1, 2. (a) Taano ta nanggagana an Kristiyanong mga hoben sa pakikilaban sa mga hukbo nin maraot na mga espiritu? (Hilingon an ritrato sa itaas.) (b) Ano an pag-uulayan niyato?

IINAGID ni apostol Pablo an satong buhay bilang Kristiyano sa mga suldados na nasa hampangan na pakikilaban. Siyempre, an pakikilaban na iyan bako literal kundi espirituwal. Dawa arog kaiyan, talagang may kaiwal kita. Si Satanas asin an mga demonyo matibay asin beteranong mga parapakilaban. Sa inot na hiling, garo mayo kitang tsansang manggana. Garo mayong kalaban-laban partikular na an hoben na mga Kristiyano. May pag-asa daw sindang manggana kun an kalaban ninda mga hukbo nin makusog asin maraot na mga espiritu? An totoo, puwedeng manggana an mga hoben, asin nanggagana na sinda! Taano? Huling ‘padagos sindang nag-aako nin kusog hali sa Kagurangnan.’ Pero bako sanang pagkua nin kusog hali sa Diyos an ginigibo ninda. Nakasulot na sinda nin panggiyera. Arog nin sinanay na marhay na mga suldados, ‘isinulot ninda an kumpletong pangalasag hali sa Diyos.’—Basahon an Efeso 6:10-12.

² Kan isinusurat ni Pablo an saiyang ilustrasyon, posibleng nasa isip niya an pangalasag nin Romanong mga suldados. (Gibo 28:16)  Pag-ulayan ta kun taano ta angay an ilustrasyon na iyan. Mantang ginigibo ta iyan, hilingon kun ano an komento nin nagkapirang hoben dapit sa mga kadipisilan asin sa mga pakinabang kan pagsulot kan lambang kabtang kan espirituwal na pangalasag.

3, 4. Paano nakakaagid sa sinturon nin sarong Romanong suldados an katotoohan na nasa Bibliya?

³ Basahon an Efeso 6:14. An sinturon nin sarong Romanong suldados may mahimpis na mga metal na nagpoprotektar sa habayan niya. Dinisenyo iyan tanganing makasuportar sa gabat kan pang-itaas niyang pangalasag. May mga sinturon na igwa nin masarig na mga sabitan nin espada asin dága o punyal. Pag higot na nakasulot an saiyang sinturon, may kumpiyansang makakapagpadagos sa laban an sarong suldados.

⁴ Kaagid kaiyan, pinoprotektaran kita kan mga katotoohan na nanunudan ta sa Tataramon nin Diyos laban sa espirituwal na danyos kan palsong mga katukduan. (Juan 8:31, 32; 1 Juan 4:1) Asin mantang mas napapahalagahan niyato an mga katotoohan dapit sa Diyos, nagigin nang magian sa sato an satong “takop sa daghan”—an pamumuhay kauyon kan matanos na mga pamantayan nin Diyos. (Sal. 111:7, 8; 1 Juan 5:3) Apuwera kaiyan, kun malinaw tang nasasabutan an mga katotoohan sa Tataramon nin Diyos, puwede kitang makapanindugan nin may kumpiyansa asin maidepensa an mga katotoohan na iyan laban sa mga nagkokontra.—1 Ped. 3:15.

5. Taano ta dapat kitang magsabi nin totoo?

⁵ Kun higot na nakasulot sa sato, sabi ngani, an katotoohan sa Bibliya, mapapahiro kita na mamuhay kauyon kaiyan asin na pirming magsabi nin totoo sa gabos na panahon. Taano ta dapat niyatong likayan na magputik? Huling an kaputikan saro sa pinakaepektibong mga armas ni Satanas puon pa kaidto. An kaputikan nakakaraot pareho sa nagsasabi kaiyan saka sa naniniwala diyan. (Juan 8:44) Kaya sagkod sa pinakamakakaya niyato bilang bakong perpektong tawo, linilikayan niyatong magputik. (Efe. 4:25) Pero puwede iyan magin dipisil. An 18 anyos na si Abigail nagsabi: “An pagsabi nin totoo garo baga bako pirming praktikal, lalo na kun makakalusot ka sa masakit na sitwasyon kun maputik ka.” Kun siring, taano ta pirmi niyang hinihinguwang magsabi nin totoo? “Pag nagsasabi ako nin totoo,” an sabi niya, “malinig an konsiyensiya ko sa atubangan ni Jehova. Saka aram kan mga magurang saka mga amigo ko na mapagtitiwalaan ninda ako.” An 23 anyos na si Victoria nagsabi: “Pag nagsasabi ka nin totoo asin naninindugan sa mga tinutubod mo, tibaad ma-bully ka. Pero pirming may marahayon na mga pakinabang iyan: Nagkakaigwa ka nin kumpiyansa sa sadiri, mas napaparani ka ki Jehova, saka nakukua mo an respeto kan mga tawong nagpapadangat saimo.” Iyo, sulit nanggad na ‘hagkusan niyato kan sinturon nin katotoohan an satong habayan’ sa gabos na panahon.

