Sinadol ni Jehova an mga Israelita na magin banal na banwaan. Tanganing tabangan sinda sa bagay na ini, sinabi niya sainda: “Dai ka magpalakop sa saimong banwaan nin pagpakaraot sa saimong kapwa. Dai mo ipagbugtak sa peligro an buhay kan saimong kapwa. Ako si Jehova.”—Lev. 19:2, 16.

An orihinal na Hebreong ekspresyon na itrinadusir digdi na “ipagbugtak sa peligro” puwede man na itradusir na “magtindog laban.” Ano an buot sabihon kaiyan? An sarong Judiong reperensiya manungod sa libro nin Levitico nagsabi: “An kabtang na ini kan ber- sikulo . . . masakit iinterpretar huli ta dai masigurado kun ano an kahulugan kan Hebreong ekspresyon [na ginamit digdi], na sa literal ‘dai magtindog sa atubangan, sa kataid, sa harani.’”

Ikinokonektar kan nagkapirang iskolar an ekspresyon na iyan sa sinundan na bersikulo, na an sabi: “Dai kamo maghusgar nin bakong makatanusan. Dai nindo pagkampihan an saro mili ta pobre siya o pagpaburan an saro mili ta mayaman siya. Dapat na igwa nin hustisya sa paghusgar nindo sa saindong kapwa.” (Lev. 19:15) Kun arog kaiyan, an pagbuot na nasa bersikulo 16 na dai “ipagbugtak sa peligro” an sarong tawo nangangahulugan na an banwaan nin Diyos dai dapat maggibo nin ano man na bakong makatanusan sa saindang kapwa, iyan man sa mga kaso sa korte o sa mga bagay may koneksiyon sa negosyo o sa pamilya. Asin dai sinda dapat gumawi nin bakong onesto para sana sa personal na pakinabang. Iyo, dai ta dapat gibuhon an mga bagay na iyan, pero igwa nin mas lohikal na paagi para masabutan an ekspresyon na iyan sa bersikulo 16.

Pag-isipan an inot na kabtang kan bersikulong iyan. Pinagbutan kan Diyos an saiyang banwaan na dai magpalakop nin pagpakaraot. Tandaan na an pagpakaraot urog pa sa mayong katotoohan na tsismis, dawa pa ngani an siring na tsismis nagreresulta man nin mga problema. (Tal. 10:19; Ecl. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Sant. 3:6) An pagpakaraot sa parati pagsabi nin mga tataramon na an katuyuhan rauton an reputasyon nin sarong tawo. An parapakaraot tibaad magtao nin bakong totoong testimonya laban sa sarong tawo, dawa ngani an paggibo kaiyan masapeligro kan buhay kan tawong iyan. Girumduma an parapakaraot na mga lalaki na nagtestigo nin putik laban ki Nabot, na nagresulta sa bakong makatanusan na paggapo sa saiya. (1 Ha. 21:8-13) Iyo, an sarong parapakaraot puwedeng ibugtak sa peligro an buhay kan iba, arog kan sinambit sa ikaduwang kabtang kan Levitico 19:16.

Apuwera kaiyan, an pagpakaraot puwedeng magparisa kan pagkaungis nin saro. Mababasa ta sa 1 Juan 3:15: “An lambang saro na nauungis sa saiyang tugang sarong paragadan, asin aram nindo na mayong paragadan an may buhay na daing katapusan.” Mahalagang mangnuhon na pakatapos sabihon nin Diyos an mga tataramon sa bersikulo 16, sinundan niya iyan kan mga tataramon na ini: “Dai mo kaungisan an saimong tugang sa saimong puso.”—Lev. 19:17.

Kaya, an interesanteng ekspresyon na iyan sa Levitico 19:16 nagtatao nin mapuwersang sadol sa mga Kristiyano. Dapat na labanan ta an salang mga kaisipan asin dai ta pakarauton an iba. Malinaw na kun ‘ibinubugtak ta sa peligro’ an sarong tawo paagi sa pagpakaraot saiya dahil sa habo ta saiya o nauuri kita sa saiya, puwedeng tanda iyan o resulta nin pagkaungis. Dapat nanggad na likayan iyan kan mga Kristiyano.—Mat. 12:36, 37.