1-2. (a) Paano ilinadawan kan Bibliya si Moises, asin ano an ginibo niya? (b) Ano an dahilan niyato para kultibaron an kahuyuan?

ILINADAWAN kan Bibliya si Moises bilang an “pinakamahuyo sa gabos na tawo sa bilog na daga” kaidto. (Bil. 12:3, NW) An buot sabihon daw kaiyan maluya siya, dai makapagdesisyon, asin takot na makipagkomprontasyon? Tibaad arog kaiyan iladawan kan iba an sarong mahuyong tawo. Pero bako nanggad iyan totoo. Si Moises makusog, bakong takot magdesisyon, asin makusog an buot na lingkod nin Diyos. Sa tabang ni Jehova, inatubang ni Moises an makapangyarihan na tagapamahala kan Ehipto, pinanginutan an posibleng 3,000,000 na tawo sa pagbagtas sa sarong disyerto, asin tinabangan an nasyon nin Israel na daugon an saindang mga kalaban.

² Dai kita napapaatubang sa mga kadipisilan na napangganahan ni Moises, alagad kada aldaw kaipuhan niyatong atubangon an mga tawo o mga sitwasyon na nakakapadipisil sa sato na magin mahuyo. Dawa arog kaiyan, igwa kita nin makusog na dahilan para kultibaron an kuwalidad na ini. Nanunuga si Jehova na “magigin pagsadiri kan mga mahuyo an daga.” (Sal. 37:11, NW) Masasabi mo daw na ika mahuyo? Masasabi daw kan iba na mahuyo ka? Bago ta simbagon an mahalagang mga hapot na iyan, kaipuhan niyatong maaraman kun ano an buot sabihon kan pagigin mahuyo.

3-4. (a) Sa ano puwedeng iagid an kahuyuan? (b) Anong apat na kuwalidad an kaipuhan niyato tanganing magi kitang mahuyo, asin taano?

³ An kahuyuan puwedeng iagid sa sarong magayon na painting. Sa anong paagi? Kun paanong pinagkukumbinar nin sarong pintor an nagkapirang magagayon na kulor tanganing makagibo nin painting, kaipuhan man niyatong pagkumbinaron an nagkapirang magagayon na kuwalidad tanganing magin mahuyo. An panginot sa  mga kuwalidad na iyan iyo an kapakumbabaan, pagigin mapagpasakop, pagigin kalmado, asin kusog nin buot. Taano ta kaipuhan niyato an mga kuwalidad na iyan kun gusto tang mapaugma si Jehova? *

⁴ An mapakumbabang mga tawo sana an magpapasakop sa kabutan nin Diyos. Kaiba sa kabutan nin Diyos na kita magin kalmado. (Mat. 5:5; Gal. 5:23) Pag ginigibo ta an kabutan nin Diyos, napapaanggot niyatong marhay si Satanas. Kaya dawa mapakumbaba kita asin kalmado, dakul na tawo na kabtang kan kinaban ni Satanas an nauungis sa sato. (Juan 15:18, 19) Huli kaiyan, kaipuhan niyato an kusog nin buot tanganing labanan si Satanas.

5-6. (a) Taano ta nauungis si Satanas sa mga tawong mahuyo? (b) Anong mga hapot an sisimbagon niyato?

⁵ An kabaliktaran kan tawong mahuyo iyo an tawong mapalangkaw, dai kinokontrol an kaanggutan, asin dai nagsusunod ki Jehova. Arog nanggad kaiyan si Satanas. Kaya bakong makangangalas na nauungis siya sa mga tawong mahuyo! Ibinubuyagyag kaya ninda an mga depekto kan saiyang personalidad. Asin mas grabe pa, pinapatunayan nindang putikon si Satanas. Taano? Huling ano man na sabihon o gibuhon niya, dai nanggad niya mapapapundo an mga tawong mahuyo sa paglilingkod ki Jehova!—Job 2:3-5.

