1. Ano an sarong bagay na nakakalabi an tawo sa hayop?

AN SARONG bagay na nakakalabi kita sa mga hayop iyo an itinao sa sato na konsiyensiya. Totoo iyan puon kan lalangon an tawo sa daga. Pagkatapos na balgahon ni Adan asin Eva an pagbuot ni Jehova, nagtago sinda. Ipinapahiling kaiyan na nakokonsiyensiya sinda.

2. Paano nakakaagid sa kompas an satong konsiyensiya? (Hilingon an ritrato sa itaas.)

² An mga tawong may konsiyensiyang dai nasanay nin tama puwedeng iagid sa sarong naglalayag na barko na may depektibong kompas. Peligroso an paglayag kun mayong mapagtitiwalaan na kompas. An duros asin sulog kan dagat madaling mairayo an barko sa tamang direksiyon. An sarong kompas na nasa kondisyon makakatabang sa kapitan na mapagdanay an barko sa tamang direksiyon. An satong konsiyensiya puwedeng iagid sa kompas. Iyan an panglaog na pakamati kun ano an tama o sala asin puwede kita kaiyan na magiyahan sa tamang direksiyon. Alagad tanganing magin epektibong giya an satong konsiyensiya, dapat iyan na masanay nin tama.

3. Ano an puwedeng mangyari kun an konsiyensiya dai nasanay nin tama?

 ³ Kun dai nasanay nin tama an satong konsiyensiya, dai kita kaiyan pupugulan sa paggibo nin maraot. (1 Tim. 4:1, 2) An arog kaiyan na konsiyensiya puwede pa ngani kitang paniwalaon na ‘an maraot marahay.’ (Isa. 5:20) Pinatanidan ni Jesus an saiyang mga parasunod: “Maabot an oras na gagadanon kamo nin mga tawo asin iisipon ninda na nakagibo sinda nin sagradong paglilingkod sa Diyos.” (Juan 16:2) Nagin totoo ini sa mga naggadan sa disipulong si Esteban, asin totoo man iyan sa gabos na arog ninda. (Gibo 6:8, 12; 7:54-60) Sa kabaliktaran, sa paggibo nin mga krimen na arog nin paggadan, binabalga kan mga panatiko an mismong mga pagbuot kan Saro na hinihingako nindang sinasamba ninda! (Ex. 20:13) Malinaw nanggad, nadaya sinda kan saindang konsiyensiya!

4. Paano niyato masisigurado na nagpupunsiyonar nin tama an satong konsiyensiya?

⁴ Paano niyato masisigurado na nagpupunsiyonar nin tama an satong konsiyensiya? An mga pagbuot asin prinsipyo sa Tataramon nin Diyos “kapaki-pakinabang sa pagtukdo, sa pagsaway, sa pagtanos kan mga bagay-bagay, sa pagdisiplina uyon sa matanos na pamantayan.” (2 Tim. 3:16) Kaya paagi sa maigot na pag-adal sa Bibliya, paghurop-hurop sa mga sinasabi kaiyan, asin sa pag-aplikar kaiyan sa satong buhay, puwede tang masanay an satong konsiyensiya tanganing mas madali kaiyan na marisa kun ano an kaisipan nin Diyos, asin sa siring magserbi iyan na mapagtitiwalaan na giya. Pag-ulayan niyato kun paano makakatabang sa sato an mga pagbuot asin prinsipyo ni Jehova na masanay an satong konsiyensiya.

5, 6. Paano kita nakikinabang sa pagsunod sa mga pagbuot nin Diyos?

⁵ Tanganing makinabang kita sa mga pagbuot nin Diyos, bako lang basta pagbasa o pagigin pamilyar diyan an kaipuhan. Dapat niyatong urog pang pahalagahan asin igalang iyan. Sinasabi kan Tataramon nin Diyos: ‘Ikaungis nindo an maraot, asin kamutan nindo an marahay.’ (Amos 5:15) Pero paano niyato magigibo iyan? Mahalagang marhay na manudan niyato na hilingon an mga bagay-bagay arog kan paghiling diyan ni Jehova. Pag-isipan ini: Ipamugtak na pirming bakong tultol an pagturog mo. May itinao sa saimo an doktor na sarong lista kan mga kaipuhan mong kakanon, ehersisyo, asin mga pagbabago sa istilo nin pamumuhay. Kan ginigibo mo na iyan, nahiling mong epektibo iyan! Siguradong papasalamatan mong marhay an doktor huli sa pagtabang sa saimo na maparahay an buhay mo.

