TEMA SA COVER | KUN PAANO NAINGATAN AN BIBLIYA
Naingatan an Bibliya sa mga Pagpurbar na Liwaton an Mensahe Kaiyan
AN PELIGRO: Dai napara an Bibliya dawa nameligro iyan na malapa asin dawa may pagkontra. Alagad, may mga parakopya asin paratradusir kan Bibliya na nagpurbar na baguhon an mensahe kaiyan. Hininguwa nindang iuyon an Bibliya sa mga doktrina ninda imbes na iuyon an saindang mga doktrina sa Bibliya. Pag-isipan an nagkapirang halimbawa:
-
Lugar nin pagsamba: Sa pag-ultanan kan ika-4 asin ika-2 siglo B.C.E., an mga kagsurat kan Samaritan Pentateuch, nagdagdag sa Exodo 20:17 nin mga tataramon na “sa Aargaareezem. Asin diyan mapatindog ka nin altar.” Gusto kaya kan mga Samaritano na magin kauyon sa Kasuratan an pagpatugdok ninda nin templo sa “Aargaareezem,” o Bukid nin Gerizim.
-
Doktrina nin Trinidad: Mayo pang 300 na taon pakatapos na makumpleto an Bibliya, sarong Trinitaryong parasurat an nagdagdag sa 1 Juan 5:7 kan mga tataramon na “sa langit, an Ama, an Tataramon, asin an Espiritu Santo: asin an tulong ini saro.” Mayo an mga tataramon na iyan sa orihinal na surat. “Puon kan ikaanom na siglo asin padagos,” an sabi kan iskolar sa Bibliya na si Bruce Metzger, an mga tataramon na iyan “mas parati nang nahihiling sa mga manuskrito kan Old Latin asin kan [Latin] Vulgate.”
-
Pangaran nin Diyos: Hinali sa Bibliya kan dakul na paratradusir an pangaran nin Diyos. An superstisyon kan mga Judio an ginagamit nindang basehan kaiyan. Rinibayan ninda an pangaran nin Diyos nin mga titulo arog kan “Diyos” o “Kagurangnan,” mga tataramon na ginamit sa Bibliya bako lang para sa Kaglalang kundi pati sa mga tawo, mga bagay na ginagamit sa palsong pagsamba, asin dawa sa Diyablo.—Juan 10:34, 35; 1 Corinto 8:5, 6; 2 Corinto 4:4. *
KUN PAANO NAINGATAN AN BIBLIYA: Inot, dawa bakong maingat o bako pa nganing onesto an nagkapirang parakopya kan Bibliya, dakul man na parakopya an talagang matibay asin metikuloso. Halimbawa, sa pag-ultanan kan ika-6 asin ika-10 siglo C.E., kinopya
kan mga Masorete an Hebreong Kasuratan asin ginibo an inaapod ngunyan na tekstong Masoretiko. Sigun sa report, binibilang ninda an mga tataramon asin mga letra tanganing masigurado na mayong sala sa pigkopya ninda. Pag may mahiling sindang garo sala sa pigkokopyahan ninda, minamarkahan ninda iyan. Habo kan mga Masorete na may maliwat sinda sa mga teksto sa Bibliya. “An tuyong pagliwat kaiyan ibinibilang ninda na pinakamaraot na krimen,” an isinurat ni Propesor Moshe Goshen-Gottstein.Ikaduwa, an dakul na mga manuskrito ngunyan talagang nakatabang sa mga iskolar kan Bibliya na mahiling an mga sala. Halimbawa, haloy na itinukdo kan mga lider nin relihiyon na an Latin nindang bersiyon an totoong Bibliya. Pero may idinagdag sindang salang mga tataramon sa 1 Juan 5:7, arog kan nasambit sa inutan. An salang iyan nakalaog pa ngani sa maimpluwensiyang bersiyon nin Bibliya sa Ingles na King James Version! Pero kan madiskubre an iba pang mga manuskrito, ano an napatunayan kaiyan? Nagsurat si Bruce Metzger na an idinagdag na mga tataramon sa 1 Juan 5:7 “mayo sa manuskrito kan gabos na suanoy na mga bersiyon (Syriac, Coptic, Armenian, Ethiopic, Arabic, Slavonic), apuwera sa Latin.” Huli kaiyan, hinali an idinagdag na mga tataramon na iyan sa rebisadong mga edisyon kan King James Version asin sa iba pang mga bersiyon kan Bibliya.
Napatunayan daw talaga kan mas haloy nang mga manuskrito na naingatan an mensahe kan Bibliya? Kan madiskubre an Dead Sea Scrolls kan 1947, nagkaigwa man giraray an mga iskolar nin puwedeng pagkumparahan kan Masoretikong tekstong Hebreo. An mga rolyong iyan nin Bibliya mas nainot sa tekstong iyan nin mga labing sangribong taon. Saro sa editorial team kan Dead Sea Scrolls an nagkongklusyon na an sarong rolyo kaiyan “nagtatao nin dai maninigaran na patotoo na sa laog nin labing sangribong taon naipaabot kan mga parakopyang Judio an teksto kan Bibliya sa onesto asin maingat na marhay na paagi.”
An Chester Beatty Library sa Dublin, Ireland, may mga koleksiyon nin papiro para sa haros kada libro kan Kristiyanong Griegong Kasuratan, pati na kan mga manuskrito na kaidto pang ika-2 siglo C.E.—mga 100 na taon sana an nakalihis pakatapos na makumpleto an Bibliya. “An Papiro nakatao nin dakul na bagong impormasyon dapit sa mga detalye kan teksto,” an komento kan The Anchor Bible Dictionary, “pero pambihirang patunay man iyan na dai naliwat an mensahe kan Bibliya dawa nag-agi an panahon.”
“Tama sanang sabihon na dai nin ibang suanoy na libro an naipaabot sa sato nin arog kaiyan kaeksakto”
AN RESULTA: Imbes na makaraot sa teksto kan Bibliya an suanoy asin dakulon na mga manuskrito, nakatabang pa ngani iyan. “Mayo nin ibang suanoy na libro an may arog kaiyan kasuanoy asin kadakul na patotoo sa mga teksto kaiyan,” an isinurat ni Sir Frederic Kenyon manungod sa Kristiyanong Griegong Kasuratan, “asin mayo nin patas na iskolar na manigar na an teksto na nakaabot sa sato talagang masasarigan sa kabilugan.” Mapadapit man sa Hebreong Kasuratan, an iskolar na si William Henry Green nagsabi: “Tama sanang sabihon na dai nin ibang suanoy na libro an naipaabot sa sato nin arog kaiyan kaeksakto.”
^ par. 6 Para sa dagdag na impormasyon, hilingon an buklet na Giya sa Pag-adal sa Tataramon nin Diyos, pahina 1-13, na mahihiling man sa www.pr418.com/bcl.