1-3. Anong peligro an napaatubang ki Jesus, asin ano an reaksion nia?

 MAY sururog na naghahanap ki Jesus. Armado nin mga espada asin samulig saka may kaibang mga soldados, an mga tawong ini sarong dakulang kadaklan. Garo baga ginigiyahan nin saro sanang maraot na kamawotan, sinda naglakaw sa madiklom na mga dalan sa Jerusalem asin binagtas an Kababan nin Cedron pasiring sa Bukid nin mga Olibo. Bilog an bulan, pero may dara sindang mga karaba asin lampara. Iniilawan daw ninda an saindang inaagihan huli ta natatakopan nin mga panganoron an liwanag kan bulan? O inaasahan ninda na an saindang hinahanap nagtatago sa diklom? Sarong bagay an segurado: An siisay man na nag-aasa na si Jesus masumuksok sa takot dai talaga nakakamidbid sa tawong iyan.

² Aram ni Jesus an nagdadangadang na peligro. Minsan siring, sia nagdanay asin naghalat. Parani na an sururog, na pinapangenotan ni Judas, na dating pinagtitiwalaan na katood. Daing supog na pinasaloiban ni Judas si Jesus, na ipinapamidbid an dati niang kagurangnan paagi sa mapagsaginsagin na pagtaratara asin hadok. Pero, nagdanay na kalmado si Jesus. Dangan nagrani sia sa sururog. “Siisay an hinahanap nindo?” an hapot nia. “Si Jesus na Nazareno,” an simbag ninda.

³ An kadaklan na tawo masisindak sa grabeng takot sa atubangan nin siring na armadong sururog. Tibaad iyan an inaasahan kan kadaklan na ini sa tawong kaatubang ninda. Alagad si Jesus dai nagsumuksok, dai nagdulag, dai nagtaram nin kaputikan huli sa pagkabigla. Imbes, sia nagsabi sana: “Ako sia.” Sia kalmadong marhay, pusoan na marhay, kaya an mga tawong idto nagngalas nin labi-labi. Sinda napasibog asin nagkaturumba!​—Juan 18:1-6; Mateo 26:45-50; Marcos 14:41-46.

4-6. (a) Inagid sa ano an Aki nin Dios, asin taano? (b) Sa anong tolong paagi nagpaheling nin kosog nin boot si Jesus?

⁴ Paano naatubang ni Jesus an siring kagrabeng peligro na biyong kalmado asin may pagpupugol sa sadiri? Huli sa kosog nin boot. An  kosog nin boot iyo an saro sa hinahangaan na marhay o kaipuhan na marhay na mga kualidad sa sarong namomoon, asin mayo nin tawong nakapantay kasuarin man, ni nakalabi, ki Jesus kun dapit digdi. Sa sinundan na kapitulo, nanodan niato kun gurano kamapakumbaba asin kamahoyo si Jesus. Sia angay sanang apodon na “an Kordero.” (Juan 1:29) Minsan siring, an kosog nin boot ni Jesus an dahelan na inapod man sia sa laen na marhay na deskripsion. An Biblia nagsasabi manongod sa Aki nin Dios: “Uya! An Leon na gikan sa tribo ni Juda.”​—Kapahayagan 5:5.

⁵ An leon parateng ikinokonektar sa kosog nin boot. Napaatubang na daw kamo sa sarong husto na sa edad na lalaking leon? Kun iyo, posibleng marhay na ligtas kamong nakasuway sa hayop na iyan, tibaad paagi sa mga rehas kan saiyang laoman sa sarong zoo. Pero, makangingirhat an siring na eksperyensia. Mantang nakaturuhok kamo sa lalauogon kan dakulaon asin makosog na linalang na ini asin minaturuhok man ini sa saindo, dai nanggad nindo maiisip na madulag man lamang an leon huli sa takot sa ano man na bagay. An Biblia nagtataram manongod sa “leon, na iyo an pinakamakosog sa mga hayop asin dai minatalikod sa atubangan nin siisay man.” (Talinhaga 30:30) Siring kaiyan an kosog nin boot ni Cristo.

