1-2. (a) Ano an ginibo kan nagkapirang gobyerno sa mga lingkod ni Jehova, pero ano an epekto kaiyan sa mga lingkod niya? (b) Paano an persekusyon puwedeng magresulta sa kaugmahan? (Komentuhan man an ritrato sa cover.)

 SA NGUNYAN, an satong gibuhon may restriksiyon o ipinagbabawal sa labing 30 nasyon sa bilog na kinaban. Sa nagkapira sa mga nasyon na iyan, ipinapreso kan mga awtoridad an satong mga tugang. Ano an nagibo nindang sala? Para ki Jehova, mayo sindang nagibong sala. An nagibo man lang ninda iyo na nagbasa sinda saka nag-adal nin Bibliya, sinabi sa iba an saindang mga tinutubod, asin nag-atender sa mga pagtiripon kaiba kan saindang mga kapagtubod. Nagsayuma man sinda na may kampihan sa mga isyu sa pulitika. Sa ibong nin grabeng pagkontra, napagdanay kan maimbod na mga lingkod na ini nin Diyos an saindang integridad *—na ipinapahiling an dai kayang rauton na debosyon ninda ki Jehova. Asin maugma nanggad sinda sa paggibo kaiyan!

² Posibleng marhay na nakahiling ka na nin mga ritrato kan nagkapira sa makusog an buot na mga Saksing ini, asin narisa mo na nakangirit sinda. Maugma sinda huling aram ninda na nauugma sa sainda si Jehova dahil pinapagdanay ninda an saindang integridad sa saiya. (1 Cron. 29:17a) Sinabi ni Jesus: “Maugma an mga pinepersegir dahil sa katanusan . . . Mag-ugma kamo asin maggaya-gayang marhay ta dakula an saindong balos.”—Mat. 5:10-12.

3. Arog kan nakasurat sa Gibo 4:19, 20, ano an nagin reaksiyon kan mga apostol sa persekusyon sa sainda kaidtong inot na siglo, asin taano ta arog kaiyan an reaksiyon ninda?

³ Naeeksperyensiyahan kan satong mga tugang kun ano an tinagalan kan mga apostol kan inot na siglo kan persegiron sinda huli sa paghuhulit manungod ki Jesus. An mga hukom kan korte suprema kan mga Judio pauruutro sindang “pinagbutan na pumundo na sa pagtaram manungod sa pangaran ni Jesus.” (Gibo 4:18; 5:27, 28, 40) Ano an nagin reaksiyon kan mga apostol? (Basahon an Gibo 4:19, 20.) Aram ninda na an saro na mas may halangkaw na awtoridad ‘pinagbutan sinda na maghulit sa mga tawo asin lubos na magpatotoo’ manungod ki Cristo. (Gibo 10:42) Kaya an mga tagapagtaram ninda, si Pedro asin Juan, kusog-buot na nagsabi na mas susunudon ninda an Diyos imbes na an mga hukom na idto, asin sinabi ninda na dai sinda mapundo sa pagtaram manungod ki Jesus. Garo man sana hinapot ninda an mga awtoridad na idto, ‘Ano, iniisip nindo na an pagbuot nindo nakakalabi sa pagbuot nin Diyos?’

4. Arog kan sinasabi sa Gibo 5:27-29, anong halimbawa an itinao kan mga apostol para sa gabos na tunay na Kristiyano, asin paano ta sinda maaarog?

⁴ An mga apostol nagtao nin marahayon na halimbawa na sinunod kan gabos na tunay na Kristiyano puon kaidto—“an Diyos an . . . sunudon bilang tagapamahala imbes na an mga tawo.” (Basahon an Gibo 5:27-29.) Pagkatapos na hampakon an mga apostol huli sa pagpadanay ninda kan saindang integridad, naghali na sinda sa korte suprema kan mga Judio, “na nag-uugma dahil sa onra na mag-agi nin kasusupgan alang-alang sa pangaran ni Jesus,” asin nagpadagos sinda sa paghuhulit!—Gibo 5:40-42.

5. Anong mga hapot an kaipuhan niyatong simbagon?

⁵ An itinaong halimbawa kan mga apostol nagbabangon nin nagkapirang hapot. Halimbawa, paano an desisyon ninda na sunudon an Diyos imbes na an mga tawo kauyon kan pagbuot sa Kasuratan na “magpasakop . . . sa haralangkaw na awtoridad”? (Roma 13:1) Paano ta magigibo na “magin masinunod sa mga gobyerno saka mga awtoridad,” arog kan sinabi ni apostol Pablo, asin kasabay kaiyan napapagdanay niyato an satong integridad sa Diyos bilang satong panginot na Tagapamahala?—Tito 3:1.

