1, 2. (a) Paano nagpuon an areglo nin pag-aguman? (b) Ano an puwedeng narealisar kan inot na lalaki asin babayi kun dapit sa relasyon ninda bilang mag-agom? (Hilingon an ritrato sa itaas.)

PARTE na kan buhay nin tawo an pag-agom. Kun babalikan niyato an kapinunan asin katuyuhan kaiyan, magkakaigwa kita nin tamang pagmansay diyan asin lubos na ikakaugma an mga pakinabang kaiyan. Pagkatapos na lalangon an inot na lalaki, si Adan, dinara sa saiya nin Diyos an mga hayop para iyo an magpangaran sa mga ini. Pero, mayo nin katabang an lalaki bilang kakomplemento kaini. Kaya an Diyos pinaturog nin nanok si Adan, kinua sa saiya an sarong gusok, ginibo iyan na babayi, asin dinara ini sa lalaki. (Basahon an Genesis 2:20-24.) Kaya, an Diyos an kag-establisar kan pag-aguman.

² Kinumpirmar ni Jesus na si Jehova nagsabi: ‘Babayaan kan lalaki an saiyang ama asin ina, asin maiba sa saiyang agom, asin an duwa magigin sarong laman.’ (Mat. 19:4, 5) Huling ginibo nin Diyos hali sa sarong gusok ni Adan an inot na babayi, puwedeng narealisar kan inot na mag-agom kun gurano kadayupot kan saindang relasyon. Mayo kaidto nin areglo para sa pagdiborsiyo o sa pagkaigwa nin labi sa sarong agom.

3. Ano an importanteng katuyuhan kaidto kan pag-aguman?

³ Ugmahon si Adan sa agom niya, na kan huri, nginaranan niyang Eva. Bilang kakomplemento ni Adan, si Eva magigin “katabang” para sa saiya, mantang aroaldaw sindang maugma huli sa pag-utob ninda kan saindang papel bilang agom na lalaki asin agom na babayi. (Gen. 2:18) An importanteng katuyuhan kaidto kan pag-aguman iyo na panuon nin tawo an daga. (Gen. 1:28) Dawa namumutan kan mga aking lalaki asin babayi an saindang mga magurang, pag-abot nin panahon, babayaan ninda an mga ini para mag-agom asin magbilog nin sadiri nindang pamilya. Papanuon kan mga tawo an daga sagkod sa supisyenteng bilang nin populasyon asin gigibuhon nindang paraiso an bilog na globo.

4. Ano an nangyari sa inot na pag-aguman?

⁴ Naraot an inot na pag-aguman huling parehong ginamit ni Adan asin Eva sa salang paagi an saindang libertad na magdesisyon—pinili nindang dai magkuyog ki Jehova. Dinaya si Eva kan “gurangan na halas” na si Satanas na Diyablo. Sinabi kaini na kun kakakanon ni Eva an bunga kan “kahoy nin pakamidbid kan marahay asin maraot,” magkakaigwa siya nin espesyal na kaaraman na makakatabang na magdesisyon kun ano an marahay asin kun ano an maraot. Dai iginalang ni Eva an pagkapayo kan saiyang agom huling naggibo siya nin desisyon na dai nguna kinokonsulta an agom niya mapadapit sa bagay na iyan. Siring man, imbes na magkuyog sa Diyos, kinua ni Adan an bunga na itinao sa saiya ni Eva.—Kap. 12:9, NW; Gen. 2:9, 16, 17; 3:1-6.

5. Ano an manunudan niyato sa simbag ni Adan asin Eva ki Jehova?

⁵ Kan haputon sinda nin Diyos dapit sa nangyari, binasol ni Adan an saiyang agom, na an sabi: ‘An babayi na itinao mo sa sako na kaibanan iyo an tuminao sako kan bunga nin kahoy asin kuminakan ako.’ Binasol man ni Eva an halas sa pagdaya kaini sa saiya. (Gen. 3:12, 13) Daing saysay nanggad na mga sarahutan! Huling dai nagkuyog ki Jehova an inot na mag-agom, hinukuman niya sinda bilang mga rebelde. Sarong patanid nanggad ini sa sato! Tanganing magin mapanggana an relasyon nin mag-agom, kaipuhan na pareho sindang magsunod ki Jehova asin panimbagan an saindang mga gibo.