⁶ Pag-olayan niato kun paano si Jesus nagpaheling nin arog sa leon na kosog nin boot sa tolong paagi: sa paninindogan para sa katotoohan, sa pagsuportar sa hustisya, asin sa pag-atubang sa pagtumang. Maheheling man niato na kita gabos​—baga man natural na pusoan o bako—​puedeng umarog ki Jesus sa pagpaheling nin kosog nin boot.

7-9. (a) Ano an nangyari kan si Jesus 12 anyos, asin paanong an situwasyon na iyan garo baga nakakatakot para sa saindo? (b) Paano si Jesus nagpaheling nin kosog nin boot sa pakikipag-olay sa mga paratokdo sa templo?

⁷ Sa kinaban na pinapamahalaan ni Satanas, “an ama kan kaputikan,” sa parate kaipuhan an kosog nin boot tanganing manindogan para sa katotoohan. (Juan 8:44; 14:30) Dai hinalat ni Jesus na sia magin nasa edad na bago nia gibohon an siring na paninindogan. Kan 12 anyos, si Jesus napasuway sa saiyang mga magurang pagkatapos kan kapiestahan nin Paskua sa Jerusalem. Sa laog nin  tolong aldaw, si Maria asin Jose natatarantang hinanap an aki. Sa katapustapusi nakua ninda sia sa templo. Asin ano an ginigibo nia duman? “Nagtutukaw sa tahaw kan mga paratokdo asin naghihinanyog sa sainda asin naghahapot sa sainda.” (Lucas 2:41-50) Isip-isipa an kamugtakan kan pag-orolay na iyan.

⁸ An mga historyador nagsasabi na kinatodan na kan nagkapira sa pangenot na mga namomoon sa relihion na magdanay sa templo pagkatapos kan mga kapiestahan asin magtokdo sa saro sa mahiwas na mga portiko duman. An mga tawo minaturukaw sa pamitisan ninda tanganing maghinanyog asin maghapot. An mga paratokdong ini mga lalaking may kabatidan. Sinda eksperto sa Ley ni Moises asin siring man sa daing katapusan an pagkakomplikadong mga ley asin tradisyon na gibo nin tawo na duminakol sa nag-aging mga taon. Ano daw kutana an mamamatean nindo kun kamo an nagtutukaw sa tahaw ninda? Matatakot? Natural sana iyan. Asin paano kun kamo 12 anyos pa sana? Dakol na hoben an masusupgon. (Jeremias 1:6) An nagkapirang hoben nagmamaigot na marhay na dai makua an atension kan saindang mga maestra sa eskuelahan; an mga hoben na ini natatakot na maapod, natatakot na mapili, natatakot sa posibilidad na mapasupog o pag-olog-ologon.

⁹ Pero, uya si Jesus, nagtutukaw sa tahaw kan may kabatidan na mga lalaking idto, na daing takot na naghahapot sa sainda nin nagsisiyasat na mga hapot. Asin labi pa dian an ginibo nia. Sinasabi sa sato kan pagkasaysay: “An gabos na naghihinanyog sa saiya danay na nagngangalas sa saiyang pakasabot asin sa saiyang mga simbag.” (Lucas 2:47) Dai sinasabi sa sato kan Biblia kun ano an sinabi nia sa okasyon na iyan, alagad makakasarig kita na dai nia inotro an mga kaputikan na gustong-gusto kan mga paratokdong idto sa relihion. (1 Pedro 2:22) Dai, sinuportaran nia an katotoohan sa Tataramon nin Dios, asin an mga naghihinanyog sa saiya siertong napangalas na an sarong 12 anyos na aking lalaki nakakapagtaram na may siring na pakarorop asin kosog nin boot.

