1, 2. Paano ginamit ni Jesus an huring banggi nia kaiba an saiyang mga apostol, asin taano ta mahalagang marhay sa saiya an ultimong mga oras na ini?

 MANTANG tinitipon nia an saiyang mga apostol sa sarong kuarto sa itaas nin sarong harong sa Jerusalem, aram ni Jesus na ini na an huring banggi nia na kaiba sinda. Harani na an panahon na sia mabalik sa saiyang Ama. Pirang oras na sana, aarestaron na si Jesus asin an saiyang pagtubod mababalo nin orog kisa kasuarin man. Pero, maski ngani nagdadangadang na an saiyang kagadanan, tinawan pa man giraray nia nin atension an mga pangangaipo kan mga apostol.

² Inandam na ni Jesus an mga apostol para sa saiyang paghale, alagad dakol pa siang sasabihon tanganing pakosogon sinda para sa mangyayari sa ngapit. Kaya ginamit nia an huring mahalagang marhay na mga oras na ini sa pagtotokdo sa sainda nin mahalagang marhay na mga leksion na matabang sa sainda na magdanay na maimbod. An saiyang mga tataramon kabilang sa pinakamamomoton asin pinakadayupot na sinabi nia sa sainda kasuarin man. Pero, taano ta mas inisip ni Jesus an saiyang mga apostol kisa sa sadiri nia? Taano ta mahalagang marhay sa saiya an ultimong mga oras na ini na kaiba sinda? An simbag, sa sarong tataramon, pagkamoot. Hararom an pagkamoot nia sa sainda.

3. Paano niato naaaraman na si Jesus dai naghalat sagkod kan ultimo niang banggi tanganing magpaheling nin pagkamoot sa saiyang mga parasunod?

³ Pakalihis nin dakol na dekada, kan iniintrodusir an saiyang ipinasabong na pagkasaysay kan mga pangyayari kan bangging iyan, si apostol Juan nagsurat: “Huli ta naisihan na nia bago pa kan kapiestahan nin paskua na nag-abot na an saiyang oras na sia humale sa kinaban na ini pasiring sa Ama, si Jesus, huling namoot sa saiyang mga sadiri na yaon sa kinaban, namoot sa sainda sagkod sa katapusan.” (Juan 13:1) Dai naghalat si Jesus sagkod kan bangging iyan tanganing magpaheling nin pagkamoot sa “saiyang mga sadiri.” Sa bilog na ministeryo nia, sa darakula asin saradit na paagi,  nagtao sia nin prueba kan saiyang pagkamoot sa saiyang mga disipulo. Marahay na siyasaton niato an nagkapira sa mga paagi na ipinaheling nia an saiyang pagkamoot, huli ta paagi sa pag-arog sa saiya sa bagay na ini, pinapatunayan niato na kita tunay na mga disipulo nia.

4, 5. (a) Taano ta kinaipuhan ni Jesus na magin mapasensia sa pagtratar sa saiyang mga disipulo? (b) Ano an reaksion ni Jesus kan an tolo sa saiyang mga apostol dai nakapagpuka sa hardin nin Getsemani?

⁴ Magkakonektar an pagkamoot asin pasensia. “An pagkamoot matinios,” an sabi kan 1 Corinto 13:4, asin kalabot sa pagigin matinios an pagpapasensia sa iba. Kinaipuhan daw ni Jesus na magin mapasensia sa pagtratar sa saiyang mga disipulo? Iyo nanggad! Arog kan nasabotan niato sa Kapitulo 3, an mga apostol maluway sa pagpatalubo nin kapakumbabaan. Labi sa sarong beses, sinda nag-argumento manongod sa kun siisay an pinakadakula sa sainda. Ano an reaksion ni Jesus? Sia daw naanggot asin nasuya o nauyam? Dai, mapasensia siang nakipangatanosan sa sainda, dawa kan magkaigwa nin “mainit na diriskutiran” sa isyung ini kan huring banggi na kaiba nia sinda!​—Lucas 22:24-30; Mateo 20:20-28; Marcos 9:33-37.

