1. Gurano kaimportante an tinapay kan mga panahon kan Bibliya?

 AN TINAPAY panginot na kakanon para sa dakul na tawo kan mga panahon kan Bibliya. (Gen. 14:18; Luc. 4:4) Sa katunayan, importanteng marhay iyan kaya kun minsan ginagamit kan Bibliya an “tinapay” para ipanungod sa kakanon sa pangkagabsan. (Mat. 6:​11, nota sa ibaba; Gibo 20:​7, study note) Ginamit man ni Jesus an tinapay sa duwa sa saiyang bantog na mga milagro. (Mat. 16:​9, 10) Mababasa ta an saro sa mga iyan sa Juan kapitulo 6. Mantang rinerepaso an salaysay na iyan, aramon ta an mga leksiyon diyan na puwede tang iaplikar ngunyan.

2. Huli sa anong sitwasyon kaya nagkaigwa nin pangangaipo sa kakanon?

² Pagkatapos kan ginibong huruhalawig na paghuhulit kan mga apostol, iiniba sinda ni Jesus pasiring sa ibong na kampi kan Dagat nin Galilea sakay nin bangka tanganing makapurupahingalo. (Mar. 6:​7, 30-32; Luc. 9:10) Nakaabot sinda sa sarong puwerang lugar sa Betsaida. Pero dai nahaloy, rinibong tawo an nag-arabot para mahiling siya. Dai sinda binaliwala ni Jesus. Mabuot niya sindang tinawan nin panahon para tukduan manungod sa Kahadian asin pinaumayan an mga may hilang. Pero huling pabanggi na, inisip kan mga disipulo kun paano makakahanap nin kakanon an gabos na tawong idto. An nagkapira sa mga ini posibleng limitado sana an darang kakanon, pero an kadaklan kakaipuhanon na magduman sa mga baryo para magbakal nin kakanon. (Mat. 14:15; Juan 6:​4, 5) Ano an gigibuhon ni Jesus?

MILAGROSONG PAGTAO NIN TINAPAY

3. Ano an sinabi ni Jesus para maitao an pangangaipo kan dakul na tawo? (Hilingon man an ritrato.)

³ Sinabi ni Jesus sa saiyang mga apostol: “Dai ninda kaipuhan na maghali; tawan nindo sinda nin makakakan.” (Mat. 14:16) Problema iyan ta mga 5,000 na lalaki an yaon. Asin kun iiiba an mga babayi saka mga aki, posibleng 15,000 katawo an papakakanon. (Mat. 14:21) Sinabi ni Andres: “May aking lalaki digdi na igwang  limang tinapay na sebada asin duwang sadit na sira. Pero paano ini magkakahusto sa arog kaini kadakul na tawo?” (Juan 6:9) An tinapay na sebada iyo sa parati an kinakakan kan mga tios saka kan iba pa, asin an sadit na sira posibleng inasinan asin binalad. Pero an dara kan aking lalaki dai nanggad magkakahusto para pakakanon an arog kaidto kadakul na tawo. Dai daw talaga?

4. Ano an manunudan ta sa Juan 6:​11-13? (Hilingon man an mga ritrato.)

⁴ Gusto ni Jesus na istimaron an mga tawo kaya sinabihan niya sindang grupo-grupong magturukaw sa duot. (Mar. 6:​39, 40; basahon an Juan 6:​11-13.) Dangan nagpasalamat si Jesus sa saiyang Ama para sa tinapay asin sira. Angay sanang pasalamatan an Diyos, na iyo man talaga an ginikanan kan kakanon. Marahayon nanggad na pagirumdom ini sa sato na arugon an halimbawa ni Jesus paagi sa pagpamibi bago magkakan, solo man kita o bako. Dangan ipinadistribwir ni Jesus an kakanon, tapos nagkarakan an mga tawo asin nagkabarasog. May mga tada-tada pa ngani, asin habo ni Jesus na masayang sana iyan. Kaya ipinatipon niya su mga tada-tada para makakan pa. Marahay na halimbawa sa sato si Jesus kun paano gagamiton sa madunong na paagi an satong materyal na mga bagay. Kun saro kang magurang, puwede mong pag-adalan an salaysay na ini kaiba an saimong mga aki asin pag-ulayan kun anong mga leksiyon an manunudan diyan mapadapit sa pamibi, pagigin mapag-istimar, asin pagigin bukas-palad.