⁶ Nuarin tibaad dipisil sa sato na magin mahuyo? Asin taano ta dapat na padagos niyatong hanapon an kahuyuan? Tanganing masimbag an mga hapot na iyan, pag-ulayan ta an halimbawa ni Moises, kan tulong Hebreong bihag sa Babilonya, asin ni Jesus.

7-8. Ano an nagin reaksiyon ni Moises kan trinato siya nin daing paggalang?

⁷ Pag tinawan nin awtoridad: Puwedeng magin dipisil para sa mga may awtoridad na magdanay na mahuyo, lalo na pag an mga nasa irarom kan pangangataman ninda dai sinda tinatrato nin may paggalang o kinukuwestiyon an saindang mga desisyon. Nangyari na daw iyan sa saimo? Paano kun gumawi nin arog kaiyan an sarong kapamilya? Ano an gigibuhon mo? Pag-isipan kun paano inatubang ni Moises an sitwasyon na iyan.

⁸ Ninombrahan ni Jehova si Moises bilang lider kan Israel asin tinawan kan pribilehiyong isurat an mga katugunan na magiya sa nasyon na iyan.  Daing duda na sinusuportaran ni Jehova si Moises. Dawa arog kaiyan, an mga tugang mismo ni Moises na si Miriam asin Aaron nagtaram nin tumang sa saiya asin kinuwestiyon an saiyang paghusgar kun dapit sa pinili niyang agom. An ibang lalaki na igwang awtoridad na arog ni Moises tibaad naanggot na asin nagbalos—alagad si Moises dai. Dai siya tulos naanggot. Nakiulay pa ngani siya ki Jehova na halion na an padusa ki Miriam. (Bil. 12:1-13) Taano ta arog kaiyan an nagin reaksiyon ni Moises?

9-10. (a) Tinabangan ni Jehova si Moises na masabutan an ano? (b) Ano an manunudan ki Moises kan mga payo nin pamilya asin kan mga elder?

⁹ Tinugutan ni Moises na sanayon siya ni Jehova. Mga 40 taon bago kaiyan, kan miyembro siya kaidto kan maharlikang pamilya kan Ehipto, bako pang mahuyo si Moises. Sa katunayan, madalion siyang maanggot kaya ginadan niya an sarong lalaki na hinusgaran niyang guminawi nin bakong makatanusan. Inisip ni Moises na uuyunan ni Jehova an mga ginigibo niya. Kuwarentang taon na tinabangan ni Jehova si Moises na masabutan na bako lang kusog nin buot an kaipuhan niya tanganing mapanginutan an mga Israelita; kaipuhan niyang magin mahuyo. Asin tanganing magin mahuyo, kaipuhan man niyang magin mapakumbaba, mapagpasakop, asin mabuot. Nakanuod nanggad siya asin nagin mahusayon na paraataman.—Ex. 2:11, 12; Gibo 7:21-30, 36.

¹⁰ Dapat na arugon si Moises kan mga payo nin pamilya asin kan mga elder ngunyan. Pag tinatrato nin daing galang, dai tulos magkulog an buot. Mapakumbabang admitiron an ano man na nagibo mong mga sala. (Par. 7:9, 20) Mapagpasakop na magsunod sa paggiya ni Jehova kun paano reresolberan an mga problema. Asin pirming magsimbag sa mabuot na paagi. (Tal. 15:1) An mga payo nin pamilya asin mga paraataman na minagawi nin arog kaiyan nakakapaugma ki Jehova, nakakakontribwir sa katuninungan, asin marahay na halimbawa kun paano magigin mahuyo.

11-13. Anong halimbawa an itinao sa sato kan tulong Hebreo?