⁵ Pagtaodtaod kan ultimong bangging idto, kan si Jesus magduman sa hardin nin Getsemani kaiba an 11 maimbod na apostol, nabalo giraray an saiyang pasensia. Binayaan ni Jesus an walo sa mga apostol asin iniba nia si Pedro, Santiago, asin Juan sa ereenotan pa sa laog kan hardin. “An sakong kalag mamondong gayo, sagkod ngani sa kagadanan,” an sabi ni Jesus sa sainda. “Pawalat kamo digdi asin magdanay kamong mapagbantay.” Nagduman sia sa ereenotan asin nagpoon na mamibi nin odok. Pakapamibi nin haloy-haloy, sia nagbuelta sa tolong apostol. Ano an naabotan nia? Sa oras na ini kan pinakamakuring pagbalo sa saiya, sinda nanok sa pagkakatorog! Inanggotan daw nia sinda huling dai sinda nakapagpuka? Dai, mapasensia nia sindang sinadol. An saiyang maboot na mga tataramon nagpaheling nin pagsabot sa tension na inaagihan ninda asin sa mga kaluyahan ninda. * “Siempre, an espiritu nagmamawot  na gayo,” an sabi nia, “alagad an laman maluya.” Si Jesus nagdanay na mapasensia kan bangging idto, dawa kan maabotan nia sinda na torog bako sanang sarong beses kundi duwa pang beses!​—Mateo 26:36-46.

6. Paano niato maaarog si Jesus sa pagtratar niato sa iba?

⁶ Nakakaparigon sa boot na mangnohon na si Jesus dai nawaran nin paglaom sa saiyang mga apostol. Sa kahurihurihi nagbunga an saiyang pagpapasensia, huling nanodan kan maimbod na mga lalaking ini an importansia kan pagigin mapakumbaba sagkod puka. (1 Pedro 3:8; 4:7) Paano niato maaarog si Jesus sa pagtratar niato sa iba? An kamagurangan nangorognang kaipuhan na magin mapasensia. Tibaad idolok kan mga kapagtubod an saindang mga problema sa sarong magurang sa kongregasyon sa panahon na ini mismo pagal-pagal o nag-iisip kan sadiri kaining mga problema. Kun beses, an mga nangangaipo nin tabang tibaad maluway sa paghimate sa hatol. Minsan siring, an mapasensiang kamagurangan magtatao nin instruksion na “may kahoyoan” asin “magigin maboot sa aripompon.” (2 Timoteo 2:24, 25; Gibo 20:28, 29) Marahay man na arogon si Jesus kan mga magurang sa pagpaheling nin pasensia, huli ta kun beses an mga aki tibaad maluway sa paghimate sa hatol o pagtatanos. An pagkamoot asin pasensia matabang sa mga magurang na dai mawaran nin paglaom sa saindang mga paghihingoa na sanayon an saindang mga aki. Dakula nanggad an puedeng magin mga balos sa siring na pagpapasensia.​—Salmo 127:3.

7. Sa anong mga paagi inasikaso ni Jesus an pisikal asin materyal na mga pangangaipo kan saiyang mga disipulo?

⁷ An pagkamoot maheheling sa daing kaimotan na mga gibo. (1 Juan 3:17, 18) Iyan “dai naghahanap kan sadiring kapakanan kaiyan.” (1 Corinto 13:5) An pagkamoot an nagpahiro ki Jesus na asikasohon an pisikal asin materyal na mga pangangaipo kan saiyang mga disipulo. Parate siang minahiro para sa sainda dawa bago pa ninda sabihon an saindang mga pangangaipo. Kan maheling nia na sinda pagal na, isinuherir nia na mag-iba sinda sa saiya ‘na pribado, sa sarong puerang lugar asin magpahingalo nin kadikit.’ (Marcos 6:31) Kan marisa nia na sinda gutom na, sia na an nagsadiring boot na pakakanon sinda​—kaiba an rinibong iba pa na  nag-arabot tanganing magdangog sa saiyang pagtotokdo.​—Mateo 14:19, 20; 15:35-37.

