1. Paano niyato makukuyog an Diyos asin an gobyerno nin tawo?

SINASABI sa sato kan Tataramon nin Diyos na magin makinuyog sa mga gobyerno nin tawo, pero itinutukdo man kaiyan na dapat kitang magkuyog sa Diyos imbes na sa mga tawo. (Gui. 5:29; Tito 3:1) May kontradiksiyon daw digdi? Mayo nanggad! Natatabangan kita kan prinsipyo nin may limitasyon na pagpapasakop na masabutan asin masunod an mga pagbuot na ini. Sinumaryo ni Jesus an prinsipyong ini kan siya magsabi: “Kun siring, itao nindo ki Cesar an mga bagay na ki Cesar, alagad sa Diyos an mga bagay na sa Diyos.” ^[1] (Mat. 22:21, NW) Paano niyato sinusunod an pagbuot na ini ni Jesus? Nagpapasakop kita sa awtoridad kan gobyerno kun sain kita nakaistar paagi sa pagsunod sa mga ley kaiyan, paggalang sa mga opisyal kaiyan, asin pagbayad sa mga buhis na hinahagad kaiyan. (Roma 13:7) Pero, kun sabihon sa sato kan mga awtoridad sa gobyerno na dai kita magkuyog sa Diyos, magalang kitang minasayuma na gibuhon iyan.

2. Paano niyato maipapahiling na mayo kitang kinakampihan sa pulitika kan kinaban?

² An sarong paagi na maitatao ta “sa Diyos an mga bagay na sa Diyos” iyo an pagdanay na neutral sa mga bagay-bagay sa pulitika kan kinaban. (Isa. 2:4) Kaya, dai kita nagkokontra sa mga gobyerno nin tawo na  itinugot ni Jehova na mamahala; ni nakikikabtang man sa ano man na nasyonalistikong aktibidad. (Roma 13:1, 2) Dai ta hinihinguwang baguhon an mga gobyerno o impluwensiyahan an mga pulitiko, asin dai man kita nagboboto o nagkakandidato sa pulitikal na mga eleksiyon.

3. Taano ta dapat kitang magdanay na neutral?

³ Sinasabi sa sato kan Bibliya an nagkapirang dahilan kun taano ta hinahagad sa sato nin Diyos na magdanay na neutral. An sarong dahilan iyo na sinusunod ta an mga katukduan asin halimbawa kan saiyang Aki, si Jesu-Cristo, sa pagigin ‘bakong kabtang kan kinaban.’ Nungka siyang nakikabtang sa pulitika asin giyera. (Juan 6:15; 17:16, NW) An saro pang dahilan iyo na huling sinusuportaran ta an Kahadian nin Diyos, bako an gobyerno nin tawo, igwa kita nin malinig na konsiyensiya pag ihinuhulit ta an maugmang bareta na an Kahadian na ini sana an makakatao nin solusyon sa mga problema nin mga tawo. Saro pa, bako kitang arog kan palsong mga relihiyon na nagkakabaranga an mga miyembro huli sa pakikiaram ninda sa pulitika. Huling neutral kita, napagdadanay ta an internasyonal na kasararuan nin magturugang.—1 Ped. 2:17.

4. (a) Taano ta masasabi niyato na magigin mas masakit para sa sato an pagpadanay nin neutralidad? (b) Taano ta dapat na niyatong pakusugon ngunyan an satong determinasyon na magdanay na neutral?

⁴ Tibaad nakaistar kita sa lugar na trangkilo an pulitika asin garo baga baliwala sana sa mga tawo an pagigin neutral ta. Pero, mantang nagrarani an katapusan kan sistemang ini ni Satanas, lauman niyato na magigin mas masakit para sa sato an pagpadanay nin neutralidad. An mga tawo ngunyan “bakong bukas sa ano man na kasunduan” asin “matagas an payo,” kaya mas magkakabaranga pa sinda. (2 Tim. 3:3, 4, NW) Sa ibang nasyon, napapaatubang na an satong mga tugang sa mga dai linalauman na mga pagbalo sa saindang neutralidad huli sa biglaan na mga pagbabago sa pulitika. Iyan an dahilan kun taano ta dapat na niyatong pakusugon ngunyan an satong determinasyon na magdanay na neutral. Ta kun mahalat pa kita sagkod na yaon na an mga pagbalo, tibaad maikompromiso niyato an satong neutral na paninindugan. Kaya paano kita makakapag-andam tanganing magdanay na neutral sa nagkakabarangang kinaban? Pag-ulayan niyato an apat na paagi.

