1. Taano ta dakul ngunyan an nawawaran na nin tiwala sa Bibliya?

 DAKUL ngunyan an nawawaran na nin tiwala sa iba. Dai ninda aram kun siisay an mapagtitiwalaan ninda. Dai sinda sigurado kun baga an mga tawong irinerespeto ninda arog kan mga pulitiko, siyentista, asin negosyante talagang ginigibo kun ano an pinakaikakarahay ninda. Dugang pa, mayo na sindang halangkaw na paggalang sa mga klero kan Kakristiyanuhan. Kaya bako nanggad makangangalas na pigdududahan ninda an librong sinusunod daa kan mga lider nin relihiyon na iyan—an Bibliya.

2. Kauyon kan sinabi sa Salmo 119:160, sa ano dapat kita magin kumbinsido?

² Bilang mga lingkod ni Jehova, kumbinsido kita na siya “an Diyos nin katotoohan” asin na gusto niya pirmi an pinakamarahay para sa sato. (Sal. 31:5; Isa. 48:17) Aram ta na makakapagtiwala kita sa mga nababasa ta sa Bibliya; nagtutubod kita na “katotoohan an pinakaubod kan . . . tataramon [nin Diyos].” b (Basahon an Salmo 119:160.) Uyon kita sa isinurat kan sarong iskolar sa Bibliya: “Mayo nin ano man na bakong totoo o dai magkakatotoo sa ano man na sinabi nin Diyos. Makakapagtiwala an mga lingkod nin Diyos sa sinasabi niya huling nagtitiwala sinda sa Diyos na nagsabi kaiyan.”

3. Ano an pag-uulayan ta sa artikulong ini?

³ Paano ta matatabangan an iba na magkaigwa nin kaparehong pagtitiwala na igwa kita sa Tataramon nin Diyos? Pag-isipan ta an tulong dahilan kun taano ta makakapagtiwala kita sa Bibliya. Pag-uulayan ta an pagigin eksakto kan mga nakasurat sa Bibliya, an kautuban kan propesiya sa Bibliya, asin an puwersa kan Bibliya na baguhon an buhay kan mga tawo.

4. Taano ta may mga tawo na nagdududa sa pagigin eksakto kan Bibliya?

⁴ Ginamit kan Diyos na Jehova an mga 40 maimbod na lalaki tanganing isurat an mga libro kan Bibliya. Minsan siring, mayo na ngunyan kan orihinal na mga manuskrito. c An igwa kita mga kopya nin mga kopya kaiyan. Huli kaiyan, may mga tawo na nag-iisip kun baga an mga nababasa ta sa Bibliya ngunyan eksakto sa kun ano an nakasurat sa orihinal na mga manuskrito. Napag-isip-isip mo na daw kun paano kita makakasigurado na eksakto iyan?

5. Ano an kalabot sa pagkopya kan Hebreong Kasuratan? (Hilingon an ritrato sa cover.)

⁵ Tanganing mapreserbar an saiyang ipinasabong na mensahe, ipinagbuot ni Jehova na gumibo nin mga kopya kaiyan. Ipinagbuot niya sa mga hadi kan Israel na gumibo nin sadiri nindang kopya kan nasusurat na Katugunan, asin iinasignar niya an mga Levita para itukdo an Katugunan na iyan sa banwaan. (Deu. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7) Pagkatapos kan pagkadistiyero kan mga Judio sa Babilonya, sarong grupo nin mahuhusay na parakopya an nagpuon na gumibo nin dakul na kopya kan Hebreong Kasuratan. (Esd. 7:6, mga nota sa ibaba) An mga lalaking ini nagin maingat sa pagkopya. Paghaloy-haloy, pinunan kan mga parakopya na bilangon bako sana an mga tataramon kundi pati man an mga letra tanganing masigurado na gabos eksakto nindang nakopya. Dawa arog kaiyan, huli sa pagkabakong perpekto nin tawo, an nagkapira sa mga kopyang idto may saradit na sala. Minsan siring, dakul na kopya an ginibo kaya an mga salang idto puwedeng mahiling paghaloy-haloy. Paano?

