1-3. (a) Taano ta namutan ni Jehova si Solomon, asin anong mga bendisyon an nakamtan ni Solomon? (b) Anong mga hapot an sisimbagon niyato sa artikulong ini?

NAGIN hadi sa Israel si Solomon kan siya hoben pa. Kan dai pa sana siya nahahaloy na magin hadi, nagpahiling sa saiya si Jehova sa pangaturugan asin nagsabi: “Hagadon mo kun ano an gusto mong itao ko saimo.” Nagsimbag si Solomon: “Hoben pa ako asin daing eksperyensiya. . . . Kaya tawan mo tabi an saimong lingkod nin sarong makinuyog na puso tanganing makapagserbi bilang hukom sa saimong banwaan.” (1 Ha. 3:5-10, NW) “Sarong makinuyog na puso”—mapakumbabang pakiulay nanggad iyan! Kaya bakong makangangalas na namutan ni Jehova si Solomon! (2 Sam. 12:24) Naugmang marhay an satong Diyos sa simbag kan hoben na hadi kaya tinawan niya si Solomon nin ‘madunong asin may pakasabot na puso.’—1 Ha. 3:12.

² Sagkod na maimbod si Solomon, nagkamit siya nin dakul na bendisyon. Nagkapribilehiyo siyang magtugdok nin templo para ‘sa ngaran ni Jehova na Diyos nin Israel.’ (1 Ha. 8:20) Nagin midbid siyang marhay huli sa kadunungan na itinao sa saiya nin Diyos. Asin an mga sinabi niya kan pinasabngan siya nin Diyos isinurat sa tulong libro sa Bibliya. Saro diyan an libro nin Talinhaga.

³ An puso sinambit nin mga sanggatos na beses sa libro nin Talinhaga. Halimbawa, sa Talinhaga 4:23, mababasa ta: “Sa gabos na bagay na saimong binabantayan, an saimong puso an mas urog mong ingatan.” (NW) Sa bersikulong ini, sa ano nanunungod an terminong “puso”? Sisimbagon niyato sa artikulong ini an hapot na iyan. Pag-uulayan ta man an simbag sa duwa pang hapot: Paano hinihinguwa ni Satanas na kontaminaron, o rauton, an satong puso? Asin ano an puwede tang gibuhon tanganing maingatan an satong puso?  Tanganing magdanay na maimbod sa Diyos, kaipuhan niyatong masabutan an simbag sa mahalagang mga hapot na iyan.

4-5. (a) Paano kita tinatabangan kan Salmo 51:6 na masabutan kun sa ano nanunungod an terminong “puso”? (b) Gamiton bilang ilustrasyon an kamugtakan kan satong salud para masabutan an kahalagahan kan satong panglaog na pagkatawo.

⁴ Sa Talinhaga 4:23, an terminong “puso” nanunungod sa “panglaog na pagkatawo.” (Basahon an Salmo 51:6. *) Sa ibang pagtaram, an “puso” nanunungod sa kauruirarumi niyatong mga iniisip, pagmati, motibo, asin pagmawot. Nanunungod ini sa kun ano talaga kita sa panglaog, bako lang sa kun ano kita sa pangluwas.

⁵ Gamiton niyatong ilustrasyon an kamugtakan kan satong salud tanganing masabutan ta an kahalagahan kan satong panglaog na pagkatawo. Inot, tanganing mapagdanay niyatong marahay an kondisyon kan satong hawak, dapat na magkakan kita nin masustansiyang mga kakanon, asin kaipuhan niyatong regular na mag-ehersisyo. Sa kaagid na paagi, tanganing mapagdanay niyatong marahay an kamugtakan kan satong espirituwalidad, dapat na magkakan kita nin masustansiyang espirituwal na mga kakanon asin regular na ipahiling an satong pagtubod ki Jehova. Ipinapahiling niyato an satong pagtubod paagi sa pag-aplikar kan satong nanunudan asin sa pakikipag-ulay sa iba mapadapit sa satong pagtubod. (Roma 10:8-10; Sant. 2:26) Ikaduwa, base sa satong pangluwas na itsura, tibaad isipon niyato na marahay an salud ta pero an totoo may hilang na palan kita sa laog. Sa kaagid na paagi, base sa satong espirituwal na rutina, tibaad isipon niyato na makusog an satong pagtubod, pero posibleng nagtatalubo na palan sa sato an salang mga pagmawot. (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15) Dapat niyatong tandaan na gusto ni Satanas na kontaminaron kita kan kaisipan niya. Sa anong espesipikong mga paagi tibaad gibuhon niya iyan? Asin paano ta mapoprotektaran an satong sadiri?