5. Ano an pagmansay ni Jehova sa mga gobyerno nin tawo?

⁵ An inot na paagi tanganing magdanay na neutral iyo an pag-arog sa pagmansay ni Jehova sa mga gobyerno nin tawo. Garo marahay man an ibang gobyerno. Pero, mayo lamang sa katuyuhan ni Jehova an mismong ideya na pamahalaan nin tawo an kapwa ninda. (Jer. 10:23) Ipinapalakop kan mga gobyerno nin tawo an nasyonalismo na nakakapabaranga sa mga tawo. Dawa an pinakamarahay na mga lider na tawo dai kayang solusyunan an gabos na problema. Dugang pa, an mga gobyerno nin tawo nagin kaiwal kan Kahadian nin Diyos, na nagpuon na mamahala kan 1914. Dai mahahaloy, hahalion kan Kahadian na ini an gabos na gobyerno.—Basahon an Salmo 2:2, 7-9.

6. Paano niyato dapat trataron an mga awtoridad sa gobyerno?

⁶ Tinutugutan nin Diyos na magdanay an mga gobyerno nin tawo huling maski paano nakakatao iyan nin tuninong asin aregladong kamugtakan na nakakatabang sa sato na maihulit an maugmang bareta kan Kahadian. (Roma 13:3, 4) Sinasabi pa ngani sa sato nin Diyos na mamibi mapadapit sa mga nasa katungdan, lalo na kun an saindang mga desisyon makakaapektar sa satong pagsamba. (1 Tim. 2:1, 2) Nag-aapelar kita sa mga nasa awtoridad kun bakong makatanusan an pagtratar sa sato, arog kan ginibo ni apostol Pablo. (Gui. 25:11) Dawa itinutukdo kan Bibliya na an kaiwal nin Diyos na si Satanas an may kontrol sa pulitikal na mga sistema, dai kaiyan sinasabi na direkta niyang kontrolado an lambang lider o opisyal. (Luc. 4:5, 6) Kaya dapat niyatong likayan na isipon kan iba na an sarong partikular na opisyal nin gobyerno kontrolado kan Diyablo. Imbes, sa pagtratar niyato sa mga gobyerno asin awtoridad, “dai [kita] magtaram nin maraot tumang sa kiisay man.”—Tito 3:1, 2.

7. Anong kaisipan an dapat niyatong likayan?

 ⁷ Kinukuyog ta an Diyos paagi sa nungkang pagpabor sa siisay man na kandidato o ano man na pulitikal na partido, dawa kun garo baga sinusuportaran ninda an kapakanan ta. Sa anong paagi puwedeng mabalo an satong neutralidad sa bagay na ini? Ipamugtak na nagrebelde an mga tawo asin hininguwang patalsikon an sarong mapang-aping rehimen na nagpasakit dawa sa Mga Saksi ni Jehova. Siyempre, dai kita makikiiba sa pagprotesta. Pero sa sadiri mo, iisipon mo daw na tama an mga rebelde asin naglalaom kang lugod na magin mapanggana sinda? (Efe. 2:2) Dapat kitang magdanay na neutral bako sana sa satong mga tataramon asin gibo, kundi pati man sa satong puso.