6. Paano puwedeng maaraman an tibaad nagibong mga sala sa mga kopya kan Bibliya?

⁶ An mga iskolar sa panahon niyato igwa nin marahay na paagi para mahiling an mga salang nagibo kan mga nagkopya kan Bibliya. Para iilustrar, ipamugtak na 100 na lalaki an inasignaran na mano-manong kopyahon an sarong pahina sa Bibliya. Saro sa mga lalaki an nakagibo nin sadit na sala sa saiyang kopya. An sarong paagi para mahiling ta an salang iyan iyo na ikumparar an saiyang kopya sa ginibong kopya kan gabos na iba pa. Kaagid kaiyan, paagi sa pagkumparar kan dakul na manuskrito kan Bibliya, maaaraman kan mga iskolar an tibaad nagibong mga sala o mga dai nakopya nin sarong parakopya.

7. Gurano kaingat an dakul na mga parakopya nin Bibliya?

⁷ An mga nagkopya kan mga manuskrito kan Bibliya naggibo nin dakulang paghihinguwa tanganing makopya iyan nin eksakto. Pag-isipan an sarong halimbawa na nagpapatunay kaiyan. An pinakalumang kumpletong manuskrito kan Hebreong Kasuratan ginibo kaidtong mga 1008 o 1009 C.E. Inapod iyan na Leningrad Codex. Minsan siring, dai pa sana nahahaloy, dakul na mga manuskrito kan Bibliya asin mga pidaso kan mga manuskrito an nadiskubre asin an mga ini mas nainot nin mga sangribong taon kisa sa Leningrad Codex. Tibaad maisip nin saro na pagkatapos nin pauruutrong pagkopya kan mga manuskritong iyan sa laog nin 1000 taon, an nakasurat sa Leningrad Codex magigin iba nang marhay sa nakasurat sa mas nainot pang mga manuskrito. Pero bako iyan totoo. Nahiling kan mga iskolar na nagkumparar kan mas nainot na mga manuskrito sa mas nahuring mga manuskrito na sa ibong nin pagkakaiba-iba kan mga tataramon na ginamit, naingatan an pagigin eksakto kan pinakamensahe kan Bibliya.

8. Ano an pagkakaiba kan mga kopya kan Kristiyanong Griegong Kasuratan kun ikukumparar sa mga kopya kan nagkapirang suanoy na sekular na mga libro?

⁸ Sinunod kan inot na mga Kristiyano an nakatudan na pamamaagi kan mga parakopya kan Hebreong Kasuratan. Maingat sindang naggibo nin mga kopya kan 27 libro kan Griegong Kasuratan, na ginamit ninda sa saindang mga pagtiripon  asin sa saindang gibuhon na paghuhulit. Pagkatapos na ikumparar an natatadang mga manuskrito kan Griegong Kasuratan sa ibang sekular na mga libro na ginibo sa kaparehong panahon, sinabi nin sarong iskolar: “Sa pangkagabsan, mas dakul an [mga kopya kan Griegong Kasuratan], . . . asin sa parati mas kumpleto an mga iyan.” Sinasabi kan librong Anatomy of the New Testament: “Makakapagtiwala an saro na an mababasa niyato sa masasarigan na modernong traduksiyon [kan Griegong Kasuratan] sa kabilugan iyo man an isinurat kan suanoy na mga awtor.”

