1. Ano an tibaad maihapot sa sato sa trabaho o sa eskuwelahan?

 ANO an namamatian mo pag hinahapot ka kan sarong katrabaho o kaeskuwela manungod sa saimong mga tinutubod? Ninenerbiyos ka daw? Kadaklan sa sato iyo. Pero an arog kaiyan na hapot tibaad makatao sato nin ideya sa kun ano an iniisip o mga tinutubod kan naghapot, na nagtatao sa sato nin oportunidad para ihiras an maugmang bareta. Pero, kun minsan, tibaad maghapot an saro sa paagi na garo baga gusto niyang makiargumento sa sato. Dai kita dapat magngalas kaiyan. May mga tawo kaya na natawanan nin salang mga impormasyon manungod sa satong mga tinutubod. (Gibo 28:22) Apuwera kaiyan, nabubuhay kita sa “huring mga aldaw,” sarong panahon kun sain dakul an “habo nin ano man na kasunduan” asin “maringis” pa ngani.​—2 Tim. 3:​1, 3.

2. Taano ta marahayon na kuwalidad an kahuyuan?

² Tibaad maisip mo, ‘Paano ako magigin mabuot asin mataktika pag may gustong makiargumento manungod sa mga paniniwala ko na basado sa Bibliya?’ Ano an makakatabang saimo? Sa sarong tataramon—kahuyuan. An saro na mahuyo dai tulos naaanggot kundi nagigibo niyang kontrulon an saiyang sadiri pag pinoprobokar o pag dai siya sigurado kun paano masimbag. (Tal. 16:32) Pero, tibaad mamati mo na mas madali iyan sabihon kisa gibuhon. Paano mo makukultibar an kahuyuan? Paano ka masimbag nin may kahuyuan pag may gustong makiargumento manungod sa saimong mga tinutubod? Asin kun saro kang magurang, paano mo matatabangan an saimong mga aki na manudan kun paano ninda idedepensa nin may kahuyuan an saindang pagtubod? Aramon ta.

3. Taano ta masasabing an kahuyuan sarong kakusugan, bakong kaluyahan? (2 Timoteo 2:​24, 25)

³ An kahuyuan sarong kakusugan, bakong kaluyahan. Kaipuhan nin panglaog na kusog para magdanay na kalmado pag napapaatubang sa masakit na sitwasyon. An kahuyuan sarong aspekto kan  “bunga kan espiritu.” (Gal. 5:​22, 23) An sarong porma kan Griegong tataramon na itrinadusir na “kahuyuan” ginagamit kun minsan para iladawan an sarong layas na kabayo na pinagaro. Imahinara an sarong layas na kabayo na nagin mabuot. Mabuot na iyan, alagad makusog pa man giraray. Bilang mga tawo, paano ta makukultibar an kahuyuan asin kasabay kaiyan magin makusog? Dai iyan posible sa sadiri ta sanang paghihinguwa. Kaipuhan tang mamibi para sa espiritu nin Diyos, na hinahagad sa saiya na tabangan kitang kultibaron an magayon na kuwalidad na ini. Ipinapahiling kan mga eksperyensiya na puwede ining magibo. Dakul na Saksi an nagpahiling nin kahuyuan kan kumprontaron sinda nin mga nagkokontra, asin nagtao iyan nin marahay na impresyon sa mga nagmamasid. (Basahon an 2 Timoteo 2:​24, 25.) Paano mo gigibuhon an kahuyuan na magin saro sa saimong mga kakusugan?

4. Ano an manunudan ta manungod sa kahuyuan sa halimbawa ni Isaac?

⁴ Dakul na pagkasaysay sa Bibliya an nagtatampok kan kahalagahan nin kahuyuan. Mangnuhon an halimbawa ni Isaac. Kan nag-istar siya sa Gerar, na teritoryo kan mga Filisteo, an maurihon niyang mga kataraid tinambunan an mga bubon na kinalot kan mga suruguon kan saiyang ama. Imbes na ipaglaban an saiyang mga deretso, buminalyo si Isaac saka an saiyang pamilya sa huruharayo asin nagkalot nin ibang mga bubon. (Gen. 26:​12-18) Alagad sinabi kan mga Filisteo na sainda pa daa an tubig sa lugar na iyan. Sa ibong kaiyan, nagin mapagpatuninong si Isaac. (Gen. 26:​19-25) Ano an nakatabang saiya na magdanay na mahuyo dawa kan garo baga determinado an iba na probokaron siya? Siguradong namasdan niya an halimbawa kan saiyang mga magurang, asin nakanuod siyang marhay sa pagigin mapagpatuninong ni Abraham asin sa “pagigin tuninong asin mahuyo” ni Sara.​—1 Ped. 3:​4-6; Gen. 21:​22-34.

