1. Ano an itinatao sa sato kan Tataramon nin Diyos?

KAYA niyatong atubangon an ano man na kadipisilan huling si Jehova an satong Kahuruhalangkawing Paratukdo. (Isa. 30:20, 21) Itinatao sa sato kan saiyang Tataramon an gabos na kaipuhan niyato tanganing magin “lubos na may kakayahan” asin “lubos na nasangkapan para sa gabos na marahay na gibo.” (2 Tim. 3:17) Pag namumuhay kita kauyon kan mga katukduan kan Bibliya, nagigin mas madunong kita kisa sa mga nagsasabi na dapat kitang mamuhay kauyon kan “kadunungan kan kinaban na ini.”—1 Cor. 3:19; Sal. 119:97-100.

2. Ano an pag-uulayan niyato sa artikulong ini?

² Arog kan maaaraman niyato, an kadunungan kan kinaban sa parati nakakaakit sa satong makalaman na mga pagmawot. Kaya tibaad madipisilan kitang dai arugon an kaisipan asin paggawi kan mga tawo na kabtang kan kinaban. Kaya tama sana an sinasabi kan Bibliya: “Mag-ingat kamo na dai kamo mabiktima nin siisay man paagi sa pilosopiya asin sa mapandaya pero daing saysay na mga ideya basado sa tradisyon nin mga tawo.” (Col. 2:8) Sa artikulong ini, pag-uulayan niyato kun paano nagpuon na maniwala an mga tawo sa duwang mapandaya asin daing saysay na ideya o kaputikan. Sa kada saro kaiyan, hihilingon niyato kun taano ta kamangmangan an kadunungan kan kinaban asin kun paanong an kadunungan na yaon sa Tataramon nin Diyos nakakalabi nanggad kisa sa ano man na iinaalok kan kinaban.

3-4. Kan inot na kabtang kan ika-20 siglo, anong mga pagbabago sa pagmansay mapadapit sa moralidad an nangyari sa Estados Unidos?

³ Kan inot na kabtang kan ika-20 siglo, may dakulang pagbabago na nangyari sa Estados Unidos mapadapit sa pagmansay kan mga tawo sa moralidad. Bago kaiyan, naniniwala an dakul na an seksuwal  na relasyon para sana sa mga mag-agom asin dai iyan dapat pag-ulayan sa publiko. Alagad naraot an pamantayan na iyan, asin naglakop an mapagkonsinteng kaisipan.

⁴ An ikatulong dekada kan ika-20 siglo namidbid sa apod na Roaring Twenties, asin nagkaigwa diyan nin lakop na pagbabago sa paggawi asin ugali kan mga tawo. “An mga pelikula, drama, kanta, nobela, asin mga advertisement gabos nagpepresentar nin mga temang konektado sa sekso,” an sabi nin sarong parasiyasat. Kan dekadang iyan, an mga istilo nin pagbayle nagin mas mapang-akit asin an mga istilo nin pagbado nagin bakong gayong mabini. Arog kan ihinula kan Bibliya mapadapit sa huring mga aldaw, mas ‘gugustuhon kan mga tawo na magpasiram-siram.’—2 Tim. 3:4.

5. Ano an nangyari sa pagmansay kan kinaban sa mga pamantayan sa moral puon kan dekada nin 1960?

⁵ Kan dekada nin 1960, nagin mas komun an mga isyung arog nin pag-ibanan na bakong kasal, mga gibong homoseksuwal, asin basta-basta pagdiborsiyo. Urog na nagin bulgar an pagpresentar sa sekso sa dakul na klase nin libangan. Ano an nagin resulta kan haluwag na mga pamantayan sa moral? Isinurat nin sarong awtor na an “kawaran nin restriksiyon sa mga pamantayan sa sekso na nagmomolde ngunyan sa sosyedad” iyo an kawsa nin mga pamilyang suway an mga magurang, pamilyang may nagsosolong magurang, mga kakulugan sa emosyon, adiksiyon sa pornograpiya, asin kan kaagid na mga problema. An pagigin lakop kan mga hilang na ikinakaulakit paagi sa pakikipag-sex, arog nin AIDS, saro sana sa mga nagpaparisa na kamangmangan an kadunungan kan kinaban na ini.—2 Ped. 2:19.