9. Sigun sa Isaias 40:8, ano an totoo manungod sa mensahe kan Bibliya?

⁹ An mga paghihinguwa asin pagigin maingat kan dakul na parakopya sa laog nin mga siglo nakakontribwir sa pagigin eksakto kan Bibliya na binabasa asin pinag-aadalan ta ngunyan. d Daing duda na si Jehova an naggibo nin paagi para masigurado na maiingatan an pagigin eksakto kan saiyang mensahe para sa mga tawo. (Basahon an Isaias 40:8.) Siyempre, tibaad may mga magsabi na an pagigin naingatan kan mensahe kan Bibliya dai nagpapatunay na ipinasabong iyan nin Diyos. Kaya pag-ulayan ta ngunyan an nagkapirang ebidensiya na an Bibliya ipinasabong nin Diyos.

10. Magtao nin halimbawa nin nautob na propesiya na nagpapatunay na totoo an sinasabi sa 2 Pedro 1:21. (Hilingon an mga ritrato.)

¹⁰ An Bibliya igwa nin dakul na propesiya na nagkaurutob na, an iba diyan nagkaurutob ginatos na taon pagkatapos na isurat iyan. Pinapatunayan kan kasaysayan na nagkatotoo an mga propesiyang iyan. Dai na kita nagngangalas kaiyan huling aram ta na an Awtor kan mga propesiya sa Bibliya iyo si Jehova. (Basahon an 2 Pedro 1:21.) Pag-isipan an mga propesiya manungod sa pagbagsak kan suanoy na siyudad nin Babilonya. Kan ikawalong siglo B.C.E., pinasabngan si propeta Isaias na ihula na an makapangyarihan kaidto na siyudad nin Babilonya sasakupon. Nginaranan pa ngani niya an masakop kaiyan, si Ciro, asin eksaktong ihinula kun paano sasakupon an siyudad. (Isa. 44:27–45:2) Iprinopesiya man ni Isaias na pag-abot nin panahon, an Babilonya lalaglagon asin dai na nuarin man iistaran. (Isa. 13:19, 20) Iyan man nanggad an nangyari. Sinakop kan mga  Medo asin kan mga Persiano an Babilonya kan 539 B.C.E., asin an kinamumugtakan kan dating makapangyarihan na siyudad na ini tambak na lang nin mga kagabaan ngunyan.—Hilingon an videong Ihinula kan Bibliya an Pagbagsak kan Babilonya sa elektronikong edisyon kan librong Mabuhay nin Maugma Sagkod Pa Man!, leksiyon 03, punto 5.

11. Iladawan kun paano an Daniel 2:41-43 nauutob na ngunyan.

¹¹ An kautuban kan mga propesiya sa Bibliya bako lang kaidto nangyari; may mga propesiya man na nahihiling tang nauutob ngunyan. Halimbawa, pag-isipan an pambihirang kautuban kan propesiya ni Daniel manungod sa Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano. (Basahon an Daniel 2:41-43.) Eksaktong ihinula sa propesiyang iyan na an magkaalyadong pambilog na kinaban na kapangyarihan na ini magkakaigwa nin “parteng makusog” arog nin lansang asin “parteng maluya” arog nin dalipay. Nahihiling ta ngunyan na totoo iyan. An Britania saka Amerika nagpahiling nin arog-lansang na kusog, na nagkaigwa nin dakulang papel para ganahon an duwang Giyera Mundiyal, asin sagkod ngunyan igwa sinda nin makusog na puwersa militar. Pero an saindang kapangyarihan pinapaluya man kan saindang mga siyudadano, na sa parati nagpoprotesta para sa saindang mga deretso paagi sa mga unyon nin mga trabahador, mga kampanya para sa deretso sibil, asin mga mobimiyento para sa independensiya. Sarong eksperto sa pulitika kan kinaban an dai pa sana nahahaloy nagsabi: “Mayo nin demokratikong nasyon sa kinaban sa ngunyan an mas nagkakabaranga sa pulitika kisa sa Estados Unidos.” Asin an Britania, an saro pang parte kan pambilog na kinaban na kapangyarihan na ini, lalo nang nagkabaranga kan nakaagi pa sanang mga taon huli sa nagkokorontrahan na mga opinyon manungod sa magigin relasyon ninda sa mga nasyon na kabilang sa European Union. Huli sa pagkabaranga na iyan, nagin haros imposible para sa Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano na makagibo nin tulos-tulos na mga desisyon.

