1-3. (a) Ano an dapat na magin pagmansay niyato dapit sa katotoohan sa Bibliya? Iilustrar. (Hilingon an mga ritrato sa kapinunan kan artikulo.) (b) Anong mga hapot an pag-uulayan niyato sa artikulong ini?

ORDINARYO na sana an pagbalik nin sarong bagay na binakal. Sigun sa sarong pagkarkulo, may mga nasyon na ibinabalik an haros nuwebe porsiyento kan mga produktong binabakal sa mga tindahan. Puwedeng umabot sa labing 30 porsiyento kan mga produktong binabakal online an ibinabalik. Tibaad an produkto dai nakaabot sa ekspektasyon ninda, may raot, o kaya dai sana ninda iyan nagustuhan. Kaya pinaribayan ninda iyan nin ibang produkto o nagpa-refund.

² Tibaad magpa-refund kita sa mga produktong binakal ta, alagad nungka niyatong ibabalik, o ‘ipapabakal’ an ‘binabakal’ niyatong “tamang kaaraman” kan katotoohan sa Bibliya. (Basahon an Talinhaga 23:23; 1 Tim. 2:4) Siring kan pinag-ulayan niyato sa nainot na artikulo, nakua ta an katotoohan paagi sa pagtao nin dakul na panahon para manudan iyan. Apuwera kaiyan, tanganing mabakal an katotoohan, tibaad binayaan niyato an magayon na karera, tinios an iba nang pagtrato sa sato kan satong mga kapamilya asin amigo, binago an satong kaisipan asin paggawi, o tinalikdan an bakong suno sa Kasuratan na mga kaugalian. Pero, an ibinayad niyato dikit sana kun ikukumparar sa nakamtan tang mga bendisyon.

 ³ An pagmansay niyato manungod sa katotoohan sa Bibliya kaagid kan pagmansay kan lalaking sinambit ni Jesus sa sarong halipot na ilustrasyon. Tanganing ipahiling kun gurano kahalaga kan katotoohan dapit sa Kahadian nin Diyos sa mga nakakanumpong kaiyan, inistorya ni Jesus an manungod sa sarong nagbibiyaheng negosyante na naghanap nin marahay na klaseng mga perlas asin nakakua siya nin saro kaiyan. Sa katunayan, dakulaon an halaga kan perlas na iyan kaya “ipinabakal niya tulos” an gabos na bagay na sadiri niya tanganing mabakal iyan. (Mat. 13:45, 46) Sa kaagid na paagi, an katotoohan na nanumpungan niyato—an katotoohan dapit sa Kahadian nin Diyos asin an gabos na iba pang mahalagang marhay na katotoohan na nanudan ta sa Tataramon nin Diyos—dakulang marhay an halaga sa sato kaya gikan sa buot tang ginibo tulos an kinakaipuhan na mga pagsasakripisyo para makua iyan. Sagkod na pinapahalagahan niyato an katotoohan, ‘nungka niyatong ipapabakal iyan.’ Pero makamumundo, an nagkapirang lingkod nin Diyos nawara an pagpapahalaga sa katotoohan na nakua ninda asin ipinabakal pa ngani iyan. Lugod na nungkang mangyari iyan sa sato! Tanganing maipahiling na pinapahalagahan niyatong marhay an katotoohan asin na nungka tang ipapabakal iyan, dapat tang sunudon an sadol kan Bibliya na ‘danay na maglakaw sa katotoohan.’ (Basahon an 3 Juan 2-4.) Kaiba sa paglakaw sa katotoohan an pamumuhay kauyon kaiyan, na ginigibo iyan na priyoridad sa satong buhay asin minagawi kauyon kaiyan. Pag-ulayan ta an tulong hapot na ini: Taano asin paano ‘ipinapabakal’ kan iba an katotoohan? Paano ta malilikayan na magibo ini? Paano ta mapapakusog an satong determinasyon na ‘danay na maglakaw sa katotoohan’?