5. Anong halimbawa an nagpapahiling na magigibo kan Kristiyanong mga magurang na tukduan an saindang mga aki kan kahalagahan nin kahuyuan?

⁵ Kristiyanong mga magurang, makakasiyerto kamo na magigibo man nindong tukduan an saindong mga aki kan kahalagahan nin kahuyuan. Mangnuhon an halimbawa kan 17 anyos na si Maxence. Kinaipuhan niyang atubangon an anggot na mga tawo sa eskuwelahan asin sa ministeryo. Mapasensiya siyang tinabangan kan saiyang mga magurang para makultibar an kahuyuan. Sinabi ninda, “Nasabutan ni Maxence na pag pinoprobokar mas nangangaipo nin kusog an pagpugol sa sadiri kisa sa pagpahiling nin kaanggutan o pagigin madahas.” Nakakaugma huling nagin kakusugan ni Maxence an kahuyuan.

6. Paano kita matatabangan nin pamibi na umuswag sa pagpahiling nin kahuyuan?

⁶ Ano an puwede tang gibuhon pag napapaatubang kita sa nakakatensiyon na sitwasyon, arog kun may magpakaraot sa pangaran kan satong Diyos o magtuya-tuya sa Bibliya? Dapat na hagadon ta ki Jehova an saiyang espiritu asin an saiyang kadunungan para makasimbag kita sa mahuyong paagi. Paano kun pagkatapos mapag-isip-isip ta na dai kita nakasimbag nin arog karahay kan iniisip tang tamang paagi nin pagsimbag? Puwede tang ipamibi giraray an manungod sa bagay na iyan asin isip-isipon kun paano ta iyan magigibo nin mas marahay sa sunod na pagkakataon. Sa siring, itatao ni Jehova sa sato an saiyang banal na espiritu tanganing makontrol ta an satong kaanggutan asin makapahiling nin kahuyuan.

7. Paano makakatabang sa sato an pagtuom nin nagkapirang teksto para makontrol ta an satong pagtaram asin reaksiyon? (Talinhaga 15:​1, 18)

⁷ May mga teksto sa Bibliya na makakatabang sa sato para makontrol ta an satong pagtaram pag napapaatubang sa masakit na mga sitwasyon. An espiritu nin Diyos makakatabang sa sato para magirumduman ta an mga tekstong iyan. (Juan 14:26) Halimbawa, an mga prinsipyo na mahihiling ta sa libro nin Mga Talinhaga makakatabang sa sato na magin mahuyo. (Basahon an Talinhaga 15:​1, 18.) Sinasabi man kan librong ini sa Bibliya an mga pakinabang kan pagpahiling nin  pagpupugol sa nakakatensiyon na mga sitwasyon.​—Tal. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

8. Taano ta dapat tang ikonsiderar an posibleng dahilan kun taano ta kinukuwestiyon nin saro an satong mga tinutubod?

⁸ An pakasabot makakatabang man sa sato. (Tal. 19:11) An saro na may pakasabot nagpapahiling nin pagpupugol pag kinukuwestiyon an saiyang mga tinutubod. An ibang mga hapot o pagkontra garo mga iceberg, na nakalubog an mas dakulang parte kaiyan. Halimbawa, tibaad an dahilan kaya naghahapot an saro iyo na may iba siyang motibo o may gusto siyang maaraman. Kaya bago magsimbag, marahay na isipon niyato na tibaad dai ta man aram kun ano an nagpahiro sa saro na maghapot.​—Tal. 16:23.

9. Paano si Gideon nagpahiling nin pakasabot asin kahuyuan sa pagtratar niya sa mga lalaki kan Efraim?

⁹ Pag-isipan kun paano si Gideon nagsimbag sa mga lalaki kan Efraim. Anggot nindang kinuwestiyon si Gideon kun taano ta dai niya sinda tulos inapod para umiba sa saiya sa pakikipaglaban sa mga kaiwal kan Israel. Ano daw an tunay na dahilan kan kaanggutan ninda? Dahil daw sa pride? Ano man an dahilan, madunong na iginalang ni Gideon an saindang pagmati asin mahuyong nagsimbag sa sainda. An resulta? Huling napamugtak an buot ninda, “kuminalma sinda.”​—Huk. 8:​1-3.