6. Ano an katuyuhan ni Satanas, asin paano niya ginigibo iyan?

⁶ Gusto ni Satanas na kita magin arog niya—sarong rebelde na binabaliwala an mga pamantayan ni Jehova asin sadiri sanang interes an iniisip. Dai kaya ni Satanas na piriton kitang mag-isip asin gumawi nin arog sa saiya. Para mangyari an  katuyuhan niya, naggagamit siya nin ibang mga paagi. Halimbawa, pinapalibutan niya kita nin mga tawong kontaminado na kan saiyang kaisipan. (1 Juan 5:19) Gusto niya na pilion tang makiibanan sa sainda, dawa aram niyatong an maraot na pag-iriba ‘makakaraot’ kan satong kaisipan asin paggawi. (1 Cor. 15:33) Nag-aser ki Hading Solomon an taktikang iyan. Nag-agom siya nin dakul na paganong babayi, asin pag-abot nin panahon, makusog an nagin impluwensiya ninda sa saiya asin ‘irinayo ninda [ki Jehova] an puso’ niya.—1 Ha. 11:3, NW.

7. Ano pa an ginagamit ni Satanas tanganing ipalakop an saiyang kaisipan, asin taano ta kaipuhan niyatong mag-ingat mapadapit diyan?

⁷ Ginagamit ni Satanas an mga pelikula asin programa sa telebisyon tanganing ipalakop an saiyang kaisipan. Aram niya na an mga istorya dai sana nakakalibang sa sato, tinutukduan man kita kaiyan kun paano mag-isip, saka may epekto iyan sa satong emosyon asin paggawi. Ginamit na marhay ni Jesus an paaging ini nin pagtukdo. Halimbawa kaiyan an saiyang parabula manungod sa mapagmalasakit na Samaritano asin sa aking lalaki na naglayas asin inubos an saiyang mana. (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32) Pero puwedeng gamiton kan mga tawong kontaminado kan kaisipan ni Satanas an mga istorya tanganing kontaminaron kita. Kaipuhan niyatong magin balanse. An mga pelikula asin programa sa telebisyon puwedeng makalibang saka makapagtukdo sa sato asin dai man makakontaminar sa satong kaisipan. Pero dapat kitang mag-ingat. Pag nagpipili nin libangan, marahay na haputon an sadiri, ‘An pelikula o programa daw na ini nagtutukdo sa sako na mayo man nin maraot kun mapadara ako sa sakong makalaman na mga pagmawot?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Ano an dapat mong gibuhon kun marisa mong nagsusuportar sa kaisipan ni Satanas an sarong programa? Likayan iyan siring sa nakakaulakit na hilang!

8. Paano matatabangan kan mga magurang an saindang mga aki na maingatan an saindang puso?

⁸ Mga magurang, may mahalagang marhay na responsabilidad kamo na protektaran an saindong mga aki sa mga pagmamaigot ni Satanas na kontaminaron an saindang puso. Siguradong ginigibo nindo an saindong pinakamakakaya tanganing  protektaran sa hilang an saindong mga aki. Pinagdadanay nindong malinig an saindong harong, asin inaapon an ano man na posibleng makapahilang sa saindo o saindong mga aki. Sa kaagid na paagi, kaipuhan nindong protektaran an saindong mga aki sa mga pelikula, programa sa telebisyon, mga video game, asin mga website na posibleng makakontaminar sa sainda kan kaisipan ni Satanas. Tinawan kamo ni Jehova kan awtoridad na tabangan an saindong mga aki na kumusog an saindang espirituwalidad. (Tal. 1:8; Efe. 6:1, 4) Kaya dai mag-alangan na magtao sa saindong pamilya nin mga susundon na basado sa mga pamantayan kan Bibliya. Sabihon sa saradit nindong aki kun ano an puwede asin dai ninda puwedeng hilingon, asin ipasabot sa sainda kun taano ta arog kaiyan an saindong desisyon. (Mat. 5:37) Mantang nagdadakula an saindong mga aki, sanayon sindang maaraman kun ano an tama asin kun ano an sala basado sa mga pamantayan ni Jehova. (Heb. 5:14) Asin tandaan na dakul an manunudan kan saindong mga aki sa mga sinasabi nindo pero lalo na sa mga ginigibo nindo.—Deut. 6:6, 7; Roma 2:21.