6. Paano mo ipapaliwanag an Genesis 3:15?

⁶ Sa ibong kan ginibo ni Satanas sa Eden, sinigurado ni Jehova na magkaigwa an katawuhan nin paglaom na mababasa sa inot na hula sa Bibliya. (Basahon an Genesis 3:15.) Sinasabi sa hula na an rebeldeng espiritung linalang rurunuton kan “banhi” kan ‘babayi.’ Kaya, tinawan ni Jehova an katawuhan nin dikit na ideya dapit sa dayupot niyang relasyon sa dakulon na maimbod na espiritung linalang na naglilingkod sa saiya sa langit. Kan huri, ihinayag kan Kasuratan na masugo an Diyos nin saro hali sa saiyang arog-agom na organisasyon tanganing iyo an magrunot sa Diyablo asin magtao nin paagi sa makinuyog na mga tawo na magkaigwa sinda kan oportunidad na naiwara kan inot na mag-agom—an mabuhay sagkod lamang sa daga, arog kan orihinal na katuyuhan ni Jehova.—Juan 3:16.

7. (a) Ano na an nangyari sa relasyon nin mag-agom puon kan magrebelde si Adan asin Eva? (b) Ano an ipinagbubuot kan Bibliya sa mga agom na lalaki asin mga agom na babayi?

⁷ An pagrebelde ni Adan asin Eva nakaapektar na marhay sa relasyon nindang mag-agom asin sa gabos na kasunod ninda. Halimbawa, si Eva saka an gabos na babaying magikan sa saiya masasakitan na marhay sa pangangaki. Gustong-gusto kan mga babayi na makaibanan an agom ninda, pero dodominaron sinda kan mga ini, mamaltratuhon pa ngani, arog kan nahihiling niyato sa dakul na mag-agom ngunyan. (Gen. 3:16) Pero, ipinagbubuot kan Bibliya na gamiton kan mga agom na lalaki an saindang pagkapayo sa mamumuton na paagi. Dangan, magpapasakop man an mga agom na babayi sa pagkapayo kan saindang agom. (Efe. 5:33) Magigin dikit o mawawara pa ngani an mga  sitwasyon na paggigikanan nin dai pagkakauyon kun magtitinabangan an may takot sa Diyos na mag-agom.

8. Ano an kasaysayan nin pag-aguman puon kan panahon ni Adan sagkod sa Baha?

⁸ Bago pa man magadan si Adan asin si Eva resulta kan saindang pagkakasala asin pagigin bakong perpekto, nagkaigwa sinda nin mga aki. (Gen. 5:4) Inagom kan panganay nindang aking lalaki na si Cain an saro sa kaparyente niya. Si Lamec, na naggikan ki Cain, an inot na sinambit na may duwang agom. (Gen. 4:17, 19) Sa mga henerasyon puon kan panahon ni Adan sagkod sa Baha kan panahon ni Noe, pipira sana an nagsamba ki Jehova. Kaiba sa sainda si Abel, Enoc, asin si Noe saka an saiyang pamilya. Kan panahon ni Noe, ‘nahiling kan mga aki nin Diyos an magagayon na mga aking babayi kan mga tawo,’ an sabi kan Bibliya. Kaya gabos na mapili ninda, kinua ninda para magin saindang mga agom. An bakong normal na pag-ibanan na ini nin mga babayi asin mga anghel na nagsulot nin pisikal na hawak nagbunga nin madadahas na mga aking mestiso na inaapod na Nefilim. Dugang pa, ‘an karatan kan mga tawo labi-labi na sa daga’ asin ‘[an gabos na tendensiya] kan mga [kaisipan] kan saindang puso anas sana nanggad maraot.’—Gen. 6:1-5.

9. Ano an ginibo ni Jehova sa mga maraot kan panahon ni Noe, asin ano an dapat na manudan niyato sa nangyari kan panahon na iyan?