⁶ Sa kaagid na paagi, an Kaglalang nagtao sa sato nin mga pagbuot na makakaprotektar sa sato sa nakakaraot na mga epekto nin kasalan asin sa siring maparahay an buhay ta. Pag-isipan kun paano kita nakinabang sa pagsunod sa mga pagbuot kan Bibliya dapit sa pagputik, pagpakana nin maraot sa iba, paghabon, imoralidad, kadahasan, asin espiritismo. (Basahon an Talinhaga 6:16-19; Kap. 21:8) Pag naeeksperyensiyahan ta an kadakul na bendisyon sa paggibo kan mga bagay-bagay sigun sa mga pamamaagi ni Jehova, nagkukusog man an pagkamuot ta asin pagpapahalaga ki Jehova saka sa saiyang mga pagbuot.

7. Paano makakatabang sa sato an pagbasa asin paghurop-hurop sa tunay na mga pangyayari sa Bibliya?

⁷ Marahay na sana huling dai ta na kaipuhan pang saparon an konsekwensiya kan pagbalga sa mga pagbuot nin Diyos bago kita makanuod nin mahalagang mga leksiyon. Puwede kitang makanuod sa mga nagibong sala kan iba na nakarekord sa Tataramon nin Diyos. An Talinhaga 1:5 nagsasabi: “An tawong madunong naghihinanyog asin nagkukua nin dagdag na tukdo.” (NW) Sa katunayan, nag-aako kita kan pinakamarahay na pagtutukdo hali sa Diyos, arog kan pag binabasa ta asin hinuhurop-hurop an tunay na mga pangyayari sa Bibliya. Halimbawa, isipon an grabeng kulog na namatian ni Hading David pagkatapos niyang balgahon an pagbuot ni Jehova asin makakomiter nin pagsambay ki Bat-seba. (2 Sam. 12:7-14) Mantang binabasa asin hinuhurop-hurop ta an istoryang ini, puwede tang ihapot sa sadiri: ‘Paano kuta  puwedeng nalikayan ni Hading David an kulog na namatian niya huli sa pagsambay niya ki Bat-seba? Kun mapaatubang ako sa arog kaiyan na sugot, igwa daw ako kan kusog na kaipuhan tanganing sayumahan iyan? Madulag daw ako arog ni Jose, o mapadara arog ni David?’ (Gen. 39:11-15) Paagi sa paghurop-hurop sa mga konsekwensiya nin kasalan, puwede tang mapakusog an satong puso tanganing ‘ikaungis an maraot.’

8, 9. (a) Ano an papel kan satong konsiyensiya? (b) Paano nakakatabang sa satong konsiyensiya an mga prinsipyo ni Jehova?

⁸ Hinihinguwa talaga niyato na rayuan an mga gibong ikinakaungis nin Diyos. Pero, may mga aktibidad o aspekto sa buhay na diyan mayong espesipikong pagbuot na itinatao an Kasuratan. Sa mga bagay na iyan, paano niyato maaaraman kun ano an inaako asin nakakapaugma sa Diyos? Diyan na malaog an satong konsiyensiyang sinanay sa Bibliya.

⁹ Mamumuton na nagtao sa sato si Jehova nin mga prinsipyo na puwedeng maggiya sa satong konsiyensiya na sinanay sa Bibliya. Siya mismo nagsasabi: “Ako, si Jehova, an saimong Diyos, an Saro na nagtutukdo sa saimo tanganing makinabang ka, an Saro na naggigiya sa saimo sa dalan na maninigo mong lakawan.” (Isa. 48:17, 18, NW) Paagi sa paggamit kan satong isip asin puso tanganing mag-isip basado sa mga prinsipyo sa Bibliya, itinatanos niyato, ginigiyahan, asin minomolde an satong konsiyensiya. Asin nakakatabang nanggad ini sa sato na makagibo nin madunong na mga desisyon.

10. Ano an prinsipyo, asin paano iyan ginamit ni Jesus sa epektibong paagi?

¹⁰ An prinsipyo sarong pundamental na katotoohan o doktrina na ginagamit bilang basehan sa pangangatanusan o paggawi. Tanganing masabutan an sarong prinsipyo, kaipuhan na nasasabutan niyato an kaisipan ni Jehova asin an mga dahilan kaya itinao niya an partikular na mga pagbuot. Sa bilog na ministeryo ni Jesus, itinukdo niya sa saiyang mga disipulo an pundamental na mga katotoohan na makakatabang sa sainda na madeterminaran an konsekwensiya nin sarong kaisipan o paggawi. Halimbawa, itinukdo niya na an kaanggutan puwedeng sumagkod sa kadahasan asin na an grabeng pagmawot sa sekso puwedeng sumagkod sa pagsambay. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Tanganing matabangan kitang magkaigwa nin konsiyensiyang nasanay nin tama, dapat na tugutan niyato an mga prinsipyo nin Diyos na giyahan kita asin sa siring mapamuraway si Jehova.—1 Cor. 10:31.

