1. Sa anong pagbalo napaatubang si Jose, asin ano an nagin reaksiyon niya?

 NAPAATUBANG sa masakit na pagbalo an aki ni Jacob na si Jose. Sarong babayi an nagsabi sa saiya, “Durugan mo ako.” An babayi iyo an agom kan kagurangnan niya na si Potifar. Sinayumahan ni Jose an babayi. Sa ngunyan, tibaad isip-isipon nin saro, ‘Taano ta sinayumahan ni Jose an pang-aakit na iyan?’ Mayo man duman si Potifar. Apuwera kaiyan, uripon si Jose sa harong na iyan; kayang-kaya kan babayi na gibuhon na miserable an buhay niya kun sasayumahan niya ini. Pero, padagos na sinayumahan ni Jose an daing pundong pang-aakit kaini sa saiya. Taano? Sabi niya: “Paano ko magigibo an grabeng karatan na ini asin magkasala sa Diyos?”—Gen. 39:7-12.

2. Paano naaraman ni Jose na an pagsambay sarong kasalan sa Diyos?

² Paano naaraman ni Jose na ibibilang kan saiyang Diyos na “grabeng karatan” an pagsambay? Dos siyentos na taon pa an naglihis bago itinao sa mga Israelita an Katugunan ni Moises, na diyan kaiba an malinaw na pagbuot na “Dai ka magsambay.” (Exo. 20:14) Pero, midbid nang marhay ni Jose si Jehova kaya aram niya kun ano an magigin pagmansay Niya manungod sa imoral na paggawi. Halimbawa, siguradong aram ni Jose na dinisenyo ni Jehova an pag-aguman na magin relasyon nin sarong lalaki asin sarong babayi. Asin siguradong aram niya kun paano nag-interbenir si Jehova sa duwang sitwasyon para protektaran an saiyang lola sa tuhod na si Sara kan nasa peligro ini na lupigan. Sa kaparehong paagi, nag-interbenir man an Diyos para protektaran an agom ni Isaac na si Rebeca. (Gen. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Paagi sa paghurop-hurop ni Jose sa mga bagay na iyan, nasabutan niya kun ano an tama asin sala sa paghiling nin Diyos. Huling namumutan ni Jose an saiyang Diyos, namumutan niya man an mga pamantayan ni Jehova  nin katanusan, asin determinado siyang sunudon iyan.

3. Ano an pag-uulayan ta sa artikulong ini?

³ Namumutan mo daw an katanusan? Siguradong iyo. Pero gabos kita bakong perpekto, asin kun dai kita mag-iingat, an pagmansay kan kinaban sa katanusan madali sanang magkakaigwa nin epekto sa sato. (Isa. 5:20; Roma 12:2) Kaya, pag-uulayan ta kun ano an katanusan asin kun paano kita makikinabang sa pagpahiling nin pagkamuot diyan. Dangan pag-uulayan ta an tulong lakdang na puwede tang gibuhon para matabangan kitang pakusugon an satong pagkamuot sa mga pamantayan ni Jehova.

4. Anong salang ideya an iniisip nin dakul manungod sa katanusan?

⁴ Pag naiisip nin mga tawo an sarong tawong matanos, tibaad may mga tawo na mag-isip na an tawong iyan orgulyoso, mapanghusgar, o mapagpakangmatanos. Pero habo nanggad nin Diyos sa mga kuwalidad na iyan. Kan si Jesus yaon digdi sa daga, kinondenar niya an mga lider nin relihiyon kan panahon niya huli sa pagbugtak ninda nin sadiri nindang mga pamantayan nin katanusan. (Ecl. 7:16; Luc. 16:15) Sa ano man na paagi, an tunay na katanusan dai maipapareho sa pagpapakangmatanos.