⁹ Ipinaabot ni Jehova an Baha kan panahon ni Noe para laglagon an mga maraot. Kan panahon na iyan, sibot na marhay an mga tawo sa saindang pang-aroaldaw na aktibidad sa buhay, kaiba na an pag-agom, kaya dai ninda sineryoso an patanid ni ‘Noe, na sarong parahulit nin katanusan,’ mapadapit sa nagdadangadang na kalaglagan. (2 Ped. 2:5) Ikinumparar ni Jesus an sitwasyon kan panahon ni Noe sa panahon niyato ngunyan. (Basahon an Mateo 24:37-39.) Sa ngunyan, kadaklan sa mga tawo habong magdangog sa maugmang bareta kan Kahadian nin Diyos na ihinuhulit sa bilog na kinaban bilang patotoo sa gabos na nasyon bago mag-abot an katapusan kan maraot na sistemang ini. Lugod na isapuso niyato an leksiyon na dawa an pampamilyang mga bagay, arog kan pag-agom asin pagkaigwa nin mga aki, dai dapat na magin mas mahalagang marhay para sa sato asin malingawan ta nang haranihon na an aldaw ni Jehova.

10. (a) Sa dakul na kultura, anong gibo an nagin ordinaryo na sana? (b) Paano nagin marahay na halimbawa an relasyon ni Abraham asin Sara bilang mag-agom?

¹⁰ Saro sana an agom ni Noe, siring man an tulo niyang aking lalaki, pero nagin kaugalian kaidto sa mga panahon kan patriyarka an poligamya. Sa dakul na kultura, nagin ordinaryo na sana an imoralidad, nagin parte pa ngani iyan kan saindang relihiyosong mga ritwal. Bilang pagkuyog sa Diyos, nagbalyo sa Canaan si Abram (Abraham) asin an saiyang agom na si Sarai (Sara). Lakop sa dagang iyan an mga gibong naglalapastangan sa relasyon nin mag-agom. Kaya nagdesisyon si Jehova na laglagon an Sodoma asin Gomora huling an mga nakaistar sa mga siyudad na iyan nagsasagibo nin grabeng imoralidad o kinokonsinte iyan. Pinanginutan ni Abraham sa tamang paagi an saiyang pamilya, asin nagpahiling man si Sara nin marahayon na halimbawa paagi sa pagpapasakop sa pagkapayo kan saiyang agom. (Basahon an 1 Pedro 3:3-6.) Sinigurado ni Abraham na sarong parasamba ni Jehova an magigin agom kan aki niyang si Isaac. Asin para sa kapakanan kan tunay na pagsamba, arog man kaiyan an ginibo ni Isaac sa aki niyang si Jacob, na an mga aking lalaki kaini iyo an nagin mga apuon kan 12 tribo nin Israel.

11. Paano prinotektaran kan Katugunan ni Moises an mga Israelita?

¹¹ Pag-abot nin panahon, nakipagtipan si Jehova sa mga gikan ni Jacob (Israel). Itinao niya an Katugunan ni Moises na huli kaiyan napasairarom sa reglamento an panginot na mga kaugalian sa pag-agom sa mga panahon kan patriyarka, kaiba  na an poligamya. Naprotektaran kaini an espirituwalidad kan mga Israelita huling ipinagbawal diyan an pag-agom sa mga dai nagsasamba ki Jehova. (Basahon an Deuteronomio 7:3, 4.) Kun magkaigwa nin magabat na problema sa relasyon nin mag-agom, parating yaon an kamagurangan para magtabang. May mga pagbuot man laban sa pagigin bakong maimbod, pag-imon, asin pagigin mapagsuspetsa. Itinutugot an pagdiborsiyo, pero may mga reglamento para diyan tanganing maprotektaran an lambang lado. Puwedeng idiborsiyo nin agom na lalaki an saiyang agom huli sa sarong ‘bagay na makasusupog.’ (Deut. 24:1) Dai ipinaliwanag kan Bibliya kun ano an mga ‘bagay na makasusupog,’ pero rasonableng isipon na dai diyan kaiba an saradit na sala.—Lev. 19:18.

12, 13. (a) Paano trinatar kan mga lalaki an saindang agom kan panahon ni Malaquias? (b) Sa ngunyan, ano an puwedeng kaabtan nin sarong bawtisadong lalaki o babayi na nakakomiter nin pagsambay sa agom kan iba?

¹² Kan panahon ni propeta Malaquias, dakul na Judiong agom na lalaki an nagtraydor sa saindang agom paagi sa paggamit nin ano man na klase nin dahilan tanganing maidiborsiyo an agom ninda. Ginibo ini kan mga lalaking idto tanganing masuwayan an saindang agom asin makaagom nin mas hoben o nin pagano pa ngani. Kan nasa daga si Jesus, patraydor pa man giraray na dinidiborsiyo kan mga lalaking Judio an saindang agom base ‘sa ano man [na klase nin mga] dahilan.’ (Mat. 19:3) Ikinakaanggot ni Jehova an arog kaiyan na pagdiborsiyo.—Basahon an Malaquias 2:13-16.

