Gurano Pa Kahaloy an Panahon Para sa mga Maraot?

“Taano ta . . . dai ka [Jehova] naggigirong kun hinahalon nin sarong maraot an saro na mas matanos sa saiya?”​—HABACUC 1:13.

1. Noarin biyong mapapano an daga nin kaaraman manongod sa kamurawayan ni Jehova?

TALAGA daw na lalaglagon nin Dios an mga maraot? Kun iyo, gurano pa kita kahaloy na maghahalat? An siring na mga hapot ihinahapot nin mga tawo sa bilog na daga. Saen daw niato makukua an mga simbag? Makukua niato iyan sa makahulang mga tataramon na ipinasabong nin Dios manongod sa itinalaan na panahon nin Dios. Sinisierto kaiyan sa sato na dai na mahahaloy hohokoman ni Jehova an gabos na maraot. Sa panahon sanang iyan na an daga biyong “mapapano kan pakaaram sa kamurawayan ni Jehova kun paanong an katubigan mismo nakatatahob sa dagat.” Iyan an makahulang panuga na yaon sa Sagradong Tataramon nin Dios sa Habacuc 2:14.

2. An librong Habacuc may anong tolong mangagadan na paghokom nin Dios?

² Isinurat kaidtong mga 628 B.C.E., an librong Habacuc kompuesto nin sunod-sunod na tolong mangagadan na paghokom ni Jehova Dios. An duwa sa mga paghokom na iyan ginibo na. An enot iyo an paghokom ni Jehova tumang sa sumbikalan na nasyon nin suanoy na Juda. Kumusta man an ikaduwa? Idto an paghokom nin Dios na ginibo sa mapan-aping Babilonya. Daing duwa-duwa, kun siring, yaon sato an gabos na dahelan na magkompiar na gigibohon an ikatolo sa mga paghokom na ini nin Dios. Sa katunayan, malalaoman niato an kaotoban kaiyan sa haranihon nang panahon. Para sa mga tanos sa huring mga aldaw na ini, lalaglagon nin Dios an gabos na tawong maraot. An ultimo sa sainda mauutsan sa marikas an pagdangadang na “ralaban kan dakulang aldaw nin Dios na Makakamhan sa gabos.”​—Kapahayagan 16:​14, 16.

3. Ano an seguradong sasaparon kan mga maraot sa satong panahon?

³ Parani nang parani an ralaban kan dakulang aldaw nin Dios. Asin an paghokom nin Dios sa mga maraot sa satong panahon arog kasegurado kan kaotoban kan mga paghokom ni Jehova tumang sa Juda asin Babilonya. Minsan siring, ngonyan mismo, taano ta dai imahinaron na kita yaon sa Juda kan kaaldawan ni Habacuc? Ano daw an nangyayari sa nasyon na iyan?

Nasyon na Grabe an Kariribokan

4. Anong nakasusustong bareta an nadangog ni Habacuc?

⁴ Imahinara an propeta ni Jehova na si Habacuc na nagtutukaw sa patag na atop kan saiyang harong, na nagpapaharohayahay sa preskong aire sa banggi. Nasa kataed nia an sarong instrumento sa pagtogtog. (Habacuc 1:​1; 3:​19, dagdag na nota sa katapusan) Alagad nakadangog si Habacuc nin nakasusustong bareta. Si Urias ginadan ni Hadeng Joaquim nin Juda asin ipinatapok an bangkay kan propetang iyan sa sementeryo kan ordinaryong mga tawo. (Jeremias 26:23) Totoo, dai pinapagdanay ni Urias an tiwala nia ki Jehova, na natakot asin nagdulag pasiring sa Egipto. Pero, aram ni Habacuc na an kadahasan ni Joaquim bakong huli sa ano man na kamawotan na sorogon an onra ni Jehova. Ini risang-risa sa lubos na dai pag-intindi kan hade sa ley nin Dios asin sa saiyang pagkaongis ki propeta Jeremias saka sa iba pang naglilingkod ki Jehova.