10. Paano inaarog kan hoben na mga Kristiano ngonyan an kosog nin boot ni Jesus?

¹⁰ Ngonyan, dai mabilang na hoben na mga Kristiano an nagsusunod sa gira ni Jesus. Totoo, bako sindang sangkap, mantang an hoben na si Jesus sangkap. Pero arog nia, dai ninda hinalat na sinda  magin nasa edad na bago manindogan para sa katotoohan. Sa eskuelahan o sa mga komunidad na iniistaran ninda, sinda mataktikang naghahapot sa mga tawo, naghihinanyog, asin magalang na sinasabi sa sainda an katotoohan. (1 Pedro 3:15) Bilang sarong grupo, an mga hoben na ini nakatabang sa mga kaklase, maestra, asin kataed na magin mga parasunod ni Cristo. An saindang kosog nin boot segurado nanggad na nakakapaogma ki Jehova! An siring na mga hoben inagid kan saiyang Tataramon sa mga tagdo kan ambon—nakakarepresko, nakakapaogma, asin kadakol.​—Salmo 110:3.

11, 12. Kan nasa edad na, paano si Jesus nagpaheling nin kosog nin boot sa pagdepensa sa katotoohan?

¹¹ Kan nasa edad na, paorootrong nagpaheling si Jesus nin kosog nin boot sa pagdepensa sa katotoohan. Sa katunayan, an saiyang ministeryo nagpoon sa sarong komprontasyon na ibibilang nin dakol na nakakasindak. Bakong bilang makakamhan na arkanghel, kundi bilang saro sanang tawo na may laman asin dugo, kinaipuhan ni Jesus na atubangon si Satanas, an pinakamakapangyarihan asin pinakapeligroso sa gabos na kaiwal ni Jehova. Isinikwal ni Jesus si Satanas asin pinahimutikan nia an salang pag-aplikar kaini sa ipinasabong na Kasuratan. Tinapos ni Jesus an paghampangan na iyan paagi sa pusoan na pagboot: “Humale ka, Satanas!”​—Mateo 4:2-11.

¹² Sa siring, si Jesus nagtao nin arogan sa saiyang ministeryo, na pusoan na idinedepensa an Tataramon kan saiyang Ama tumang sa mga paghihingoa na biribidon iyan o gamiton iyan nin sala. Kan panahon na idto, arog ngonyan, an siring na pandadaya sa relihion lakop na marhay. Sinabihan ni Jesus an mga namomoon sa relihion kan panahon nia: “Hinahalean nindo nin halaga an tataramon nin Dios dahelan kan saindong tradisyon na saindong ipinapanunod.” (Marcos 7:13) An mga tawong idto tinatawan nin dakulang onra kan kadaklan na tawo, alagad daing takot na idinenunsiar sinda ni Jesus bilang butang mga parakabit asin parasaginsagin. * (Mateo 23:13, 16) Paano niato maaarog an aspektong ini kan halimbawa nin kosog nin boot ni Jesus?

13. Ano an kaipuhan niatong girumdomon sa pag-arog ki Jesus, pero ano an pribilehio niato?

 ¹³ Siempre, ginigirumdom niato na mayo kita kan kakayahan ni Jesus na mabasa an puso asin mayo man kita kan saiyang autoridad na maghokom. Minsan siring, puede niatong arogon an saiyang pusoan na pagdepensa sa katotoohan. Halimbawa, paagi sa pagbuyagyag sa mga kaputikan sa relihion​—mga kaputikan na parateng gayo na itinotokdo manongod sa Dios, sa saiyang katuyohan, asin sa saiyang Tataramon—​nagpapasirang kita nin liwanag sa sarong kinaban na pinadiklom kan mga propaganda ni Satanas. (Mateo 5:14; Kapahayagan 12:9, 10) Nagtatabang kita na mapatalingkas an mga tawo sa pagkaoripon sa falsong mga katokdoan na nagbubunga nin makarimarimang takot sa saindang puso asin nakakaraot kan saindang relasyon sa Dios. Kanigoan an pribilehio niato na maheling an kaotoban kan panuga ni Jesus: “An katotoohan mapatalingkas sa saindo”!​—Juan 8:32.