5. Ano an nagin reaksiyon kan mga tawo sa mga ginibo ni Jesus kan aldaw na idto, pero ano an ginibo niya?

⁵ Napahanga an mga tawo sa paagi nin pagtukdo ni Jesus asin sa mga milagrong ginibo niya. Huling aram ninda na nanuga si Moises na masugo an Diyos nin sarong espesyal na propeta, tibaad naisip ninda, ‘Si Jesus na daw ’yan?’ (Deu.  18:​15-18) Kun iyo, tibaad para sa sainda magigin saro siyang mahusayon na tagapamahala, na kayang magsustenir nin tinapay o kakanon para sa bilog na nasyon. Huli kaiyan, gusto kan mga tawo na “puwersahan [na kuanon si Jesus] para gibuhon na hadi.” (Juan 6:​14, 15) Kun tutugutan iyan ni Jesus na mangyari, pakikikabtang na iyan sa pulitika kan mga Judio, na nasa irarom kaidto kan pamamahala kan Roma. Nagtugot daw siya? Dai. Mababasa niyato na ‘naghali siya asin nagpasiring sa bukid.’ Kaya sa ibong kan panggigipit kan iba, dai siya nakikabtang sa pulitika. Mahalagang leksiyon nanggad iyan para sa sato!

6. Paano ta maipapahiling na gusto tang arugon an halimbawa ni Jesus? (Hilingon man an ritrato.)

⁶ Siyempre, dai man hahagadon sato kan mga tawo na milagrosong magpadakul nin tinapay o magpaumay nin mga may hilang; ni pupurbaran man nindang gibuhon kitang hadi o tagapamahala kan nasyon. Pero tibaad kumbinsiron ninda kitang makikabtang sa pulitika paagi sa pagboto o pagboses kan satong suporta sa saro na sa hiling ninda magigin marahay na lider. Alagad, malinaw an halimbawang ipinahiling ni Jesus. Nagsayuma siyang maimbuwelto sa pulitika, asin nagsabi pa ngani kan huri: “An sakuyang Kahadian bakong kabtang kan kinaban na ini.” (Juan 17:14; 18:36) Dapat na arugon kan mga Kristiyano ngunyan an kaisipan asin halimbawa ni Jesus. Satuyang sinusuportaran, ihinuhulit, asin ipinapamibi an Kahadian na iyan. (Mat. 6:10) Balikan niyato an salaysay manungod sa milagrosong pagpakakan ni Jesus nin tinapay asin hilingon niyato kun ano pa an manunudan ta.

 AN ‘MANUNUDAN SA GINIBONG MILAGRO SA MGA TINAPAY’