5. Ano an espirituwal na kamugtakan nin mga bagay sa Juda, asin ano an reaksion dian ni Habacuc?

⁵ Naheheling ni Habacuc na nag-iitaas hale sa mga atop nin kataraed na harong an aso nin insenso. An mga tawo dai nagsosolo kan insensong ini bilang mga parasamba ki Jehova. An ginigibo  ninda mga gibo nin falsong relihion na suportado kan maraot na si Hadeng Joaquim nin Juda. Abaa kamakasusupog! Napaluha si Habacuc, asin nakikimaherak sia: “Sagkod noarin, O Jehova, na ako dapat na magkurahaw para sa tabang, asin dai ka nagdadangog? Sagkod noarin ako mag-aarang sa saimo nin tabang sa kadahasan, asin dai ka nagliligtas? Taano ta pinapaheling mo ako sa nakadadanyar, asin nagpaparaheling ka sa kariribokan? Asin taano ta igwa nin pananalakat asin kadahasan sa atubangan ko, asin taano ta nangyayari an iriwal, patin taano ta may mapait na paglalaban? Kun siring an ley nagigin bagol, asin an hustisya dai noarin man minaluwas. Huli ta pinalilibotan kan maraot an matanos, sa dahelan na iyan minaluwas na biko an hustisya.”​—Habacuc 1:​2-4.

6. Ano an nangyari sa ley asin hustisya sa Juda?

⁶ Iyo, lakop an pananalakat asin kadahasan. Minsan saen humeling si Habacuc, an naheheling nia kariribokan, iriwal, mapait na paglalaban. ‘An ley nagin bagol,’ naparalisar. Asin an hustisya? Tara, iyan “dai noarin man minaluwas” na mapanggana! Iyan dai noarin man nangyayari. Imbes, “pinalilibotan kan maraot an matanos,” na sinusudya an legal na mga aksion na ginigibo tanganing protehiran an mga daing kasalan. Tunay nanggad, “minaluwas na biko an hustisya.” Iyan ginagamit sa sala. Abaa kamakamomondong marhay na kamugtakan nin mga bagay!

7. Ano an determinadong gibohon ni Habacuc?

⁷ Si Habacuc nagpondo asin hinorophorop an kamugtakan. Masuko daw sia? Dai nanggad! Pakarepasoha kan gabos na paglamag sa fiel na mga lingkod nin Dios, pinakosog giraray kan maimbod na tawong ini an saiyang determinasyon na  magdanay na marigon bilang propeta ni Jehova. Padagos na ipahahayag ni Habacuc an mensahe nin Dios​—dawa kun an paggibo kaiyan nangangahulogan nin kagadanan.

Ginibo ni Jehova an Masakit Tubodon na “Aktibidad”

8, 9. Ginigibo ni Jehova an anong masakit tubodon na “aktibidad”?

⁸ Sa bisyon, naheling ni Habacuc an falsong mga relihionista, na naglalapastangan sa Dios. Hinanyoga an sinasabi sa sainda ni Jehova: “Pagheling kamo, banwaan, sa tahaw kan mga nasyon, asin magmasid, patin tumurohok na may pagngalas sa lambang saro.” Posibleng marhay, nagngangalas si Habacuc kun taano ta kinakaolay nin Dios an mga maraot na idto nin arog kaini. Dangan nadangog niang sinasabi sa sainda ni Jehova: “Magngalas kamo; huli ta may aktibidad na ginigibo sa saindong  kaaldawan, na dai nindo tutubodon maski iyan isaysay.” (Habacuc 1:5) An totoo, si Jehova mismo an naggigibo kan aktibidad na ini na dai ninda matubod. Alagad ta ano iyan?