6. Paano ginagamit ni Satanas an pagmansay kan kinaban sa sekso para mangyari an gusto niya?

⁶ An pagmansay kan kinaban sa sekso ginagamit ni Satanas para mangyari an gusto niya. Siguradong nauugma siya na mahiling an mga tawo na ginagamit sa salang paagi an regalo nin Diyos na seksuwal na relasyon asin hinahalian nin onra an regalo nin Diyos na pag-aguman. (Efe. 2:2) Dai sana dinidigtaan kan seksuwal na imoralidad an magayon na regalo ni Jehova na kakayahan na magkaaki kundi makakaulang man iyan sa mga nagsasagibo kaiyan na magmana kan buhay na daing katapusan.—1 Cor. 6:9, 10.

7-8. Anong may dignidad asin tama na pagmansay sa sekso an itinutukdo sa Bibliya?

⁷ An mga tawong nagsusunod sa kadunungan kan kinaban na ini tinutuya an mga pamantayan kan Bibliya sa moral. Sinasabi ninda na bakong realistiko an mga pamantayan na iyan. Tibaad ihapot ninda, ‘Ano man ta lalalangon kita nin Diyos na may seksuwal na mga pagmawot tapos sasabihan kitang dai sunudon iyan?’ An hapot na iyan nakabasar sa salang paniniwala na kun may mawot  kang gibuhon, dapat mong gibuhon iyan. Kabaliktaran kaiyan an sinasabi kan Bibliya. Tinatawan kita kaiyan nin dignidad paagi sa pagtukdo na puwede niyatong pilion na kontrulon an salang mga pagmawot. (Col. 3:5) Dugang pa, itinao ni Jehova an regalo na pag-aguman, na sarong areglo na diyan puwedeng mapaniguan nin may dignidad an tamang mga pagmawot sa sekso. (1 Cor. 7:8, 9) Sa areglong iyan, puwedeng magkaigwa nin seksuwal na relasyon an agom na lalaki asin agom na babayi na dai nakakamati nin pagbasol o paghadit na iyo sa parati an resulta nin imoralidad.

⁸ Bakong arog kan kadunungan kan kinaban na ini, itinutukdo kan Bibliya an tamang pagmansay sa sekso. Sinasabi kaiyan na an seksuwal na relasyon puwedeng magin gikanan nin kaugmahan. (Tal. 5:18, 19) Minsan siring, sinasabi kan Bibliya: “An kada saro sa saindo dapat na makanuod kun paano kokontrulon an sadiri niyang hawak, sa kabanalan asin dignidad, bako sa kapasluan asin sa daing kontrol na seksuwal na pagmawot siring kan ginigibo kan mga tawo kan mga nasyon na dai nakakamidbid sa Diyos.”—1 Tes. 4:4, 5.

9. (a) Anong tabang an inako kan mga lingkod ni Jehova kan inot na kabtang kan ika-20 siglo tanganing masunod ninda an nakakalabing kadunungan kan Tataramon nin Diyos? (b) Anong madunong na konseho an mababasa sa 1 Juan 2:15, 16? (c) Arog kan mababasa sa Roma 1:24-27, anong imoral na mga gibo an dai niyato dapat gibuhon?

⁹ Sa inot na kabtang kan ika-20 siglo, dai nagpadara an mga lingkod ni Jehova sa mapandaya asin daing saysay na mga ideya kan mga tawong “mayo nang minimidbid na ano man na pamantayan sa moral.” (Efe. 4:19) Hininguwa nindang magsunod na marhay sa mga pamantayan ni Jehova. Sinabi kan Watch Tower na Mayo 15, 1926 na “an sarong lalaki o babayi dapat na magin malinig sa saindang mga iniisip asin ginigibo, partikular na kun mapadapit sa bakong kasekso.” Ano man an mga nangyayari kaidto sa palibot ninda, sinunod kan mga lingkod ni Jehova an nakakalabing kadunungan kan Tataramon nin Diyos. (Basahon an 1 Juan 2:15, 16.) Nagpapasalamat nanggad kita sa Tataramon nin Diyos! Nagpapasalamat man kita na tinatawan kita ni Jehova nin espirituwal na kakanon sa tamang panahon tanganing tabangan kitang dai madaya kan kadunungan kan kinaban na ini mapadapit sa moralidad. *—Basahon an Roma 1:24-27.

