1. Ano an iniisip kan dakul manungod sa buhay na daing katapusan?

 DAKUL na tawo an nag-iingat sa saindang mga kinakakan asin naghihinguwang regular na mag-ehersisyo tanganing magdanay na marahay an salud. Pero, dai man sinda nag-aasa na mabubuhay sinda nin daing sagkod. Garo kaya bako man iyan realistiko saka bakong marahay dahil sa mga kasakitan na dara kan paggurang. Dawa arog kaiyan, positibo an pagkasambit ni Jesus manungod sa “buhay na daing katapusan,” arog kan ipinaparisa sa Juan 3:16 asin 5:24.

2. Ano an sinasabi kan Juan kapitulo 6 manungod sa buhay na daing katapusan? (Juan 6:​39, 40)

² Sarong aldaw, milagrosong pinakakan ni Jesus nin tinapay saka sira an rinibong tawo. a Makangangalas iyan, pero mas makangangalas pa diyan an sinabi niya kan sunod na aldaw. Sinundan siya kan mga tawong iyan pasiring sa Capernaum, harani sa baybayon kan Galilea, na diyan sinabi niya sa sainda na puwedeng buhayon liwat an mga gadan asin na magkaigwa nin buhay na daing katapusan an mga tawo. (Basahon an Juan 6:​39, 40.) May koneksiyon diyan, isip-isipon an saimong gadan nang mga amigo asin mahal sa buhay. Ipinaparisa kan mga tataramon ni Jesus na an dakul na tawong nagadan puwedeng buhayon liwat asin na ika saka an saimong mga mahal sa buhay puwedeng mabuhay nin daing katapusan. Alagad, an sunod na sinabi ni Jesus sa Juan kapitulo 6 nagin masakit sabuton para sa dakul. Pag-ulayan ta iyan nin mas detalyado.

3. Uyon sa Juan 6:​51, ano an ihinayag ni Jesus manungod sa saiyang sadiri?

³ Pagkatapos sindang milagrosong pakakanon ni Jesus, naisip kan grupong idto nin mga tawo sa Capernaum an manungod sa manna na itinao kaidto ni Jehova sa saindang mga apuon. Sa katunayan, an manna inaapod kan Kasuratan na “tinapay  hali sa langit.” (Sal. 105:40; Juan 6:31) Ginamit ni Jesus an manna bilang basehan para sa sunod na itinukdo niya. Bagaman sarong milagrosong probisyon hali sa Diyos an manna, an mga nagkakan kaiyan nagadan man sana pag-abot nin panahon. (Juan 6:49) Sa kabaliktaran, inapod ni Jesus an saiyang sadiri na an “tunay na tinapay na hali sa langit,” “an tinapay nin Diyos,” asin “an tinapay nin buhay.” (Juan 6:​32, 33, 35) May sinambit si Jesus na sarong mahalagang pagkakalain niya kumpara sa manna. Sinabi niya: “Ako an tinapay na buhay na nagbaba hali sa langit. Kun an siisay man magkakan kan tinapay na ini mabubuhay siya sagkod lamang.” (Basahon an Juan 6:51.) Dai iyan nasabutan kan mga Judiong idto. Paano nasabi ni Jesus na nagbaba siya hali sa langit bilang “an tinapay” na nakakalabi sa milagrosong manna na itinao nin Diyos sa saindang mga apuon? May interesanteng sinabi si Jesus na makakatabang sa sainda: “An tinapay na itatao ko iyo an sakuyang laman.” Ano daw an buot niyang sabihon? Mahalagang masabutan ta iyan huling ipinapahiling kan simbag diyan kun paano nagin posible para sa sato asin sa satong mga mahal sa buhay na magkamit nin buhay na daing katapusan. Aramon ta kun ano an buot sabihon ni Jesus.

AN BUHAY NA TINAPAY ASIN AN SAIYANG LAMAN

4. Taano ta nagkabirigla sa sinabi ni Jesus an nagkapira sa mga nagdadangog sa saiya?

⁴ An nagkapira sa mga nagdadangog ki Jesus nagkabirigla kan sabihon niyang itatao niya an saiyang “laman para sa buhay kan katawuhan.” Inisip daw ninda na itatao niya sa sainda an saiyang literal na laman para kakanon, na sarong klase nin kanibalismo? (Juan 6:52) Mangnuhon an mas nakakabigla pang detalye na sinabi ni Jesus: “Apuwera na sana kun kakanon nindo an laman kan Aki nin tawo asin inumon an saiyang dugo, dai kamo magkakamit nin buhay.”​—Juan 6:53.