¹³ Sa ngunyan, dai kinokonsinte kan mga lingkod ni Jehova an pagtraydor sa agom. Ipamugtak na sarong bawtisadong may agom na lalaki o babayi an nakakomiter nin pagsambay sa agom kan iba. Idiniborsiyo kan bawtisadong lalaki o babayi an agom niya asin pinakasalan an sambay niya. Kun dai siya magsulsol, ititiwalag siya tanganing mapagdanay an espirituwal na kalinigan kan kongregasyon. (1 Cor. 5:11-13) Bago siya akuon giraray sa kongregasyon, dapat siyang magpahiling nin ‘bunga na maninigo sa pagsulsol.’ (Luc. 3:8; 2 Cor. 2:5-10) Dawa ngani mayo nin espesipikong lawig nin panahon bago makabalik sa kongregasyon an sarong iyan na natiwalag, an siring na pagtraydor na bihira man mangyari sa mga lingkod nin Diyos, dai dapat baliwalaon. Tibaad huruhalawig na panahon—sarong taon o labi pa—an kaipuhan para patunayan kan nagkasala na tunay siyang nagsusulsol. Dawa kun makabalik na siya sa kongregasyon, maninimbag pa man giraray siya sa ‘atubangan kan [tukawan nin] paghukom nin Diyos’ kun baga talagang tunay an saiyang pagsulsol o bako.—Roma 14:10-12; hilingon an The Watchtower na Nobyembre 15, 1979, p. 31-32.

14. Ano an kabilugan na katuyuhan kan Katugunan?

¹⁴ Sa laog nin labing 1,500 na taon, nagin giya sa pamumuhay kan mga Israelita an Katugunan ni Moises. Tinabangan kaiyan an banwaan nin Diyos na pirming isaisip an matanos na mga prinsipyo sa pagresolber sa mga problema sa pamilya asin iba pang bagay mantang nagigin tagagiya ninda iyan pasiring sa Mesiyas. (Gal. 3:23, 24) Natapos an Katugunan kan magadan si Jesus, kaya naggibo an Diyos nin bagong areglo. (Heb. 8:6) Sa irarom kan bagong areglong iyan, dai na itinugot an nagkapirang bagay na itinutugot kaidto sa Katugunan.

15. (a) Ano an magigin nang pamantayan sa pag-aguman sa laog kan Kristiyanong kongregasyon? (b) Anong mga bagay an dapat pag-isipan nin sarong Kristiyano na nagpaplanong makipagdiborsiyo?

¹⁵ Sa simbag ni Jesus sa ihinapot kan mga Fariseo, sinabi niya na itinugot sa Katugunan ni Moises na idiborsiyo nin saro an saiyang agom pero “bakong siring” kaiyan an kamugtakan ‘sa kapinunan.’ (Mat. 19:6-8) Kaya, ipinahiling ni Jesus na an pamantayan sa pag-aguman na inestablisar nin Diyos sa Eden iyo na an magigin pamantayan sa Kristiyanong kongregasyon. (1 Tim. 3:2, 12) Bilang “sarong laman,” danay na magigin magkaibanan an mag-agom, asin an pagkamuot ninda sa Diyos saka sa lambang saro an magpapakusog sa  saindang bugkos bilang mag-agom. An mag-agom na nagdiborsiyo na bakong huli sa imoralidad dai libreng mag-agom giraray. (Mat. 19:9) Siyempre, puwedeng magdesisyon an saro na patawadon an saiyang agom na nagsambay kun nagsusulsol ini. Si propeta Oseas ngani minalataw na pinatawad an saiyang imoral na agom na si Gomer. Kaagid kaiyan, nagpahiling man si Jehova nin pagkahirak sa nagsulsol na nasyon nin Israel pagkatapos kaining makakomiter nin espirituwal na pakipagsambay. (Os. 3:1-5) Dugang pa, kun aram nin saro na nakakomiter nin pagsambay an saiyang agom asin pinili niyang ipadagos an seksuwal na relasyon niya digdi, nangangahulugan iyan na pinatawad na niya an saiyang nagkasalang agom. Mayo na siyang maka-Kasuratan na basehan para idiborsiyo niya ini.

