1, 2. Taano ta maoogma an sarong mamomoton na ama na maheling an saiyang aki na nagkukuyog sa saiya, asin paanong an saiyang namamatean nagpapabanaag kan namamatean ni Jehova?

 AN SARONG ama nagtatanaw sa bintana, na minamasdan an saiyang sadit na aking lalaki na nakikikawat sa nagkapirang katood. An saindang bola uminuntol paluwas sa natad pasiring sa tinampo. May panghinayang na sinundan iyan nin heling kan aki. An saro sa saiyang mga katood pinipirit sia na dumalagan pasiring sa tinampo tanganing kuanon iyan, alagad habo kan aki. “Dai ako tinotogotan na gibohon iyan,” an sabi nia. An ama huminuyom.

² Taano ta naogmang marhay an ama? Huli ta ininstruksionan nia an saiyang aki na dai magluwas sa tinampo nin solo. Kun an aki nagkukuyog​—minsan ngani dai nia aram na minamasdan sia kan saiyang ama—​aram kan ama na an saiyang aki nakakanood nin pagkuyog asin mas ligtas nanggad bilang resulta. An namamatean kan amang iyan kapareho kan namamatean kan satong langitnon na Ama, si Jehova. Aram nin Dios na tanganing magdanay kitang maimbod asin mabuhay tanganing maheling an marahayon na ngapit na itinagama nia sa sato, dapat na makanood kitang magtiwala asin kumuyog sa saiya. (Talinhaga 3:5, 6) Sa katuyohan na iyan, isinugo nia sa sato an pinakamarahay sa gabos na paratokdong tawo.

3, 4. Paano si Jesus “nakanood nin pagkuyog” asin “ginibong sangkap”? Iilustrar.

³ An Biblia may sinasabing sarong bagay na makangangalas manongod ki Jesus: “Minsan ngani sia Aki, sia nakanood nin pagkuyog hale sa mga bagay na saiyang tinios; asin pakatapos na sia ginibong sangkap sia nagin responsable sa daing katapusan na kaligtasan sa gabos na nagkukuyog sa saiya.” (Hebreo 5:8, 9) An Aking ini nag-eksister sa laog nin dai mabilang na panahon sa langit. Naheling nia si Satanas asin an kapwa kaini rebeldeng mga anghel na nakisuway, alagad an panganay na Aki nungkang uminayon sa sainda. Inaplikar sa saiya kan ipinasabong na hula an mga tataramon na  ini: “Ako . . . dai nagin rebelde.” (Isaias 50:5) Kun siring, paanong an mga tataramon na “sia nakanood nin pagkuyog” minaaplikar sa Aking ini na sangkap an pagkamakinuyog? Paanong an siring na sangkap na linalang “ginibong sangkap”?

⁴ Estudyare an sarong ilustrasyon. An sarong soldados igwa nin batbat na espada. Minsan ngani dai pa iyan noarin man naprobaran sa ralaban, sangkap an pagkaporma asin magayon an pagkagibo kaiyan. Minsan siring, irinibay nia an espadang iyan sa saro na gibo sa mas matibay na metal, matagas na asero. An bagong espadang ini epektibo nang nagamit sa ralaban. Bako daw na madonong na pakipagribay iyan? Kaagid kaiyan, daing depekto an pagkuyog na ipinaheling ni Jesus bago sia nagdigdi sa daga. Alagad pagkatapos kan saiyang temporaryong pag-istar digdi, an saiyang pagigin makinuyog biyo nang laen an kualidad. Nabalo na iyan ngonyan, garo baga tuminagas na, asin probado na paagi sa mga pagbalo na nungka kutanang napaatubang ki Jesus sa langit.