5. Taano ta makakasigurado kita na dai man buot sabihon ni Jesus na kaipuhan kan mga tawo na inumon an saiyang literal na dugo?

⁵ Kan panahon ni Noe, ipinagbawal nin Diyos sa mga tawo an pagkakan nin dugo. (Gen. 9:​3, 4) Inutro ni Jehova an pagbuot na iyan sa saiyang Katugunan para sa Israel. An siisay man na nagkakakan nin dugo “dapat na gadanon.” (Lev. 7:27) Sinunod ni Jesus an Katugunan na iyan. (Mat. 5:​17-19) Kaya imposible nanggad na dadagkahon niya an grupong idto nin mga Judio na kakanon an saiyang literal na laman o inumon an saiyang literal na dugo. An totoo ngani, paagi sa nakakabiglang mga tataramon na iyan, tinutukduan ni Jesus an mga tawo kun paano magkamit nin buhay—“buhay na daing katapusan.”​—Juan 6:54.

6. Paano ta dapat sabuton an sinabi ni Jesus manungod sa pagkakan kan saiyang laman asin pag-inom kan saiyang dugo?

⁶ Ano an punto ni Jesus? Malinaw na nagtataram si Jesus sa piguratibong paagi, arog kan ginibo niya kaidto kan sabihon niya sa sarong Samaritana: “An siisay man na uminom sa tubig na itatao ko sa saiya dai na nanggad nuarin man mapapaha, asin an tubig na itatao ko sa saiya magigin burabod nin tubig sa laog niya na nagbubulak-bugak tanganing magtao nin buhay na daing katapusan.” (Juan 4:​7, 14) b Dai diyan buot sabihon ni Jesus na magkakaigwa an Samaritana nin buhay na daing katapusan paagi sana sa pag-inom nin partikular na literal na tubig. Kaagid kaiyan, dai niya man buot sabihon na an grupong idto nin mga tawo sa Capernaum mabubuhay nin daing sagkod kun kakakanon ninda an saiyang literal na laman asin iinumon an saiyang literal na dugo.

 MGA PAGKAKALAIN KAN DUWANG PANGYAYARI

7. Ano an sinasabi kan nagkapira manungod sa sinabi ni Jesus na yaon sa Juan 6:53?

⁷ Sinasabi kan nagkapirang relihiyosong tawo na an mga tataramon ni Jesus na nasa Juan 6:53 manungod sa pagkakan kan saiyang laman asin pag-inom kan saiyang dugo nagtatao daa nin arugan sa kun paano isasagibo an Pamanggihan kan Kagurangnan huling sa pangyayaring ini, naggamit siya nin medyo kaagid na mga tataramon. (Mat. 26:​26-28) Sinasabi ninda na an gabos daang nag-aatender sa Pamanggihan kan Kagurangnan dapat na magkakan kan tinapay asin mag-inom kan arak na ipinapasa sa mga nag-atender. Tama daw iyan? Mahalagang aramon niyato kun baga talagang tama an sinasabi ninda huling kada taon minilyon sa bilog na kinaban an minaiba sa sato para mag-atender sa okasyon na iyan. Pag-uulayan ta an nagkapirang pagkakalain kan sinambit sa Juan 6:53 asin kan sinabi ni Jesus sa Pamanggihan kan Kagurangnan.

8. Ano an nagkapirang pagkakalain kan duwang pangyayari? (Hilingon man an mga ritrato.)

⁸ Pag-ulayan niyato an duwang pagkakalain kan mga pangyayaring ini. Inot, kasuarin asin sain sinabi ni Jesus an mga tataramon na mababasa sa Juan 6:​53-56? Sinabi niya iyan sa sarong grupo nin mga Judio sa Galilea kan 32 C.E. Nangyari iyan mga sarong taon bago niya pinunan an Pamanggihan kan Kagurangnan sa Jerusalem. Ikaduwa, kiisay niya sinabi an mga tataramon na iyan? An kadaklan sa mga nagdadangog sa saiya sa Galilea mas interesado sa pagpanigo  kan saindang temporaryong pisikal na mga pangangaipo imbes na sa saindang espirituwal na mga pangangaipo. (Juan 6:26) Sa katunayan, kan may sinabi si Jesus na nasakitan sindang sabuton, nawara tulos an pagtubod ninda sa saiya. Nagpundo pa ngani sa pagsunod sa saiya maski an nagkapira sa mga disipulo niya. (Juan 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66) Ikumparar an pangyayaring iyan sa kun ano an nangyari pakalihis nin mga sarong taon kan 33 C.E. kan punan ni Jesus an Pamanggihan kan Kagurangnan. Sa pagkakataon na iyan, kaiba niya an saiyang 11 maimbod na apostol dawa ngani dai ninda lubos na nasasabutan an gabos na itinutukdo niya. Dawa arog kaiyan, bakong arog kan kadaklan sa mga tawong idto sa Galilea, kumbinsido an saiyang maimbod na mga apostol na si Jesus an Aki nin Diyos na nagbaba hali sa langit. (Mat. 16:16) Kinomendaran niya sinda: “Kamo an mga nagdanay na kaiba ko sa mga kasakitan na inagihan ko.” (Luc. 22:28) Pinapatunayan maski kan duwa pa sanang pagkakalain na ini na sala an sinasabi kan iba na an mga tataramon ni Jesus na nasa Juan 6:53 nagtatao daa nin arugan sa kun paano isasagibo an Pamanggihan kan Kagurangnan. Asin may dugang pang patunay.

