Mga Hapot Hale sa mga Parabasa

Inaako daw kan Mga Saksi ni Jehova an ano man na medikal na mga produkto na hale sa dugo?

An pundamental na simbag iyo na an Mga Saksi ni Jehova dai nag-aako nin dugo. Kami marigon na nagtutubod na an ley nin Dios dapit sa dugo dai puedeng liwaton tanganing sunodon an paliwatliwat na mga opinyon. Pero, may minalataw na bagong mga isyu huli ta an dugo puede na ngonyan na iproseso sa apat na pangenot na elemento asin mga parte kan mga elementong iyan. Sa pagdesisyon kun baga aakoon iyan, an maninigong helingon nin sarong Kristiano bako sana an posibleng medikal na mga pakinabang asin peligro. An maninigong isipon nia iyo an sinasabi kan Biblia asin an posibleng magigin epekto kaiyan sa saiyang relasyon sa Makakamhan sa gabos na Dios.

Medyo simple an mayor na mga isyu. Bilang tabang tanganing masabotan kun taano ta siring kaiyan, estudyare an impormasyon hale Biblia, kasaysayan, asin medisina.

Sinabihan ni Jehova Dios an satong komun na apoon na si Noe na an dugo dapat na ibilang na sarong bagay na espesyal. (Genesis 9:​3, 4) Kan huri, an mga ley nin Dios sa Israel naghayag kan pagigin sagrado nin dugo: “Kun manongod sa siisay man na tawo sa harong ni Israel o sarong nakikihimanwa . . . na magkakan nin ano man na klase nin dugo, sierto nanggad na ibubugtak ko an sakong lalauogon tumang sa kalag na nagkakakan kan dugo.” Paagi sa pagsikwal sa ley nin Dios, an sarong Israelita puedeng makaolakit sa iba; sa siring, idinugang nin Dios: “Popohoon ko nanggad sia sa saiyang banwaan.” (Levitico 17:10) Kan huri, sa sarong miting sa Jerusalem, an mga apostol asin an kamagurangan na lalaki nagboot na kita dapat na ‘lumikay sa dugo.’ An paggibo kaiyan kapareho kaimportanteng marhay nin paglikay sa seksuwal na inmoralidad asin idolatriya.​—Gibo 15:​28, 29.

Ano an kahulogan kaidto kan “paglikay”? An mga Kristiano dai nagkakan nin dugo, presko man o pinatagas; ni nagkakan sinda nin karne nin dai pinadugo na hayop. Ipinuera man an mga kakanon na sinalakan nin dugo, siring kan longganisang dugo. An paglaog nin dugo sa hawak sa ano man na mga paaging iyan magigin pagbalga sa ley nin Dios.​​—1 Samuel 14:​32, 33.

An kadaklan na tawo kan suanoy na mga panahon dai kutana ikinapurisaw an pagkakan nin dugo, siring kan satong maheheling sa mga surat ni Tertuliano (ikaduwa asin ikatolong siglo C.E.). Sa pagsimbag sa putik na mga sahot na an mga Kristiano nagkakan nin dugo, si Tertuliano may sinambit na mga tribo na naggigibo nin mga tratado paagi sa pagnamit nin dugo. Sinabi man nia na “kun may pasale sa estadio, [an nagkapira] na may mahanab na pagkapaha kinua an preskong dugo kan may sala . . . bilang bolong sa saindang subi-subi.”

Sala para sa mga Kristiano an mga gibong idto (dawa kun ginibo iyan nin nagkapirang Romano para sa ikararahay nin salud): “Dai mi iiniiba maski an dugo nin mga hayop sa samong natural na pagkakan,” an isinurat ni Tertuliano. An mga Romano naggamit nin kakanon na igwa nin dugo tanganing baloon an integridad kan tunay na mga Kristiano. Sinabi pa ni Tertuliano: “Ngonyan, an hapot ko sa saindo, anong klase iyan, na kun kamo kompiado [na an mga Kristiano] sasayumahan na may makuring pagkauyam an dugo nin mga hayop, iisipon na nindo na sinda mahanab sa dugo nin tawo?”

Ngonyan, pipira sanang tawo an mag-iisip na nababalga an mga ley kan Makakamhan sa gabos na Dios kun isinuherir nin sarong doktor na sinda laogan nin dugo sa hawak. Minsan ngani tunay nanggad na gusto kan Mga Saksi ni Jehova na padagos na mabuhay, kita dusay sa pagkuyog sa ley ni Jehova dapit sa dugo. Ano an kahulogan kaini sa liwanag kan presenteng ginigibo sa medisina?