4. Kan inot na siglo, taano ta ‘ipinabakal’ kan iba an katotoohan?

⁴ Kan inot na siglo, inako kan iba sa primero an mga katukduan ni Jesus pero dai sinda nagpadagos sa paglakaw sa katotoohan. Halimbawa, pagkatapos na pakakanon ni Jesus sa milagrosong paagi an dakul na tawo, sinundan siya kan mga ini sa ibong na tampi kan Dagat nin Galilea. Duman may sinabi si Jesus na ikinabigla ninda: “Sagkod na dai kamo magkakan kan laman kan Aki nin tawo asin mag-inom kan saiyang dugo, dai kamo magkakamit nin buhay.” Imbes na sabihon ki Jesus na ipaliwanag iyan, nagkauruyam sinda sa sinabi ni Jesus asin nagsarabi: “Makagurugirabo an mga tataramon na ini; siisay an matagal sa pagparadangog kaiyan?” Kaya “dakul sa saiyang mga disipulo an nagbaralik sa mga bagay na binayaan na ninda asin habo nang magsunod sa saiya.”—Juan 6:53-66.

5, 6. (a) Sa satong panahon, taano ta may mga dai danay na nangapot sa katotoohan? (b) Paano posibleng luway-luway na bayaan nin saro an katotoohan?

⁵ Nakakamundo huling igwa ngunyan nin mga dai danay na nangapot sa katotoohan. May mga nasingkog huli sa sarong pagbabago sa pakasabot sa sarong teksto sa Bibliya o huli sa sinabi asin ginibo nin sarong prominenteng brother. An iba nakulgan an buot huli sa basado sa Kasuratan na konsehong itinao sa sainda o binayaan an katotoohan huli sa dai pagkakauyon sa sarong kapwa Kristiyano. An iba man kuminampi sa mga apostata asin sa mga nagkokontra na binibiribid an satong mga tinutubod. Bilang resulta, an iba tuyong ‘ruminayo’ ki Jehova asin sa kongregasyon. (Heb. 3:12-14) Mas marahay nanggad kun pinagdanay kutana ninda an saindang pagtubod asin padagos na nagtiwala ki Jesus, arog kan ginibo ni apostol Pedro! Kan haputon ni Jesus an saiyang mga apostol kun gusto man nindang maghali, nagsimbag tulos si Pedro: “Kagurangnan, kiisay pa man kami maduman? Yaon sa saimo an mga tataramon nin buhay na daing katapusan.”—Juan 6:67-69.

⁶ An iba luway-luway na binayaan an katotoohan, na tibaad dai ngani ninda iyan naririsa. An sarong tawo na luway-luway na binabayaan an katotoohan garo sarong baroto na luway-luway na napaparayo sa pangpang. Sa Bibliya, an luway-luway na pagbabagong iyan sinambit na ‘inaanod parayo.’ (Heb. 2:1) Bakong arog nin saro na  tuyong minarayo sa katotoohan, an saro na inaanod parayo dai iyan tuyong ginigibo. Alagad, nadadanyaran niya an saiyang relasyon ki Jehova asin namemeligrong maiwara niya iyan. Paano niyato malilikayan na mangyari iyan sa sato?

7. Ano an inot na paagi na makakatabang sa sato na dai ipabakal an katotoohan?

⁷ Tanganing makalakaw sa katotoohan, kaipuhan niyatong akuon asin sunudon an gabos na tataramon ni Jehova. Dapat na magin priyoridad ta sa satong buhay an katotoohan asin mamuhay kauyon kan mga prinsipyo sa Bibliya. Sinabi ni Hading David ki Jehova sa pamibi: ‘Malakaw ako sa saimong katotoohan.’ (Sal. 86:11) Determinado si David. Arog niya, dapat na magin determinado man kitang marhay na danay na maglakaw sa katotoohan nin Diyos. Huling kun dai, tibaad manghinayang kita sa mga ibinayad ta para mabakal an katotoohan asin tibaad matentaran kitang bawion an ibang ibinayad ta. Imbes, nangangapot kitang marhay sa bilog na katotoohan. Aram niyato na dai ta puwedeng pilion kun arin na katotoohan an susunudon ta o kun arin an babaliwalaon ta, huling dapat kitang maglakaw sa “gabos na katotoohan.” (Juan 16:13) Hurop-hurupon niyato an limang bagay na tibaad ibinayad ta para sa katotoohan. Mapapakusog kaiyan an satong determinasyon na dai matentaran na bawion maski an ibang ibinayad ta.—Mat. 6:19.