11. Paano puwedeng magkalain an konsiyensiya kan kada saro sa sato?

¹¹ May mga bagay na diyan tibaad magkalain an pagmansay nin duwang Kristiyano na parehong may konsiyensiyang sinanay sa Bibliya. Pag-isipan an dapit sa pag-inom nin arak. Dai man ipinagbabawal kan Bibliya an tama sanang pag-inom nin arak. Pero nagpapatanid iyan dapit sa sobrang pag-inom, pati man sa pagburat. (Tal. 20:1; 1 Tim. 3:8) Nangangahulugan daw iyan na mayo nang ibang dapat isipon an sarong Kristiyano basta tama sana an pag-inom niya? Dai nanggad. Dawa tibaad dai man siya nakokonsiyensiya, dapat man niyang ikonsiderar an konsiyensiya kan iba.

12. Paano kita mapapahiro kan mga tataramon na nasa Roma 14:21 na igalang an konsiyensiya kan iba?

¹² Ipinahiling ni Pablo na kaipuhan kan mga Kristiyano na magin mapagrisa sa konsiyensiya kan iba. Siya nagsurat: “Pinakamarahay nang dai kumakan nin karne o uminom nin arak o gumibo nin ano man na bagay na makakapasingkog sa saimong tugang.” (Roma 14:21, nota sa ibaba) Andam ka daw na magpahunod dawa dai man kuta iyan kaipuhan kun paagi kaiyan malilikayan mong makasingkog sa saimong tugang na an konsiyensiya iba kisa kan sa saimo? Siguradong iyo. Bago ninda naaraman an katotoohan, may mga tugang kita na dating alkoholiko, pero ngunyan determinado nang likayan an mga inumon na de-alkohol. Siguradong habo niyato na magin dahilan na makabalik an saro sa dati niyang bisyo na makakadanyar nanggad sa saiya! (1 Cor. 6:9, 10) Kaya, bakong pagpahiling nin  pagkamuot kun pipiriton kan nag-imbitar an saiyang kapagtubod na mag-inom nin arak kun magsayuma ini.

13. Paano si Timoteo nagtao nin marahay na halimbawa sa pagsuportar sa intereses kan Kahadian?

¹³ Posibleng marhay na madali na kaidtong mag-20 o labi nang 20 anyos si Timoteo, pero nagpaturi siya maski makulog tanganing malikayan na masingkog an mga Judio na huhulitan niya. An kaisipan niya kaagid kan ki apostol Pablo. (Gibo 16:3; 1 Cor. 9:19-23) Arog ni Timoteo, andam ka daw na isakripisyo an personal mong mga kagustuhan para sa kapakanan kan iba?

14, 15. (a) Ano an kalabot sa pag-uswag sa pagkamaygurang? (b) Paano magkakonektar an pagpahiling nin pagkamuot sa iba asin an Kristiyanong pagkamaygurang?

¹⁴ Gusto niyato gabos na mga Kristiyano na manudan bako lang “an panginot na doktrina manungod sa Cristo” asin na ‘padagos na maghinguwa na magtalubo sa espirituwalidad.’ (Heb. 6:1) Dai ini awtomatikong nangyayari. Kaipuhan niyatong ‘padagos na maghinguwa’ tanganing magibo iyan. Kalabot sa pag-uswag sa pagkamaygurang an pagpahiwas kan satong kaaraman asin pakasabot. Iyan an dahilan kaya pauruutro kitang ineenkaminar na magbasa nin Bibliya aroaldaw. (Sal. 1:1-3) Personal na pasuhan mo daw iyan? An pagbasa kaiyan makakapahiwas kan pakasabot mo sa mga pagbuot asin prinsipyo ni Jehova saka makakapararom kan pakasabot mo sa Tataramon nin Diyos.