5. Ano an dahelan na nagin mahalagang marhay an pagkuyog ni Jesus, asin ano an eestudyaran niato sa kapitulong ini?

⁵ An pagkuyog mahalagang marhay sa misyon ni Jesus sa pagdigdi nia sa daga. Bilang “an huring Adan,” si Jesus nagdigdi tanganing gibohon an dai nagibo kan enot niatong magurang​—magdanay na makinuyog ki Jehova Dios, dawa sa irarom nin pagbalo. (1 Corinto 15:45) Pero, an pagkuyog ni Jesus bakong mekanikal. Si Jesus nagkuyog sa bilog niang isip, puso, asin kalag. Asin ginibo nia iyan na may kagayagayahan. An paggibo kan kabotan kan saiyang Ama mas mahalaga sa saiya kisa pagkakan! (Juan 4:34) Ano an makakatabang sa sato na maarog an pagkuyog ni Jesus? Estudyaran nguna niato an saiyang motibo. An pagkultibar kan motibo na kapareho kan sa saiya matabang sa sato na malabanan an sugot sagkod magibo an kabotan nin Dios. Sa siring, rerepasohon niato an nagkapirang balos na bunga nin pagpaheling nin arog-Cristong pagkuyog.

6, 7. Ano an nagkapira sa mga motibo ni Jesus sa pagkuyog?

⁶ An pagkuyog ni Jesus gikan sa kun ano an nasa saiyang puso. Siring kan nasabotan niato sa Kapitulo 3, si Cristo natural na mapakumbaba. An aroganteng pagkaorgolyoso an dahelan na minemenos nin mga tawo an pagkuyog, mantang an kapakumbabaan  nakakatabang sa sato na kuyogon si Jehova nin gikan sa boot. (Exodo 5:1, 2; 1 Pedro 5:5, 6) Dugang pa, an pagkuyog ni Jesus naggikan sa kun ano an saiyang namomotan asin sa kun ano an saiyang ikinakaongis.

⁷ Orog sa gabos, namotan ni Jesus an saiyang langitnon na Ama, si Jehova. An pagkamoot na iyan pag-oolayan nin mas detalyado sa Kapitulo 13. An siring na pagkamoot an dahelan kan diosnon na pagkatakot ni Jesus. Makosogon an pagkamoot nia ki Jehova, hararom na marhay an saiyang paggalang, kaya natatakot siang mapaanggot an saiyang Ama. An diosnon na pagkatakot sarong dahelan kun taano ta dinangog na may pabor an mga pamibi ni Jesus. (Hebreo 5:7) An pagkatakot ki Jehova saro man na lataw na karakteristiko kan pamamahala ni Jesus bilang Mesiyanikong Hade.​—Isaias 11:3.

8, 9. Siring kan sinabi sa hula, ano an nagin saboot ni Jesus manongod sa katanosan asin karigsokan, asin paano nia ipinarisa an mga saboot na iyan?

⁸ Kalabot man sa pagkamoot ki Jehova an pagkaongis sa kinakaongisan ni Jehova. Halimbawa, mangnoha an hulang ini na ipinapanongod  sa Mesiyanikong Hade: “Namomoot ka sa katanosan asin naoongis ka sa karigsokan. Kaya ngani linahidan ka nin Dios, kan saimong Dios, kan lana nin labi-labing kagayagayahan nin orog kisa saimong kairiba.” (Salmo 45:7) An “kairiba” ni Jesus iyo an ibang hade sa linya kan pamilya ni Hadeng David. Orog kisa siisay man sa sainda, si Jesus may dahelan na mag-ogma nin labi-labi, o maggayagayang marhay, kan nombrahan sia. Taano man? An balos sa saiya mas dakula nanggad kisa sa sainda, an saiyang pagkahade may orog na pakinabang na daing katapusan. Sia binalosan huli ta an saiyang pagkamoot sa katanosan asin pagkaongis sa karigsokan nagpahiro sa saiya na kuyogon an Dios sa gabos na bagay.

⁹ Paano ipinarisa ni Jesus an saiyang saboot mapadapit sa katanosan asin karigsokan? Halimbawa, kan kinuyog kan saiyang mga parasunod an saiyang instruksion sa paghuhulit asin nagkamit nin bendisyon bilang resulta, ano an nagin reaksion ni Jesus? Labi-labi an kagayagayahan nia. (Lucas 10:1, 17, 21) Asin kan an mga taga Jerusalem paorootrong nagpaheling nin pagigin suwayan, na sinayumahan an saiyang mamomoton na mga paghihingoa na tabangan sinda, ano an namatean ni Jesus? Sia nagtangis huli sa pagigin rebelde kan siudad na iyan. (Lucas 19:41, 42) Hararom na marhay an saboot ni Jesus manongod sa marahay sagkod maraot na gawe.