12. Sa ano kita nagigin kumbinsido huli sa propesiya sa Bibliya?

¹² An mga propesiya sa Bibliya na nagkaurutob na nakakapakusog kan satong kumpiyansa na mapagtitiwalaan an mga panuga nin Diyos para sa maabot. An namamatian ta kapareho kan sa salmista na namibi ki Jehova: “Hinahalat-halat ko an pagliligtas mo, huling an saimong tataramon iyo an sakuyang paglaom.” (Sal. 119:81) Paagi sa mga pahina kan Bibliya, mamumuton kitang tinawan ni Jehova nin “magayon na puturo asin paglaom.” (Jer. 29:11) An satong paglaom para sa maabot nakadepende bako sa mga paghihinguwa nin tawo, kundi sa mga panuga ni Jehova. Padagos lugod niyatong pakusugon an satong pagtitiwala sa Tataramon nin Diyos paagi sa maigot na pag-adal kan propesiya sa Bibliya.

13. Uyon sa Salmo 119:66, 138, ano an saro pang patunay na mapagtitiwalaan an Bibliya?

¹³ An saro pang dahilan kun taano ta makakapagtiwala kita sa Bibliya iyo an marahay na mga resulta na nakakamtan kan mga tawo pag sinusunod ninda an mga sadol kaiyan. (Basahon an Salmo 119:66, 138.) Halimbawa, may mga mag-agom na madiborsiyo na kuta kaidto an maugma nang nag-iibanan ngunyan. Ikinakaugma kan saindang mga aki na kabilang sinda sa sarong Kristiyanong pamilya, na diyan tiwasay sinda asin namumutan.—Efe. 5:22-29.

14. Magsaysay nin halimbawa na nagpapahiling kun paanong an pag-aplikar kan katotoohan sa Bibliya nakakapabago sa mga tawo para sa ikakarahay ninda.

¹⁴ Paagi sa pag-aplikar kan madunong na sadol kan Bibliya, dawa an kinakatakutan na mga kriminal nagibong baguhon an saindang pamumuhay. Pag-isipan kun paano an sadol kaiyan nagkaigwa nin epekto sa presong si Jack. e Saro siyang bayolenteng kriminal, na midbid bilang saro sa mga pinakakinakatakutan na preso na  nasentensiyahan nin kagadanan. Pero sarong aldaw nag-iba si Jack sa sarong pag-adal sa Bibliya. An kabuutan na ipinahiling kan mga brother na nagkokondukta kan pag-adal nakapahirong marhay sa saiya, kaya nagpa-study na man siya. Mantang inaaplikar niya sa saiyang buhay an katotoohan sa Bibliya, nagin marahay an saiyang paggawi pati na an saiyang personalidad. Pag-abot nin panahon, nakuwalipikar si Jack na magin dai pa bawtisadong parahayag asin nabawtismuhan. Maigot siyang naghulit sa ibang mga preso manungod sa Kahadian nin Diyos asin natabangan niya an mga apat sa sainda na manudan an katotoohan. Kan mag-abot na an aldaw nin paggadan ki Jack, ibang-iba na siya kisa sa dati. An saro sa mga abogado niya nagsabi: “Bako na siya an dating Jack na namidbid ko 20 taon na an nakaagi. Binago kan mga katukduan kan mga Saksi ni Jehova an buhay niya.” Dawa ngani nadagos an paggadan ki Jack, an saiyang halimbawa siyertong nagpahiling na makakapagtiwala kita sa Tataramon nin Diyos asin na igwa iyan nin puwersa na baguhon an mga tawo para sa ikakarahay ninda.—Isa. 11:6-9.