¹¹ Pag pinepersegir: Puon pa kaidto, pinepersegir na nin mga tawong tagapamahala an mga lingkod ni Jehova. Tibaad akusaran ninda kita nin manlain-lain na “krimen,” pero an talagang dahilan ninda iyo na pinili tang “sunudon [an Diyos] bilang tagapamahala imbes na an mga tawo.” (Gibo 5:29) Tibaad tuya-tuyaon kita, ipreso, o maltratuhon pa ngani. Pero sa tabang ni Jehova, dai kita mabalos kundi magdadanay na kalmado mantang inaatubang an pagbalo.

¹² Pag-isipan an halimbawang itinao sa sato kan tulong Hebreong bihag—si Ananias, Misael, asin Azarias. * Ipinagbuot sa sainda kan hadi kan Babilonya na lumuhod sa sarong dakulang imahen na gibo sa bulawan. Sa mabuot na paagi, ipinaliwanag  ninda sa hadi kun taano ta dai sinda masamba sa imahen. Nagdanay sindang mapagpasakop sa Diyos sa ibong kan huma kan hadi na susuluon sinda sa nagkakalayong hurno. Ilinigtas tulos ni Jehova an mga lalaking idto, pero dai ninda inisip na gigibuhon ini ni Jehova para sa sainda. Imbes, andam sindang akuon ano man an itugot ni Jehova na mangyari. (Dan. 3:1, 8-28) Pinatunayan ninda na an mga tawong mahuyo talagang makusog an buot—mayong hadi, mayong huma, asin mayong padusa an makakaraot kan determinasyon niyato na itao ki Jehova an satong “lubos na debosyon.”—Ex. 20:4, 5, NW.

¹³ Pag binabalo an satong kaimbudan sa Diyos, paano ta maaarog an tulong Hebreo? Mapakumbaba kitang nagtitiwala na dai kita papabayaan ni Jehova. (Sal. 118:6, 7) An mga nagsasahot sa sato sinisimbag niyato sa mahuyo asin magalang na paagi. (1 Ped. 3:15) Asin dai nanggad niyato ikokompromiso an satong pakikiamigo sa satong mamumuton na Ama.

14-15. (a) Ano an puwedeng mangyari pag nakakamati kita nin stress? (b) Uyon sa Isaias 53:7, 10, taano ta masasabi niyato na si Jesus an pinakamarahay na halimbawa nin saro na nagpahiling nin kahuyuan mantang nasa masakit na sitwasyon?

¹⁴ Pag nakakamati nin stress: Gabos kita nakakamati nin stress huli sa manlain-lain na dahilan. Tibaad nakakamati kita kaiyan bago mag-eksam sa eskuwelahan o bago gibuhon an sarong partikular na asignasyon sa trabaho. O tibaad nakakamati kita nin stress pag iniisip ta pa sana an sarong pamamaagi nin pagbulong na tibaad kaipuhan niyato. Pag nakakamati kita nin stress, dipisil na magin mahuyo. An mga bagay na dai man sato nakakairitar kaidto tibaad ngunyan iyo na. Puwedeng magin makulog an pagtaram niyato asin bakong magayon an pagtratar sa iba. Kun nakakamati ka nin stress, pag-isipan an halimbawa ni Jesus.

¹⁵ Kan mga huring bulan kan buhay ni Jesus digdi sa daga, grabeng stress an namatian niya. Aram niya na gagadanon siya asin magsasakit nin grabe. (Juan 3:14, 15; Gal. 3:13) Mga pirang bulan bago siya magadan, sinabi niya na napupurisaw siya. (Luc. 12:50) Asin kan mga pirang aldaw na sana bago an saiyang kagadanan, sinabi ni Jesus: “Napupurisaw ako.” Mahihiling ta an saiyang kapakumbabaan asin an saiyang pagkamapagpasakop sa Diyos mantang ilinuluwas niya sa pamibi an gabos niyang namamatian: “Ama, iligtas mo ako sa oras na ini. Minsan siring, dahil kaini kaya ako nagdatong. Ama, pamurawaya an saimong ngaran.” (Juan 12:27, 28, nota sa ibaba) Kan mag-abot na an oras, kusog-buot na itinao ni Jesus an saiyang sadiri sa mga kaiwal nin Diyos, na naggadan saiya sa pinakamakulog asin makasusupog na paaging posible. Sa ibong kan namamatian niyang stress asin pagsakit, may kahuyuan na ginibo ni Jesus an kabutan nin Diyos. Masasabi nanggad niyato nin mayong pagduwa-duwa na si Jesus an pinakamarahay na halimbawa nin saro na nagpahiling nin kahuyuan mantang nasa masakit na sitwasyon!—Basahon an Isaias 53:7, 10.

