasakitan kaya an saiyang ganot nagin “siring sa mga toro nin dugo na nagdadalahay sagkod sa daga.”​—Lucas 22:39-44.

² Taano ta napupurisaw na gayo si Jesus? Totoo, aram nia na madali na siang mapaatubang sa grabeng pisikal na pagsakit, alagad bako iyan an dahelan kan saiyang labi-labing kapurisawan. Mas importante nanggad na mga bagay an nasa isip nia. Ikinakahadit niang marhay an manongod sa ngaran kan saiyang Ama asin naaaraman nia na an ngapit kan pamilya nin tawo nakadepende sa saiyang pagdadanay na maimbod. Aram ni Jesus kun gurano kaimportante na sia magtagal. Kun sia dai makatagal, sia matao nin dakulaon na katuyawan sa ngaran ni Jehova. Alagad si Jesus dai masusudya. Pagtaodtaod kan aldaw na idto, pirang segundo na sana bago sia magadan, an tawo na nagtao kan pinakamarahay na halimbawa nin pakatagal kasuarin man sa daga mapangganang nagkurahaw: “Tapos na!”​—Juan 19:30.

³ Sinasadol kita kan Biblia na ‘horophoropon nin marhay an saro [si Jesus] na nagtagal.’ (Hebreo 12:3) Sa siring, nagkapirang importanteng hapot an minalataw: Ano an nagkapira sa mga pagbalo na tinagalan ni Jesus? Ano an nagpangyari sa saiya na makatagal?  Paano niato maaarog an saiyang halimbawa? Pero bago niato simbagon an mga hapot na ini, siyasaton niato kun ano an kalabot sa pakatagal.

4, 5. (a) Ano an kahulogan kan “pakatagal”? (b) Paano niato ikakailustrar na an kalabot sa pakatagal bakong pakaeksperyensia sana nin dai madudulagan na kasakitan?

⁴ Sa panapanahon, gabos kita ‘nagmomondo sa manlaenlaen na pagbalo.’ (1 Pedro 1:6) An bagay daw na kita nag-aagi nin pagbalo talagang nangangahulogan na natatagalan niato iyan? Dai. An nombreng Griego para sa “pakatagal” nangangahulogan kan “kakayahan na dai magpadaog o magtios sa atubangan nin kadepisilan.” Mapadapit sa klase nin pakatagal na sinasabi kan mga kagsurat kan Biblia, an sarong intelektuwal nagpapaliwanag: “Iyan an kaisipan na kayang tioson an mga bagay, bakong inaako na sana iyan, kundi may malaad na paglaom . . . Iyan an kualidad na nagpapahiro sa tawo na magdanay na nakatindog paatubang sa doros. Iyan an moral na karahayan na kayang liwaton an pinakamasakit na pagbalo na magin kamurawayan huli ta sa ibong kan kolog natatanaw kaiyan an pasohan.”

⁵ Kun siring, an pagtagal bakong pakaeksperyensia sana nin dai madudulagan na kasakitan. Oyon sa Biblia, kalabot sa pakatagal an karigonan, pagpapadanay nin tamang pag-isip asin punto de vista na pano nin paglaom sa ibong nin mga pagbalo. Estudyare an sarong ilustrasyon: Duwang lalaki an nabilanggo sa parehong mga kamugtakan alagad sa magkalaen na marhay na mga dahelan. An saro, na ordinaryong kriminal, napipiritan sanang taposon an sentensia sa saiya paagi sa pagsunod na mamondo an lalauogon. An saro pa, na sarong tunay na Kristiano na nabilanggo huli sa saiyang kaimbodan, nagdadanay na marigon asin positibo huli ta minamansay nia an saiyang situwasyon bilang oportunidad na ipaheling an saiyang pagtubod. An kriminal dai nanggad puedeng ibilang na halimbawa nin pakatagal, mantang an maimbod na Kristiano ipinapaheling paagi sa halimbawa an marahayon na kualidad na ini.​—Santiago 1:2-4.