8. Paano kita magigin “alerto” pero “inosente” kun napapaatubang sa mga pagbalo sa satong neutralidad?

⁸ An ikaduwang paagi tanganing magdanay na neutral iyo an pagigin “alerto na arog sa mga halas alagad inosente na arog sa mga salampati,” kun napapaatubang sa mga pagbalo. (Basahon an Mateo 10:16, 17.) ^[2] Masasabing “alerto” kita kun nahihiling niyato nin patiinot an mga peligro, asin nagdadanay kitang “inosente” kun dai niyato tinutugutan na makikompromiso huli sa mga iyan. Pag-ulayan niyato an nagkapira sa mga posibleng magin pagbalo asin an magigibo ta para magdanay na neutral.

9. Sa ano kita dapat na mag-ingat pag nakikipag-ulay?

⁹ Pakikipag-ulay. Dapat kitang mag-ingat na marhay pag may makipag-ulay sa sato dapit sa mga isyu sa pulitika. Halimbawa, pag ihinuhulit ta an mensahe kan Kahadian, likayan na umawon o tatsaran an mga palakaw nin sarong partido o lider nin pulitika. Hinguwahon na makakua nin puntong mapagkakauyunan nindo asin kan kagharong paagi sa pagpokus sa mga problema imbes na sa ano man na pinoproponer na pulitikal na solusyon. Dangan, ipahiling sa Bibliya kun paano lubos asin permanenteng sosolusyunan kan gobyerno nin Diyos an mga problema. Kun mapag-ulayan an dapit sa mga isyu na madaling gikanan nin argumento, arog kan pag-aguman kan magkasekso o aborsiyon, sabihon sa sainda an sinasabi kan Tataramon nin Diyos asin kun paano mo pinagmamaigutan na sunudon iyan sa saimong buhay. Sa panahon kan pag-uulay, magdanay ka talagang neutral sa pulitikal na aspekto kan mga temang ini. Kun igwang magsabi na dapat halion o baguhon an sarong partikular na ley, dai kumampi, asin dai man ipirit na dapat baguhon kan tawong iyan an saiyang opinyon.

10. Paano niyato masisigurado na magdadanay kitang neutral kun dapit sa mga nahihiling o nababasa ta sa media?

¹⁰ An media. An mga impormasyon na ibinobrodkast bilang “bareta” sa parati ipinepresentar sa paaging may kinakampihan o ipinipirit an sadiring opinyon. Ginagamit minsan an media bilang kasangkapan kan pulitika. Sa mga nasyon na kontrolado kan gobyerno an media, tibaad hayagan na binibiribid an mga bareta. Pero, dawa kun nakaistar an mga Kristiyano sa inaapod na mga demokratikong nasyon, dapat pa man giraray sindang mag-ingat na dai maarog an pagigin may kinakampihan kan mga komentarista. Haputon an sadiri, ‘Nauugma daw ako na magdangog sa saro na taga media huling uyon ako sa mga sinasabi niya dapit sa pulitika?’ Kun iyo, maghanap ka nin ibang makukuanan nin impormasyon na nakabasar sa kun ano talaga an totoo. Pero sa gabos na pagkakataon, sarong kadunungan na likayan na maghiling o magbasa nin mga bareta na may kinakampihan na isyu sa pulitika. Asin pirming ikumparar an mga nababaretaan mo sa ‘arugan nin mga marahay na tataramon’ na nasa Bibliya.—2 Tim. 1:13.

11. Paano posibleng magin masakit para sa sato na magdanay na neutral kun grabe an pagpapahalaga ta sa satong mga pagsadiri?

¹¹ Materyalismo. Kun grabe an pagpapahalaga ta sa satong mga pagsadiri, posibleng ikompromiso niyato an satong neutralidad pag nasa irarom nin pagbalo. Nahiling ni Ruth, taga Malawi, na arog kaiyan an ginibo kan nagkapirang Saksi kan persegiron sinda kan dekada nin 1970. Nagigirumduman niya: “Dai ninda kayang bayaan an saindang komportableng buhay. An iba sa sainda kaiba ming ipinaapon sa ibang nasyon pero kan huri uminiba sa pulitikal na partido asin nagbalik sa saindang  harong huling habo nindang tiuson an bakong komportableng buhay sa refugee camp.” Pero, an kadaklan sa mga lingkod nin Diyos nagdanay na neutral dawa nagin masakit an saindang pagbuhay o nawaran pa ngani kan gabos nindang pagsadiri.—Heb. 10:34.