6, 7. Taano ta iinagid sa takop sa daghan an katanusan?

⁶ May sarong klase nin takop sa daghan na isinusulot nin Romanong mga suldados kan inot na siglo na gibo sa palaba asin mahimpis na mga batbat o lansang na pinagsaknib-saknib. Pinoporma an mga batbat na iyan tanganing maglapat sa parteng daghan saka tulak dangan pigsusurumpay nin mga anit na panggakod paagi sa metal na mga sabitan asin ebilya (buckle). An iba pang kabtang kan itaas na parte kan hawak kan suldados natatahuban nin dagdag pang mahimpis na mga batbat na pigsusurumpay nin mga anit na panggakod. Pag sulot kan suldados an pangalasag na ini, medyo nalilimitaran an paghiro niya asin kaipuhan niyang regular na inspeksiyunon kun baga nakalapat na marhay an mga batbat. Pero huli sa pangalasag, dai nakakalagbas an tarom nin espada o nin pana kaya protektado an puso o an iba pa niyang mahalagang mga organo.

⁷ Angay nanggad iyan na simbolo kun paano puwedeng maprotektaran kan matanos na mga pamantayan ni Jehova an satong piguratibong puso! (Tal. 4:23) Kun paanong an takop sa daghan na gibo sa batbat dai iriribay nin sarong suldados sa iba na gibo sa mas hababang klase nin metal, an mga pamantayan ni Jehova sa kun ano an tama nungka niyatong iriribay sa sadiri tang mga pamantayan.  An paghusgar nin tawo kadakul nin depekto kaya dai iyan makakatao kan kinakaipuhan tang proteksiyon. (Tal. 3:5, 6) Imbes, regular niyatong iniinspeksiyon kun baga an ‘mahimpis na mga batbat’ na itinao sa sato ni Jehova nakalapat na marhay sa satong puso.

8. Taano ta sulit na magsunod pirmi sa mga pamantayan ni Jehova?

⁸ Namamatian mo daw kun minsan na nakakapagabat an matanos na mga pamantayan ni Jehova o na nalilimitaran kaiyan an katalingkasan mo? Si Daniel, na 21 anyos, nagsabi: “Pigngingisihan ako kaidto kan mga maestra saka mga kaeskuwela ko huling namumuhay ako kauyon kan mga pamantayan kan Bibliya. May panahon na nawaran ako nin kumpiyansa sa sadiri saka na-depress.” Paano niya iyan nakayanan? “Pag-abot nin panahon,” an sabi niya, “nahiling ko an mga pakinabang kan pamumuhay sigun sa mga pamantayan ni Jehova. May mga ‘amigo’ akong nagdroga na; an iba dai na nag-eskuwela. Nakakamundong mahiling an kinaabtan ninda. Talagang pinoprotektaran kita ni Jehova.” Si Madison, na 15 anyos, nagsabi: “Nasasakitan akong masunod pirmi an mga pamantayan ni Jehova asin maglikay sa mga bagay na iniisip kan mga kaedad ko na nakakaugma.” Ano an ginibo niya? “Ipinapagirumdom ko sa sadiri na dara ko an pangaran ni Jehova asin na an mga sugot paagi sana ni Satanas para atakihon ako. Pag nalalampasan ko an sarong kadipisilan, mas marahay na an pagmati ko.”

9-11. (a) Anong simbolikong sandalyas an dapat na isulot kan mga Kristiyano? (b) Ano an makakatabang sa sato na magin mas komportable sa pagpahayag kan maugmang bareta?

⁹ Basahon an Efeso 6:15. Dai andam sa pakikilaban an sarong Romanong suldados kun dai niya sulot an sandalyas niya. An sandalyas niya na garo botas gibo sa tulong anit na pigsuruon asin dai iyan basta-basta mahahali sa bitis. An disenyong iyan nagpangyaring magin matagal asin komportable an sandalyas.

¹⁰ An literal na botas kan Romanong mga suldados isinusulot ninda pag makikigiyera, pero an simbolikong sandalyas na sulot kan mga Kristiyano nakakatabang sa sainda na maipaabot an mensahe nin katuninungan. (Isa. 52:7; Roma 10:15) Alagad, nangangaipo man giraray nin kusog nin buot na sabihon iyan pag may oportunidad. “Natatakot ako kaidtong magpatotoo sa mga kaklase ko,” an sabi ni Bo na 20 anyos. “Sa hiling ko nasusupog lang ako. Pero naiisip ko ngunyan, ano man an dapat kong ikasupog? Ngunyan maugma na akong nagpapatotoo sa mga kaedad ko.”