6. Paano niato kinukultibar an pakatagal?

⁶ An pakatagal mahalagang marhay tanganing magkamit kita  nin kaligtasan. (Mateo 24:13) Minsan siring, dai kita namundag na yaon na sato an mahalagang marhay na kualidad na ini. An pakatagal dapat na kultibaron. Paano? “An kahorasaan nagbubunga nin pakatagal,” an sabi kan Roma 5:3. Iyo, kun talagang gusto niatong pataluboon an pakatagal, dai kita puedeng sumibog huli sa takot sa gabos na pagbalo sa pagtubod. Imbes, dapat na atubangon niato an mga iyan. An pakatagal resulta kan aroaldaw na pag-atubang asin pagpanggana niato sa darakula asin saradit na pagbalo. An lambang pagbalo na nalalampasan niato nagpapakosog sa sato na maatubang an masunod. Siempre, dai niato napapatalubo an pakatagal na kita sana. Kita “nagsasarig sa kosog na itinatao nin Dios.” (1 Pedro 4:11) Tanganing matabangan kitang magdanay na marigon, tinawan kita ni Jehova kan pinakamarahay na tabang na posible​—an halimbawa kan saiyang Aki. Siyasaton niatong marhay an daing depektong rekord nin pakatagal ni Jesus.

7, 8. Ano an tinagalan ni Jesus mantang naghaharani an katapusan kan saiyang buhay digdi sa daga?

⁷ Mantang naghaharani an katapusan kan saiyang buhay digdi sa daga, si Jesus nagtagal nin laen-laen na karingisan. Apuera sa grabeng tension sa isip na inagihan nia sa ultimo niang banggi, isipa an pagkadesganar na siertong namatean nia asin an kasusupgan na tinios nia. Sia pinasaloiban nin sarong dayupot na kaibaiba, binayaan kan pinakadayupot na mga katood nia, asin uminagi sa ilegal na pagbista na durante kaiyan an mga miembro kan pinakahalangkaw na korte nin relihion sa nasyon pinag-olog-olog sia, linutaban sia, asin sinuntok sia. Pero, tinagalan nia iyan gabos na may toninong na dignidad asin kosog.​—Mateo 26:46-49, 56, 59-68.

⁸ Sa huri niang mga oras, si Jesus nagtagal nin grabeng pisikal na pagsakit. Sia linatigo, hinampak nin grabe sa paagi na sinasabing nagin dahelan nin “hararom na raya-rayang mga lugad asin dakol-dakol na pagkawara nin dugo.” Sia ipinako sa harigi, ginadan nin ‘luway-luway na may pinakagrabeng kolog asin pagsakit.’ Isipa an labi-labing kolog na siertong namatean nia mantang an  darakulang pako pinupulpog palagbas sa saiyang mga kamot asin bitis tanganing ikapako sia sa harigi. (Juan 19:1, 16-18) Imahinara an grabeng kolog na namatean nia kan patindogon an harigi asin an gabat kan saiyang hawak nakabitay sa mga pako asin an saiyang rulugad nang likod naguragod sa harigi. Asin tinagalan nia an grabeng pisikal na pagsakit na ini mantang dara an pasan na ilinadawan sa kapinonan kan kapitulong ini.

9. Ano an kalabot sa pagpasan sa satong “hariging pasakitan” asin pagsunod ki Jesus?

⁹ Bilang mga parasunod ni Cristo, ano an tibaad kaipuhan niatong tagalan? Si Jesus nagsabi: “Kun an siisay man boot na magsunod sa sako, . . . pasanon [nia] an saiyang hariging pasakitan patin padagos akong sundan.” (Mateo 16:24) An mga tataramon na “hariging pasakitan” ginagamit digdi sa piguratibong paagi na nagrerepresentar sa pagsakit, kasupganan, o kagadanan pa ngani. Bakong pasil an pagsunod ki Cristo. Napapalaen kita huli sa satong Kristianong mga pamantayan. An kinaban na ini naoongis sa sato huli ta kita bakong kabtang kaiyan. (Juan 15:18-20; 1 Pedro 4:4) Minsan siring, andam kitang pasanon an satong hariging pasakitan​—iyo, andam kitang magsakit, magadan pa ngani, imbes na umontok sa pagsunod sa satong Arogan.​—2 Timoteo 3:12.

10-12. (a) Taano ta nakabalo sa pakatagal ni Jesus an pagkabakong sangkap kan mga nasa palibot nia? (b) Ano an nagkapira sa mapagbalong mga situwasyon na tinagalan ni Jesus?

