Mga Tanawon sa Dagang Panuga

Beer-seba—Lugar na an Bobon Nangangahulogan nin Buhay

“POON sa Dan sagkod sa Beer-seba.” Iyan mga tataramon na pamilyar sa mga nagbabasa nin Biblia. Ilinaladawan kaiyan an bilog na Israel, poon sa Dan, harani sa linderos sa amihanan, sagkod sa Beer-seba, sa timog. An katoninongan kan paghade ni Salomon ilinadawan nin arog kaini: “An Juda asin Israel padagos na nag-erok sa seguridad, na an lambang saro sa irarom kan saiyang ubasan asin sa irarom kan saiyang higuerra, poon sa Dan sagkod sa Beer-seba, sa bilog na aldaw ni Salomon.”​—1 Hade 4:​25; Hokom 20:1.

Alagad ta an pagkakalaen kan Dan asin Beer-seba bako sanang sa distansia kaiyan sa kada saro. Halimbawa, an Dan bastante an oran; may tubig na nagbobolos hale sa daga tanganing magin saro sa mga burabod kan Salog nin Jordan, arog kan maheheling sa retrato sa too. Laen na marhay an Beer-seba, ta iyan nasa marang rehiyon, sa pag-oltanan kan baybayon asin kan poro sa timog kan Gadan na Dagat.

Sa lugar kan Beer-seba, an oran sa bilog na taon mga 15 sagkod 20 sentimetros sana. Aram iyan, helinga an nasa itaas na retrato kan bolod nin Beer-seba. * An berdeng naheheling nindo nagpapaheling na kinua an retrato pakalihis kan kadikit na oran sa tiglipot, na sa halipot na panahon berde an kaomahan sa palibot nin Beer-seba. An mga kaplanodohan sa harani marahay kaidto​—asin sagkod ngonyan—​para sa mga pananom na may tipasi.

Huling mara an lugar, an mga tala kan Biblia manongod sa Beer-seba nagdodoon nin mga bobon asin diretso sa tubig. An siudad harani sa mga tinampo o agihan nin mga biyahero na minabalyo sa kaawagan na disyerto sa timog pa. Siring sa maiimahinar nindo, an mga biyahero na minaagi o minapondo digdi mangangaipo nin tubig para sa sainda man sana asin sa saindang mga hayop. An tubig na iyan dai nagburakbusak hale sa daga, arog sa Dan, pero iyan makukua sa mga bobon. An totoo, an termino sa Hebreo na be’erʹ nanonongod sa sarong kotkot o labot na kinalot tanganing makua an tubig sa irarom nin daga. An Beer-seba nangangahulogan “Bobon kan Sumpa” o, “Bobon nin Pito.”

Si Abraham asin an saiyang pamilya haloy na nag-istar sa laog asin palibot nin Beer-seba, asin aram ninda an halaga nin mga bobon. Kan an babaeng sorogoon ni Sara na si Agar lumayas pasiring sa kaawagan, tibaad plano niang kumua nin tubig sa mga bobon o sa mga Beduino na naggagamit kaiyan​—arog kan babaeng Beduino sa sunod na pahina, sa itaas, na nagsasakdo nin tubig sa sarong  bobon sa Peninsula nin Sinai. Kan kinaipuhan na pahaleon ni Abraham si Agar kaiba an saiyang abuserong aki, maboot siang nagtao nin tubig. Ano an nangyari kan iyan maubos na? “Dangan binuklat nin Dios an saiyang mga mata kaya naheling nia an sarong bobon nin tubig; asin sia napaduman asin pinonan na panoon nin tubig an supot na anit asin painomon an aki.”​—Genesis 21:19.

Saen kinua ni Abraham an tubig na ipapano sa supot na anit ni Agar? Seguro sa bobon na saiyang kinalot, na sa harani may itinanom siang poon nin tamarisko. (Genesis 21:​25-33) Masasabi na ngonyan nasasabotan nin mga sientista an pagigin angay kan pagkapili ni Abraham sa tamarisko, ta an kahoy na ini saradit an dahon na kakadikit kan nawawarang tubig, kaya nabubuhay iyan sa ibong kan pagigin mara kan lugar na ini.​—Helingon an retrato sa ibaba.

Nasambitan an manongod sa pagkalot ni Abraham nin bobon may koneksion sa disgusto nia asin nin sarong hadeng Filisteo. An bobon mahalagang kayamanan huli sa pankagabsan na kakulangan nin tubig asin sa trabahong kaipuhan sa pagkalot nin hararom na bobon. An totoo, kaidto pagsalakay sa diretso sa rogaring an paggamit nin bobon na daing permiso.​—Ikomparar an Bilang 20:​17, 19.

Kun kamo mabisita sa Bolod nin Beer-seba, puwede kamong dumungaw sa sarong hararom na bobon sa bakilid sa timog-sirangan. Daing nakaaaram kun kasuarin iyan enot na tinipak sa solidong gapo asin pinasarig nin mga gapo an itaas kaiyan (na maheheling sa ibaba). Lininigan iyan nin modernong mga arkeologo sagkod sa rarom na 30 metros na dai natutugkad. An saro sa sainda nagkomento: “Nakatetentar na isipon na an bobon na ini iyo . . . an ‘Bobon kan Sumpa’ na pinagtipanan ni Abraham asin ni Abimelec.”​—Biblical Archaeology Review.

Malinaw na huminiwas an Beer-seba sa nahuhuring panahon kan Biblia, na nagin nakukutaan na siudad na may dakulaon na tata. Pero an sekreto kan pag-eksister asin kapangganahan kaiyan iyo an kinakaipuhan na tubig hale sa hararom na bobon kaiyan.

[Nota sa Ibaba]

[Picture Credit Line sa pahina 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line sa pahina 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.