¹¹ Narisa kan dakul na hoben na kun andam sindang marhay sa pagpahayag kan maugmang bareta, mas komportable sinda na gibuhon iyan. Paano ka puwedeng mag-andam? “Pirmi akong may darang literatura sa bag ko,” an sabi ni Julia na 16 anyos, “saka dinadangog ko an mga opinyon saka paniniwala kan mga kaklase ko. Dangan nakakaisip na ako kun ano an makakatabang sa sainda. Pag andam ako, maipapakipag-ulay ko sa sainda kun ano an espesipikong makakatabang sa sainda.” Si Makenzie, na 23 anyos, nagsabi: “Kun mabuot ka saka talagang nagdadangog, magkakaideya ka kun ano an inaagihan kan mga kaedad mo. Sinisigurado ko na nabasa ko na an gabos na materyal na ipinublikar para sa mga hoben. Paagi kaiyan, may maipapahiling ako sa mga kaedad ko na sarong tema sa Bibliya o sa jw.org na makakatabang sa sainda.” Arog kan ipinapahiling kan mga komentong iyan, mantang mas andam kang maghulit, magigin mas higot an “sandalyas” sa saimong bitis.

12, 13. Ano an nagkapira sa “nagkakalayong mga pana” ni Satanas?

¹² Basahon an Efeso 6:16. Rektanggulo “an dakulang kalasag” na dara nin sarong Romanong suldados asin natatahuban siya kaiyan puon abaga sagkod tuhod. Napoprotektaran siya kaiyan sa tama nin mga armas asin pana.

¹³ An nagkapira sa “nagkakalayong mga pana” na tibaad gamiton saimo ni Satanas iyo an mga kaputikan dapit ki Jehova—na dai Siya nagmamakulog  sa saimo asin na masakit kang kamutan. An 19 anyos na si Ida nasasakitan huling pagmati niya mayo siyang halaga. Sinabi niya: “Parati kong namamatian na harayo sako si Jehova, na habo niya akong magin Amigo.” Paano niya inatubang an pag-atakeng ini? “An mga pagtiripon talagang nakakapakusog sa pagtubod ko,” an sabi ni Ida. “Dati nakatukaw lang ako saka dai nagkokomento ta iniisip ko kaya na mayo man gustong magdangog sa sasabihon ko. Pero ngunyan, nag-aandam ako sa mga pagtiripon saka hinihinguwa kong magkomento nin duwa o tulong beses. Dipisil, pero marahayon sa pagmati pag nagigibo ko ’yan. Saka nakakapakusog talaga an mga tugang. Sa kada pagpuli ko hali sa pagtiripon aram kong namumutan ako ni Jehova.”

14. Anong katotoohan an idinuduon kan eksperyensiya ni Ida?

¹⁴ Idinuduon kan eksperyensiya ni Ida an sarong mahalagang katotoohan: An literal na kalasag na itinatao sa suldados igwang depinidong sukol, pero an satong kalasag nin pagtubod puwedeng magsadit o magdakula. Nakadepende iyan sa sato. (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3) Mahalaga nanggad na pakusugon ta an satong pagtubod!

15, 16. Paano nakakaagid sa sarong helmet an paglaom?

¹⁵ Basahon an Efeso 6:17. An helmet na isinusulot kan hukbong Romano dinisenyo tanganing maprotektaran an payo, liog, asin lalawgon laban sa direktang mga pag-atake. May mga helmet na igwang kaputan tanganing mabitbit iyan kan suldados.

¹⁶ Kun paanong napoprotektaran kan helmet an utak kan suldados, “an paglaom niyatong kaligtasan” nagpoprotektar sa satong isip, o kakayahan na mag-isip. (1 Tes. 5:8; Tal. 3:21) An paglaom nakakatabang sa sato na magdanay na nakapokus  sa mga panuga nin Diyos asin na magkaigwa nin tamang pagmansay sa satong mga problema. (Sal. 27:1, 14; Gibo 24:15) Pero kun gusto ta na magkaigwa nin serbi an satong “helmet,” dapat na isulot ta iyan sa satong payo, bako na bitbiton.

17, 18. (a) Paano kita puwedeng sutsutan ni Satanas na halion an satong helmet? (b) Paano ta maipapahiling na dai kita nagpapadara sa pandadaya ni Satanas?