14, 15. (a) Ano an sarong paagi na lininaw ni Jesus “kun ano an hustisya”? (b) Sa pakikipag-olay sa sarong Samaritana, anong daing binabasaran na mga pagkaanggot an binaliwala ni Jesus?

¹⁴ Sinabi kan hula sa Biblia na lilinawon kan Mesiyas sa mga nasyon “kun ano an hustisya.” (Mateo 12:18; Isaias 42:1) Tunay nanggad na pinonan ni Jesus na gibohon iyan kan sia yaon digdi sa daga. May dakulang kosog nin boot, sia pirmeng makatanosan asin daing ipinapaorog sa pagtratar nia sa mga tawo. Halimbawa, habo niang magkaigwa kan daing binabasaran na pagkaanggot asin  pagkapanatiko na bakong sono sa Kasuratan asin lakop na marhay sa palibot nia.

¹⁵ Kan si Jesus makipag-olay sa sarong Samaritana sa may bubon sa Sicar, nabigla an saiyang mga disipulo. Taano? Kan mga panahon na idto, an kadaklan na Judio makuri an pagkauyam sa mga Samaritano; an pagmenos na ini nagpoon kaidtong haloyon nang panahon an nakaagi. (Esdras 4:4) Apuera kaini, may mga rabi na menos an pagheling sa mga babae. An mga susundon hale sa mga rabi, na isinurat kan huri, nagdedesganar sa sarong lalaki na makipag-olay sa sarong babae; isinuherir pa ngani ninda na an mga babae dai maninigong tokdoan kan Ley nin Dios. Maati an pagheling partikularmente sa mga Samaritana. Binaliwala ni Jesus an siring na bakong makatanosan asin daing binabasaran na pagkaanggot asin hayag na tinokdoan an Samaritana (na imoral an pamumuhay), na ihinayag pa ngani sa babae na sia an Mesiyas.​—Juan 4:5-27.

16. Taano ta kaipuhan kan mga Kristiano an kosog nin boot na magin laen kun dapit sa daing binabasaran na pagkaanggot?

¹⁶ May nakaibanan na daw kamo na mga tawong nagtatanom sa boot nin mandatang daing binabasaran na pagkaanggot? Tibaad may pan-iinsulto sinda kun magsuba manongod sa mga tawo na iba an rasa o taga ibang nasyon, mapagmenos kun magtaram manongod sa mga bakong kasekso, o hinahamak an mga laen an kamugtakan sa pagbuhay o posisyon sa sosyedad. An mga parasunod ni Cristo dai nakikisimpatiya sa siring na maongison na kaisipan, asin nagmamaigot sindang haleon sa sainda mismong puso an ano man na daing binabasaran na pagkaanggot. (Gibo 10:34) Kaipuhan na kultibaron kan lambang saro sa sato an kosog nin boot na magin makatanosan sa bagay na ini.

17. Anong aksion an ginibo ni Jesus sa templo, asin taano?

¹⁷ Kosog nin boot man an nagpahiro ki Jesus na ipaglaban an kalinigan kan banwaan nin Dios asin an areglo para sa dalisay na pagsamba. Sa kapinonan kan saiyang ministeryo, naglaog sia sa templo sa Jerusalem asin nabalde na maheling an mga negosyante asin pararibay nin kuarta na nagnenegosyo duman. Napano nin matanos na kaanggotan, pinaluwas ni Jesus an mahanab na mga tawong idto asin inapon an saindang mga paninda sa luwas. (Juan 2:13-17) Ginibo nia giraray iyan kan huri, kan madali nang matapos an saiyang ministeryo. (Marcos 11:15-18) An mga ginibo niang ini siertong  nagin dahelan na nagkaigwa sia nin makosog na mga kaiwal, pero dai sia nag-urong-sulong. Taano? Poon sa pagkaniaki, an templong iyan inapod nia na harong kan saiyang Ama—asin tinotoo nia iyan. (Lucas 2:49) An pagramog sa dalisay na pagsamba na isinasagibo dian sarong klase nin inhustisya na dai nia noarin man puedeng konsintehon. An saiyang kaigotan nagtao sa saiya kan kosog nin boot na gibohon kun ano an kinakaipuhan.