AN KAHULUGAN PARA SA SAIMO

9. Sa anong grupo aplikado an mga tataramon na sinabi ni Jesus sa Pamanggihan kan Kagurangnan?

⁹ Durante kan Pamanggihan kan Kagurangnan, itinao ni Jesus sa saiyang mga apostol an tinapay na daing lebadura asin sinabi sa sainda na irinerepresentar kaiyan an saiyang hawak. Dangan itinao niya sa sainda an arak asin sinabing nagrerepresentar iyan sa “dugo kan tipan.” (Mar. 14:​22-25; Luc. 22:20; 1 Cor. 11:24) Importanteng marhay an sinabi niya. An bagong tipan ipinakipagtipan bako sa mga tawo sa pangkagabsan, kundi “sa nasyon nin [espirituwal na] Israel” na mamamahala kaiba ni Jesus “sa Kahadian nin Diyos.” (Heb. 8:​6, 10; 9:15) Dai iyan nasabutan kan mga apostol kan panahon na iyan, pero dai na mahahaloy lalahidan na sinda kan banal na espiritu asin magigin kabtang kan bagong tipan tanganing magkaigwa nin lugar kaiba ni Jesus sa langit.​—Juan 14:​2, 3.

10. Ano an saro pang pagkakalain kan sinabi ni Jesus durante kan Pamanggihan kan Kagurangnan asin kan sinabi niya sa grupo nin mga tawo sa Galilea? (Hilingon man an ritrato.)

¹⁰ Mangnuhon na durante kan Pamanggihan kan Kagurangnan, nagpokus si Jesus sa “sadit na aripumpon.” An saiyang maimbod na mga apostol na yaon kaidto kaiba niya sa kuwarto an inot na nagin kabilang sa sadit na grupong iyan. (Luc. 12:32) Sinda asin an iba pang magigin parte kan grupong iyan inaasahan na makakan asin mainom kan duwang emblema—an tinapay asin an arak. Sinda an magkakaigwa nin lugar sa langit kaiba ni Jesus. An sinabi niya sa saiyang mga apostol sa pangyayaring iyan lain na marhay sa sinabi niya sa grupo nin mga tawo sa Galilea, na diyan an sinabi niya mas mahiwas an sakop, aplikado sa dakulang bilang nin mga tawo.

11. Ano an sinabi ni Jesus kaidto sa Galilea na nagpapahiling na an pinapanungdan niya bakong sarong grupo na limitado an bilang?

¹¹ Kan nasa Galilea si Jesus kan 32 C.E., an kadaklan sa mga tawong kinakaulay niya mga Judiong an gusto sana tawan niya sinda nin tinapay. Pero, dinara niya an atensiyon ninda sa sarong bagay na mas kapaki-pakinabang na marhay kisa sa literal na kakanon. May sinambit siyang sarong probisyon na makakatao sa sainda nin buhay na daing katapusan. Asin sinabi ni Jesus na an mga gadan puwedeng buhayon liwat sa huring aldaw asin mabuhay sagkod lamang. An pinapanungdan niya digdi bakong pipira sanang pinili, o sarong grupo na limitado an bilang, arog kan ginibo niya kan huri sa Pamanggihan kan Kagurangnan. Imbes, sa pangyayaring idto sa Galilea, nagpokus siya sa bendisyon na magigin bukas para sa gabos na  tawo. Sa katunayan, sinabi niya: “Kun an siisay man magkakan kan tinapay na ini mabubuhay siya sagkod lamang . . . An tinapay na itatao ko iyo an sakuyang laman para sa buhay kan katawuhan.”​—Juan 6:51.