8, 9. (a) Ano an nagpapaheling na rinisa ni Jesus an espirituwal na mga pangangaipo kan saiyang mga disipulo asin itinao nia iyan sa sainda? (b) Kan nasa harigi, paano ipinaheling ni Jesus an saiyang hararom na pagmakolog sa ikakarahay kan saiyang ina?

⁸ Rinisa ni Jesus an espirituwal na mga pangangaipo kan saiyang mga disipulo asin itinao nia iyan sa sainda. (Mateo 4:4; 5:3) Sa saiyang pagtotokdo, parate nia sindang tinatawan nin espesyal na atension. An Sermon sa Bukid itinao espesyalmente para sa kapakinabangan kan saiyang mga disipulo. (Mateo 5:1, 2, 13-16) Kun sia nagtotokdo paagi sa mga ilustrasyon, ‘kun sinda sana kan saiyang mga disipulo, ipinapaliwanag nia sa sainda an gabos na bagay.’ (Marcos 4:34) Ihinula ni Jesus na manombra sia nin “maimbod asin mapagmansay na oripon” tanganing seguradohon na an Saiyang mga parasunod mapapakakan nin tama sa espirituwal durante kan huring mga aldaw. An maimbod na oripon na ini, na kompuesto nin sadit na grupo kan linahidan nin espiritung mga tugang ni Jesus digdi sa daga, nagtatao nin espirituwal na “kakanon sa tamang panahon” poon pa kan 1919 C.E.​​—Mateo 24:45.

 ⁹ Kan aldaw kan saiyang kagadanan, ipinaheling ni Jesus sa nakakapukaw sa boot na paagi an saiyang pagmakolog sa espirituwal na ikakarahay kan saiyang mga namomotan. Imahinara an eksena. Si Jesus nasa harigi, nagsasakit nin makuring kolog. Tanganing makahangos, minalataw na kaipuhan niang itulod paitaas an saiyang hawak paagi sa pagkintid. Daing duwa-duwa na huli kaini nakokolgan sia nin grabe mantang narurugtas an lugad kan pagkapako sa saiyang mga bitis huli sa gabat kan saiyang hawak asin nagugusgos sa harigi an saiyang likod na linatigo. An pagtaram, na may kaibang pagkontrol sa paghangos, seguradong nagin depisil asin makologon. Pero, bago sia magadan, nagtaram si Jesus sa paagi na nagpaheling kan saiyang hararom na pagkamoot sa saiyang ina, si Maria. Kan maheling si Maria asin si apostol Juan na nagtitindog sa harani, si Jesus nagsabi sa saiyang ina sa boses na igo an kosog tanganing madangog kan mga nagmamasid: “Babae, uya! An saimong aki!” Dangan ki Juan, sia nagsabi: “Uya! An saimong ina!” (Juan 19:26, 27) Aram ni Jesus na aasikasohon kan maimbod na apostol bako sanang an pisikal asin materyal na mga pangangaipo ni Maria kundi pati an espirituwal na ikakarahay kaini. *

10. Paano maaarog kan mga magurang si Jesus mantang inaasikaso ninda an mga pangangaipo kan saindang mga aki?

 ¹⁰ Para sa may pagmakolog na mga magurang, naheheling ninda na kapakipakinabang na horophoropon an halimbawa ni Jesus. An ama na talagang namomoot sa saiyang pamilya itatao an materyal na pangangaipo ninda. (1 Timoteo 5:8) An timbang asin mamomoton na mga payo nin pamilya nagtatao nin panahon para sa paminsanminsan na pagpahingalo asin pag-aling-aling. Mas importante, itinatao kan Kristianong mga magurang an espirituwal na mga pangangaipo kan saindang mga aki. Paano? An siring na mga magurang nag-aareglo nin sarong regular na pampamilyang pag-adal sa Biblia, asin hinihingoa nindang gibohon na nakakapakosog asin nakakagayagaya para sa saindang mga aki an mga sesyon na ini nin pag-adal. (Deuteronomio 6:6, 7) Paagi sa tataramon asin halimbawa, itinotokdo kan mga magurang sa saindang mga aki na an ministeryo sarong importanteng aktibidad asin na an pag-andam asin pag-atender sa Kristianong mga pagtiripon sarong mahalagang marhay na kabtang kan saindang espirituwal na rutina.​—Hebreo 10:24, 25.