¹⁵ An pinakaimportanteng pagbuot para sa gabos na Kristiyano iyo an pagkamuot. Sinabi ni Jesus sa mga disipulo niya: “Paagi kaini maaaraman kan gabos na kamo sakuyang mga disipulo—kun igwa kamo nin pagkamuot sa lambang saro.” (Juan 13:35) An tugang ni Jesus sa ina na si Santiago inapod an pagkamuot na “an nakakalabi nanggad na pagbuot.” (Sant. 2:8) Sinabi ni Pablo: “An pagkamuot iyo an kautuban kan katugunan.” (Roma 13:10) Bako nanggad makangangalas an pagduduon na ini sa pagkamuot huling sinasabi sa sato kan Bibliya na “an Diyos pagkamuot.” (1 Juan 4:8) An pagkamuot nin Diyos bako lang basta emosyon. Si Juan nagsurat: “An pagkamuot nin Diyos nahayag sa arog kaining paagi: isinugo nin Diyos sa kinaban an Saiyang bugtong na Aki tanganing magkamit kita nin buhay paagi sa saiya.” (1 Juan 4:9) Iyo, ipinahiling nin Diyos an saiyang pagkamuot paagi sa gibo. Kun nagpapahiling kita nin pagkamuot ki Jehova asin sa saiyang Aki, sa satong mga kapagtubod, asin sa satong kapwa sa pangkagabsan, sarong ebidensiya iyan na kita maygurang na Kristiyano.—Mat. 22:37-39.

16. Mantang nag-uuswag kita sa pagkamaygurang sa espirituwal, taano ta lalo man na nagigin mahalaga sa sato an mga prinsipyo?

 ¹⁶ Mantang nagigi kang maygurang na Kristiyano, mahihiling mong nagigin mas mahalaga man para sa saimo an mga prinsipyo. An mga pagbuot kaya puwedeng aplikado sana sa sarong espesipikong sitwasyon, alagad an mga prinsipyo mas mahiwas an aplikasyon. Halimbawa, dai nasasabutan nin sarong aki an peligro kan maraot na mga kairiba, kaya an sarong madunong na magurang matao sa saiya nin mga susundon tanganing maprotektaran siya. (1 Cor. 15:33) Pero mantang nagigin adulto o maygurang an sarong aki, nag-uuswag man an kakayahan niyang mag-isip, asin nakakapag-isip na siya basado sa mga prinsipyo sa Bibliya. Sa siring, lalo siyang magigin madunong sa pagdedesisyon kun dapit sa pagpili nin mga kairiba. (Basahon an 1 Corinto 13:11; 14:20.) Pag nag-iisip kita basado sa mga prinsipyo nin Diyos, lalong nagigin mas mapagtitiwalaan na giya an satong konsiyensiya asin nagigin mas kauyon iyan kan kaisipan nin Diyos.

17. Taano ta masasabi niyato na igwa kita kan kinakaipuhan niyato tanganing makagibo nin madunong na mga desisyon?

¹⁷ Igwa daw kita kan gabos na kaipuhan tanganing makagibo nin madunong na mga desisyon na nakakapaugma ki Jehova? Iyo. Paagi sa mahusay na pag-aplikar kan mga pagbuot asin prinsipyo na nasa Tataramon nin Diyos, magigi kitang “lubos na may kakayahan, lubos na nasangkapan para sa gabos na marahay na gibo.” (2 Tim. 3:16, 17) Kun siring, aramon an mga prinsipyong basado sa Kasuratan tanganing ‘masabutan kun ano an kabutan ni Jehova.’ (Efe. 5:17) Gamiton nin lubos an mga pantabang sa pag-adal na itinatao sa Kristiyanong kongregasyon, arog kan Watch Tower Publications Index, Giya sa Pag-research Para sa Mga Saksi ni Jehova, Watchtower Library, Watchtower ONLINE NA LIBRARYA, asin JW Library app. Dinisenyo an mga pantabang na ini para lubos kitang makinabang sa satong personal asin pampamilyang pag-adal.

18. Anong mga bendisyon an makakamtan ta kun mahiro kita kauyon kan mga pagbuot asin prinsipyo nin Diyos?

¹⁸ An pagsunod sa mga pagbuot asin prinsipyo ni Jehova nagbubunga nin mga bendisyon, arog kan mababasa ta sa Salmo 119:97-100: ‘Namumutan kong gayo an saimong katugunan! Iyan an sakong pinaghuhurop-hurop sa bilog na aldaw. Pinapagin akong mas madunong kan saimong mga tugon kisa sa mga kaiwal ko, huli ta iyan danay na kaibahan ko. Urog akong may pakasabot kisa gabos kong maestro, huli ta an saimong mga [pagirumdom] an sakong hinuhurop-hurop. Urog akong nakakasabot kisa sa mga gurang, huli ta kinukuyog ko an saimong mga kabutan.’ (An Marahay na Bareta Biblia) Lalo kitang magigin madunong asin may pakasabot sa satong paggawi kun matao kita nin panahon para ‘hurop-hurupon’ an mga pagbuot asin prinsipyo nin Diyos. Maaabot niyato “an pagigin lubos kan mga kuwalidad kapareho kan sa Cristo” kun maigot kitang maghihinguwa asin kun tutugutan tang giyahan kan mga pagbuot asin prinsipyo nin Diyos an satong konsiyensiya.—Efe. 4:13.