12, 13. (a) Ano an pagmansay ni Jehova sa katawuhan? (b) Paano niyato maaaraman na nagpupuon na kitang magkaigwa nin sobrang pag-orgulyo sa satong pinaghalian na nasyon?

¹² An sobrang pag-orgulyo. Sa parati, ipinag-oorgulyo kan mga tawo an saindang rasa, tribo, kultura, siyudad, o nasyon. Pero, aram niyato na an sobrang pag-orgulyo sa tribo, kultura, o nasyon bakong kauyon kan pagmansay ni Jehova sa katawuhan asin sa pamamahala nin tawo. Siyempre, dai man hinahagad sa sato nin Diyos na talikdan ta an satong kultura. Sa katunayan, an pagkakaigwa nin iba-ibang kultura sarong halimbawa kan makangangalas na mga pagkakalain sa pagkalalang ni Jehova sa mga tawo. Pero dawa arog kaiyan, dapat niyatong tandaan na sa paghiling nin Diyos, an gabos na tawo pantay-pantay.—Roma 10:12.

¹³ An sobrang pag-orgulyo sa sadiring nasyon konektadong marhay sa nasyonalismo asin tibaad magin dahilan na an saro dai makapagdanay na neutral. Bakong ligtas an mga Kristiyano sa arog kaiyan na pag-orgulyo. An totoo, nangyari na ini sa mga Kristiyano kan inot na siglo. Nakaeksperyensiya nin diskriminasyon an ibang tugang hali sa kapwa ninda kapagtubod huli ta iba an saindang nasyonalidad. (Gui. 6:1) Paano niyato maaaraman kun nagpupuon na kitang magkaigwa kan arog kaiyan na pag-orgulyo? Kun sarong tugang na taga ibang nasyon an magtao nin suhestiyon, iisipon mo daw tulos, ‘Mas marahay an pamamaagi mi digdi,’ asin pagkatapos, babaliwalaon an saiyang suhestiyon? Kun iyo, tandaan an ipinasabong na sadol na ini: “May kapakumbabaan nindong ibilang an iba na mas urog kisa saindo.”—Fil. 2:3, NW.

14. Paano makakatabang sa sato an pamibi, asin anong halimbawa sa Bibliya an magpapatunay kaini?

¹⁴ An ikatulong paagi para magdanay na neutral iyo an pagkua nin kusog hali ki Jehova. Hagadon sa pamibi an banal na espiritu na magtatao sa saimo nin pakatios asin pagpupugol sa sadiri—mga kuwalidad na kaipuhan tanganing makayanan an sarong korapto o bakong makatanusan na gobyerno. Puwede ka man humagad ki Jehova nin kadunungan para mahiling asin maatubang an mga sitwasyon na puwedeng makakompromiso sa saimong neutralidad bilang Kristiyano. (Sant. 1:5) Kun iprineso ka o nag-agi nin iba pang padusa huli sa marigon mong paninindugan para sa tunay na pagsamba, mamibi para sa kusog tanganing may pagkapusuan mong maidepensa an saimong pagtubod asin matagalan an ano man na pagpersegir na posible pang mag-abot.—Basahon an Guibo 4:27-31.

15. Paano kita matatabangan kan Bibliya na magdanay na neutral? (Hilingon man an kahon na “Nakapakusog sa Saindang Paninindugan an Tataramon nin Diyos.”)

¹⁵ Mapapakusog ka ni Jehova paagi kan saiyang Tataramon. Hurop-hurupon an mga teksto na makakatabang sa saimo na magdanay na neutral sa irarom nin pagbalo. Tuumon mo na iyan ngunyan tanganing mapakusog ka kaiyan sa pag-abot kan panahon na dai ka na makakakua nin Bibliya. Mapapakusog man kan Tataramon nin Diyos an paglaom mo sa mga bendisyon na itatao kan Kahadian sa maabot na panahon. Mahalagang marhay an paglaom na ini tanganing matagalan niyato an persekusyon. (Roma 8:25) Pumili nin mga teksto na naglaladawan kan mga bendisyon na gustong-gusto mong makamtan, asin imahinaron an sadiri na inaako na an mga bendisyon na iyan sa Paraiso.