8. Paano puwedeng magin dahilan an bakong madunong na paggamit nin panahon na maanod parayo sa katotoohan an sarong Kristiyano? Magtao nin halimbawa.

⁸ Panahon. Tanganing dai maanod parayo sa katotoohan, dapat na madunong niyatong gamiton an satong panahon. Kun dai kita mag-iingat, tibaad sobra-sobra nang panahon an ginagamit ta sa paglilibang, sa mga bagay na kinahihiligan ta, pag-Internet, o paghiling nin telebisyon. Bako man maraot an mga bagay na ini, pero an panahon na ginagamit para diyan puwedeng makaagaw sa panahon na ginagamit ta sa personal na pag-adal asin iba pang espirituwal na mga aktibidad. Pag-isipan an nangyari sa sister na si Emma. * Puon kan siya hoben pa, mahilig na si Emma sa mga kabayo. Kada may pagkakataon, nangangabayo siya. Pero dai nahaloy, nakokonsiyensiya na siya dapit sa gabos na panahon na ginamit niya diyan. Naggibo siya nin mga pagbabago asin pag-abot nin panahon naibugtak na niya sa tamang lugar an paglilibang. Napakusog man siya kan eksperyensiya ni Cory Wells na dating rodeo trick rider. * Ngunyan, mas dakul na an panahon na ginagamit ni Emma sa espirituwal na mga aktibidad asin sa saiyang pamilya saka mga amigo. Namamatian niyang mas dayupot siya ki Jehova asin matuninong an isip huling aram niyang ginagamit niya sa madunong na paagi an saiyang panahon.

9. Paano an pag-abot nin materyal na mga bagay puwedeng magin dahilan na ipagilid kan iba an espirituwal na mga aktibidad?

⁹ Materyal na mga pakinabang. Tanganing padagos kitang makalakaw sa katotoohan, dapat na pagdanayon niyatong nasa tamang lugar an materyal na mga bagay. Kan maaraman ta an katotoohan, an interes niyato sa materyal na mga bagay nagin ikaduwa na sana sa satong espirituwal na mga aktibidad. Maugma kita na isakripisyo an materyal na mga bagay tanganing makalakaw sa katotoohan. Pero sa paglihis nin panahon, tibaad mahiling niyato an iba na nagbabakal kan pinakabagong mga gadyet o nagkakamit nin iba pang materyal na mga bagay. Tibaad mamatian na niyatong dai kita nakakasabay sa sainda. Huling bako nang kontento sa pagkaigwa kan panginot na mga pangangaipo, tibaad ipagilid na niyato an espirituwal na mga aktibidad tanganing makatipon nin materyal na mga pagsadiri. Ipinapagirumdom kaini sa sato si Demas. An pagkamuot niya sa “presenteng sistema nin mga bagay” nagin dahilan na bayaan niya an paglilingkod kaiba ni Pablo. (2 Tim. 4:10) Taano ta binayaan ni Demas si Pablo? Kun an dahilan mas namutan niya an materyal na mga bagay  o na bako na siyang andam na magsakripisyo tanganing maglingkod kaiba ni Pablo, mayong sinasabi an Bibliya. Siguradong habo niyatong mawuton giraray an materyal na mga bagay tapos pangibabawan kaiyan an satong pagkamuot sa katotoohan.

10. Tanganing padagos kitang makalakaw sa katotoohan, anong panggigipit an dapat niyatong labanan?

¹⁰ Relasyon sa mga amigo asin kapamilya. Tanganing padagos na makalakaw sa katotoohan, dai kita dapat na magpadara sa panggigipit kan iba. Kan punan niyatong maglakaw sa katotoohan, nagbago man an relasyon ta sa mga amigo asin kapamilya niyatong bakong Saksi. Inako kan iba sa sainda an desisyon ta, pero igwa man nin mga nagkontra. (1 Ped. 4:4) Gusto niyatong magkaigwa nin marahay na relasyon sa mga kapamilya asin magin mabuot sa sainda, pero dapat na mag-ingat kita na dai niyato ikompromiso an katotoohan tanganing mapauyunan sinda. Padagos niyatong hihinguwahon na magin marahay an relasyon ta sa satong mga kapamilya. Basado sa malinaw na patanid sa 1 Corinto 15:33, an mga namumuot sana ki Jehova an dapat na magin dayupot na mga amigo ta.