5. Uyon sa Bibliya, ano an katanusan? Magtao nin mga halimbawa.

⁵ An katanusan sarong magayon na kuwalidad. Sa simpleng pagtaram, nangangahulugan iyan kan paggibo kan tama sa paghiling kan Diyos na Jehova. Sa Bibliya, an mga tataramon para sa “katanusan” nagtatao kan ideya na pamumuhay kauyon kan pinakahalangkaw na mga pamantayan—an mga pamantayan ni Jehova. Halimbawa, ipinagbuot ni Jehova na an mga negosyante dapat na maggamit nin ‘daing daya na pantimbang.’ (Deu. 25:15) An orihinal na Hebreong tataramon na trinadusir na “daing daya” puwede man na itradusir na “matanos.” Kaya, an sarong Kristiyano na gustong magin matanos sa paghiling nin Diyos lubos na magigin daing daya o onesto sa gabos na transaksiyon niya sa negosyo. An matanos na tawo namumuot man sa hustisya—habo niya na nakakahiling nin tawo na tinatrato nin bakong makatanusan. Asin ‘tanganing lubos na mapaugma’ si Jehova, an tawong tunay na matanos pinag-iisipan kun paano mamansayon ni Jehova an mga ginigibo niyang desisyon.—Col. 1:10.

6. Taano ta makakapagtiwala kita sa mga pamantayan ni Jehova sa kun ano an tama asin sala? (Isaias 55:8, 9)

⁶ Sa Bibliya, ilinaladawan si Jehova bilang an Gikanan nin katanusan. Sa dahilan na iyan, inaapod siya na “irukan nin katanusan.” (Jer. 50:7) Bilang an Kaglalang, si Jehova sana an angay na magbugtak kan mga pamantayan sa kun ano an tama asin sala. Huling perpekto si Jehova, an saiyang pagmansay sa kun ano an tama asin sala nakakalabi nanggad kisa sa pagmansay niyato, na sa parati naiimpluwensiyahan kan satong pagkabakong perpekto asin kasalan. (Tal. 14:12; basahon an Isaias 55:8, 9.) Alagad, huling ginibo kita uyon sa ladawan nin Diyos, magigibo tang mamuhay uyon sa saiyang mga pamantayan nin katanusan. (Gen. 1:27) Asin gustong-gusto tang gibuhon iyan. An pagkamuot ta sa satong Ama nagpapahiro sa sato na arugon siya sagkod sa pinakamakakaya ta.—Efe. 5:1.

7. Taano ta kaipuhan niyato an masasarigan na mga pamantayan? Iilustrar.

⁷ Nakikinabang kita pag sinusunod ta an mga pamantayan ni Jehova sa kun ano an tama asin sala. Aram mo kun taano? Imahinara an mangyayari kun an lambang bangko igwa nin kanya-kanyang mga pamantayan sa pagdeterminar kan halaga nin kuwarta o kun an lambang construction company igwa nin kanya-kanyang pamantayan nin pagsukol. Maresulta iyan sa karibarawan. Asin kun dai sinunod nin mga doktor asin nars an espesipikong mga pamantayan o mga susundon sa pagbulong, posibleng may mga pasyente na magkagaradan. Tunay nanggad na an  pagkaigwa nin masasarigan na mga pamantayan sarong proteksiyon. Sa kaagid na paagi, an mga pamantayan nin Diyos sa kun ano an tama asin sala proteksiyon sa sato.

8. Anong mga bendisyon an naghahalat sa mga gustong-gustong gibuhon kun ano an tama?

⁸ Binebendisyunan ni Jehova an mga naghihinguwang mamuhay kauyon kan saiyang mga pamantayan. Nanunuga siya: “Magigin pagsadiri kan mga matanos an daga, asin maistar sinda diyan nin daing sagkod.” (Sal. 37:29) Naiimahinar mo daw an pagkasararo, katuninungan, asin kaugmahan kan mga tawo pag sinusunod kan gabos an mga pamantayan ni Jehova? Gusto ni Jehova na kamtan mo an arog kaiyan na buhay. Iyo, an lambang saro sa sato igwa nanggad nin marahay na mga dahilan na mamutan an katanusan! Paano niyato mapapakusog an satong pagkamuot sa kuwalidad na ini? Pag-ulayan ta an tulong lakdang na puwede tang gibuhon.

9. Ano an makakatabang sa sato na mamutan an katanusan?

⁹ Lakdang 1: Kamutan an Personang nagbugtak kan mga pamantayan. Tanganing mamutan an katanusan, kaipuhan na pakusugon ta an satong pagkamuot sa Saro na nagbugtak kan mga pamantayan sa kun ano an tama asin sala. Mantang mas namumutan ta si Jehova, mas gugustuhon ta man na mamuhay kauyon kan saiyang matanos na mga pamantayan. Halimbawa, kun namutan ni Adan asin Eva si Jehova, dai kutana ninda nuarin man susuwayon an saiyang matanos na pagbuot.—Gen. 3:1-6, 16-19.