11. Ano an itinokdo ni Jesus sa saiyang mga parasunod manongod sa pagpatawad?

¹¹ An pagpatawad sarong aspekto nin pagkamoot. (Colosas 3:13, 14) An pagkamoot “dai nagkukuenta kan danyos,” an sabi kan 1 Corinto 13:5. Sa dakol na okasyon, itinokdo ni Jesus sa saiyang mga parasunod an importansia nin pagpatawad. Sinadol nia sinda na magpatawad sa iba “bakong, Sagkod sa pitong beses, kundi, Sagkod sa setenta y sieteng beses”​—an boot sabihon, daing limite. (Mateo 18:21, 22) Itinokdo nia sa sainda na an sarong nagkasala maninigong patawadon kun pagkatapos na sawayon, sia nagpapaheling nin pagsolsol. (Lucas 17:3, 4) Minsan siring, si Jesus bakong arog kan mapagsaginsagin na mga Fariseo, na nagtokdo paagi sa tataramon sana; sia nagtokdo man paagi sa halimbawa. (Mateo 23:2-4) Helingon niato kun paano ipinaheling ni Jesus an pagigin andam niang magpatawad dawa kan masudya an linalaoman nia sa sarong pinagtitiwalaan na katood.

12, 13. (a) Sa anong paagi nasudya an linalaoman ni Jesus ki Pedro kan bangging inarestar Sia? (b) Paano malinaw na ipinaheling kan mga ginibo ni Jesus pagkatapos na sia buhayon liwat na bako sanang paghulit nin pagpatawad an ginibo nia?

 ¹² Si Jesus dayupot ki apostol Pedro, sarong tawong mapagpadangat na kun beses pusokpusokan. Minidbid ni Jesus an marahay na mga kualidad ni Pedro asin tinawan nia ini nin espesyal na mga pribilehio. Si Pedro, kaiba si Santiago asin Juan, personal na nakaheling mismo nin nagkapirang milagro na dai naheling kan iba pa sa 12. (Mateo 17:1, 2; Lucas 8:49-55) Arog kan nasambitan niato sa enotan, saro si Pedro sa mga apostol na nag-iba ki Jesus sa ereenotan pa sa laog kan hardin nin Getsemani kan bangging arestaron Sia. Pero, kan banggi man sanang idto na pinasaloiban asin inarestar si Jesus, sia binayaan ni Pedro asin kan ibang apostol asin nagdurulag sinda. Pagtaodtaod, si Pedro nagin medyo pusoan na tumindog sa luwas mantang si Jesus binibista sa ilegal na paagi. Minsan siring, kasunod kaiyan, si Pedro natakot asin nakagibo nin magabat na sala​—tolong beses siang nagputik asin nagnegar na midbid nia si Jesus! (Mateo 26:69-75) Ano daw an reaksion ni Jesus? Ano an magigin reaksion nindo kun masudya man sa siring na paagi an linalaoman nindo sa sarong dayupot na katood?