16-17. (a) Paano nabalo an kahuyuan ni Jesus dahil sa saiyang mga amigo? (b) Paano niyato maaarog si Jesus?

¹⁶ Kan huring banggi kan buhay ni Jesus sa daga, nabalo an saiyang kahuyuan dahil sa saiyang pinakadayupot na mga amigo. Imahinara an stress na namatian ni Jesus kan bangging idto. Magdadanay daw siyang lubos na maimbod sagkod sa kagadanan? Nakataya diyan an buhay kan binilyon na tawo. (Roma 5:18, 19) Urog pang mas importante, kalabot diyan an reputasyon kan saiyang Ama. (Job 2:4) Dangan, kan huring pamanggihan niya kaiba an saiyang pinakadayupot na mga amigo, an mga apostol, an saindang pag-urulay nagin “mainit na diriskusyunan” dapit sa “kun baga siisay sa sainda an pinakaurog.” Nagkapirang beses nang itinanos ni Jesus an saiyang mga amigo mapadapit sa bagay na ini, kaiba na an nangyari bago kaiyan kan banggi man sanang idto! An kahanga-hanga ta dai si Jesus nairitar. Imbes, nagdanay siyang kalmado. Sa mabuot alagad marigon na paagi, ipinaliwanag—giraray—ni Jesus an kaisipan na dapat igwa sinda. Dangan  kinomendaran niya an saiyang mga amigo huli sa maimbod nindang pagsuportar sa saiya.—Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Kun mapaatubang ka sa kaagid na sitwasyon, ano an gigibuhon mo? Puwede niyatong arugon si Jesus asin magdanay man na kalmado maski nasa masakit na sitwasyon kita. Mapagpasakop na sunudon an pagbuot ni Jehova na “padagos na pagpasensiyahan an lambang saro.” (Col. 3:13) Masusunod niyato an pagbuot na ini kun gigirumdumon ta na gabos kita nakakataram asin nakakagibo nin mga bagay na nakakairitar sa iba. (Tal. 12:18; Sant. 3:2, 5) Asin hinguwahon na komendaran an iba huli sa marahay na mga kuwalidad ninda.—Efe. 4:29.

18. Paano tinatabangan ni Jehova an mga mahuyo na gumibo nin marahay na mga desisyon, pero ano an dapat nindang gibuhon?

¹⁸ Makakagibo kita nin mas marahay na mga desisyon. Pag napapaatubang kita sa dipisil na mga pagdedesisyon sa buhay, tatabangan kita ni Jehova na makagibo nin madunong na mga desisyon. Alagad gigibuhon niya sana iyan kun kita mahuyo. Nanunuga siya na dadangugon niya an “pakiulay kan mga mahuyo.” (Sal. 10:17, NW) Asin bako lang pagdangog sa satong mga pakiulay an gigibuhon niya. An Bibliya nanunuga: “Gigiyahan niya an mga mahuyo sa kun ano an tama, asin itutukdo niya sa mga mahuyo an dalan niya.” (Sal. 25:9, NW) Itinatao ni Jehova an paggiyang iyan paagi sa Bibliya, mga publikasyon, * asin sa mga programa na ginigibo kan “maimbod asin mapagmansay na uripon.” (Mat. 24:45-47) Dapat na gibuhon niyato an satong kabtang paagi sa mapakumbabang pag-admitir na kaipuhan ta nin tabang, pag-adal kan mga materyal na itinatao ni Jehova, asin pagigin andam na iaplikar an mga nanunudan ta.