10. Paano mas nasabutan ni Abraham an kaisipan ni Jehova?

¹⁰ Siguradong habo tang arugon an salang ginibo ni Adan asin Eva. Malilikayan ta iyan kun padagos kitang makakanuod manungod ki Jehova, magpapahalaga sa saiyang mga kuwalidad, asin magmamaigot na masabutan an saiyang kaisipan. Mantang ginigibo ta iyan, siguradong mas magkukusog an satong pagkamuot ki Jehova. Isip-isipon si Abraham. Talagang namutan niya si Jehova. Dawa ngani nasakitan siyang sabuton an mga desisyon ni Jehova, dai nagrebelde si Abraham. Imbes, pinagmaigutan niyang mas mamidbid pa si Jehova. Halimbawa, kan maaraman ni Abraham an desisyon ni Jehova na laglagon an Sodoma asin Gomora, kan inot nahadit siya na an “Hukom kan bilog na daga” paparaon an mga matanos kaiba kan mga maraot. Para ki Abraham, garo baga imposible iyan, kaya mapakumbaba siyang nagbangon nin sunod-sunod na hapot ki Jehova. Mapasensiya siyang sinimbag ni Jehova. Sa bandang huri, nasabutan ni Abraham na sinisiyasat ni Jehova an puso kan lambang tawo asin na dai Niya nuarin man pinapadusahan an daing sála kaiba kan may sála.—Gen. 18:20-32.

11. Paano ipinahiling ni Abraham na namumutan niya si Jehova asin nagtitiwala siya sa Saiya?

¹¹ Dakula an nagin epekto ki Abraham kan pag-uulay ninda ni Jehova manungod sa mga siyudad nin Sodoma asin Gomora. Siguradong mas lalo pa niyang namutan saka irinespeto an saiyang Ama kisa kan dati. Pakalihis nin mga taon, napaatubang si Abraham sa sarong sitwasyon na nagin dakulang pagbalo sa saiyang pagtitiwala ki Jehova. Hinagad ni Jehova na iatang niya an namumutan niyang aki na si Isaac. Pero huling mas namidbid na niya an saiyang Diyos, mayo na siyang mga hapot sa Saiya sa pagkakataon na iyan. Sinunod lang ni Abraham kun ano an hinagad sa saiya ni Jehova. Sa ibong kaiyan, isip-isipa kun gurano idto kakulog sa saiya mantang nag-aandam siya kan ipinapagibo sa saiya! Siguradong pinag-isipan na marhay ni Abraham an nanudan niya manungod ki Jehova. Aram niya na nungkang magibo si Jehova nin ano man na bakong makatanusan o bakong mamumuton. Sigun ki apostol Pablo, inisip ni Abraham na kayang buhayon liwat ni Jehova an namumutan niyang  aki na si Isaac. (Heb. 11:17-19) Kun sa bagay, nanuga si Jehova na magigin ama si Isaac nin sarong nasyon, asin kan panahon na idto, mayo pang mga aki si Isaac. Namutan ni Abraham si Jehova, kaya nagtiwala siya na mahiro an saiyang Ama nin may katanusan. Huli sa pagtubod, nagsunod siya dawa ngani masakit.—Gen. 22:1-12.

12. Paano ta maaarog si Abraham? (Salmo 73:28)

¹² Paano ta maaarog si Abraham? Arog niya, kaipuhan tang padagos na makanuod manungod ki Jehova. Mantang ginigibo ta iyan, mas mapaparani kita sa saiya asin mas mamumutan ta siya. (Basahon an Salmo 73:28.) Masasanay an satong konsiyensiya na ipabanaag an kaisipan nin Diyos. (Heb. 5:14) Bilang resulta, pag may nagtetentar sa sato na gumibo nin sala, masayuma kita. Dai ta lamang ngani iisipon na gumibo nin ano man na makakakulog sa satong Ama asin makakaraot kan satong relasyon sa saiya. Pero, sa ano pang paagi maipapahiling ta na namumuot kita sa katanusan?