¹⁰ Durante kan saiyang ministeryo, si Jesus napaatubang sa iba pang mga pagbalo huli sa pagkabakong sangkap kan mga nasa palibot nia. Girumdoma na sia an “pangenot na trabahador,” na ginamit ni Jehova sa paglalang sa daga asin sa gabos na nabubuhay dian. (Talinhaga 8:22-31) Kaya aram ni Jesus kun ano an katuyohan ni Jehova para sa katawohan; ipapabanaag ninda an Saiyang mga kualidad asin magkakaigwa nin buhay na may sangkap na salud. (Genesis 1:26-28) Kan nasa daga, naheling ni Jesus an makaturotristeng mga resulta nin kasalan gikan sa laen na punto de vista​—sia mismo sarong tawo, na nakakaeksperyensia kan mga saboot asin emosyon nin tawo. Seguradong nakolgan sia na maheling mismo kun gurano na karayo an mga tawo sa orihinal na pagkasangkap ni Adan asin Eva! Sa siring, sarong pagbalo sa  pakatagal an napaatubang ki Jesus. Manluluya daw an boot nia asin masuko daw sia, na minamansay an makasalan na mga tawo bilang dai nang paglaom? Helingon niato.

¹¹ An dai paghimate kan mga Judio ikinakapurisaw na gayo ni Jesus kaya sia hayag na nagtangis. Tinogotan daw nia an saindang pagkaindiperente na magpaluya sa saiyang kaigotan o magpapondo sa saiyang paghuhulit? Sa kabaliktaran, “nagtokdo sia aroaldaw sa templo.” (Lucas 19:41-44, 47) Sia “namomondo nin biyo” sa katagasan kan puso kan mga Fariseo na maingat na nagbabantay tanganing maheling kun baga papaomayan nia an sarong tawo sa Sabbath. Natakot daw sia sa nagpapakangmatanos na mga paratumang na idto? Dai nanggad! Sia nagdanay na marigon asin pinaomayan an tawong iyan​—na ginigibo pa ngani iyan sa tahaw mismo kan sinagoga!​—Marcos 3:1-5.

¹² May iba pang bagay na seguradong nakabalo ki Jesus​—an mga kaluyahan kan saiyang pinakadayupot na mga disipulo. Arog kan nanodan niato sa Kapitulo 3, nagpaheling sinda nin dai nahahaleng pagmawot na magin prominente. (Mateo 20:20-24; Lucas  9:46) Bako sanang sarong beses na hinatolan sinda ni Jesus manongod sa pangangaipong magin mapakumbaba. (Mateo 18:1-6; 20:25-28) Pero, maluway sinda sa paghimate. Tara, sa ultimong banggi na kaiba nia sinda, sinda ‘mainit na nagdiriskutiran’ manongod sa kun siisay an pinakadakula sa sainda! (Lucas 22:24) Nawaran na daw nin paglaom si Jesus sa sainda, na nagrarason na dai na sindang paglaom? Dai. Pirmeng mapasensia, nagdanay siang positibo asin naglalaom, na padagos na hineheling an marahay sa sainda. Aram nia na sa puso ninda namomotan ninda si Jehova asin talagang boot nindang gibohon an Saiyang kabotan.​—Lucas 22:25-27.

13. Tibaad mapaatubang kita sa anong mga pagbalo na kapareho kan mga tinagalan ni Jesus?

¹³ Tibaad mapaatubang kita sa mga pagbalo na kapareho kan mga tinagalan ni Jesus. Halimbawa, tibaad makanupar kita nin mga tawong dai naghihimate o nagkokontra pa ngani sa mensahe kan Kahadean. Totogotan daw niato an siring na negatibong mga reaksion na magpaluya sa satong boot, o magpapadagos daw kitang maghulit na may kaigotan? (Tito 2:14) Tibaad mabalo kita bilang resulta kan pagkabakong sangkap kan satong Kristianong mga tugang. An sarong dai inisip na tataramon o daing ingat na hiro nin iba tibaad makakolog sa boot niato. (Talinhaga 12:18) Totogotan daw niato an mga pagkukulang nin mga kapagtubod na magin dahelan na mawaran kita nin paglaom sa sainda, o padagos niatong titioson an saindang mga sala asin hahanapon an marahay sa sainda?​—Colosas 3:13.

14. Anong duwang bagay an nakatabang ki Jesus na magdanay na marigon?

¹⁴ Ano an nakatabang ki Jesus na magdanay na marigon asin mapagdanay an saiyang integridad sa ibong kan gabos na insulto, pagkadesganar, asin pagsakit na napaatubang sa saiya? Igwa nin duwang marahayon na bagay na nakasustenir ki Jesus. Enot, sia nagheling sa itaas, na nakimaherak sa “Dios na nagtatao nin pakatagal.” (Roma 15:5) Ikaduwa, si Jesus nagheling sa enotan, na nakaturuhok sa kun ano an ibubunga kan saiyang pakatagal. Saro-saro niatong estudyaran an mga bagay na ini.