10-11. Ano an ipinatanid kan Bibliya na mangyayari sa huring mga aldaw?

¹⁰ Nagpatanid an Bibliya na sa huring mga aldaw, an mga tawo magigin “interesado na sana sa sadiri nindang kapakanan.” (2 Tim. 3:1, 2) Kaya bakong makangangalas na sinusuportaran kan kinaban an makasadiring kaisipan na ini. Sinasabi nin sarong reperensiya na kan dekada nin 1970, “marikas na nagdakul an mga librong giya para sa personal na pag-uswag.” May mga libro na “dinagka an mga parabasa na midbidon saka akuon an saindang sadiri asin na ikaugma kun siisay sinda.” Pag-isipan halimbawa an sinabi kan saro sa mga librong iyan: “Mamuot sa pinakamagayon, pinakanakakaugma, asin pinakaimportanteng tawo kasuarin man—ika.” Irinerekomendar kan libro an sarong “relihiyon na nakasentro sa sadiri na diyan an indibidwal an nagdedeterminar kan saiyang paggawi base sa saiyang konsiyensiya asin sa mga susundon sa saiyang kultura na kumbenyente sa saiya.”

¹¹ Pamilyar ka sa kaisipan na iyan? Kaagid kaiyan an sinabi ni Satanas ki Eva. Sinabi niya na si Eva “magigin arog . . . nin Diyos na nakakaaram kan marahay saka kan maraot.” (Gen. 3:5, NW) Ngunyan, dakul an halangkawon an paghiling sa saindang sadiri asin sa paghuna ninda mayo nin siisay man—dawa pa an Diyos—an puwedeng magsabi sa sainda kun ano an tama asin kun ano an sala. Halimbawa, nagin lalo nang risang-risa an sabuot na iyan sa pagmansay nin mga tawo sa pag-aguman.

12. Anong pagmansay mapadapit sa pag-aguman an sinusuportaran kan kinaban?

 ¹² Itinutukdo kan Bibliya sa agom na lalaki asin babayi na tawan nin onra an lambang saro asin an saindang sumpaan sa kasal. Dinadagka kaiyan an mga mag-agom na magin determinadong magdanay na magkaibanan, na sinasabi: “Babayaan nin lalaki an saiyang ama saka an saiyang ina asin magdadanay siyang kaibanan kan saiyang agom, asin sinda magigin sarong laman.” (Gen. 2:24, NW) Sa kabaliktaran, an mga tawong impluwensiyado kan kadunungan kan kinaban nagsusuportar sa lain na pagmansay—an agom na lalaki o babayi dapat na magpokus sa sadiri niyang mga pangangaipo. “Sa pirang seremonya,” an sabi nin sarong libro mapadapit sa diborsiyo, “an nakatudan nang sumpaan na magdadanay na magkaibanan ‘sagkod na nabubuhay kami’ sinalidahan nin mas limitadong panuga na magdadanay na magkaibanan ‘sagkod na nagkakaminuutan kami.’” An arog kaiyan na hababaw na pagmansay sa pag-aguman nagresulta sa kadakul na pamilyang suway an mga magurang asin grabeng kakulugan sa emosyon. Malinaw nanggad na an daing galang na pagmansay kan kinaban sa pag-aguman sarong kamangmangan.