18. Paano makakapaheling nin kosog nin boot an mga Kristiano ngonyan kun dapit sa kalinigan kan kongregasyon?

¹⁸ An mga parasunod ni Cristo ngonyan may pagmakolog man na marhay sa kalinigan kan banwaan nin Dios asin sa areglo para sa dalisay na pagsamba. Kun maheling ninda na an sarong kapwa Kristiano imbuelto sa magabat na salang gibo, dai sinda nagbubutabutahan na sana. May kosog nin boot na sinasabi ninda iyan. (1 Corinto 1:11) Sinesegurado ninda na maaraman iyan kan mga magurang sa kongregasyon. An kamagurangan makakatabang sa mga may helang sa espirituwal asin makakagibo man nin aksion tanganing maingatan an malinig na kamugtakan kan mga karnero ni Jehova.​—Santiago 5:14, 15.

19, 20. (a) Anong mga inhustisya an lakop kan panahon ni Jesus, asin anong panggigipit an napaatubang ki Jesus? (b) Taano an mga parasunod ni Cristo ta nagsasayumang makilabot sa politika asin kadahasan, asin ano an sarong balos para sa paninindogan nindang iyan?

¹⁹ Pero, maninigo daw kitang magkonklusyon na linabanan ni Jesus an inhustisya sa sosyedad na nangyayari sa kinaban sa pangkagabsan? Igwa nanggad nin mga inhustisya sa enterong palibot nia. An dagang tinuboan nia sakop nin dayong kapangyarihan. Inapi kan mga Romano an mga Judio paagi sa presensia nin mapuersang militar, pinatawan sinda nin dakulang buwis, asin pinakiaraman pa ngani an saindang relihiosong mga kostumbre. Bakong makangangalas, gusto kan dakol na makilabot si Jesus sa politika kan panahon nia. (Juan 6:14, 15) Sa giraray, kaipuhan na ipaheling nia an saiyang kosog nin boot.

²⁰ Ipinaliwanag ni Jesus na an saiyang Kahadean bakong kabtang kan kinaban. Paagi sa saiyang halimbawa, sinanay nia an saiyang mga parasunod na dai makilabot sa mga iriwal sa politika kan panahon na iyan kundi imbes magkonsentrar sinda sa paghuhulit kan maogmang bareta kan Kahadean nin Dios. (Juan 17:16; 18:36) Nagtokdo sia nin sarong mapuersang leksion mapadapit sa neutralidad  kan mag-abot an sururog tanganing arestaron sia. Si Pedro tolos na naghiro, na pusokpusokan na itinigbas an saiyang espada asin linugadan an sarong lalaki. Madaling magsimpatiya ki Pedro. Kun igwa man nin garo baga katanosan na gumamit nin kadahasan, puede na kutana kan bangging idto, kan atakehon an daing kasalan na Aki nin Dios. Pero, sa oras na iyan itinao ni Jesus an pamantayan para sa saiyang mga parasunod sa daga sagkod sa panahon na ini: “Sarungan an saimong espada, huli ta an gabos na minabingat nin espada sa espada man magagadan.” (Mateo 26:51-54) Para sa mga parasunod ni Cristo, an pagpadanay kan siring na matoninong na paninindogan seguradong nangaipo nin kosog nin boot kan panahon na idto, kun paanong iyo man ngonyan. Bilang resulta kan saindang Kristianong neutralidad, an banwaan nin Dios ngonyan igwa nin malinig na rekord pag-abot sa dai mabilang na mga guerra, holocaust, pagkariribok, asin kaagid na mga gibo nin kadahasan sa presenteng aldaw. An marahayon na rekord na iyan sarong balos para sa kosog nin boot ninda.