15, 16. (a) Ano an nagpapaheling na si Jesus dai nagsarig sa sadiri niang kosog na makatagal? (b) May anong kompiansa si Jesus sa saiyang Ama, asin taano?

 ¹⁵ Si Jesus, minsan ngani sangkap na Aki nin Dios, dai nagsarig sa sadiri niang kosog na makatagal. Imbes, sia duminolok sa saiyang langitnon na Ama asin namibi para sa tabang hale sa itaas. Si apostol Pablo nagsurat: “Si Cristo nagdolot nin mga pagngayongayo patin nin mga kahagadan man sa Saro na makakapagligtas sa saiya hale sa kagadanan, na may makosog na mga pagtangis asin luha.” (Hebreo 5:7) Mangnoha na si Jesus “nagdolot” bako sanang nin mga kahagadan kundi patin mga pagngayongayo. An terminong “pagngayongayo” nanonongod sa sarong espesyalmenteng odok sa puso asin maigot na pakimaherak​—iyo, pakikiolay para sa tabang. An paggamit sa plural na “mga pagngayongayo” nagpaparisa na si Jesus labi sa sarong beses na nakimaherak ki Jehova. Sa katunayan, sa hardin nin Getsemani, si Jesus paorootro asin odok na namibi.​—Mateo 26:36-44.

¹⁶ Lubos an kompiansa ni Jesus na sisimbagon ni Jehova an saiyang mga pagngayongayo, huli ta aram nia na an saiyang Ama an “Paradangog nin pamibi.” (Salmo 65:2) Durante kan saiyang buhay bago nagin tawo, naheling kan panganay na Aki kun paano sinisimbag kan saiyang Ama an mga pamibi nin maimbod na mga parasamba. Halimbawa, naheling mismo kan Aki sa kalangitan kan magpadara si Jehova nin anghel tanganing simbagon an odok sa pusong pamibi kan propetang si Daniel​—dawa bago pa matapos na mamibi si Daniel. (Daniel 9:20, 21) Kun siring, paanong dai masimbag an Ama kan an saiyang bugtong na Aki biyong magpahayag kan nasa puso nia “na may makosog na mga pagtangis asin luha”? Si Jehova naghimate nanggad sa mga pakimaherak kan saiyang Aki asin nagsugo nin anghel tanganing pakosogon sia na makatagal sa masakit na kamugtakan.​—Lucas 22:43.

17. Tanganing makatagal, taano ta maninigo kitang magheling sa itaas, asin paano niato iyan magigibo?

¹⁷ Tanganing makatagal, kita kaipuhan man na magheling sa itaas​—sa Dios “na nagtatao nin puersa.” (Filipos 4:13) Kun an sangkap na Aki nin Dios nakamate kan pangangaipong magngayongayo ki Jehova para sa tabang, gurano pa daw kita! Arog ni  Jesus, tibaad kaipuhan niatong paorootrong makimaherak ki Jehova. (Mateo 7:7) Minsan ngani dai man kita nag-aasang dalawon nin sarong anghel, makakasierto kita sa bagay na ini: An satong mamomoton na Dios mahiro sa mga pakiolay kan maimbod na mga Kristiano na “nagpapadagos sa mga pagngayongayo asin pamimibi banggi-aldaw.” (1 Timoteo 5:5) Ano man na mga pagbalo an tibaad mapaatubang sa sato​—baga man pagkaigwa nin maluyang salud, pagkagadan nin sarong namomotan, o persekusyon hale sa mga nagtutumang​—sisimbagon ni Jehova an satong odok na mga pamibi para sa kadonongan, kosog nin boot, asin kosog na makatagal.​—2 Corinto 4:7-11; Santiago 1:5.