9. Ano an sarong ideya na ipinapalakop ni Satanas, asin taano ta peligroso iyan?

⁹ Hinihinguwa man ni Satanas na kontaminaron an satong puso paagi sa pag-impluwensiya sa sato na magtiwala sa kadunungan nin tawo imbes na sa kaisipan ni Jehova. (Col. 2:8) Pag-isipan an saro sa mga ideyang pinapalakop ni Satanas na an pagpayaman an dapat na magin panginot na pasuhan sa buhay. An mga nag-iisip nin arog kaini posibleng yumaman, o posible man na dai. Arin man diyan, namemeligro sinda. Taano? Huling puwede sindang magin pokus na marhay sa paghanap nin kuwarta na dahil kaiyan isasakripisyo ninda an saindang salud, relasyon sa pamilya, asin maski an relasyon ninda sa Diyos tangani sanang maabot an saindang pasuhan. (1 Tim. 6:10) Salamat sa satong madunong na Ama sa langit huling tinatabangan niya kita na magin balanse sa pagmansay sa kuwarta.—Par. 7:12; Luc. 12:15.

10-11. (a) Ano an dapat niyatong gibuhon tanganing protektaran an satong sadiri? (b) Ano an ginigibo kan mga bantay kan suanoy na mga panahon, asin paanong an satong konsiyensiya puwedeng magin bantay niyato?

¹⁰ Tanganing maingatan niyato an satong puso, dapat na mamidbid ta an mga peligro asin humiro tulos tanganing protektaran an satong sadiri. Ipinapagirumdom kaini sa sato an trabaho nin sarong bantay. Kan panahon ni Hading Solomon, nakapuwesto an mga ini sa ibabaw kan mga lanob kan siyudad para magbantay asin nagtatao nin senyal kun makahiling sinda nin papaabot na peligro. An pag-isip-isip kaini nakakatabang sa sato na masabutan kun ano an dapat niyatong gibuhon tanganing mapapundo si Satanas sa pagkontaminar sa satong kaisipan.

¹¹ Kan suanoy na mga panahon, nakikipagtabangan an mga bantay na iyan sa mga bantay sa mga trangkahan kan siyudad. (2 Sam. 18:24-26) Nagtatarabangan sinda na protektaran an siyudad paagi sa pagsiyerto na maisera an mga trangkahan pag may papaabot na kalaban. (Neh. 7:1-3) An satong konsiyensiya * na sinanay sa Bibliya puwedeng magin bantay niyato tanganing magpatanid sa sato pag pinupurbaran ni Satanas na laugon an satong puso—an buot sabihon, pag pinupurbaran niyang impluwensiyahan an satong isip, emosyon, motibo, o mga pagmawot. Pag pinapatanidan kita kan satong konsiyensiya sa posibleng peligro, kaipuhan niyatong himation iyan dangan isera an trangkahan, sabi ngani.

12-13. Puwede kitang matentaran na gibuhon an ano, pero ano an dapat niyatong gibuhon?

¹² Isipa an sarong halimbawa kun paano ta mapoprotektaran an satong sadiri na maimpluwensiyahan kan kaisipan ni Satanas. Itinukdo sa sato  ni Jehova na “an seksuwal na imoralidad asin an ano man na klase nin karigsukan o kapasluan dai man lamang dapat masambitan [sa sato].” (Efe. 5:3) Pero ano an gigibuhon ta kun an mga katrabaho o kaklase niyato mag-iristoryahan dapit sa imoral na mga tema? Aram niyato na dapat tang “isikwal an bakong diyosnon na paggawi saka kinabanon na mga pagmawot.” (Tito 2:12) An satong bantay, o konsiyensiya, tibaad patanidan kita. (Roma 2:15) Pero hihimation ta daw iyan? Tibaad matentaran kita na magdangog sa satong mga kairiba o maghiling sa mga ritratong ipinapahiling ninda. Pero ini an panahon na isera an mga trangkahan kan siyudad, sabi ngani, paagi sa pagliwat kan tema o kaya paghali.

¹³ Kaipuhan an kusog nin buot tanganing labanan an panggigipit kan satong mga kairiba na mag-isip o gumibo nin sala. Makakasigurado kita na nahihiling ni Jehova an satong paghihinguwa, saka tatawan niya kita nin kusog asin kadunungan na kaipuhan niyato tanganing labanan an kaisipan ni Satanas. (2 Cron. 16:9; Isa. 40:29; Sant. 1:5) Pero, ano pa an puwede niyatong gibuhon tanganing maingatan ta an satong puso?

14-15. (a) Kaipuhan tang buksan an satong puso tanganing makalaog an ano, asin paano niyato iyan magigibo? (b) Paano kita tinatabangan kan Talinhaga 4:20-22 na lubos na makinabang sa pagbasa niyato nin Bibliya? (Hilingon man an kahon na “ Kun Paano Maghurop-hurop.”)