12. Ano an kaipuhan tanganing makamtan an mga pakinabang na sinambit ni Jesus?

¹² Mayong sinabi si Jesus sa mga Judio sa Galilea na an bendisyon na iyan makakamtan kan gabos na tawong nabuhay, nabubuhay, o mamumundag pa lang. Idto sanang mga ‘nagkakakan kan tinapay na ini,’ idtong mga nagpapahiling nin pagtubod, an makikinabang. Iniisip kan dakul na naghihingakong Kristiyano na maliligtas sinda basta ‘naniniwala sinda [ki Jesus]’ asin ibinibilang siyang saindang paraligtas. (Juan 6:​29, King James Version) Pero mangnuhon na an nagkapira sa grupong idto nin mga tawo sa Galilea sa primero naniwala man ki Jesus pero binayaan ninda siya. Taano?

13. Ano an kaipuhan para magin tunay na disipulo ni Jesus?

¹³ Nagsunod ki Jesus an kadaklan sa mga tawong pinakakan niya dahil sana ta tinawan niya sinda kan gusto ninda. Interesado sinda sa milagrosong mga pagpaumay, libreng kakanon, asin sa mga katukduan na kauyon kan saindang mga inaasahan. Alagad, ipinahiling ni Jesus na urog pa diyan an hahagadon sa saiyang tunay na mga disipulo. Dai siya nagdigdi sa daga tangani sanang paniguan an pisikal na mga kamawutan kan mga tawo. Kaipuhan nindang maghimati sa saiyang imbitasyon na “magdulok sa” saiya paagi sa pag-ako asin pagkuyog sa gabos na itinukdo niya.​—Juan 5:40; 6:44.

14. Ano an kaipuhan tang gibuhon para makinabang sa laman asin dugo ni Jesus?

¹⁴ Idinuon ni Jesus sa grupong idto nin mga tawo na kaipuhan nindang magpahiling nin pagtubod. Sa ano? Sa katotoohan na paagi sa  pag-atang niya kan saiyang laman asin dugo—na gigibuhon niya pag-abot nin panahon—magigin posible para sa sainda na mabuhay nin daing katapusan. An siring na pagtubod mahalagang marhay para sa mga Judiong idto, asin iyo man para sa sato ngunyan. (Juan 6:40) Iyo, tanganing makinabang kita sa laman asin dugo ni Jesus, arog kan sinambit sa Juan 6:​53, kaipuhan tang magpahiling nin pagtubod sa pantubos. An bendisyon na iyan puwedeng makamtan kan dakulang bilang nin mga tawo.​—Efe. 1:7.

15-16. Anong mahahalagang bagay an nanudan ta sa Juan kapitulo 6?

¹⁵ An rekord kan Bibliya sa Juan kapitulo 6 mahalagang marhay para sa sato asin sa mga mahal ta sa buhay. Malinaw diyan na ipinapahiling na nagmamakulog na marhay si Jesus sa mga tawo. Mantang nasa Galilea, nagpaumay siya nin mga may hilang, nagtukdo manungod sa Kahadian, asin siniyertong igwa an mga tawo nin kakanon na panginot na pangangaipo ninda. (Luc. 9:11; Juan 6:​2, 11, 12) An mas mahalaga, itinukdo niya na siya “an tinapay nin buhay.”​—Juan 6:​35, 48.

¹⁶ An mga inaapod ni Jesus na “ibang mga karnero” dai nagkakakan asin dai dapat magkakan kan tinapay asin mag-inom kan arak sa taunan na Pamanggihan kan Kagurangnan. (Juan 10:16) Pero nagkakakan sinda kan laman asin nag-iinom kan dugo ni Jesu-Cristo sa piguratibong paagi. Ginigibo ninda iyan paagi sa pagpahiling nin pagtubod sa saiyang atang na pantubos asin sa makangangalas na mga bagay na pinapagin posible kaiyan. (Juan 6:53) Sa ibong na lado, ipinapahiling kan mga maninigong magkakan kan tinapay asin mag-inom kan arak na kabtang na sinda kan bagong tipan asin igwa na kan paglaom na magin mga tagapagmana kan Kahadian sa langit. Kun siring, kita man kabilang sa mga linahidan o sa ibang mga karnero, an salaysay sa Juan kapitulo 6 makahulugan na marhay para sa sato. Idinuduon kaiyan na kaipuhan nanggad niyatong magpahiling nin pagtubod tanganing magkaigwa kita nin buhay na daing katapusan.