⁹ Atentong hininanyog ni Habacuc an dugang pang mga tataramon nin Dios, na nasusurat sa Habacuc 1:​6-​11. Iyo ini an mensahe ni Jehova​—asin mayo nin falsong dios o idolong daing buhay na makaoolang sa pagkaotob kaiyan: “Uya patitindogon ko an mga Caldeo, an nasyon na makuring marhay asin pusokpusokan, na nagduduman sa mahiwas na mga lugar sa daga tanganing sadirihon an mga istada na bakong sadiri kaiyan. Iyan makatatakot asin makangingirhat. Hale mismo dian minaluwas an sadiring hustisya kaiyan asin an sadiring dignidad kaiyan. Asin an mga kabayo kaiyan mas marikas kisa mga leopardo, asin sinda mas maringis kisa mga lobo sa banggi. Asin sinisikaran an daga kan mga kabayo kaiyan, asin hale sa harayo minadatong an sadiring mga kabayo kaiyan. Sinda naglalayog na siring sa agila na naghihidale tanganing makakakan. Sa kabilogan kaiyan iyan minadatong para sa kadahasan. An pagtiripon kan saindang mga lalauogon siring sa doros sa sirangan, asin iyan nagtitipon nin mga bihag na arog kan baybay. Asin kun para dian, tinutuyatuya kaiyan an mga hade mismo, asin an haralangkaw na opisyal makangingisi para dian. Kun para dian, pinagngingisihan kaiyan dawa an lambang lugar na nakukutaan, asin iyan nagtatambak nin kabokabo saka binibihag iyan. Sa panahon na iyan maabante nanggad iyan na siring sa doros asin maagi patin totoong magkakasala. Ining kapangyarihan kaiyan huli sa dios kaiyan.”

10. Sairisay an pinatitindog ni Jehova?

¹⁰ Kanigoan na makahulang patanid gikan sa Kaharohalangkawe! Patitindogon ni Jehova an mga Caldeo, an maringis na nasyon nin Babilonya. Sa pagmartsa kaiyan sa “mahiwas na mga lugar sa daga,” sasakopon kaiyan an kadakoldakol na istaran. Abaa kanakasisindak! An kadaklan nin mga Caldeo “makatatakot asin makangingirhat,” terible asin makatatakot na marhay. Naggigibo iyan kan sadiring mga ley kaiyan na dai mababago. “Hale mismo dian minaluwas an sadiring hustisya kaiyan.”

11. Paano nindo ilaladawan an pagdatong kan mga hukbo nin Babilonya tumang sa Juda?

¹¹ An mga kabayo nin Babilonya mas marikas kisa kaskas na mga leopardo. An kabalyeriya kaiyan mas maringis kisa gutom na mga lobo na naghahanap nin masisiba kun banggi. Gustong-gusto nang dumalagan, may pagkalangkag na “sinisikaran an daga kan mga kabayo kaiyan.” Hale sa harayong Babilonya sinda pasiring sa Juda. Naglalayog na garo agila na naghihidale pasiring sa masiram na pagkakan, madali nang sakloton kan mga Caldeo an biktima ninda. Alagad ini daw sakyada sana, pagsurong sana nin pirang soldados? Ay, dai! “Sa kabilogan kaiyan iyan minadatong para sa kadahasan,” garo grabe kadakulang hukbo na nagbuburunyog tanganing manraot. Ogmahon an saindang lalauogon huli sa pagkagalaga, sinda nangangabayo pasolnopan pasiring sa Juda asin Jerusalem, na arog karikas kan doros sa sirangan. Kadakol kan nabibihag kan mga hukbo nin Babilonya na sinda “nagtitipon nin mga bihag na arog kan baybay.”

12. Ano an aktitud kan mga Babilonyo, asin sa ano “totoong magkakasala” an masakit daogon na kalaban na ini?

¹² An hukbong Caldeo tinutuyatuya an mga hade asin inoolog-olog an haralangkaw na opisyal, na gabos daing kosog na papondohon an daing ontok na pag-abante kaiyan. ‘Pinagngingisihan kaiyan an lambang lugar na nakukutaan,’ ta an ano man na kuta minabagsak kun an mga Babilonyo “nagtatambak nin kabokabo” paagi sa pagtogdok nin bolod na paghahalean kan pananalakay dian. Sa itinalaan na panahon ni Jehova, an masakit daogon na kalaban ‘maabante nanggad na siring sa doros.’ Sa pagsalakay sa Juda asin Jerusalem, iyan “totoong magkakasala” nin paggibo nin raot sa banwaan nin Dios. Pakatapos nin madalion na kapangganahan, ipaghahambog kan komandanteng Caldeo: ‘An kapangyarihan na ini huli sa samong dios.’ Alagad kadikiton nanggad an talagang aram nia!