21, 22. (a) Anong tabang an inako ni Jesus bago mapaatubang sa pinakagrabeng pagbalo sa saiya? (b) Paano nagin makosog an boot ni Jesus sagkod sa katapusan?

²¹ Antes pa aram nang marhay kan Aki ni Jehova na mapapaatubang sia sa grabeng pagtumang kun sia yaon na digdi sa daga. (Isaias 50:4-7) Napaatubang sia sa dakol na huma nin kagadanan, na nagkulminar sa pangyayari na ilinadawan sa kapinonan kan kapitulong ini. Paano napagdanay ni Jesus an saiyang kosog nin boot sa atubangan nin siring na mga peligro? Bueno, ano an ginigibo ni Jesus bago mag-abot an sururog na idto tanganing arestaron sia? Sia odok na namimibi ki Jehova. Asin ano an ginibo ni Jehova? Sinasabi sa sato kan Biblia na si Jesus “dinangog na may pabor.” (Hebreo 5:7) Si Jehova nagsugo nin anghel hale sa langit tanganing pakosogon an saiyang pusoan na Aki.​—Lucas 22:42, 43.

²² Dai nahaloy pakatapos na sia pakosogon, si Jesus nagsabi sa saiyang mga apostol: “Buhat na kamo, magduman na kita.” (Mateo 26:46) Isip-isipa an pagkapusoan sa mga tataramon na iyan. “Magduman na kita,” an sabi nia, sa pakaaram na hahagadon nia sa  sururog na dai pagkolgan an saiyang mga katood, sa pakaaram na an kairiba niang idto babayaan sia asin madurulag, asin sa pakaaram na solo sana niang aatubangon an pinakagrabeng sakit sa saiyang buhay. Nagsosolo na inatubang nia an sarong ilegal asin bakong makatanosan na pagbista, pag-olog-olog, pasakit, asin makologon na kagadanan. Sa gabos na iyan, an saiyang kosog nin boot dai noarin man nawara.

23. Ipaliwanag kun taano ta si Jesus bakong ragap sa paagi nin pag-atubang nia sa peligro asin huma nin kagadanan.

²³ Nagin ragap daw si Jesus? Dai; an pagigin ragap mayo nin koneksion sa tunay na kosog nin boot. Sa katunayan, tinokdoan ni Jesus an saiyang mga parasunod na magin maingat, na may kadonongan na dumulag sa peligro tanganing makapadagos sa paggibo  kan kabotan nin Dios. (Mateo 4:12; 10:16) Pero sa kamugtakan na ini, aram ni Jesus na dai sia puedeng dumulag. Aram nia kun ano an kalabot sa kabotan nin Dios. Determinado si Jesus na papagdanayon an saiyang integridad, kaya an solamenteng dapat gibohon iyo an atubangon mismo an pagbalo.

24. Taano ta makakaseguro kita na puedeng magin makosog an satong boot sa atubangan nin ano man na pagbalo na tibaad umabot?

²⁴ Parate nanggad na an mga parasunod ni Jesus may kosog nin boot na nagsunod sa gira kan saindang Kagurangnan! Dakol an marigon na nanindogan sa atubangan nin pag-olog-olog, persekusyon, pag-arestar, pagkabilanggo, pagpasakit nin grabe, asin kagadanan pa ngani. Saen nakukua nin bakong sangkap na mga tawo an siring na kosog nin boot? Iyan bako sanang hale sa sadiri ninda mismo. Kun paanong si Jesus nag-ako nin tabang hale sa Dios, iyo man an saiyang mga parasunod. (Filipos 4:13) Kun siring, dai noarin man matakot kun ano an tibaad maabot sa ngapit. Magin determinado na papagdanayon an saindong integridad, asin itatao sa saindo ni Jehova an kosog nin boot na kaipuhan nindo. Padagos na kumua nin kosog sa halimbawa kan satong Poon, si Jesus, na nagsabi: “Kosogan nindo an saindong boot! Nadaog ko an kinaban.”​—Juan 16:33.