6. (a) Sairisay an “haralangkaw na awtoridad” na sinambit sa Roma 13:1, asin ano an obligasyon ta sa sainda? (b) Ano an totoo manungod sa gabos na tagapamahalang tawo?

⁶ Basahon an Roma 13:1. Sa bersikulong ini, an pananaram na “haralangkaw na awtoridad” nanunungod sa mga tagapamahalang tawo na igwa nin kapangyarihan asin kontrol sa iba. An mga Kristiyano sakop kan sekular na mga awtoridad na ini. An mga tagapamahalang ini pinapagdanay an katuninungan, ipinapautob an ley, asin kun minsan idinedepensa pa ngani an mga lingkod ni Jehova. (Kap. 12:16) Kaya, pinagbubutan kita na itao sa sainda an buhis, tributo, pagkatakot, asin onra na hinahagad ninda. (Roma 13:7) Minsan siring, an dahilan kaya igwa nin awtoridad an sekular na mga gobyernong iyan iyo na itinutugot iyan ni Jehova. Lininaw ni Jesus an prinsipyong iyan kan inusisa siya ni Gobernador Poncio Pilato kan Roma. Kan sambiton ni Pilato na igwa siya kan awtoridad na palibrehon si Jesus o na ipagadan ini, sinabi ni Jesus sa saiya: “Dai ka lamang kutana nin awtoridad sa sako kun dai iyan itinao sa saimo hali sa itaas.” (Juan 19:11) Arog ki Pilato, igwa nin limitasyon an awtoridad kan gabos na tagapamahalang tawo asin pulitiko ngunyan.

7. Sa anong mga sitwasyon dai kita dapat magpasakop sa mga tagapamahalang tawo, asin ano an dapat na girumdumon ninda?

⁷ Nagpapasakop an mga Kristiyano sa mga gobyerno nin tawo pag an mga ley nin gobyerno bako man kontra sa mga pagbuot nin Diyos. Pero dai kita puwedeng magsunod sa mga tawo pag an hinahagad ninda ipinagbabawal nin Diyos o pag an ipinagbabawal ninda hinahagad nin Diyos. Halimbawa, tibaad hagadon ninda sa mga hoben na lalaki na magin parte kan puwersa militar kan nasyon para makilaban. * O tibaad ipagbawal ninda an satong Bibliya asin an satong mga publikasyon na basado sa Bibliya pati na an paghuhulit ta asin an pagsamba niyato nin iribanan. Pag inaabuso kan mga tagapamahala an saindang awtoridad, siring baga kan pagpersegir sa mga disipulo ni Cristo, dapat sindang manimbag sa Diyos. Nagmamasid nanggad si Jehova!—Ecl. 5:8.

8. Ano an pagkakaiba kan tataramon na “haralangkaw” asin kan pananaram na “pinakahalangkaw sa gabos,” asin taano ta mahalagang maaraman niyato an pagkakaiba kaiyan?

⁸ An tataramon na “haralangkaw” nangangahulugan na “mas marahay, mas nangungurog, mas halangkaw an ranggo.” Pero dai iyan nangangahulugan na “pinakamarahay, pinakanangungurog, pinakahalangkaw an ranggo.” Iyan an kahulugan kan pananaram na “pinakahalangkaw sa gabos.” Maski ngani an mga gobyerno nin tawo inaapod na “haralangkaw na kapangyarihan,” igwa nin saro pang awtoridad na pinakahalangkaw an ranggo—pinakahalangkaw sa gabos. Sa Bibliya, apat na beses na inapod an Diyos na Jehova sa titulo na “Pinakahalangkaw sa Gabos.”—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Ano an nahiling ni propeta Daniel sa mga bisyon?

⁹ Nakahiling si propeta Daniel nin mga bisyon na malinaw na ipinapahiling an pagigin pinakahalangkaw ni Jehova kumpara sa gabos na iba pang awtoridad. Inot na nahiling ni Daniel an apat na darakulaon na hayop na nagsisimbolisar sa nakaagi asin sa presenteng pambilog na kinaban na mga kapangyarihan—an Babilonya, Medo-Persia, Grecia, asin Roma saka an supang kaini sa presenteng panahon, an Anglo-Amerika. (Dan. 7:1-3, 17) Dangan nahiling ni Daniel an Diyos na Jehova na nakatukaw sa trono sa langitnon na husgado. (Dan. 7:9, 10) An sunod na nahiling kan maimbod na propetang iyan dapat na magserbing patanid sa mga tagapamahala ngunyan.