Sarong Marigon na Basehan nin Paglaom

13. Taano si Habacuc ta napano nin paglaom asin kompiansa?

¹³ Huli sa nadugangan na pakasabot sa katuyohan ni Jehova, tuminubo an paglaom sa puso ni Habacuc. Napano nin bulaos na kompiansa, sia nagtataram na may pagsamba ki Jehova. Arog kan sinasabi sa Habacuc 1:​12, sinasabi kan propeta: “Bakong ika magpoon pa kan suanoy, O Jehova? O sakuyang Dios, sakuyang Banal na Saro, dai ka nagagadan.” Tunay nanggad, si Jehova Dios “poon sa  panahon na daing katapusan sagkod sa panahon na daing katapusan”​—sagkod lamang.​—Salmo 90:​1, 2.

14. Ano an iginagawe kan mga apostata sa Juda?

¹⁴ Hinohorophorop an saiyang bisyon na itinao nin Dios asin ipinaggagayagaya an pakarorop na itinao kaiyan, nagpapadagos an propeta: “O Jehova, para sa paghokom itinalaga mo iyan; asin, O Gapo, para sa pagsagwe tinindog mo iyan.” Hinokoman nin Dios nin bakong paborable an mga apostata sa Juda, asin may nakatagama saindang pagsagwe, estriktong pagkastigo, ni Jehova. Sinda maninigo kutanang naglalaom sa saiya bilang an saindang Gapo, an solamenteng tunay na kuta, pailihan, asin Burabod nin kaligtasan. (Salmo 62:​7; 94:​22; 95:1) Pero, an apostatang mga namomoon sa Juda dai minarani sa Dios, asin padagos nindang inaapi an daing pag-alaman na mga nagsasamba ki Jehova.

15. Sa anong sentido na si Jehova “labi kalinig sa mga mata tanganing magheling sa maraot”?

¹⁵ Ikinapupurisaw na marhay kan propeta ni Jehova an situwasyon na ini. Kaya sinasabi nia: “Ika labi kalinig sa mga mata tanganing magheling sa maraot; asin dai ka nakakatorohok sa karatan.” (Habacuc 1:13) Iyo, si Jehova “labi kalinig sa mga mata tanganing magheling sa maraot,” an boot sabihon, pabayaan an paggibo nin sala.

16. Paano nindo susumaryohon an nasusurat sa Habacuc 1:​13-​17?

¹⁶ Kun siring, si Habacuc may nasa isip na nakapupukaw nin isip na mga hapot. Naghahapot sia: “Taano ta pinagheheling mo an mga naggigibo nin kadayaan, ta dai ka naggigirong kun hinahalon nin sarong maraot an saro na mas matanos sa saiya? Asin taano ta ginigibo mo an daganon na tawo na siring sa mga sira sa dagat, siring sa nagkakanap na mga bagay na mayo nin namamahala? An gabos na ini saiyang hinahawas paagi sa saro sanang banwit; ginuguyod nia sinda sa saiyang hikot, asin tinitipon nia sinda sa saiyang laya. Iyan an dahelan na sia naggagayagaya asin magayagaya. Iyan an dahelan na sia nag-aatang sa saiyang hikot asin nagdodolot nin atang na aso sa saiyang laya; ta huli sa sainda an saiyang kabtang malana, asin an saiyang kakanon marahay sa salud. Iyan daw an dahelan na hahalean nia nin laog an saiyang hikot, asin kaipuhan daw na sia daing ontok na mangadan nin mga nasyon, mantang sia daing ipinaheheling na pakikidamay?”​—Habacuc 1:​13-17.

17. (a) Sa pananalakay sa Juda saka Jerusalem, paano nakaootob sa katuyohan nin Dios an mga Babilonyo? (b) Ano an ihahayag ni Jehova ki Habacuc?