10. Anong mga saboot an kaipuhan niatong kultibaron kun dapit sa matanos na mga gibo asin salang mga gibo, asin ano an makakatabang sa sato na gibohon iyan?

¹⁰ An paghorophorop sa mga saboot ni Jesus nakakatabang sa sato na siyasaton an sato mismong mga motibo sa pagkuyog ki Jehova. Minsan ngani kita bakong sangkap, puede niatong kultibaron an odok sa pusong pagkamoot sa marahay na mga gibo asin makosog na pagkaongis sa salang gawe-gawe. Kaipuhan niatong mamibi ki Jehova, na hinahagad sa saiya na tabangan kitang makultibar an mga saboot na kapareho kan saboot nia asin kapareho kan saboot kan saiyang Aki. (Salmo 51:10) Kadungan kaiyan, kaipuhan niatong likayan an mga impluwensia na mapaluya sa siring na mga saboot. Mahalagang marhay an maingat na pagpili nin aling-alingan asin kairibaiba. (Talinhaga 13:20; Filipos 4:8) Kun kukultibaron niato an arog-Cristong mga motibo, an satong pagkuyog dai magigin pormalidad sana. Gigibohon niato kun ano an tama huli ta gustong-gusto  niatong gibohon iyan. Lilikayan niato an salang mga gibo, bakong huli ta natatakot kitang madakop, kundi huli ta ikinakaongis niato an siring na gawe-gawe.

11, 12. (a) Ano an nangyari ki Jesus sa kapinonan kan saiyang ministeryo? (b) Paano enot na sinugotan ni Satanas si Jesus, na naggagamit nin anong tusong mga taktika?

¹¹ Kun dapit sa pagkaongis nia sa kasalan, nabalo si Jesus sa kapinonan kan saiyang ministeryo. Pakabautismohi sa saiya, sia nasa kaawagan nin 40 aldaw asin banggi na mayo nin kakanon. Sa katapusan kan peryodong iyan, si Satanas duminatong tanganing sugotan sia. Mangnoha kun gurano katuso kan Diablo.​—Mateo 4:1-11.

¹² Enot, sinabi ni Satanas: “Kun ika aki nin Dios, sabihi an mga gapong ini na magin tinapay.” (Mateo 4:3) Ano daw an pagmate ni Jesus pagkatapos kan haloy na pag-ayuno nia? An Biblia sayod na nagsasabi: “Sia nagutom.” (Mateo 4:2) Kaya inaprobetsaran ni Satanas an natural na pagmawot sa kakanon, na daing duda na sia tuyong naghalat sagkod na manluya an hawak ni Jesus. Mangnoha man an mapagduhaging pananaram ni Satanas: “Kun ika aki nin Dios.” Aram ni Satanas na si Jesus “an panganay sa gabos na linalang.” (Colosas 1:15) Pero, dai tinogotan ni Jesus si Satanas na sutsutan siang sumuway. Aram ni Jesus na bakong kabotan nin Dios na gamiton nia an saiyang kapangyarihan para sa maimot na katuyohan. Nagsayuma siang gibohon iyan, na ipinapaheling na sia mapakumbabang nanarig ki Jehova para sa ikabubuhay asin paggiya.​—Mateo 4:4.

13-15. (a) Ano an ikaduwa asin ikatolong sugot ni Satanas ki Jesus, asin ano an reaksion ni Jesus? (b) Paano niato naaaraman na si Jesus dai noarin man nagpabaya tumang ki Satanas?