16, 17. Ano an manunudan ta sa mga halimbawa kan maimbod na mga lingkod ni Jehova na nagdanay na neutral? (Hilingon an ritrato sa kapinunan kan artikulo.)

¹⁶ An ikaapat na paagi tanganing magdanay na neutral iyo an pagkonsiderar sa mga halimbawa kan maimbod na mga lingkod ni Jehova. An mga halimbawa ninda makakatao sa sato nin kadunungan asin kusog na kakaipuhanon ta para makatagal. Halimbawa, si Sadrac, Mesac, asin Abednego nagsayumang  sumamba sa sarong imahen na nagrerepresentar sa gobyerno kan Babilonya. (Basahon an Daniel 3:16-18.) Nakatabang an istoryang ini sa dakul na Saksi ngunyan na magkaigwa nin kusog nin buot na sayumahan an pagsamba sa bandera kan nasyon ninda. Saro pa, dai man nakiaram si Jesus sa pulitika asin sa mga kariribukan sa sosyedad. Aram niya na makakatabang sa saiyang mga disipulo an saiyang halimbawa. Kaya sinabi niya sa sainda: ‘Pakusuga an saindong buot nadaog ko an kinaban!’—Juan 16:33, An Marahay na Bareta Biblia.

¹⁷ Dakul na Saksi sa panahon niyato ngunyan an napagdanay an saindang neutralidad. An iba nag-agi nin pisikal na pangungulog, iprineso, asin ginadan pa ngani huli sa saindang paninindugan. Makakatabang sa saimo an halimbawa ninda, arog kan nagibo kaiyan ki Barış, sarong brother na taga Turkey, na nagsabi: “Si Franz Reiter sarong hoben na ginadan huling nagsayuma siyang magin suldados ni Hitler. Sa surat niya sa saiyang ina na ginibo niya kan banggi bago siya gadanon, mahihiling an dakulaon na pagtubod niya asin pagtitiwala ki Jehova, asin gusto ko siyang arugon kun mapaatubang ako sa arog kaiyan na pagbalo.” ^[3]

18, 19. (a) Paano ka matatabangan kan mga kakongregasyon mo na magdanay na neutral? (b) Ano an determinado mong gibuhon?

¹⁸ Matatabangan ka man kan mga kakongregasyon mo na magdanay na neutral. Kun may mga pagbalo sa saimong neutralidad, ipaaram mo iyan sa mga elder asin matatawan ka ninda nin marahay na sadol hali sa Bibliya. Papakusugon ka kan mga kakongregasyon mo kun aram ninda an inaagihan mong mga pagbalo. Hagadon mo sa sainda na ipamibi ka ninda. Siyempre, kun gusto niyatong tabangan kita asin ipamibi kan satong mga tugang, dapat man niyatong gibuhon iyan para sa sainda. (Mat. 7:12) An artikulo sa jw.org na “Jehovah’s Witnesses Imprisoned for Their Faith—By Location” na mahihiling sa seksiyon na NEWSROOM > LEGAL DEVELOPMENTS makakatabang sa saimo na magin espesipiko sa saimong mga pamibi. Kaiba diyan an lista kan mga Saksi na nakapreso sa ngunyan huli sa saindang paninindugan. Pumili nin pirang pangaran asin ipamibi sinda na tawan nin kusog nin buot asin magdanay na maimbod.—Efe. 6:19, 20.

¹⁹ Mantang nagrarani an katapusan kan mga gobyerno nin tawo, puwede tang lauman na mas maurog pa an pagkontra ninda sa pagigin maimbod niyato ki Jehova asin sa saiyang Kahadian. Kaya, lugod na pakusugon na niyato ngunyan an satong determinasyon na magdanay na neutral sa nagkakabarangang kinaban.