11. Paano niyato malilikayan an mga gibong bakong suno sa Kasuratan?

¹¹ Bakong diyosnon na kaisipan asin paggawi. An gabos na naglalakaw sa katotoohan dapat na magin banal. (Isa. 35:8; basahon an 1 Pedro 1:14-16.) Kan akuon niyato an katotoohan, kinaipuhan niyato gabos na gumibo nin mga pagbabago tanganing makaabot sa matanos na mga pamantayan kan Bibliya. An iba kinaipuhan na gumibo nin dakulang mga pagbabago. Ano man an sitwasyon ta, dapat na nungka niyatong iribay an satong dalisay asin malinig na kamugtakan sa maating moral kan kinaban na ini. Paano niyato malilikayan an imoral na paggawi? Hurop-hurupon an dakulang halagang ibinayad ni Jehova tanganing magi kitang banal—an mahalagang marhay na dugo kan saiyang Aki, si Jesu-Cristo. (1 Ped. 1:18, 19) Tanganing magdanay na malinig sa paghiling ni Jehova, kaipuhan na pirmi niyatong isaisip asin isapuso kun gurano kahalaga kan atang na pantubos ni Jesus.

12, 13. (a) Taano ta mahalagang marhay na pirmi tang isaisip an pagmansay ni Jehova sa mga kapiyestahan? (b) Ano an sunod niyatong pag-uulayan?

¹² Bakong suno sa Kasuratan na mga kaugalian. Tibaad agdahon kita kan satong mga kapamilya, katrabaho, asin kaeskuwela na umiba sa saindang mga selebrasyon. Paano ta malalabanan an panggigipit na magsunod sa mga kaugalian asin magselebrar nin mga kapiyestahan na dai nagtataong onra ki Jehova? Magigibo ta iyan kun papagdanayon niyatong malinaw sa satong isip an pagmansay ni Jehova sa siring na mga kaugalian. Makakatabang an pagbasa kan mga paliwanag sa satong mga publikasyon dapit sa pinaghalian kan popular na mga kapiyestahan. Pag ipinapagirumdom ta sa satong sadiri an basado sa Kasuratan na mga dahilan kaya dai kita nagseselebrar kan siring na mga kapiyestahan, nakukumbinsir kita na naglalakaw kita sa dalan na “akseptable sa Kagurangnan.” (Efe. 5:10) An pagtitiwala ta ki Jehova asin sa saiyang Tataramon nin katotoohan maprotektar sa sato laban sa ‘pagkatakot sa tawo.’—Tal. 29:25.

¹³ An paglakaw sa katotoohan nagpapadagos na proseso; sarong dalan na mawot niyatong lakawan sagkod lamang. Paano niyato mapapakusog an satong determinasyon na padagos na maglakaw sa katotoohan? Pag-ulayan ta an tulong paagi.

14. (a) Paano napapakusog kan padagos na pagbakal nin katotoohan an satong determinasyon na nungkang ipabakal iyan? (b) Taano ta mahalagang marhay an kadunungan, disiplina, asin pakasabot?

¹⁴ Inot, padagos na pag-adalan an mahalagang marhay na mga katotoohan sa Tataramon nin Diyos asin hurop-hurupon iyan. Iyo, magbakal nin katotoohan paagi sa regular na pagtagama nin panahon sa pagkua nin mahalagang marhay na mga katotoohan kan Tataramon nin Diyos. Paagi kaiyan, mas mapapahalagahan mo an katotoohan asin mapapakusog an saimong determinasyon na nungkang ipabakal iyan. Apuwera sa pagbakal nin katotoohan, sinasabi kan Talinhaga 23:23 na dapat  man kitang bumakal nin “kadunungan asin disiplina asin pakasabot.” (NW) Kulang kun kaaraman sana an igwa kita. Kaipuhan niyatong iaplikar sa satong buhay an katotoohan. Paagi sa pakasabot, nahihiling niyato kun paano nagkakauruyon an gabos na tataramon ni Jehova. An kadunungan pinapahiro kita na iaplikar an mga aram ta na. Kun minsan, dinidisiplina kita kan katotoohan paagi sa pagpahiling sa sato kun ano pang mga pagbabago an kaipuhan niyatong gibuhon. Lugod na pirmi kitang magin alisto na akuon an siring na disiplina. An halaga kaiyan urog nanggad kisa sa plata.—Tal. 8:10.