¹³ Sa ikaduwa niang pagsugot, dinara ni Satanas si Jesus sa sarong halangkawon na lugar sa torre kan templo. Tusong binibiribid an Tataramon nin Dios, sinugotan ni Satanas si Jesus na gumibo nin pagpasikat paagi sa pagtagbang hale sa halangkawon na lugar na iyan tanganing isalbar sia kan mga anghel. Kun an siring na milagro maheling kan kadaklan na nasa templo, pakatapos kaiyan igwa pa daw nin siisay man na mangangahas na pagdudahan na si Jesus an ipinanugang Mesiyas? Asin kun akoon kan mga kadaklan si Jesus bilang an Mesiyas basado sa siring na pambihirang paheling,  bako daw na puede kutanang malikayan ni Jesus an dakol na kasakitan asin problema? Tibaad. Alagad aram ni Jesus na kabotan ni Jehova na gibohon kan Mesiyas an ipinapagibo sa saiya sa mapakumbabang paagi, bakong impluwensiahan an mga tawo na maniwala sa saiya paagi sa pambihirang mga paheling. (Isaias 42:1, 2) Sa giraray, nagsayuma si Jesus na makisuway ki Jehova. An kabantogan dai nakaakit sa saiya.

¹⁴ Pero, kumusta an pan-akit na kapangyarihan? Sa ikatolo niang pagprobar, inalok ni Satanas ki Jesus an gabos na kahadean sa kinaban kun si Jesus magibo nin saro sanang akto nin pagsamba ki Satanas. Seryoso daw niang pinag-isipan an alok ni Satanas? “Humale ka, Satanas!” an simbag nia. Sinabi pa nia: “Huli ta nasusurat, ‘Si Jehova na saimong Dios an dapat mong sambahon, asin sa saiya ka sana dapat na magtao nin sagradong paglilingkod.’” (Mateo 4:10) Mayo nin makakaagyat ki Jesus noarin man na sumamba sa ibang dios. Mayo nin alok na kapangyarihan o impluwensia sa kinaban na ini an makakadara sa saiya na gumibo nin ano man na akto nin pakisuway.

¹⁵ Uminontok daw si Satanas? Talagang huminale sia kan pagbotan ni Jesus. Minsan siring, an Ebanghelyo ni Lucas nagsasabi na an Diablo “binayaan sia sagkod sa ibang kombenyenteng panahon.” (Lucas 4:13) Iyo nanggad, si Satanas mahanap nin ibang okasyon tanganing baloon asin sugotan si Jesus, sagkod sa katapusan. Sinasabi sa sato kan Biblia na si Jesus ‘nabalo sa gabos na bagay.’ (Hebreo 4:15) Kaya si Jesus dai noarin man nagpabaya; kita dai man.

16. Paano sinusugotan ni Satanas an mga lingkod nin Dios ngonyan, asin paano niato ikakasikwal an saiyang mga paghihingoa?

¹⁶ Padagos na sinusugotan ni Satanas an mga lingkod nin Dios ngonyan. Makamomondo, huli sa satong pagkabakong sangkap parate kitang madaling punteriyahon. May katusohan na inaaprobetsaran ni Satanas an kaimotan, pagigin orgolyoso, asin kahanaban sa kapangyarihan. Ginagamit an pan-akit nin materyalismo, tibaad durungan pa ngani na aprobetsaran ni Satanas an gabos na ini! Mahalagang marhay na kita magpondo nguna, kun beses, tangani na onestong siyasaton an satong sadiri. Marahay man na horophoropon niato an mga tataramon sa 1 Juan 2:15-17. Mantang ginigibo niato iyan, puede niatong hapoton an satong sadiri kun baga minsan paano luminuya an satong pagkamoot sa satong langitnon na  Ama huli sa mga pagmawot kan laman sa sistemang ini nin mga bagay, paghimuyawot nin materyal na mga rogaring, asin pagmawot na pahangaon an iba. Kaipuhan na girumdomon niato na an kinaban na ini malihis sana, siring man an namamahala kaiyan, si Satanas. Isikwal niato an saiyang tusong mga paghihingoa na agyaton kitang magkasala! Logod na makainspirar sa sato an satong Kagurangnan, huling “dai sia nakaginibo nin kasalan.”​—1 Pedro 2:22.

17. Ano an saboot ni Jesus manongod sa pagkuyog sa saiyang Ama, pero ano an tibaad iinsistir nin nagkapira?

¹⁷ An pagkuyog bako sana nanggad na paglikay sa kasalan; aktibong ginibo ni Cristo an gabos na ipinagboot kan saiyang Ama. Sinabi nia: “Danay kong ginigibo an mga bagay na nakakapaogma sa saiya.” (Juan 8:29) An pagkuyog na ini nagtao ki Jesus nin dakulang kagayagayahan. Siempre, tibaad may mga mag-insistir na bakong gayong komplikado an pagkuyog para ki Jesus. Tibaad iniisip ninda na maninimbag sana sia ki Jehova, na sangkap, mantang kita sa parate maninimbag sa bakong sangkap na mga tawo na igwa nin katongdan na may autoridad. Pero an totoo, si Jesus makinuyog sa bakong sangkap na mga tawo na igwa nin katongdan na may autoridad.