¹⁷ Paano kita puwedeng sutsutan ni Satanas na halion an satong helmet? Pag-isipan an ginibo niya kun dapit ki Jesus. Siguradong aram ni Satanas an dapit sa paglaom ni Jesus na mamahala sa katawuhan pag-abot nin panahon. Pero kaipuhan ni Jesus na maghalat sagkod sa itinalaan na panahon ni Jehova. Asin bago kaiyan, kaipuhan niyang magsakit asin magadan. Kaya iinalok ni Satanas ki Jesus an oportunidad na mautob na tulos an paglaom niya. Sinabi ni Satanas na kun masamba si Jesus sa saiya, gabos iyan makukua niya ora mismo. (Luc. 4:5-7) Kaagid kaiyan, aram ni Satanas na may iinaalok sa sato si Jehova na materyal na mga pakinabang sa bagong sistema. Pero kaipuhan niyatong maghalat, asin tibaad makaeksperyensiya kita nin mga kasakitan mantang mayo pa iyan. Kaya inaalukan kita ni Satanas kan nakakaakit na mga oportunidad na manamitan na ngunyan an arog kaiyan na buhay. Gusto niyang inuton ta an pagkua nin materyal na mga pakinabang, asin na mapasato iyan gabos ngunyan. Dinadagka kita ni Satanas na gibuhon na ikaduwa sana an paghanap sa Kahadian.—Mat. 6:31-33.

¹⁸ Arog kan dakul na hoben na Kristiyano, dai nagpadara an 20 anyos na si Kiana sa pandadayang ini. “Aram ko na an Kahadian nin Diyos an solamenteng paglaom ta tanganing maresolberan an gabos tang problema,” an sabi niya. Ano an nagin epekto kan siguradong paglaom na ini sa kaisipan asin paggawi niya ngunyan? “Nakakatabang sa sako an paglaom na Paraiso na ibugtak sa tamang lugar an sekular na mga pasuhan,” an sabi pa niya. “Dai ko hinihinguwang gibuhon na puhunan an mga talento ko o na magkaigwa nin halangkaw na posisyon. Imbes, ginagamit ko an sakong panahon asin kusog sa espirituwal na mga pasuhan.”

19, 20. Paano mo mapapauswag an kakayahan mo sa paggamit kan Tataramon nin Diyos?

¹⁹ Kan panahon na ginigibo ni Pablo an saiyang surat, an espada na ginagamit kan Romanong mga suldados may laba na mga 20 pulgada (50 cm) asin dinisenyo para sa hampangan na pakikilaban. An sarong dahilan kaya matibayon an Romanong mga suldados iyo na aroaldaw sindang nagsasanay sa paggamit kan mga armas ninda.

²⁰ Iinagid ni Pablo an Tataramon nin Diyos sa espada na itinao sa sato ni Jehova. Pero dapat niyatong manudan kun paano kita magigin matibay sa paggamit kaiyan pag idinedepensa ta an satong mga tinutubod—o pag itinatanos ta an satong kaisipan. (2 Cor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Paano mo mapapauswag an saimong mga kakayahan? An 21 anyos na si Sebastian nagsabi: “Naglilista ako nin sarong bersikulo kada kapitulo sa pagbasa ko nin Bibliya. Tinitipon ko an mga paborito kong teksto. Paagi kaiyan, namamatian kong nagigin mas kauyon kan kaisipan ni Jehova an pag-iisip ko.” Si Daniel, na sinambit kasubago, nagsabi: “Mantang nagbabasa ako nin Bibliya, pinipili ko an mga bersikulo na sa hiling ko makakatabang sa mga tawo sa ministeryo. Nahiling ko na marahay an reaksiyon kan mga tawo pag nahihiling nindang interesado kang marhay sa Bibliya asin na ginigibo mo an pinakamakakaya mo na tabangan sinda.”

21. Taano ta dai kita dapat matakot na marhay ki Satanas asin sa mga demonyo?

²¹ Arog kan maririsa sa komento kan mga hoben na sinambit sa artikulong ini, dai kita dapat matakot na marhay ki Satanas asin sa mga demonyo. Makusog sinda, pero kayang daugon. Saka dai sinda magdadanay na buhay. Dai na mahahaloy, sa panahon kan Sangribong Taon na Paghadi ni Cristo, papupunduhon an gabos nindang aktibidad, dangan pagkatapos kaiyan lalaglagon sinda. (Kap. 20:1-3, 7-10) Midbid niyato an satong kaiwal, aram ta an saiyang mga taktika, asin an saiyang mga motibo. Sa tabang ni Jehova, kaya niyatong makapanindugan nin marigon laban sa saiya!