7. Ano an ginibo ni Jesus saka kan mga apostol? (Juan 6:​16-20)

⁷ Pagkatapos na pakakanon ni Jesus an mga tawo, pinasakay niya sa bangka an saiyang mga apostol pabalik sa Capernaum asin nagpasiring siya sa bukid, kaya nalikayan niya an pinupurbaran na mangyari kan mga tawo na gibuhon siyang hadi ninda. (Basahon an Juan 6:​16-20.) Mantang naglalayag an mga apostol, nagkaigwa nin subasko, na nagkawsa nin makusugon na duros asin nin darakulang alon. Dangan nagduman si Jesus sa sainda, na naglalakaw sa ibabaw kan tubig. Asin inagda niyang maglakaw man sa ibabaw kan tubig si apostol Pedro. (Mat. 14:​22-31) Kan nakasakay na si Jesus sa bangka, nagpundo an makusugon na duros. Napangalas an mga disipulo asin nagsabi: “Ika man nanggad an aki nin Diyos.” a (Mat. 14:33) Pero dai pa man giraray ninda nasasabutan an koneksiyon kan milagrong ini sa milagrong ginibo ni Jesus sa dakul na tawo dai pa sana nahahaloy. Idinetalye pa ni Marcos: “Grabe nanggad an pagngalas [kan mga apostol], huli ta dai sinda nakanuod sa ginibong milagro sa mga tinapay; imbes, an saindang puso padagos na dai nakakasabot.” (Mar. 6:​50-52) Iyo, dai ninda nasabutan na labi pa sa pagtao nin tinapay an kayang gibuhon kan itinao ni Jehova ki Jesus na kapangyarihan na gumibo nin milagro. Pero dai nahaloy, ipinakipag-ulay giraray ni Jesus an mapadapit sa ginibo niyang milagro manungod sa tinapay, asin tinukduan niya kita nin saro pang leksiyon.

8-9. Taano ta sinundan kan mga tawo si Jesus? (Juan 6:​26, 27)

⁸ An mga tawong pinakakan ni Jesus nakapokus sa pagpanigo kan saindang pisikal na mga pangangaipo asin mga pagmawot. Paano? Kan sunod na aldaw, nahiling nindang naghali si Jesus saka an saiyang mga apostol. Kaya nagsarakay an mga tawo sa nagkapirang bangka na nag-arabot hali sa Tiberias asin nagpasiring sa Capernaum para hanapon si Jesus. (Juan 6:​22-24) Ginibo daw ninda iyan panginot na tanganing urog pang makanuod manungod sa Kahadian? Dai. An panginot nindang iniisip iyo an pisikal na pangangaipo ninda para sa tinapay o kakanon. Paano ta nasabi iyan?

⁹ Mangnuhon kun ano an nangyari kan manumpungan na kan mga tawo si Jesus harani sa Capernaum. Hayagan na sinabi ni Jesus na an priyoridad ninda iyo an pagpanigo kan saindang temporaryong pisikal na mga pangangaipo. Dawa ngani “nagkarakan [sinda] kan tinapay saka nagkabarasog,” sinabi ni Jesus na an “kakanon na [iyan] nararaot.” Kaya, sinadol niya sinda na imbes na magpagal para diyan, magpagal sinda para sa “dai nararaot na kakanon na nagtatao nin buhay na daing katapusan.” (Basahon an Juan 6:​26, 27.) Sinabi ni Jesus na matao an saiyang Ama nin siring na kakanon. An ideya na an kakanon puwedeng makatao nin buhay na daing katapusan siguradong nakapangalas na marhay sa sainda! Anong kakanon an puwedeng makatao kaiyan, asin paano mag-aako kaiyan an mga nagdadangog ki Jesus?

10. Anong “gibong inuuyunan nin Diyos” an kaipuhan na gibuhon kan mga tawo?

¹⁰ Minalataw na namatian kan mga Judiong idto na may kaipuhan sindang gibuhon—mga gibong magpapangyaring magin kuwalipikado sinda na mag-ako kan siring na kakanon. Posibleng an nasa isip ninda iyo an “mga gibong” nakasurat sa Katugunan ni Moises. Alagad, sinabi sa sainda ni Jesus: “Ini an gibong inuuyunan nin Diyos, na magtubod kamo sa saro na isinugo niya.” (Juan 6:​28, 29) An pagpahiling nin pagtubod sa representante nin Diyos kaipuhan tanganing “magkaigwa nin buhay na daing katapusan.” Sa katunayan, sinambit na kaidto ni Jesus an manungod diyan. (Juan 3:​16-18, 36) Asin dakul pa siyang sinabi  kan huri manungod sa kun paano kita magkakaigwa nin buhay na daing katapusan.​—Juan 17:3.