10. Ano an makakatabang satuya na maaraman kun paano masimbag sa mga nagkukuwestiyon kan satong mga tinutubod? (1 Pedro 3:15)

 ¹⁰ Tibaad sarong katrabaho o kaeskuwela an maghapot sato manungod sa satuyang Kristiyanong paninindugan sa partikular na mga isyu sa moral. Gigibuhon ta an satong pinakamakakaya para idepensa an satong pagtubod mantang irinerespeto an opinyon niya. (Basahon an 1 Pedro 3:15.) Imbes na mansayon an hapot bilang sarong pag-atake o pagkuwestiyon sa satong pagtubod, sa parati nakakatabang kun mamansayon ta iyan bilang sarong paagi para maaraman kun ano an importante para saiya. Ano man an dahilan kun taano ta ibinangon niya an isyu, marahay kun masimbag kita sa kalmado asin mabuot na paagi. An satong simbag tibaad magpahiro sa saiya na pag-isipan giraray an saiyang pagmansay. Dawa kun garo baga daing modo o mapagtuya an paagi niya nin pagtaram, gusto tang pirming magin mabuot sa satong pagsimbag.​—Roma 12:17.

11-12. (a) Ano an puwede tang konsideraron bago simbagon an sarong dipisil na hapot? (Hilingon man an ritrato.) (b) Magtao nin halimbawa kun paanong an paghapot puwedeng magin paagi para makapuon nin pag-uulay.

¹¹ Halimbawa, kun sarong katrabaho mo an maghapot kun taano ta dai kita nagseselebrar nin birthday, konsideraron: Pig-iisip niya daw kun baga puwede man kitang mag-uruurugma? O iniisip niya daw na an paninindugan ta tibaad makaapektar sa pag-iribanan kan mga nagtatrabaho sa kompanya? Magigibo tang magin pamugtak an buot kan satong katrabaho paagi sa pagsabi sa saiya kun gurano ta naaapresyar an saiyang pagmakulog sa mga katrabaho asin pag-asigurar sa saiya na gusto ta man nin marahay na pag-iribanan sa lugar nin trabaho. Puwede iyan na magresulta sa sarong marahay na pag-urulay dapit sa sinasabi kan Bibliya manungod sa mga birthday.

¹² Puwede ta man gamiton an arog kaiyan na pamamaagi pag may ihinapot sa sato na iba pang kontrobersiyal na mga tema. Tibaad sabihon nin sarong kaeskuwela na dapat baguhon kan Mga Saksi ni Jehova an pagmansay ninda sa homoseksuwalidad. Sinabi niya daw iyan huli sa salang ideya manungod sa Mga Saksi ni Jehova? O posible daw na igwa siyang amigo o kapamilya na homoseksuwal? Iniisip niya daw na ikinakaungis ta an mga tawong arog kaiyan an paagi nin pamumuhay? Tibaad kaipuhan ta siyang asiguraron na nagmamakulog kita sa gabos na tawo asin na iginagalang ta an deretso kan lambang indibidwal na gumibo nin sadiri niyang mga desisyon. b (1 Ped. 2:17) Dangan, tibaad puwede ta nang sabihon saiya an mga pakinabang kan pagsunod sa mga pamantayan sa moral kan Bibliya.

13. Paano mo puwedeng matabangan an saro na tinutuya an paniniwala sa Diyos?

¹³ Pag mapaatubang kita sa saro na pinapanindugan na marhay an saiyang mga opinyon, dai ta dapat isipon tulos na aram ta na kun ano an mga tinutubod niya. (Tito 3:2) Halimbawa, paano kun sabihon kan kaeskuwela mo na kamangmangan an paniniwala sa Diyos? Iisipon mo daw na nagtutubod siyang marhay sa ebolusyon asin dakul siyang aram dapit diyan? An totoo, tibaad dai man ngani niya iyan napag-isipan na marhay. Imbes na punan na makipagdebate manungod sa siyensiya, puwede kang maghanap nin paagi para sabihon sa kaeskuwela mo an sarong bagay na puwede niyang pag-isipan pagkatapos nindong mag-ulay. Tibaad puwede mo saiyang ipahiling an mga impormasyon manungod sa paglalang na yaon sa jw.org. Tibaad sa sunod na pagkakataon gusto niyang pag-ulayan an sarong artikulo o video na yaon diyan. Iyo, an magalang na simbag tibaad makapahiro sa saiya na pag-isipan giraray an saiyang pagmansay.

14. Paano ginamit na marhay ni Niall an satong website para tabangan an sarong kaklase na mahiling na bakong totoo an ideya nin nagkapira dapit sa Mga Saksi ni Jehova?

¹⁴ Ginamit kan tin-edyer na si Niall an satong website para maipahiling na bakong totoo an  ideya nin nagkapira dapit sa Mga Saksi ni Jehova. Sinabi niya, “Parating sinasabi sa sako kan kaklase ko na dai daa ako naniniwala sa siyensiya huling nagtitiwala ako sa sarong libro na ‘gibo-gibo sana’ imbes na sa totoong mga impormasyon.” Kan dai si Niall tinugutan kan kaklase niyang ini na magpaliwanag kan saiyang mga tinutubod, ipinahiling niya sa kaklase niya an seksiyon sa jw.org na “Siyensiya Asin an Bibliya.” Kan huri, inisip ni Niall na posibleng marhay na binasa kan kaklase niya an mga impormasyon diyan asin mas gusto na kaining pag-ulayan kun paano nagpuon an buhay. Puwede man na maeksperyensiyahan mo an arog kaiyan na resulta.