18. Paano si Jesus nagheling sa kun ano an nasa enotan sa ibong kan saiyang pagsakit?

¹⁸ An ikaduwang bagay na nagpangyari ki Jesus na makatagal iyo na sia nagheling sa kun ano an nasa enotan nia sa ibong kan pagsakit. Manongod ki Jesus, an Biblia nagsasabi: “Huli kan kagayagayahan na ibinugtak sa atubangan nia tinagalan nia an hariging pasakitan.” (Hebreo 12:2) An halimbawa ni Jesus nagpapaheling kun paanong nagtatarabangan an paglaom, kagayagayahan, asin pakatagal. Puedeng sumaryohon ini nin siring sa minasunod: An paglaom nagbubunga nin kagayagayahan, asin an kagayagayahan nagbubunga nin pakatagal. (Roma 15:13; Colosas 1:11) Si Jesus igwa nin makangangalas na paglaom. Aram nia na an saiyang kaimbodan makakatabang na mabindikar an soberaniya kan saiyang Ama asin mapangyari sa saiya na mabalukat  an pamilya nin tawo sa kasalan asin kagadanan. Si Jesus igwa man kan paglaom na mamahala bilang Hade asin maglingkod bilang Halangkaw na Saserdote, tanganing magtao nin dugang pang mga bendisyon sa makinuyog na mga tawo. (Mateo 20:28; Hebreo 7:23-26) Paagi sa pagturuhok sa paglaom na nasa atubangan nia, si Jesus nakanompong nin dai masokol na kagayagayahan, asin an kagayagayahan na iyan, nakatabang man sa saiya na magtagal.

19. Kun may inaatubang na mga pagbalo sa pagtubod, paano niato totogotan na magtarabangan para sa sato an paglaom, kagayagayahan, asin pakatagal?

¹⁹ Arog ni Jesus, kaipuhan na togotan niato na magtarabangan para sa sato an paglaom, kagayagayahan, asin pakatagal. “Maggayagaya kamo sa paglaom,” an sabi ni apostol Pablo. Dangan idinugang nia: “Magtagal kamo sa kasakitan.” (Roma 12:12) May inaatubang daw kamong grabeng pagbalo sa pagtubod sa presente? Kun siring, magheling nanggad kamo sa enotan. Dai paglingawan kun paanong an saindong pakatagal magtatao nin kaomawan sa ngaran ni Jehova. Papagdanayon nindong malinaw an saindong pokus sa mahalagang marhay na paglaom sa Kahadean. Imahinaron nindo na yaon kamo sa nagdadangadang na bagong kinaban nin Dios, asin imahinaron nindo na naeeksperyensiahan nindo an mga bendisyon sa Paraiso. Paagi sa pag-antisipar sa kaotoban kan marahayon na mga bagay na ipinanuga ni Jehova​—kaiba an pagbindikar kan saiyang soberaniya, an pagpara sa karigsokan sa daga, asin an paghale sa helang asin kagadanan—​mapapano nin kagayagayahan an saindong puso, asin an kagayagayahan na iyan makakatabang sa saindo na magtagal ano man na pagbalo an tibaad mangyari sa saindo. Kun ikokomparar sa kaotoban kan paglaom sa Kahadean, an ano man na pagsakit sa sistemang ini nin mga bagay tunay nanggad na “naagi sana asin magian.”​—2 Corinto 4:17.

20, 21. Kun dapit sa pakatagal, ano an inaasahan sa sato ni Jehova, asin ano an maninigo na magin determinado niatong gibohon?

²⁰ Aram ni Jesus na magigin masakit an magin parasunod nia, sarong pamumuhay na naghahagad nin pakatagal. (Juan 15:20) Andam sia na giyahan sinda, sa pakaaram na an saiyang halimbawa  makakapakosog sa iba. (Juan 16:33) Totoo na si Jesus nagtao nin sangkap na halimbawa nin pakatagal, alagad bako nanggad kitang sangkap. Ano an inaasahan sa sato ni Jehova? Si Pedro nagpapaliwanag: “Si Cristo nagsakit para sa saindo, na winalatan kamo nin modelo tanganing sunodon nindo nin estrikto an saiyang mga lakad.” (1 Pedro 2:21) Sa paagi kan pag-atubang nia sa mga pagbalo, si Jesus nagwalat nin “modelo,” sarong arogan na dapat arogon. * An rekord nin pakatagal na nagibo nia puedeng ikomparar sa “mga lakad,” o mga gira. Dai niato masusundan an mga lakad na iyan sa sangkap na paagi, alagad puede niatong sundan an mga iyan nin “estrikto.”

²¹ Kun siring, magin determinado kita na sunodon an halimbawa ni Jesus sa pinakamakakaya niato. Dai niato noarin man paglingawan na mientras na mas estrikto niatong sinusunod an mga gira ni Jesus, mas masasangkapan man kita na makatagal “sagkod sa katapusan”​—katapusan kan daan na sistemang ini nin mga bagay o katapusan kan satong buhay sa presente. Dai niato aram kun arin an maeenot, alagad ini an aram nanggad niato: Sa bilog na panahon na daing sagkod, babalosan kita ni Jehova huli sa satong pakatagal.​—Mateo 24:13.