Kan an mga pag-ineksion nin purong dugo magin komun pakatapos kan Guerra Mundial II, nasabotan kan Mga Saksi ni Jehova na ini kontra sa ley nin Dios​—asin sagkod ngonyan iyan an pagtubod niato. Pero, nagliwat na an medisina sa nag-aging panahon. Ngonyan, an kadaklan na pag-ineksion nin dugo bakong purong dugo kundi saro sa pangenot na mga elemento kaiyan: (1) pulang mga selula; (2) puting mga selula; (3) platelet; (4) plasma (serum), an parteng fluido. Depende sa kamugtakan kan pasyente, an tibaad itaong preskripsion nin mga doktor pulang mga selula, puting mga selula, platelet, o plasma. An pag-ineksion kan mayor na mga elementong ini nin dugo nagpapangyari na an sarong parte nin dugo ikadistribwir sa dakol pang pasyente. An Mga Saksi ni Jehova naniniwala na an pag-ako nin purong dugo o nin arin man sa apat na pangenot na mga elementong iyan minabalga sa ley nin Dios. Makahulogan nanggad, an pagdadanay sa paninindogan na ini na basado sa Biblia nagprotehir sa sainda sa dakol na peligro, kabale an mga helang na arog kan paggatok kan katoy asin AIDS na puedeng makua sa dugo.

Minsan siring, mantang an dugo puedeng iproseso pakatapos na isuway sa pangenot na mga elementong iyan, may minalataw na mga hapot manongod sa mga parte na hale sa pangenot na mga elemento kan dugo. Paano ginagamit an mga parteng iyan, asin ano an  maninigong konsideraron nin sarong Kristiano kun nagdedesisyon dapit dian?

An dugo may laen-laen na elemento. Maski an plasma​—na 90 porsientong tubig​—igwa nin dakol na hormona, asin na bakong organiko, enzima, asin mga sustansia, kabale an mga mineral asin asukar. An plasma igwa man kan mga protina na arog kan albumina, mga clotting factor, asin pangontra kan hawak sa helang. An mga tekniko isinusuway asin ginagamit an dakol na protina kan plasma. Halimbawa, an clotting factor VIII itinatao sa mga may helang sa dugo na an resulta daing kontrol na pagdudugo minsan sa saradit na lugad. O kun an saro nagkahelang, an tibaad itataong preskripsion nin mga doktor iyo an pag-ineksion nin gamma globulin, na kinua sa plasma kan dugo nin mga tawo na may inmunidad na. An ibang protina kan plasma ginagamit sa medisina, alagad an nasambitan sa enotan nagpapaheling kun paano puedeng iproseso an sarong pangenot na elemento kan dugo (plasma) tanganing kuanon an mga parte kaiyan. *

Kun paanong an plasma kan dugo puedeng pagkuanan nin manlaenlaen na parte, an iba pang pangenot na mga elemento (pulang mga selula, puting mga selula, mga platelet) puedeng iproseso tanganing isuway an mas sadit na mga parte. Halimbawa, an puting mga selula kan dugo puedeng pagkuanan nin mga interferon asin interleukin, na ginagamit sa pagbolong nin nagkapirang impeksion na dara nin virus asin kanser. An mga platelet puedeng iproseso tanganing kuanan nin pampapila sa lugad. Asin may iba pang ginigibong mga bolong na may salak (kisuerra sa primero) na mga kinua sa mga elemento nin dugo. An siring na mga pagbolong bakong pag-ineksion kan pangenot na mga elementong iyan; sa parate may kaiba iyan na mga parte kaiyan. Maninigo daw na akoon nin mga Kristiano an mga parteng ini sa medikal na pagbolong? Dai kita makasasabi. An Biblia dai nagtatao nin mga detalye, kaya an sarong Kristiano dapat na gumibo kan saiyang sadiring sono sa konsensiang desisyon sa atubangan nin Dios.

An nagkapira sinasayumahan an ano man na hale sa dugo (maski mga parte na para sa temporaryo sanang inmunidad). Iyan an pagsabot ninda sa pagboot nin Dios na ‘lumikay sa dugo.’ Ipinangangatanosan ninda na an saiyang ley sa Israel kaidto naghagad na an dugo na hinale sa sarong linalang dapat na ‘iula sa daga.’ (Deuteronomio 12:​22-​24) Taano ta mahalaga iyan? Bueno, an pagpreparar nin gamma globulin, clotting factor na hale sa dugo, asin iba pa, nagkakaipo na an dugo tiponon asin iproseso. Huli kaini, an nagkapirang Kristiano sinasayumahan an siring mga produkto, kun paanong sinasayumahan ninda an mga pag-ineksion nin purong dugo o nin apat na pangenot na elemento kaiyan. Maninigo na igalang an saindang sinsero, makinuyog sa konsensia na paninindogan.