13. Paano ta maipapahiling na nagmamaigot kita na gumibo nin matanos? (Talinhaga 15:9)

¹³ Lakdang 2: Pagmaigutan na patalubuon an pagkamuot sa katanusan aroaldaw. An pagpatalubo ta nin pagkamuot sa mga pamantayan ni Jehova nin katanusan arog nanggad sa pagpakusog ta sa satong kalamnan o muscle—kinakaipuhan an regular saka dagos-dagos na paghihinguwa. Magigibo mo ini sa aroaldaw. Makatanusan si Jehova, asin nungka niyang hinahagad sa sato na gibuhon an labi sa makakaya ta. (Sal. 103:14) Inaasigurar niya kita na “namumutan niya an saro na nagmamaigot na gumibo nin matanos.” (Basahon an Talinhaga 15:9.) Kun may pinagmamaigutan kitang abuton na espesipikong pasuhan sa paglilingkod ki Jehova, padagos kitang magibo nin paghihinguwa para abuton iyan. Totoo man iyan kun nagmamaigot kitang gumibo nin matanos. Asin mapasensiyang tatabangan kita ni Jehova na umuswag asin dagos-dagos na tumalubo.—Sal. 84:5, 7.

14. Ano “an takop sa daghan na katanusan,” asin taano ta kaipuhan ta iyan?

¹⁴ Mamumuton na ipinapagirumdom sa sato ni Jehova na an paggibo nin matanos bakong pagabat. (1 Juan 5:3) Imbes, iyan sarong proteksiyon na kaipuhan ta aroaldaw. Girumdumon an espirituwal na pangalasag na ilinadawan ni apostol Pablo. (Efe. 6:14-18) Anong parte kaiyan  an nagpoprotektar sa puso kan suldados? Iyan “an takop sa daghan na katanusan,” na nagrerepresentar sa matanos na mga pamantayan ni Jehova. Kun paanong an takop sa daghan nagpoprotektar sa literal na puso, an matanos na mga pamantayan ni Jehova makakaprotektar man kan saimong piguratibong puso, an saimong panglaog na pagkatawo. Kaya, siguraduhon mo nanggad na kaiba sa pangalasag mo an takop sa daghan na katanusan!—Tal. 4:23.

15. Paano mo maisusulot an takop sa daghan na katanusan?

¹⁵ Paano mo maisusulot an takop sa daghan na katanusan? Magigibo mo iyan paagi sa pagkonsiderar kan mga pamantayan nin Diyos sa mga desisyon na ginigibo mo aroaldaw. Pag nagdedesisyon kun ano an ipapakipag-ulay, kun ano an musikang dadangugon, kun ano an libangan na hihilingon, o kun ano an librong babasahon, haputon nguna an sadiri: ‘Ano an ilalaog ko sa sakong puso? Inuuyunan daw ini ni Jehova? O nagtatampok daw ini nin imoralidad, kadahasan, kahanaban, pagkamakasadiri—mga bagay na ibinibilang ni Jehova na bakong matanos?’ (Fil. 4:8) Kun kauyon kan kabutan ni Jehova an mga desisyon na ginigibo mo, tinutugutan mo an saiyang matanos na mga pamantayan na protektaran an saimong puso.

16-17. Paano kita inaasigurar kan Isaias 48:18 na makakapamuhay kita sagkod lamang kauyon kan mga pamantayan ni Jehova?

¹⁶ Nahadit ka na daw kun baga makakaya mong padagos na mamuhay kauyon kan matanos na mga pamantayan ni Jehova sa kada aldaw o taon na nag-aagi? Pag-isipan an ilustrasyon na ginamit ni Jehova, na mababasa sa Isaias 48:18. (Basahon.) Nanunuga si Jehova na an satong katanusan magigin “siring sa mga alon kan dagat.” Imahinara na nakatindog ka sa may baybayon kan mahiwas na dagat, asin pinagmamasdan mo an surunod-sunod saka daing katapusan na mga alon. Sa matuninong na sitwasyon na iyan, mahahadit ka daw na tibaad sarong aldaw bigla na sanang magpundo asin mawara an mga alon? Dai! Aram mo na ribo-ribong taon nang minasalpok an mga alon sa baybayon na iyan, asin siguradong magdadagos-dagos iyan.

¹⁷ An saimong katanusan puwedeng magin siring nanggad sa mga alon kan dagat! Paano? Pag may gigibuhon kang desisyon, isipa nguna kun ano an gusto ni Jehova na gibuhon mo. Dangan gibuhon mo iyan. Gurano man kasakit kan desisyon na gigibuhon mo, an saimong mamumuton na Ama pirming yaon para tawan ka nin kusog saka tabangan ka na dagos-dagos na makapamuhay aroaldaw kauyon kan Saiyang matanos na mga pamantayan.—Isa. 40:29-31.

