Aram Mo Daw?
Kan mga panahon kan Bibliya, ginagamit daw an papiro sa paggibo nin bangka?
Pananom na papiro
DAKUL an nakakaaram na papiro an panginot na materyal na ginagamit kaidto kan suanoy na Ehipto bilang suratan. Ginamit man iyan kan mga Griego pati man kan mga Romano. * Pero bakong gayong dakul an nakakaaram na bako lang sa pagsurat ginamit kaidto an papiro kundi pati man sa paggibo nin bangka.
Duwang modelo nin bangkang gibo sa papiro na nahanap sa laog nin sarong lulubngan kan suanoy na Ehipto
Labing 2,500 na taon na an nakaagi, isinurat ni propeta Isaias na an mga tawong nakaistar “sa rehiyon kan mga salog nin Etiopia” nagsugo nin “mga mensahero na minaagi sa dagat, na minabalyo sa mga katubigan gamit an darakulang bangka na gibo sa papiro.” Pag-abot nin panahon, ihinula ni propeta Jeremias na pag sakupon na kan mga Medo asin Persiano an siyudad nin Babilonya, susuruluon ninda “an mga bangka [kan mga Babilonyo] na gibo sa papiro” tanganing dai makadulag an mga ini.—Isa. 18:1, 2, NWT; Jer. 51:32, NWT.
An Bibliya ipinasabong nin Diyos, kaya inaasahan na kan mga nag-aadal nin Bibliya na makakahanap an mga arkeologo nin mga bagay na nagpapahiling na, kan mga panahon kan Bibliya, talagang ginamit an papiro sa paggibo nin bangka. (2 Tim. 3:16) Ano an nadiskubre kan mga arkeologo? Nakakua sinda nin detalyadong ebidensiya na ginagamit kaidto sa Ehipto an papiro sa paggibo nin bangka.
PAANO GINIGIBO KAIDTO AN MGA BANGKANG GIBO SA PAPIRO?
Ipinapahiling sa mga painting saka sa mga inukit na nasa mga lulubngan kan mga Ehipsiyo an proseso nin pagkua nin mga papiro saka paggibo nin bangka. Puputulon an mga puon nin papiro, buburugkuson iyan, tapos pagsasararuon asin hihigutan an mga binugkos. Patriyanggulo an mga puon nin papiro. Kaya pag pighigutan an mga binugkos, nagigin dusok saka matibay iyan. Uyon sa librong A Companion to Ancient Egypt, an mga bangkang gibo sa papiro puwedeng umabot sa labing 17 metros an laba, kaya puwede an 10 o 12 sagwan sa mag-ibong na gilid.
Mga inukit kaidtong suanoy na Ehipto na ipinapahiling an paggibo nin sarong bangkang gibo sa papiro
TAANO TA GINAMIT KAN MGA PARAGIBO NIN BANGKA AN PAPIRO?
Dakulon an papiro sa Kababan nin Nilo. Saka pasil gibuhon an mga bangkang gibo sa papiro. Dawa kaidtong kahoy na an panginot na ginagamit sa paggibo nin darakulang bangka, minalataw na padagos pa man giraray na ginamit kan mga parasira saka paraayam an mga barsa saka saradit na bangka na gibo sa papiro.
Sa laog nin halawig na panahon, padagos na ginamit kan mga tawo an mga bangkang gibo sa papiro. Uyon sa Griegong awtor na si Plutarch, na nabuhay sa pag-ultanan kan inot saka ikaduwang siglo C.E., pamilyar pa man giraray sa mga barsang gibo sa papiro an saiyang mga parabasa kan panahon niya.
^ par. 3 Nagtatalubo an pananom na papiro sa matubig na daga saka sa mga salog na maluya an sulog. Puwede iyan maglangkaw nin mga 5 metros, asin an hawak kaiyan puwedeng mga 15 sentimetros an diyametro sa puon kaiyan.