10. Sigun sa Daniel 7:13, 14, 27, kairisay itatao ni Jehova an pamamahala sa daga, asin ano an pinapatunayan kaiyan manungod sa Saiya?

 ¹⁰ Basahon an Daniel 7:13, 14, 27. Kukuanon nin Diyos sa mga gobyerno nin tawo an gabos na pamamahala asin itatao iyan sa iba na mas maninigo asin mas makapangyarihan. Kairisay? Sa “saro na siring sa aki nin tawo,” si Jesu-Cristo, asin sa “mga banal kan Pinakahalangkaw sa Gabos,” an 144,000 na mamamahala “sagkod nuarin pa man.” (Dan. 7:18) Malinaw na si Jehova iyo an “Pinakahalangkaw sa Gabos,” huli ta siya sana an may awtoridad para gibuhon iyan.

11. Ano pa an isinurat ni Daniel na nagpapahiling na si Jehova an may pinakahalangkaw na awtoridad kumpara sa mga nasyon?

¹¹ An pangyayari na nahiling ni Daniel sa bisyon kauyon kan nainot na nasambit niya. “An Diyos nin langit,” an sabi ni Daniel, “naghahali nin mga hadi asin nagtatalaga nin mga hadi.” Sinabi man niya na “an Kahuruhalangkawi iyo an Tagapamahala sa kahadian nin mga tawo asin itinatao niya iyan sa kiisay man na gusto niyang tawan.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Nagkaigwa na daw nin mga pangyayari na naghali o nagtalaga si Jehova nin mga tagapamahala? Igwa nanggad!

12. Magtao nin halimbawa kun paano si Jehova naghali kaidto nin mga hadi sa saindang trono. (Hilingon an ritrato.)

¹² Malinaw na ipinahiling ni Jehova na siya an may pinakahalangkaw na awtoridad kumpara sa “haralangkaw na awtoridad.” Pag-ulayan ta an tulong halimbawa. Si Faraon kan Ehipto inuripon an banwaan ni Jehova, asin pauruutro siyang nagsayuma na patalingkason sinda. Pero pinatalingkas sinda nin Diyos asin linamos si Faraon sa Dagat na Pula. (Exo. 14:26-28; Sal. 136:15) Si Hading Belsasar kan Babilonya nagkakaigwa kaidto nin kapiyestahan asin “ilinangkaw [an saiyang sadiri] laban sa Kagurangnan kan kalangitan” saka “inumaw . . . an mga diyos na gibo sa plata saka bulawan” imbes na si Jehova. (Dan. 5:22, 23) Pero pinakumbaba nin Diyos an mapalangkaw na tawong iyan. “Kan banggi man sanang idto,” ginadan si Belsasar asin an saiyang kahadian itinao sa mga Medo asin mga Persiano. (Dan. 5:28, 30, 31) Si Hading Herodes Agripa I kan Palestina ipinagadan si apostol Santiago, dangan ipinapreso niya si apostol Pedro sa katuyuhan na ipagadan man ini. Alagad inulang ni Jehova si Herodes na maisagibo an plano kaini. “Pinadusahan siya kan anghel ni Jehova,” asin nagadan siya.—Gibo 12:1-5, 21-23.

13. Magtao nin halimbawa kun paano dinaog ni Jehova an mga koalisyon nin mga tagapamahala.

¹³ Ipinahiling man ni Jehova na siya an may  pinakahalangkaw na awtoridad kumpara sa mga koalisyon nin mga tagapamahala. Nakipaglaban siya para sa Israel, asin sa tabang niya nadaog ninda an alyansa nin 31 hading Canaanita asin nasakop an darakulang parte kan Dagang Panuga. (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Lubos man na dinaog ni Jehova si Hading Ben-hadad saka an 32 na iba pang tagapamahala kan Siria na nakipaglaban sa Israel.—1 Ha. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Ano an sinabi ni Hading Nabucodonosor asin ni Hading Dario manungod sa soberaniya ni Jehova? (b) Ano an sinabi kan salmista manungod ki Jehova asin sa Saiyang nasyon?

¹⁴ Pauruutrong napatunayan na si Jehova an Pinakahalangkaw sa Gabos! Kan ipaghambog ni Hading Nabucodonosor kan Babilonya an ‘sadiri niyang kusog saka kapangyarihan asin an saiyang mamuraway na kamahalan’ imbes na mapakumbabang midbidon si Jehova bilang an Saro na maninigo sa pag-umaw, pinangyari nin Diyos na mabua siya. Kan maulian na si Nabucodonosor, “inumaw [niya] an Kahuruhalangkawi” asin sinabi na an “pamamahala [ni Jehova] sarong daing sagkod na pamamahala.” Sinabi pa niya: “Mayo nin siisay man na makakaulang sa saiya.” (Dan. 4:30, 33-35) Pagkatapos na mabalo an integridad ni Daniel sa Diyos asin iligtas siya ni Jehova sa lungib kan mga leon, ipinagbuot ni Hading Dario: “An mga tawo dapat na magtarakig sa takot sa atubangan kan Diyos ni Daniel. Huli ta siya an buhay na Diyos asin nagdadanay siya sagkod lamang. An saiyang kahadian dai nuarin man malalaglag, asin daing sagkod an saiyang soberaniya.”—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, nota sa ibaba.