18. Bilang sarong hoben, si Jesus nagtao nin anong halimbawa nin pagkuyog?

¹⁸ Mantang sia nagdadakula, si Jesus sakop kan autoridad kan saiyang bakong sangkap na tawong mga magurang, si Jose asin Maria. Posibleng marhay, orog pa kisa kadaklan na aki, may naheheling siang mga depekto sa saiyang mga magurang. Sia daw nagrebelde, na minalampas sa itinao nin Dios na papel nia asin sinasabihan sinda kun paano aasikasohon an sarong pamilya? Mangnohon kun ano an sinasabi kan Lucas 2:51 manongod sa 12 anyos na si Jesus: “Sia padagos na nagpasakop sa sainda.” Sa pagkuyog na ini, sia nagtao nin marahayon na halimbawa para sa Kristianong mga hoben, na nagmamaigot na kuyogon an saindang mga magurang asin pahelingan sinda nin tamang paggalang.​—Efeso 6:1, 2.

19, 20. (a) Napaatubang si Jesus sa anong pambihirang mga kadepisilan mapadapit sa pagkuyog sa bakong sangkap na mga tawo? (b) Taano an tunay na mga Kristiano ngonyan ta maninigong magin makinuyog sa mga nangengenot sa sainda?

¹⁹ Kun dapit sa pagkuyog sa bakong sangkap na mga tawo, si Jesus  napaatubang sa mga kadepisilan na nungkang kaipuhan na atubangon kan tunay na mga Kristiano ngonyan. Estudyare an pambihirang panahon na kinabuhayan nia kaidto. An sistema nin mga bagay kan Judiong relihion, pati na an templo kaiyan sa Jerusalem asin an kabilogan na grupo nin mga saserdote kaiyan, haloy nang inoyonan ni Jehova alagad hahaleon na asin sasalidahan na kaidto kan areglo nin Kristianong kongregasyon. (Mateo 23:33-38) Mientras tanto, an dakol sa mga namomoon sa relihion nagtotokdo nin mga kaputikan na kinua sa Griegong pilosopiya. Sa templo, nagin lakop na marhay an karatan kaya inapod iyan ni Jesus na “lungib nin mga parahabon.” (Marcos 11:17) Si Jesus daw dai na nagduman sa templong iyan asin sa mga sinagoga? Dai man! Ginagamit pa man giraray ni Jehova an mga areglong idto. Sagkod na an Dios dai pa minahiro asin gumibo nin mga pagbabago, si Jesus makinuyog na nagduduman sa mga kapiestahan sa templo asin sinagoga.​—Lucas 4:16; Juan 5:1.

²⁰ Kun si Jesus makinuyog sa siring na mga kamugtakan, lalo nang maninigong magdanay na makinuyog ngonyan an tunay na mga Kristiano! Total, kita nabubuhay sa laen na marhay na panahon, an haloy nang ihinulang kapanahonan kan pagbabalik sa dati kan dalisay na pagsamba. Inaasegurar kita nin Dios na dai nia noarin man totogotan si Satanas na raoton an saiyang ibinalik na banwaan. (Isaias 2:1, 2; 54:17) Totoo, nakakaheling kita nin mga  kasalan asin pagkabakong sangkap sa laog kan Kristianong kongregasyon. Alagad maninigo daw na gamiton niato an mga pagkukulang nin iba bilang sarahotan na makisuway ki Jehova, na tibaad dai na mag-atender sa Kristianong mga pagtiripon o magin mapagkritika sa kamagurangan? Nungka! Imbes, bilog na puso niatong sinusuportaran an mga nangengenot sa kongregasyon. Makinuyog na nag-aatender kita sa Kristianong mga pagtiripon asin asamblea patin inaaplikar an inaako niato dian na mga hatol na sono sa Kasuratan.​—Hebreo 10:24, 25; 13:17.