16. Ano an sinabi ni Jesus mapadapit sa pagigin daing agom?

¹⁶ Pagkatapos sabihon ni Jesus na, para sa tunay na mga Kristiyano, imoralidad sana an basehan para sa diborsiyo, may sinambit siyang mga “igwa kan balaog” na mamuhay na daing agom. Sinabi pa niya: “An makakatao nin lugar para diyan magtao nin lugar para diyan.” (Mat. 19:10-12, NW) Dakul an nagdesisyon na magdanay na daing agom tanganing makapaglingkod ki Jehova na dai nababanga an atensiyon. Asin angay nanggad sindang komendaran sa desisyon nindang iyan.

17. Ano an makakatabang sa sarong Kristiyano na makapagdesisyon kun baga maagom siya o dai?

¹⁷ Tanganing maaraman kun baga maagom o magdadanay na daing agom, kaipuhan na aramon nin saro kun kaya niya an pagkaigwa kan balaog nin pagigin daing agom. Irinekomendar ni apostol Pablo an pagigin daing agom; pero sinabi niya: “Huling lakop an seksuwal na imoralidad, pabayaan an lambang lalaki na magkaigwa nin sadiri niyang agom asin pabayaan an lambang babayi na magkaigwa nin sadiri niyang agom.” Sinabi pa ni Pablo: “Kun dai ninda kayang pugulan an sadiri ninda, mag-agom sinda, huli ta mas marahay pang mag-agom kisa mapangibabawan nin grabeng seksuwal na pagmawot.” Makakatabang an pag-agom para malikayan nin saro an mga puwedeng magin resulta kan saiyang makusog na seksuwal na pagmawot, arog kan masturbasyon o imoralidad. Kaipuhan man na ikonsiderar an edad nin pag-agom huling an apostol nagsabi: “Kun sa pagmati nin saro minagawi na siya nin bakong tama dahil sa pagdadanay niyang daing agom, asin kun lampas na siya sa pagkahoben, kun siring ini an dapat na mangyari: Pabayaan siyang gibuhon an gusto niya; dai siya nagkakasala. Pabayaan sindang mag-agom.” (1 Cor. 7:2, 9, 36, NW; 1 Tim. 4:1-3) Pero, dai dapat magdesisyon na mag-agom an saro huli sana sa makusog na seksuwal na pagmawot na namamatian nin dakul sa panahon kan saindang pagkahoben. Tibaad mayo pa siya sa pagkamaygurang tanganing isaabaga an mga responsabilidad sa buhay may agom.

18, 19. (a) Paano dapat magpuon an Kristiyanong pag-aguman? (b) Ano an tutukaron sa masunod na artikulo?

¹⁸ An Kristiyanong pag-aguman dapat na magpuon sa sarong lalaki saka babayi na parehong dusay asin bilog na pusong namumuot ki Jehova. Dapat na namumutan man nindang marhay an lambang saro kaya gusto nindang mag-ibanan sa bilog nindang buhay. Talagang bebendisyunan sinda huling sinunod ninda an sadol na mag-agom sana nin sarong “parasunod kan Kagurangnan.” (1 Cor. 7:39, NW) Kun sinda kasal na, mayong duda na mauyon sinda na sa Bibliya makukua an pinakamarahay na sadol para magin mapanggana an saindang relasyon bilang mag-agom.

¹⁹ Tutukaron sa masunod na artikulo an mga prinsipyo sa Bibliya na makakatabang sa mga mag-agom na Kristiyano na maatubang an mga kadipisilan mantang nabubuhay sa puro kan ‘huring mga aldaw’ na kadakul na lalaki asin babayi an may mga ugaling nakakaulang sa pagigin mapanggana kan relasyon nin mag-agom. (2 Tim. 3:1-5) Sa saiyang mahalagang marhay na Tataramon, itinatao sa sato ni Jehova an mga kaipuhan niyato para magkaigwa nin mapanggana asin maugmang relasyon nin mag-agom mantang padagos kitang naglalakaw kaiba kan saiyang mga lingkod sa dalan na pasiring sa buhay na daing katapusan.—Mat. 7:13, 14.