¹⁵ An salmista nagsabi: “Inulang ni Jehova an mga pakana kan mga nasyon; rinaot niya an mga plano kan mga banwaan.” Sinabi niya pa: “Maugma an nasyon na an Diyos iyo si Jehova, an banwaan na saiyang pinili na magin pagsadiri niya.” (Sal. 33:10, 12) Iyo, igwa nanggad kita nin marahay na dahilan na papagdanayon an satong integridad ki Jehova!

16. Sa ano kita makakapagtiwala manungod sa “dakulang kasakitan,” asin taano? (Hilingon an ritrato.)

¹⁶ Nabasa ta kun ano an ginibo ni Jehova  kaidto. Kun siring, ano an puwede niyatong asahan na mangyayari sa dai na mahahaloy? Makakapagtiwala kita na ililigtas ni Jehova an saiyang maimbod na mga lingkod durante kan maabot na “dakulang kasakitan.” (Mat. 24:21; Dan. 12:1) Gigibuhon niya ini pag an koalisyon nin mga nasyon, na inaapod na Gog nin Magog, gibuhon na an maringis asin pambilog na kinaban na pag-atake sa mga maimbod ki Jehova. Dawa kun kaiba sa koalisyon na iyan an gabos na 193 na miyembro kan United Nations, magigin daing kalaban-laban nanggad iyan sa Pinakahalangkaw sa Gabos saka sa saiyang langitnon na hukbo! Nanunuga si Jehova: “Ibabantog ko nanggad an sakong kadakulaan asin papabanalon ko nanggad an sakong sadiri asin ipapamidbid ko nanggad an sakong sadiri sa atubangan kan dakul na nasyon; asin mamimidbid nanggad ninda na ako si Jehova.”—Ezek. 38:14-16, 23; Sal. 46:10.

17. Anong pangyayari sa maabot an ihinula kan Bibliya para sa mga hadi sa daga asin para sa mga nagpapadanay nin integridad ki Jehova?

¹⁷ An pag-atake ni Gog iyo an magigin kapinunan kan pangultimong pakikipaglaban ni Jehova sa Armagedon pag laglagon na Niya “an mga hadi sa bilog na daga.” (Kap. 16:14, 16; 19:19-21) Sa kabaliktaran, “an mga matanos sana an mag-iistar sa daga, asin an saro na pinagdadanay an integridad an matatada diyan.”—Tal. 2:21, nota sa ibaba.

18. Ano an nagin andam na gibuhon kan dakul na tunay na Kristiyano, asin taano? (Daniel 3:28)

¹⁸ Sa bilog na kasaysayan, dakul na tunay na Kristiyano an isinapeligro an saindang katalingkasan asin an buhay pa ngani ninda dahil sa pagkamuot ki Jehova bilang saindang Soberanong Tagapamahala. Pinagdanay ninda an saindang integridad, asin an saindang determinasyon arog kan tulong Hebreo na ilinigtas sa nagkakalayong hurno huli sa pagdanay na maimbod sa Pinakahalangkaw sa Gabos.—Basahon an Daniel 3:28.

19. Sa anong basehan huhusgaran ni Jehova an saiyang mga lingkod, asin ano an hinahagad kaini sa satuya ngunyan?

¹⁹ Si salmista David nagsurat manungod sa kahalagahan kan pagpadanay nin integridad sa Diyos: “Sesentensiyahan ni Jehova an mga tawo. Husgaran mo ako, O Jehova, sigun sa katanusan ko asin sigun sa integridad ko.” (Sal. 7:8) Sa giraray, nagsurat si David: “Lugod na protektaran ako kan sakong integridad.” (Sal. 25:21) An pinakamarahay na paagi nin pamumuhay iyo an magdanay na maimbod ki Jehova, na pinapagdanay an satong kaimbudan sa saiya ano man an mangyari! Sa siring, mamamatian ta man an arog kan sa salmista na nagsurat: “Maugma an mga nagdadanay na may integridad . . . , na naglalakaw sa katugunan ni Jehova.”—Sal. 119:1, nota sa ibaba.