21. Ano an reaksion ni Jesus sa pan-iimpluwensia kan mga tawo na makisuway sia sa Dios, na nagtatao nin anong halimbawa para sa sato?

²¹ Dai noarin man tinogotan ni Jesus an mga tawo, dawa an mga katood na may marahay na intension, na paontokon sia sa pagkuyog ki Jehova. Halimbawa, si apostol Pedro nagprobar na kombensiron an saiyang Kagurangnan na dai man sia kaipuhan na magsakit asin magadan. Marigon na sinayumahan ni Jesus an may marahay na intension alagad napasalang hatol ni Pedro na si Jesus magin maboot sa saiyang sadiri. (Mateo 16:21-23) Ngonyan, an mga parasunod ni Jesus parateng napapaatubang sa mga paryente na may marahay na intension na tibaad magprobar na desganaron sinda sa pagkuyog sa mga ley asin prinsipyo nin Dios. Arog kan mga parasunod ni Jesus kan enot na siglo, naninindogan kita na “dapat na kuyogon [niato] an Dios bilang namamahala imbes na mga tawo.”​—Gibo 5:29.

22. Itinao ni Jesus an simbag sa anong hapot, asin paano?

²² Kan si Jesus mapaatubang sa kagadanan, an saiyang pagkuyog namugtak sa pinakagrabeng pagbalo. Durante kan mamondong aldaw na iyan, “sia nakanood nin pagkuyog” sa pinakalubos na paagi. Ginibo nia an kabotan kan saiyang Ama, bakong an saiya. (Lucas 22:42) Sa paggibo kaiyan, nakahaman sia nin sarong sangkap na rekord nin integridad. (1 Timoteo 3:16) Sia an nagin simbag sa haloy nang hapot: An saro daw na sangkap na tawo magdadanay na makinuyog ki Jehova dawa sa irarom nin pagbalo? Nasudya si Adan, asin iyo man si Eva. Dangan si Jesus nag-abot, nabuhay, nagadan, asin ginibo an rekord na iyan. Itinao kan pinakadakula sa gabos na linalang ni Jehova an pinakamakosog na simbag na posible. Sia nagkuyog dawa kan an pagkuyog nangahulogan nin dakulaon na sakripisyo sa saiya.

23-25. (a) Paano konektado sa integridad an pagkuyog? Iilustrar. (b) Ano an tema kan sunod na kapitulo?

 ²³ An integridad, o bilog na pusong debosyon ki Jehova, nahahayag paagi sa pagkuyog. Huling si Jesus nagkuyog, naingatan nia an saiyang integridad asin sia nagtaong pakinabang sa bilog na katawohan. (Roma 5:19) Si Jehova nagtao nin igong balos ki Jesus. Kun kukuyogon niato an satong Kagurangnan, si Cristo, babalosan man kita ni Jehova. An pagkuyog ki Cristo minagiya sa “daing katapusan na kaligtasan”!​—Hebreo 5:9.

²⁴ Dugang pa, an integridad saro na mismong balos. An Talinhaga 10:9 nagsasabi: “An naglalakaw sa integridad maglalakaw sa katiwasayan.” Kun an integridad iaagid sa sarong dakulang mansion na gibo sa marahayon na klaseng mga ladrilyo, an kada akto nin pagkuyog puedeng ikomparar sa indibiduwal na ladrilyo. An sarong ladrilyo tibaad garo baga bakong mahalaga, alagad an lambang saro kaiyan igwa nin kabtang, igwa nin halaga. Asin kun pinag-iiriba an dakol kaiyan, sarong bagay na may dakulaon nanggad na halaga an natotogdok. Kun an mga akto nin pagkuyog pinag-iiriba, na padagos na dinudugangan, aroaldaw asin taon-taon, itinotogdok niato an arog sa magayon na harong nin satong integridad.

²⁵ An pagigin makinuyog sa halawig na panahon nagpapagirumdom sa saro pang kualidad​—an pakatagal. An aspektong iyan kan halimbawa ni Jesus iyo an tema kan sunod na kapitulo.