¹⁴ Tanganing maingatan an satong puso, dapat na dai ta lang iyan isera tanganing dai makalaog an salang impluwensiya kundi dapat ta man na buksan iyan sa positibong impluwensiya. Isipa giraray an ilustrasyon mapadapit sa nalalanuban na siyudad. Isinesera kan bantay an mga trangkahan kan siyudad tanganing dai iyan malaog kan mga kalaban, pero sa ibang mga pagkakataon binubuksan niya an mga trangkahan tanganing mailaog an mga kakanon asin iba pang suplay. Kun dai lamang bubuksan an mga trangkahan, magagadan sa gutom an mga nakaistar sa siyudad. Sa kaagid na paagi, kaipuhan man niyatong regular na buksan an satong puso tanganing makalaog an impluwensiya kan kaisipan nin Diyos.

¹⁵ Nakasurat sa Bibliya an mga kaisipan ni Jehova, kaya sa kada pagbasa ta kaiyan, tinutugutan niyato an kaisipan ni Jehova na impluwensiyahan an satong isip, emosyon, asin paggawi. Paano kita lubos na makikinabang sa satong pagbasa nin Bibliya? Mahalagang marhay an pamibi. Sarong sister an nagsabi: “Bago ako magbasa nin Bibliya, namimibi ako ki Jehova na lugod tabangan niya na ‘mahiling ko an makangangalas na mga katotoohan’ sa saiyang Tataramon.” (Sal. 119:18, BPV *) Kaipuhan man niyatong hurop-hurupon an satong binasa. Pag kita namimibi, nagbabasa, asin naghuhurop-hurop, an Tataramon nin Diyos nakakataros ‘sa tahaw [o kauruirarumi] kan satong puso,’ dangan nagigin mahalagang marhay na sa sato an kaisipan ni Jehova.—Basahon an Talinhaga 4:20-22; Sal. 119:97.

16. Paano nakikinabang an dakul sa JW Broadcasting?

¹⁶ Tinutugutan man niyatong impluwensiyahan kita kan kaisipan nin Diyos paagi sa paghiling kan mga video sa JW Broadcasting^®. Sarong mag-agom an nagsabi: “Talagang simbag sa mga pamibi mi an programa kada bulan. Napapakusog kami kaiyan asin nahahali kaiyan an kamunduan o kaya kapungawan mi. Saka pirmi ming pinapatugtog sa harong an mga kanta sa mga programang iyan. Pinapatugtog mi iyan pag nagluluto, naglilinig, o maski pag nag-iinom kami nin tsa.” An mga programang ini nakakatabang sa sato na ingatan an satong puso. Tinutukduan kita kaiyan na arugon an kaisipan ni Jehova asin labanan an panggigipit na arugon an kaisipan ni Satanas.

17-18. (a) Arog kan ipinapahiling kan 1 Hadi 8:61, ano an nangyayari pag inaaplikar niyato an mga nanunudan ta ki Jehova? (b) Ano an manunudan niyato sa halimbawa ni Hading Hezekias? (c) Kauyon kan pamibi ni David na nasa Salmo 139:23, 24, ano an puwede niyatong ipamibi?

¹⁷ Pag nahihiling niyato an mga pakinabang kan paggibo nin tama, mas nagkukusog an satong  pagtubod. (Sant. 1:2, 3) Marahay man sa pagmati huling napaugma ta si Jehova na apudon kitang saro sa saiyang mga aki, asin mas nag-uurog an pagmawot niyatong mapaugma siya. (Tal. 27:11) An lambang pagbalo nagigin oportunidad na ipahiling na bakong banga an satong puso sa paglilingkod sa satong mapagmakulog na Ama. (Sal. 119:113, NW) Imbes, pinapatunayan niyato na namumutan ta si Jehova nin bilog na puso, sarong puso na determinadong sunudon an saiyang mga pagbuot asin gibuhon an saiyang kabutan.—Basahon an 1 Hadi 8:61.

¹⁸ Makakagibo daw kita nin mga sala? Iyo, huling bako kitang perpekto. Kun masala man kita, girumdumon an halimbawa ni Hading Hezekias. Nakagibo siya nin mga sala. Pero nagsulsol siya asin padagos na naglingkod ki Jehova nin “bilog na puso.” (Isa. 38:3-6, BPV; 2 Cron. 29:1, 2; 32:25, 26) Kaya, labanan niyato an mga pagpurbar ni Satanas na kontaminaron kita kan saiyang kaisipan. Ipamibi niyato na magkaigwa kita nin “makinuyog na puso.” (1 Ha. 3:9, NW; basahon an Salmo 139:23, 24.) Kaya niyatong magdanay na maimbod ki Jehova kun iingatan niyato an satong puso nin urog sa gabos.