¹³ Andam si Jesus na patawadon si Pedro. Aram nia na si Pedro biyong pinanluyahan huli sa gabat kan saiyang kasalan. Sa katunayan, “napatangis” an nagsosolsol na apostol. (Marcos 14:72) Kan aldaw na Sia buhayon liwat, si Jesus nagpaheling ki Pedro, posibleng marhay tanganing rangahon asin pakosogon liwat an boot kan apostol. (Lucas 24:34; 1 Corinto 15:5) Pakalihis nin mayo pang duwang bulan, tinawan ni Jesus nin dignidad si Pedro paagi sa pagtogot sa saiya na iyo an mangenot sa pagpatotoo sa mga kadaklan sa Jerusalem sa aldaw nin Pentecostes. (Gibo 2:14-40) Girumdomon man niato na si Jesus dai nagtanom nin raot nin boot sa mga apostol bilang grupo huli sa pagbaya ninda sa saiya. Sa kabaliktaran, pagkatapos na sia buhayon liwat, inapod pa man giraray nia sinda na “sakong mga tugang.” (Mateo 28:10) Bako daw na malinaw na bako sanang paghulit nin pagpatawad an ginibo ni Jesus?

14. Taano ta kaipuhan kitang makanood na magpatawad sa iba, asin paano niato ikakapaheling an pagigin andam na magpatawad?

¹⁴ Bilang mga disipulo ni Cristo, kaipuhan kitang makanood na  magpatawad sa iba. Taano? Bakong arog ni Jesus, kita bakong sangkap​—arog man kan mga puedeng magkasala sa sato. Sa panapanahon, kita gabos nasasala sa tataramon asin gibo. (Roma 3:23; Santiago 3:2) Paagi sa pagpatawad sa iba kun igwa nin basehan para sa pagkaherak, tinatawan niato nin dalan na patawadon nin Dios an sato mismong mga kasalan. (Marcos 11:25) Kun siring, paano niato ikakapaheling an pagigin andam na magpatawad sa mga tibaad magkasala sa sato? Sa dakol na kamugtakan, tinatabangan kita kan pagkamoot na palampason an saradit na kasalan asin pagkukulang nin iba. (1 Pedro 4:8) Kun an mga nagkasala sa sato sinserong nagsosolsol, arog kaidto ni Pedro, seguradong gusto niatong arogon an pagigin andam ni Jesus na magpatawad. Imbes na magtanom nin raot nin boot, madonong na pinagmamarhay niato na haleon an hinanakit. (Efeso 4:32) Sa paggibo kaiyan, kita nakakakontribwir sa katoninongan kan kongregasyon saka sa sato mismong katoninongan nin isip asin puso.​—1 Pedro 3:11.

15. Taano ta nagtiwala si Jesus sa saiyang mga disipulo apisar kan saindang mga pagkukulang?

¹⁵ An pagkamoot asin pagtitiwala magkakonektar na marhay. An pagkamoot “nagtutubod kan gabos na bagay.” * (1 Corinto 13:7) Huling napahiro nin pagkamoot, si Jesus nagpaheling nin pagigin andam na magtiwala sa saiyang mga disipulo apisar kan saindang pagkabakong sangkap. Sia may kompiansa sa sainda asin naniniwala na sa saindang puso talagang namomotan ninda si Jehova asin gusto nindang gibohon an Saiyang kabotan. Dawa kun nakakagibo sinda nin mga sala, dai pinagdudahan ni Jesus an saindang motibo. Halimbawa, kan minalataw na nakombensir ni apostol Santiago asin Juan an saindang ina na hagadon ki Jesus na patukawon sinda sa kataed Nia sa saiyang Kahadean, dai pinagdudahan ni Jesus an saindang kaimbodan o hinale sinda sa pagkaapostol.​—Mateo 20:20-28.

16, 17. Anong mga paninimbagan an idinelegar ni Jesus sa saiyang mga disipulo?