¹⁷ Sa pananalakay sa Juda asin sa kabiserang siudad kaiyan, an Jerusalem, an mga Babilonyo mahiro segun sa sadiri nindang mga mawot. Dai ninda maaaraman na sinda nagseserbing kasangkapan nin Dios sa paggibo kan saiyang matanos na paghokom tumang sa sarong banwaan na bakong fiel. Pasil masabotan kun taano ta masasakitan si Habacuc na saboton na gagamiton nin Dios an maraot na mga Babilonyo sa paggibo kan Saiyang paghokom. An daing herak na mga Caldeong idto dai nagsasamba ki Jehova. An pagheling ninda sa mga tawo ‘mga sira saka nagkakanap na bagay’ sana na dadakopon saka dadaogon. Alagad dai maghahaloy an pagkaribong ni Habacuc. Dai na mahahaloy ihahayag ni Jehova sa saiyang propeta na an mga Babilonyo dai magdadanay na daing padusa huli sa saindang mahanab na pananalakat asin sa saindang daing pakundangan na pagkakasala sa dugo.​—Habacuc 2:8.

Andam Para sa Dugang Pang mga Tataramon ni Jehova

18. Ano an manonodan niato sa aktitud ni Habacuc, na ipinababanaag sa Habacuc 2:1?

¹⁸ Minsan siring, ngonyan mismo, hinahalat ni Habacuc na madangog an dugang pang mga tataramon ni Jehova sa saiya. An propeta determinadong nagsasabi: “Padagos akong magtitindog sa sakong puesto kan guardia, asin padagos akong mapuesto sa kuta; asin padagos akong magbabantay, tanganing maheling kun ano an saiyang itataram paagi sa sako asin kun ano an sakuyang isisimbag sa pagsagwe sa sako.” (Habacuc 2:1) Interesadong gayo si Habacuc sa itataram pa nin Dios paagi sa saiya bilang propeta. Huli sa saiyang pagtubod ki Jehova bilang Dios na dai nagpapabaya sa karatan nagngangalas sia kun taano ta lakop an karatan, alagad andam siang itanos an saiyang kaisipan. Bueno, kun siring, kumusta man kita? Kun nagngangalas kita kun taano ta pinababayaan an nagkapirang maraot na bagay, an kompiansa niato sa pagigin matanos ni Jehova Dios maninigong tumabang sa sato na magdanay na timbang asin maghalat sa saiya.​—Salmo 42:​5, 11.

19. Naotob an sinabi nin Dios ki Habacuc, ano an nangyari sa sumbikalan na mga Judio?

¹⁹ Inotob an saiyang sinabi ki Habacuc, hinokoman  nin Dios an sumbikalan na Judiong nasyon paagi sa pagtogot na sakyadahon an Juda kan mga Babilonyo. Kan 607 B.C.E., linaglag ninda an Jerusalem saka an templo, ginadan an gurang saka aki, asin dakol an dinarang bihag. (2 Cronica 36:​17-20) Pakalihis nin haloy na pagkadistiero sa Babilonya, an sarong fiel na Judiong natatada nagpuli sa saindang dagang tinuboan asin pag-abot nin panahon itinogdok liwat an templo. Minsan siring, pakatapos kaiyan, an mga Judio dai na naman nagin fiel ki Jehova​—nangorogna kan haboan ninda si Jesus bilang an Mesiyas.

20. Paano ginamit ni Pablo an Habacuc 1:​5 mapadapit sa paghabo ki Jesus?

²⁰ Segun sa Gibo 13:​38-41, sinabi ni apostol Pablo sa mga Judio sa Antioquia kun ano an magigin kahulogan kan paghabo ki Jesus asin sa siring pagsikwal sa saiyang atang na pantubos. Kinokotar an Habacuc 1:​5 sa bersion na Griegong Septuaginta, nagpatanid si Pablo: “Siertohon nindo na an sinasabi sa Mga Propeta dai dumatong sa saindo, ‘Masdi nindo iyan, nindong mga paratuyatuya, asin pagngalas kamo dian, patin mapara kamo, huli ta ako may ginigibo sa saindong kaaldawan, sarong gibo na dai nanggad nindo paniniwalaan dawa kun may siisay man na magsaysay kaiyan sa saindo nin detalyado.’” Kaoyon sa pagkotar ni Pablo, nangyari an ikaduwang kaotoban kan Habacuc 1:​5 kan laglagon nin mga hukbong Romano an Jerusalem saka an templo kaiyan kan 70 C.E.