15. Paano matatabangan kan mga magurang an saindang mga aki na magsimbag nin may kahuyuan pag kinuwestiyon kan mga kaeskuwela an mga tinutubod ninda?

¹⁵ Epektibong matutukduan kan mga magurang an saindang mga aki kun paano masimbag nin may kahuyuan pag kinuwestiyon an mga tinutubod ninda. (Sant. 3:13) May mga magurang na nagkakaigwa nin mga pagpraktis durante kan pampamilyang pagsamba. Kinokonsiderar ninda an mga tema na tibaad magbangon sa eskuwelahan, pinag-uulayan asin ipinapahiling kun paano masimbag, asin tinutukduan an saindang mga aki kun paano mataram sa mahuyong paagi asin magayon pagdangugon.​—Hilingon an kahon na “ An mga Pagpraktis Makakatabang sa Saindong Pamilya.”

16-17. Paano makakatabang sa mga hoben an mga pagpraktis?

¹⁶ An mga pagpraktis makakatabang sa mga Kristiyano na maipahiling ninda an nakakakumbinsir na mga argumento asin na sinda mismo makumbinsir na igwa sinda nin masarig na basehan kan saindang mga tinutubod. An serye sa jw.org na “Tanong ng mga Kabataan” may kaibang mga worksheet para sa mga tin-edyer. Dinisenyo an mga iyan para tabangan an mga hoben na magin kumbinsido sa saindang mga tinutubod asin mag-andam nin mga simbag sa sadiri nindang mga tataramon.  Paagi sa pag-adal sa seryeng ini bilang pamilya, gabos kita makakanuod kun paano idedepensa an satong pagtubod sa mahuyong paagi asin magayon pagdangugon.

¹⁷ Sinabi kan hoben na si Matthew kun paano nakatabang saiya an mga pagpraktis. Bilang parte kan saindang pampamilyang pagsamba, parating nagre-research si Matthew saka an saiyang mga magurang nin mga tema na tibaad matukar sa klase. Sinabi niya: “Nag-iisip kami kun anong mga hapot an tibaad magbangon, asin nagpapraktis kami kun paano iyan sisimbagon base sa na-research mi. Pag malinaw na sa isip ko an mga basehan kan sakong mga tinutubod, kampante na ako asin mas pasil na sa sako na magin mahuyo sa pakikipag-ulay sa iba.”

18. Ipinapahiling kan Colosas 4:6 an kahalagahan nin ano?

¹⁸ Siyempre, an pagkaigwa nin marahay na pangangatanusan tibaad bakong igo para makumbinsir an iba. Alagad an pagpaliwanag ta sa mataktika asin mahuyong paagi makakatabang. (Basahon an Colosas 4:6.) An pagsabi niyato kan satong mga tinutubod puwedeng iagid sa pagpasa nin bola. Puwede tang ipasa iyan nin maluway o puwede tang ipasa iyan nin makusog. Pag ipinapasa ta iyan nin maluway, posibleng marhay na masasalo iyan kan satong kakawat asin makakapagpadagos siya sa pagkawat. Kaagid kaiyan, kun magpapaliwanag kita sa mataktika asin mahuyong paagi, mas gugustuhon kan kaulay ta na magdangog asin ipadagos an pakikipag-ulay. Siyempre, kun an gusto lang kan saro makipag-argumento o tuya-tuyaon an satong mga tinutubod, dai man niyato kaipuhan na magsimbag pa sa saiya. (Tal. 26:4) Pero bihira man sana an arog kaiyan na tawo; an iba—tibaad dakul—madangog.

19. Ano an dapat na magpahiro sa sato na magin mahuyo pag idinidepensa an satong mga tinutubod?

¹⁹ Malinaw nanggad, makikinabang kita nin dakul pag nanudan ta na magin mahuyo. Mamibi ki Jehova na itao saimo an kusog na kaipuhan mo para magdanay na mahuyo pag nagsisimbag sa kontrobersiyal na mga hapot o bakong makatanusan na mga pagkritika. Tandaan, makakatabang an saimong pagigin mahuyo na malikayan na an pagkakalain-lain nin opinyon umabot sa pakikipag-argumento. Asin an saimong mahuyo saka magalang na simbag puwedeng makapahiro pa ngani sa iba na baguhon an saindang pagmansay manungod sa sato saka sa mga katotoohan sa Bibliya. Magin “pirming handang idepensa” an saimong mga tinutubod, na “ginigibo iyan na may mahuyong buot asin hararom na paggalang.” (1 Ped. 3:15) Iyo, tugutan an kahuyuan na magin saimong kakusugan!