 ¹⁶ Bilang pagpaheling kan saiyang pagtitiwala, nagdelegar si Jesus nin manlaenlaen na paninimbagan sa saiyang mga disipulo. Sa duwang pangyayari, kan milagroso niang pinadakol an kakanon asin pinakakan an mga kadaklan, idinelegar nia sa saiyang mga disipulo an paninimbagan na idistribwir an kakanon. (Mateo 14:19; 15:36) Bilang pag-andam para sa ultimo niang Paskua, inasignar nia si Pedro asin Juan na magduman sa Jerusalem asin andamon an mga kinakaipuhan. Inasikaso ninda an pagkua nin kordero, arak, tinapay na daing lebadura, mapait na mga gulay, asin iba pang mga bagay na kaipuhan. Bako ining menos na asignasyon, huli ta kahagadan sa Ley ni Moises an pagselebrar kan Paskua sa tamang paagi, asin kaipuhan na otobon ni Jesus an Ley na iyan. Apuera kaiyan, pagtaodtaod kan bangging idto ginamit ni Jesus an arak asin an tinapay na daing lebadura bilang importanteng mga simbolo kan iniintrodusir nia an Memorial kan saiyang kagadanan.​—Mateo 26:17-19; Lucas 22:8, 13.

¹⁷ Pinagmarhay ni Jesus na pagkatiwalaan an saiyang mga disipulo nin mas magabat pa nganing mga paninimbagan. Arog kan nasambitan niato sa enotan, idinelegar nia sa sadit na grupo kan saiyang linahidan na mga parasunod digdi sa daga an importanteng paninimbagan na magtao nin espirituwal na kakanon. (Lucas 12:42-44) Girumdomon man na ipinagkatiwala nia sa saiyang mga disipulo an importanteng sugo na maghulit asin gumibo nin mga disipulo. (Mateo 28:18-20) Dawa ngonyan, minsan ngani sia dai ta naheheling asin namamahala hale sa langit, an kongregasyon ni Jesus digdi sa daga ipinagkatiwala nia sa pangangataman kan “balaog na mga lalaki” na may espirituwal na kualipikasyon.​—Efeso 4:8, 11, 12.

18-20. (a) Paano niato ikakapaheling an tiwala asin kompiansa sa mga kapagtubod? (b) Paano niato maaarog an pagigin andam ni Jesus na magdelegar? (c) Ano an pag-oolayan sa sunod na kapitulo?

¹⁸ Paano niato masusunod an halimbawa ni Jesus sa pagtratar niato sa iba? Sarong kapahayagan kan satong pagkamoot an pagpaheling niato nin tiwala asin kompiansa sa mga kapagtubod. Girumdomon niato na an pagkamoot positibo, bakong negatibo. Kun masudya an linalaoman niato sa iba, na seguradong mangyayari  sa panapanahon, an pagkamoot maolang sa sato na mag-isip tolos na maraot an saindang mga motibo. (Mateo 7:1, 2) Kun pinapagdadanay niato an positibong pagmansay sa satong mga kapagtubod, tatrataron niato sinda sa mga paagi na magpapakosog imbes na magpapaluya.​—1 Tesalonica 5:11.

¹⁹ Puede daw niatong arogon an pagigin andam ni Jesus na magdelegar? Kapakipakinabang para sa mga igwa nin katongdan asin paninimbagan sa kongregasyon na magdelegar sa iba nin angay asin makahulogan na mga gibohon, na nagtitiwala sa sainda na gigibohon ninda an saindang pinakamakakaya. Paagi kaiyan, an eksperyensiadong kamagurangan makakatao nin kinakaipuhan asin mahalagang pagsasanay sa kualipikadong mas nguhod na mga lalaki na “naghihingoang” makatabang sa kongregasyon. (1 Timoteo 3:1; 2 Timoteo 2:2) Mahalagang marhay an pagsasanay na ini. Mantang padagos na pinaparikas ni Jehova an pag-oswag kan Kahadean, kaipuhan na sanayon an kualipikadong mga lalaki tanganing mangataman sa pag-oswag na iyan.​—Isaias 60:22.

²⁰ Nagtao sa sato si Jesus nin marahayon na halimbawa sa pagpaheling nin pagkamoot sa iba. Sa gabos na paagi na puede niato siang sunodon, an pag-arog sa saiyang pagkamoot iyo an pinakamahalaga. Sa sunod na kapitulo, pag-oolayan niato an kadarudakulaing kapahayagan kan saiyang pagkamoot sa sato​—an pagigin andam niang itao an saiyang buhay.