18. Taano ta dapat tang likayan na husgaran an iba base sa sadiri tang mga pamantayan?

¹⁸ Lakdang 3: Ipabaya ki Jehova an paghusgar. Mantang nagmamaigot kitang mamuhay kauyon kan matanos na mga pamantayan ni Jehova, dapat tang likayan na magin mapanghusgar sa iba asin magin mapagpakangmatanos. Imbes na menuson an iba na garo baga igwa kitang deretso na husgaran sinda base sa sadiri tang mga pamantayan, ginigirumdom ta na si Jehova an “Hukom kan bilog na daga.” (Gen. 18:25) Dai ni Jehova ipinagkatiwala sa sato an siring na paghusgar. Sa katunayan, ipinagbuot ni Jesus: “Magpundo na kamo sa paghusgar tanganing dai kamo paghusgaran.”—Mat. 7:1. *

19. Paano ipinahiling ni Jose na nagtitiwala siya sa paghusgar ni Jehova?

¹⁹ Pag-ulayan ta giraray an halimbawa kan matanos na tawong si Jose. Linikayan niya na husgaran an iba, dawa idtong mga maraot an nagin pagtrato sa saiya. An mismong mga tugang niya kinulgan siya, ipinabakal siya para magin uripon, asin pinatubod ninda an saindang ama na gadan  na si Jose. Pakalihis nin dakul na taon, nakaibanan giraray ni Jose an pamilya niya. Sa pagkakataon na idto, saro nang makapangyarihan na tagapamahala si Jose, kaya puwede kutanang maringis niyang husgaran an saiyang mga tugang asin magbalos sa sainda. Natakot an mga tugang ni Jose ta tibaad iyan man nanggad an gibuhon niya, dawa ngani lubos na nindang pinagbasulan an ginibo ninda. Pero pinakusog ni Jose an buot ninda: “Dai kamo matakot. Ako daw an Diyos?” (Gen. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) May kapakumbabaan na ipinabaya ni Jose ki Jehova an paghusgar.

20-21. Paano ta malilikayan an pagpapakangmatanos?

²⁰ Arog ni Jose, ipinapabaya ta ki Jehova an paghusgar. Halimbawa, dai kita mangangahas na sabihon na aram ta an motibo kan satong mga tugang kun taano ta ginibo ninda an sarong bagay. Dai kita nakakabasa nin puso; ‘si Jehova sana an nagsisiyasat kan mga motibo.’ (Tal. 16:2) Namumutan niya an gabos na klase nin tawo na manlain-lain an pinaghalian asin kultura. Asin dinadagka kita ni Jehova na ‘buksan nin lubos an satong mga puso.’ (2 Cor. 6:13) Hinihinguwa ta na mamutan an gabos sa satong espirituwal na pamilya, bako na husgaran sinda.

²¹ Nangangahulugan man ini na dai ta huhusgaran an mga bakong kabilang sa kongregasyon. (1 Tim. 2:3, 4) Huhusgaran mo daw an sarong kapamilya na bako mong kapagtubod asin sasabihon, “Imposible na magin Saksi iyan”? Dai, kapangahasan iyan saka pagpapakangmatanos. Tinatawan pa ni Jehova nin oportunidad na magsulsol an “gabos na tawo sain man na lugar.” (Gibo 17:30) Pirming girumdumon na an pagpapakangmatanos sarong porma nin pagigin bakong matanos.

22. Taano ta determinado kang kamutan an katanusan?

²² Lugod na an pagkamuot ta sa mga pamantayan ni Jehova nin katanusan magtao sa sato nin kaugmahan asin makamotibar sa iba, na nakakatabang sa sainda na urog na rumani sa sato asin sa satong Diyos. Lugod na dai kita nuarin man magpundo sa pagigin ‘gutom asin paha sa katanusan.’ (Mat. 5:6) Makakasigurado ka na tinatawan ni Jehova nin atensiyon an saimong mga paghihinguwa asin na pirmi niyang ikinakaugma an saimong pag-uswag. Mantang an kinaban na ini paurog nin paurog na nagigin bakong matanos, dai nanggad mahadit! Pirming girumdumon na “namumutan ni Jehova an mga matanos.”—Sal. 146:8.