19-21. Anong sala an nagibo ni Moises sa Kades, asin anong mga leksiyon an manunudan niyato diyan?

¹⁹ Malilikayan niyatong makagibo nin mga sala. Pag-isipan giraray an halimbawa ni Moises. Sa laog nin dakul na taon, nagdanay siyang mahuyo asin napaugma niya si Jehova. Dangan, kan madali nang matapos an 40 taon na masakit na pagbaklay sa kaawagan, dai nakapahiling nin kahuyuan si Moises. An saiyang tugang na babayi, na posibleng marhay na iyo an nagtabang na iligtas an saiyang buhay sa Ehipto, nagadan pa sana asin ilinubong sa Kades. Asin ngunyan, nagpaparareklamo na naman an mga Israelita na daing gayo naitatao an mga pangangaipo ninda. Sa pagkakataon na ini, ‘naanggot an banwaan ki Moises’  huli sa kawaran nin tubig. Sa ibong kan gabos na milagrong ginibo ni Jehova paagi ki Moises asin sa ibong kan halawig na rekord nin bakong makasadiring panginginot ni Moises, nagreklamo an banwaan. Nagreklamo sinda bako sana huli sa kawaran nin tubig kundi pati man dapit ki Moises, na garo baga kasalan niya kaya napapaha sinda.—Bil. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Sa grabeng kaanggutan, naiwara ni Moises an saiyang kahuyuan. Imbes na may pagtubod na magtaram sa gapo, arog kan ipinagbuot ni Jehova, si Moises anggot na nagtaram sa banwaan asin itinao sa sadiri niya an onra. Dangan, pinukpok niya nin duwang beses an gapo asin nagbulwak an dakulon na tubig. An kapalangkawan asin kaanggutan an dahilan kaya nakagibo siya nin grabeng sala. (Sal. 106:32, 33) Huli sa temporaryong pagkawara nin kahuyuan, dai tinugutan si Moises na makalaog sa Dagang Panuga.—Bil. 20:12.

²¹ May manunudan kitang mahalagang mga leksiyon sa pangyayaring ini. Inot, dapat na padagos kitang magmaigot na papagdanayon an satong kahuyuan. Kun papabayaan ta iyan dawa sa halipot na panahon, tibaad magin mapalangkaw kita asin magin dahilan na makataram kita asin gumawi nin may kamangmangan. Ikaduwa, an stress puwedeng makapaluya sa sato, kaya dapat niyatong hinguwahon na magin mahuyo, dawa pag nasa masakit kitang sitwasyon.

22-23. (a) Taano ta dapat na padagos niyatong hanapon an kahuyuan? (b) Ano an ipinaparisa kan mga tataramon sa Sofonias 2:3?

²² Mapoprotektaran kita. Dai na mahahaloy, hahalion ni Jehova an gabos na maraot na tawo sa daga, asin an mga mahuyo sana an matatada. Dangan magigin tunay na matuninong an daga. (Sal. 37:10, 11) Mapapabilang ka daw sa mga mahuyong iyan? Iyo, kun mahiro ka kauyon kan mamumuton na imbitasyon ni Jehova na isinurat ni propeta Sofonias.—Basahon an Sofonias 2:3.

²³ Taano ta sinasabi kan Sofonias 2:3 na ‘tibaad kamo matago’? An mga tataramon na iyan dai man nangangahulugan na dai ni Jehova kayang protektaran an mga gustong paugmahon siya asin mga namumutan niya. Imbes, ipinaparisa kaiyan na may kaipuhan kitang gibuhon tanganing protektaran niya kita. Puwede kitang makaligtas ‘sa aldaw kan kaanggutan ni Jehova’ asin mabuhay nin daing sagkod kun hihinguwahon niyato ngunyan na hanapon an kahuyuan asin paugmahon si Jehova.