11. Paano ipinarisa kan mga Judio na nakapokus pa man giraray sinda sa pagpanigo kan saindang pangangaipo para sa tinapay o kakanon? (Salmo 78:​24, 25)

¹¹ Dai inako kan mga Judio an itinukdo ni Jesus manungod sa sarong bagong “gibong inuuyunan nin Diyos.” Hinapot ninda siya: “Ano an gigibuhon mo bilang tanda, tanganing mahiling mi iyan saka magtubod kami sa saimo?” (Juan 6:30) Sinabi ninda na an mga apuon ninda kan panahon ni Moises tinawan nin manna, na maiaagid sa tinapay. (Neh. 9:15; basahon an Salmo 78:​24, 25.) Malinaw na an kaisipan ninda nakapokus pa man giraray sa pagpanigo kan saindang pangangaipo para sa literal na tinapay o kakanon. Dai ngani sinda naghagad ki Jesus nin paglilinaw kan sunod niyang sambiton an manungod sa “tunay na tinapay na hali sa langit,” na nakakaagid sa nagtatao nin buhay na manna hali sa langit. (Juan 6:32) Nakapokus sindang marhay sa saindang pisikal na mga pangangaipo na huli kaiyan binaliwala ninda an espirituwal na mga katotoohan na hinihinguwa ni Jesus na ihiras sa sainda. Ano an manunudan niyato sa salaysay na ini?

AN SATONG PANGINOT NA POKUS

12. Paano ipinarisa ni Jesus kun ano an pinakaimportante?

¹² May mahihiling kitang mahalagang leksiyon sa Juan kapitulo 6. An satong espirituwal na mga pangangaipo an dapat na magin panginot na pokus niyato. Girumdumon na sinambit ni Jesus an puntong iyan kaidtong sayumahan niya an sugot sa saiya ni Satanas. (Mat. 4:​3, 4) Asin sa Sermon sa Bukid, idinuon ni Jesus na mahalagang marhay na mamatian niyato na kaipuhan ta nin espirituwal na mga bagay. (Mat. 5:3) Kaya, puwede tang ihapot sa satong sadiri, ‘Ipinapahiling daw kan paagi ko nin pamumuhay na mas pinapahalagahan ko an pagpanigo sa sakong espirituwal na pangangaipo kisa sa sakong pisikal na mga pagmawot?’

13. (a) Taano ta tama sanang ikaugma niyato an kakanon? (b) Anong patanid an maninigo niyatong tawan nin atensiyon? (1 Corinto 10:​6, 7, 11)

¹³ Tama sana na ipamibi niyatong magkaigwa kita kan satong pisikal na mga pangangaipo asin na ikaugma iyan. (Luc. 11:3) An ginigibo niyatong pagpapagal tanganing kita “magkakan asin mag-inom” nagtatao sa sato nin kaugmahan asin “hali [iyan] sa kamot kan tunay na Diyos.” (Ecl. 2:24; 8:15; Sant. 1:17) Pero, kaipuhan niyatong pagdanayon na nasa tamang lugar an materyal na mga bagay. Idinuon ini ni apostol Pablo kan magsurat siya sa mga Kristiyano kaidtong panahon na madali nang matapos an Judiong sistema nin mga bagay. Nagsambit siya nin mga pangyayari sa kasaysayan kan Israel, kaiba na an nangyari kaidto harani sa Bukid nin Sinai. Pinatanidan niya an mga Kristiyano na “dai . . . magmawot nin nakakadanyar na mga bagay, kun paanong minawot [kan mga Israelita] an mga iyan.” (Basahon an 1 Corinto 10:​6, 7, 11.) Huli sa makasadiring pagmawot kan mga Israelita para sa kakanon, nagin nang “nakakadanyar na mga bagay” para sa sainda maski an mga probisyon na milagrosong itinao sa sainda ni Jehova. (Bil. 11:​4-6, 31-34) Asin kaidtong magsamba sinda sa bulawan na ugbon na baka, sinda nagkarakan, nag-irinom, asin nag-urugma. (Exo. 32:​4-6) Sinambit ni Pablo an mga halimbawang iyan bilang patanid sa mga Kristiyanong nabubuhay kaidtong panahon bago matapos an Judiong sistema nin mga bagay kan 70 C.E. Nabubuhay man kita ngunyan harani sa katapusan nin sarong sistema nin mga bagay, kaya marahay na tawan ta nin atensiyon an sadol ni Pablo.