15. Paano kita pinoprotektaran kan sinturon nin katotoohan?

¹⁵ Ikaduwa, magin determinadong marhay na mamuhay aroaldaw kauyon kan katotoohan. Isulot an sinturon nin katotoohan sa saimong habayan. (Efe. 6:14) Kan mga panahon kan Bibliya, sinusuportaran asin pinoprotektaran kan sinturon an habayan asin mahalagang mga organo nin sarong suldados. Alagad tanganing magin proteksiyon an sinturon, kaipuhan na higot iyan. Huling kun bako, diit sana an maitatabang kaiyan. Paano kita pinoprotektaran kan satong espirituwal na sinturon nin katotoohan? Kun an katotoohan pagdadanayon niyatong higot na nakasulot sa sato siring sa sarong sinturon, poprotektaran kita kaiyan laban sa salang mga pangangatanusan asin tatabangan kitang makagibo nin madunong na mga desisyon. Kun may sugot o napapaatubang kita sa pagbalo, papakusugon kan katotoohan sa Bibliya an determinasyon ta na gibuhon an tama. Kun paanong dai lamang iisipon nin sarong suldados na makilaban na mayo an saiyang sinturon, dapat na magin determinado man kitang nungkang haluwagan o halion an satong sinturon nin katotoohan. Imbes, ginigibo ta an gabos niyatong makakaya tanganing pagdanayon iyan na higot na nakasulot sa sato paagi sa pamumuhay kauyon kan katotoohan. An saro pang gamit kan sinturon nin suldados iyo na kumbenyenteng lugar iyan para sukbitan kan saiyang espada. Konektado ini sa sunod na paagi na mapapakusog ta an satong determinasyon na padagos na maglakaw sa katotoohan.

16. Paano an pagtukdo sa iba kan katotoohan nakakapakusog sa satong determinasyon na padagos na maglakaw sa katotoohan?

¹⁶ Ikatulo, lubos na makikabtang sa pagtutukdo sa iba kan katotoohan. Paagi kaiyan danay kang makakapangapot nin marigon sa satong espirituwal na espada, an “tataramon nin Diyos.” (Efe. 6:17) Gabos kita puwedeng maghinguwang pauswagon an satong mga kakayahan bilang paratukdo, na “ginagamit sa tamang paagi an tataramon nin katotoohan.” (2 Tim. 2:15) Mantang ginagamit niyato an Bibliya tanganing tabangan an iba na bakalon an katotoohan asin isikwal an palsong mga katukduan, naitatadom ta sa satong isip asin puso an mga tataramon nin Diyos. Paagi kaini, mapapakusog niyato an satong determinasyon na padagos na maglakaw sa katotoohan.

17. Taano ta mahalagang marhay sa saimo an katotoohan?

¹⁷ An katotoohan sarong mahalagang marhay na regalo hali ki Jehova. Huli sa regalong ini, nakamtan niyato an pinakamahalagang pagsadiri ta, an satong dayupot na relasyon sa satong Ama sa langit. An mga itinutukdo niya sa sato ngunyan kapinunan pa sana! Ipinanuga nin Diyos sa sato na tatawan niya kita nin daing sagkod na panahon para dagdagan an mga katotoohan na binakal ta na. Kaya, pahalagahan na marhay an katotoohan nin siring sa marahay na klaseng perlas. Padagos mong “bakalon . . . an katotoohan asin nungka mong ipabakal iyan.” Sa siring, arog ni David, mauutob mo an panugang ini ki Jehova: ‘Malakaw ako sa saimong katotoohan.’—Sal. 86:11.