13. Ano an sarong dahilan kaya ikinakabaldi ni Jehova an mga mapalangkaw?

¹³ Sinasabi kan Bibliya: “An lambang mapalangkaw an puso makababaldi ki Jehova.” (Tal. 16:5, NW) Taano ta ikinakabaldi ni Jehova an mga tawong mapalangkaw? An sarong dahilan iyo na an mga tawong sobra an pagkamuot sa sadiri asin pigpopromotir iyan nagigin arogante arog ni Satanas. Isipa na sana, naniniwala si Satanas na si Jesus—an saro na ginamit nin Diyos para lalangon an gabos na bagay—dapat na lumuhod asin magsamba sa saiya! (Mat. 4:8, 9; Col. 1:15, 16) An mga tawong sobra an pagpapahalaga sa sadiri patunay na an kadunungan kan kinaban kamangmangan sa Diyos.

14. Paano kita tinatabangan kan Roma 12:3 na magkaigwa nin balanseng pagmansay sa satong sadiri?

¹⁴ Tinatabangan kita kan Bibliya na magkaigwa nin balanseng pagmansay sa satong sadiri. Sinasabi kaiyan na bakong sala na mamutan an sadiri. Sinabi ni Jesus: “Kamutan mo an saimong kapwa nin siring sa saimong sadiri,” na nagpapahiling na dapat niyatong tawan nin rasonableng atensiyon an satong mga pangangaipo. (Mat. 19:19) Alagad,  dai itinutukdo kan Bibliya na dapat niyatong isipon na mas urog kita sa iba. Imbes, sinasabi kaiyan: “Likayan nindo an paggibo nin ano man na bagay dahil sa hilig na makipagdaugan o dahil sa pagigin mapagpaimportante sa sadiri, kundi may kapakumbabaan nindong ibilang an iba na mas urog kisa saindo.”—Fil. 2:3; basahon an Roma 12:3.

15. Taano ta masasabi mong praktikal an mga konseho kan Bibliya mapadapit sa pagpapahalaga sa sadiri?

¹⁵ Ngunyan, dakul na tawong ibinibilang na madunong an tinutuya an konseho kan Bibliya mapadapit sa pagpapahalaga sa sadiri. Sinasabi ninda na kun ibibilang mong mas urog sa saimo an iba, magigi kang daing kalaban-laban; aabusuhon ka nin iba. Pero ano man nanggad an ibinunga kan makasadiring kaisipan na ipinapalakop ni Satanas? Ano an naoobserbaran mo? Maugma daw an mga tawong makasadiri? Igwa daw sinda nin maugmang pamilya? Igwa daw sinda nin tunay na mga amigo? May haraning relasyon daw sinda sa Diyos? Sa naobserbaran mo, arin an nagtatao nin pinakamarahay na mga resulta—an pagsunod sa kadunungan kan kinaban na ini o an pagsunod sa kadunungan na yaon sa Tataramon nin Diyos?

16-17. Ano an ipinagpapasalamat niyato, asin taano?

¹⁶ An mga tawo na nagsusunod sa sadol kan mga ibinibilang kan kinaban na madunong garo turista na naghahapot sa kapwa niya turista kan direksiyon mantang pareho sindang nalalagalag. Sinabi ni Jesus mapadapit sa “madunong” na mga tawo kan panahon niya: “Mga buta sindang parakabit. Kaya, kun tawong buta an makabit sa sarong buta, pareho sindang mahuhulog sa kalot.” (Mat. 15:14) Tunay nanggad na an kadunungan kan kinaban na ini kamangmangan sa Diyos.

¹⁷ An madunong na mga sadol kan Bibliya napatunayan na pirming “kapaki-pakinabang sa pagtukdo, sa pagsaway, sa pagkorehir, sa pagdisiplina uyon sa matanos na pamantayan.” (2 Tim. 3:16, nota sa ibaba) Nagpapasalamat nanggad kita na si Jehova, paagi sa saiyang organisasyon, pinoprotektaran kita laban sa kadunungan kan kinaban na ini! (Efe. 4:14) An espirituwal na kakanon na itinatao niya nagtatao sa sato nin kusog na kaipuhan niyato tanganing makapangapot sa mga pamantayan kan saiyang Tataramon. Pribilehiyo nanggad na magiyahan kan dai nasasalang kadunungan na yaon sa Bibliya!