14. Ano an puwede niyatong asahan sa bagong kinaban kun manungod sa kakanon?

¹⁴ Kan sambiton ni Jesus an manungod sa “samong kakanon para sa aldaw na ini,” binanggit niya an mapadapit sa panahon na an kabutan nin Diyos mangyayari “kun paano sa langit, siring man sa daga.” (Mat. 6:​9-11) Ano an naiimahinar mong mangyayari sa panahon na iyan? Ipinaparisa  kan Bibliya na kaiba sa kabutan nin Diyos sa daga an pagkaigwa nin masisiram na kakanon. Kauyon kan sinasabi sa Isaias 25:​6-8, magkakaigwa nin abundang masisiram na pisikal na kakanon sa irarom kan Kahadian ni Jehova. Ihinula kan Salmo 72:16: “Magkakaigwa nin abundang tipasi sa ibabaw kan daga; masurobra iyan sa alituktok kan kabukidan.” Hinahalat-halat mo na daw na gamiton an mga iyan sa pagpreparar kan saimong paboritong tinapay o sa pagpurbar nin bagong mga resipe? Tibaad gusto mo man na magkaigwa nin sadiri mong ubasan asin ikaugma an mga bunga kaiyan. (Isa. 65:​21, 22) Asin bako lang ika an makakaeksperyensiya kaiyan, kundi gabos na tawo sa daga.

15. Anong pagtutukdo an itatao para sa mga binuhay liwat? (Juan 6:35)

¹⁵ Basahon an Juan 6:35. Ano an mangyayari sa mga tawong nagkakan kan tinapay asin sira na itinao kaidto ni Jesus? Sa maabot na pagbuhay liwat, tibaad makabisto mo an nagkapira sa sainda. Dawa kun dai sinda kaidto nagpahiling nin pagtubod, posibleng buhayon sinda liwat. (Juan 5:​28, 29) Kakaipuhanon nindang maaraman an kahulugan kan mga tataramon ni Jesus: “Ako an tinapay nin buhay. An siisay man na minadulok sa sako dai na nanggad magugutom.” Kakaipuhanon nindang magkaigwa nin pagtubod sa atang na pantubos ni Jesus—pagtubod na itinao niya an saiyang buhay para sa sainda. Sa panahon na iyan, magkakaigwa nin programa nin espirituwal na pagtutukdo para sa mga binuhay liwat asin sa mga aking mamumundag sa panahon na iyan. Nakakaugma nanggad na makikabtang sa programang iyan nin pagtutukdo! An paggibo mo kaiyan magigin mas nakakaugmang marhay kisa sa pagkakan nin literal na tinapay. Iyo, an espirituwal na mga bagay an magigin pokus.

16. Ano an sisiyasaton niyato sa sunod na artikulo?

¹⁶ Parte lang kan salaysay sa Juan kapitulo 6 an pinag-ulayan ta, pero dakul pa an itutukdo ni Jesus manungod sa “daing sagkod na buhay.” Kinaipuhan iyan na tawan nin atensiyon kan mga Judiong idto asin iyo man kita ngunyan. Sa sunod na artikulo, ipapadagos niyato an pagsiyasat sa Juan kapitulo 6.