21. Paano minansay kan mga Judio kaidtong kaaldawan ni Habacuc an “gibo” nin Dios na ipalaglag an Jerusalem sa mga Babilonyo?

²¹ Para sa mga Judio kan kaaldawan ni Habacuc, an “gibo” nin Dios na ipalaglag sa mga Babilonyo an Jerusalem dai lamang pepensaron ta an siudad na idto iyo an sentro kan pagsamba ki Jehova asin an lugar na dian natutukaw sa trono an saiyang hadeng linahidan. (Salmo 132:​11-18) Bilang siring, an Jerusalem dai pa noarin man nalaglag. An templo kaiyan dai pa noarin man nasolo. An sa hadeng pamilya ni David dai pa noarin man nadaog. Masakit tubodon na itotogot ni Jehova na mangyari an siring na mga bagay. Alagad paagi ki Habacuc, an Dios nagtao nin igong patanid na mangyayari an nakasusustong mga pangyayaring ini. Asin pinatutunayan kan kasaysayan na an mga iyan nangyari siring sa ihinula.

An Masakit Tubodon na “Gibo” nin Dios sa Satong Kaaldawan

22. Ano an magigin masakit tubodon na “gibo” ni Jehova sa satong kaaldawan?

²² May gigibohon daw si Jehova na masakit tubodon na “gibo” sa satong kaaldawan? Makasisierto kamo na igwa, dawa ngani iyan garo masakit tubodon para sa mga nagdududa. Ngonyan, an magigin masakit tubodon na gibo ni Jehova iyo an paglaglag sa Kakristianohan. Kapareho kan suanoy na Juda, iyan naghihingakong nagsasamba sa Dios alagad biyo nang ruminaot. Sisiertohon ni Jehova na an gabos na gira kan relihiosong sistema nin Kakristianohan mapara sa dai na mahahaloy, siring man an bilog na “Dakulang Babilonya,” an pambilog na kinaban na imperyo nin falsong relihion.​—Kapahayagan 18:​1-24.

23. Ano an sunod na ipinagibo ki Habacuc kan espiritu nin Dios?

²³ May ipagigibo pa si Jehova ki Habacuc bago an pagkalaglag nin Jerusalem kan 607 B.C.E. Ano daw an sasabihon pa nin Dios sa saiyang propeta? Tara, si Habacuc makakadangog nin mga bagay na mapahiro sa saiya na kuanon an saiyang instrumento sa pagtogtog asin umawit ki Jehova sa mapagngayongayong mga panambitan. Minsan siring, enot nguna, an propeta itutulod kan espiritu nin Dios na magbalangibog nin dramatikong mga herak man. Daing duwa-duwa na aapresyaron niato na magkaigwa nin pakarorop sa hararom na kahulogan kan siring na makahulang mga tataramon para sa itinalaan na panahon nin Dios. Kun siring, tawan niato nin dugang pang atension an hula ni Habacuc.

Nagigirumdoman daw Nindo?

• Ano an mga kamugtakan sa Juda kaidtong kaaldawan ni Habacuc?

• Si Jehova guminibo nin anong masakit tubodon na “aktibidad” kaidtong panahon ni Habacuc?

• Ano an basehan nin paglaom ni Habacuc?

• Anong masakit tubodon na “gibo” an gigibohon nin Dios sa satong kaaldawan?

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Ritrato sa pahina 9]

Nagngalas si Habacuc kun taano ta tinogotan nin Dios na maglakop an karatan. Kamo iyo man?

[Ritrato sa pahina 10]

Ihinula ni Habacuc an kalamidad para sa daga nin Juda sa kamot kan mga Babilonyo

[Ritrato sa pahina 10]

Arkeolohikong kagabaan nin Jerusalem, na linaglag kan 607 B.C.E.