15. Paano an pag-aplikar kan katotoohan sa Bibliya nagigin dahilan na napapalain an mga lingkod ni Jehova ngunyan? (Hilingon an ritrato.)

¹⁵ Huli sa pag-aplikar ninda kan katotoohan sa Bibliya, nagkakasararo an mga lingkod ni Jehova. (Juan 13:35; 1 Cor. 1:10) An satong katuninungan asin pagkasararo risang-risang marhay kun ikukumparar sa pagkabaranga ngunyan kan kinaban kun manungod sa pulitika, rasa, asin estado sa buhay. Kan mahiling kan hoben na lalaking si Jean an pagkasararo kan mga lingkod ni Jehova, nagkaigwa iyan nin dakulang epekto sa saiya. Nagdakula siya sa sarong nasyon sa Aprika. Kan magkaigwa nin giyera sibil, naglaog siya sa militar pero kan huri nagdulag siya pasiring sa kataid na nasyon. Nakaulay siya duman nin mga Saksi ni Jehova. Sinabi ni Jean: “Naaraman ko na an mga parasunod kan tunay na relihiyon dai nakikikabtang sa pulitika asin dai nagkakabaranga. Imbes, namumutan ninda an lambang saro.” Sinabi niya pa: “Idinusay ko kaidto an sakong buhay para idepensa an sarong nasyon. Pero kan manudan ko an katotoohan sa Bibliya, napahiro ako na idusay an sakuyang buhay ki Jehova.” Biyong nagbago si Jean.  Imbes na makipaglaban sa mga tawo na napapalain sa saiya, sinasabi na niya ngunyan sa gabos na tawong nakakaulay niya an manungod sa nakakapasararong katotoohan sa Bibliya. An pagigin epektibo kan sadol kan Bibliya sa mga tawo na manlain-lain an pinaghalian mapuwersang patotoo na makakapagtiwala kita sa Tataramon nin Diyos.

16. Taano ta mahalagang marhay para sa sato na pakusugon an satong pagtitiwala sa Tataramon nin Diyos?

¹⁶ Mantang naggagrabe an kamugtakan sa kinaban na ini, mababalo an satong pagtitiwala sa katotoohan. Puwedeng hinguwahon kan mga tawo na papagdudahon kita manungod sa pagigin totoo kan Bibliya o kun baga nagnombra si Jehova nin sarong paagihan para giyahan an saiyang mga parasamba ngunyan. Pero kun kumbinsido kita na an Tataramon ni Jehova pirming totoo, makakaya tang labanan an siring na mga pag-atake sa satong pagtubod. Magigin determinado kita na “sumunod sa mga regulasyon [ni Jehova] sa gabos na panahon, sagkod sa kahuri-hurihi.” (Sal. 119:112) “Dai [kita] masusupog” na sabihon sa iba an manungod sa katotoohan asin na dagkahon sinda na mamuhay kauyon kaiyan. (Sal. 119:46) Asin makakaya tang tagalan an pinakamasakit na mga sitwasyon, kaiba na an persekusyon, “na may pagpapasensiya asin kaugmahan.”—Col. 1:11; Sal. 119:143, 157.

17. Ano an ipapagirumdom sato kan satong teksto kan taon?

¹⁷ Nagpapasalamat nanggad kita na ihinayag sa sato ni Jehova an katotoohan! An katotoohan na iyan nagpaparigon sa sato, na nagtatao sa sato nin malinaw na katuyuhan asin paggiya mantang yaon kita sa kinaban na urog na nagigin ribaraw asin maribok. Nagtatao iyan sa sato nin paglaom para sa mas marahay na puturo sa irarom kan pamamahala kan Kahadian nin Diyos. Lugod na an satong teksto para sa taon 2023 makatabang sa sato na magin marigon sa satong pagtitiwala na an bilog na Tataramon nin Diyos—an pinakaubod kaiyan—katotoohan!—Sal. 119:160.