An ibang Kristiano laen man an desisyon. Sinasayumahan man ninda an pagpaineksion nin purong dugo, pulang mga selula, puting mga selula, mga platelet, o plasma. Pero, tibaad togotan ninda an sarong doktor na bolongon sinda nin sarong parte na kinua sa pangenot na mga elemento kaiyan. Maski digdi puedeng igwa nin mga pagkakalaen. Tibaad akoon nin sarong Kristiano an pag-ineksion nin gamma globulin, alagad tibaad umoyon o dai sia umoyon sa ineksion na may kasalak na kinua sa pula o puting mga selula. Pero sa kabilogan, ano an tibaad maggiya sa nagkapirang Kristiano na magkonklusyon na puede nindang akoon an mga parte nin dugo?

 An “Questions From Readers” sa The Watchtower na Hunyo 1, 1990, nagsabi na an mga protina kan plasma (mga parte) minabalyo hale sa dugo nin sarong bados na babae pasiring sa separadong sistema nin dugo kan saiyang feto. Sa siring ipinapasa nin ina sa saiyang aki an mga immunoglobulin, na nagtatao nin mahalagang inmunidad. Sa separadong paagi, mantang kinokompleto kan pulang mga selula nin feto an saindang normal na lawig nin buhay, napoproseso an saindang parte na nagdadara nin oksiheno. An nagkapira kaiyan nagigin bilirubin, na minabalyo sa inulnan pasiring sa ina asin ilinuluwas kaiba kan mga ati sa saiyang hawak. An nagkapirang Kristiano tibaad magkonklusyon na mantang an mga parte nin dugo puedeng bumalyo sa ibang tawo sa natural na kamugtakan na ini, puede nindang akoon an parte nin dugo na kinua sa plasma o mga selula kan dugo.

An bagay daw na an mga opinyon asin sono sa konsensiang mga desisyon puedeng magkakalaen nangangahulogan na an isyu bakong importante? Dai. Seryoso iyan. Pero, igwa nin pundamental na pagkasimple. An materyal na nasambitan sa enotan nagpapaheling na an Mga Saksi ni Jehova sinasayumahan an mga pag-ineksion kapwa nin purong dugo asin nin pangenot na mga elemento kan dugo. An Biblia nagboboot sa mga Kristiano na ‘lumikay sa mga bagay na iinatang sa mga idolo asin sa dugo patin sa pakikisaro.’ (Gibo 15:29) Kun luwas na dian, pag-abot sa mga parte kan arin man kan pangenot na elemento kaiyan, an balang Kristiano, pakatapos nin maingat asin mapagngayongayong paghorophorop, dapat na magdesisyon para sa saiyang sadiri sono sa konsensia.

Aakoon nin dakol na tawo an ano man na pagbolong na garo baga nagtatao nin tolos-tolos na pakinabang, maski an pagbolong na igwa nin aram nang mga peligro sa salud, arog kan totoo sa mga produktong hale sa dugo. An sinserong Kristiano naghihingoang magkaigwa nin mas mahiwas, mas timbang na pagmansay na bako sanang an pisikal na mga aspekto an kalabot. Inaapresyar kan Mga Saksi ni Jehova an mga paghihingoa na makatao nin de kalidad na medikal na pag-asikaso, asin pinagtuturotimbang ninda an kalabot na peligro asin pakinabang nin ano man na pagbolong. Minsan siring, pag-abot sa mga produkto na hale sa dugo, maingat nindang tinuturotimbang an sinasabi nin Dios asin an saindang personal na relasyon sa satong Paratao nin Buhay.​​—Salmo 36:9.

Kanigoan na bendisyon para sa sarong Kristiano na magkaigwa kan kompiansa na arog kan sa salmista na nagsurat: “Si Jehova Dios sarong aldaw asin kalasag; pabor asin kamurawayan an saiyang itinatao. Si Jehova mismo dai isasayuma an ano man na marahay sa mga naglalakaw na daing sala. O Jehova . . . , maogma an tawo na nagtitiwala sa saimo”!​—Salmo 84:​11, 12.

[Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 30]

SUHESTION NA MGA HAPOT SA DOKTOR

Kun kamo ooperaran o bobolongon na tibaad may imbueltong produkto na hale sa dugo, ihapot nindo:

Aram daw kan gabos na kalabot na medikal na personahe na, bilang saro sa Mga Saksi ni Jehova, ako may instruksion na mayo nin mga pag-ineksion nin dugo (purong dugo, pulang mga selula, puting mga selula, platelet, o plasma kan dugo) na gigibohon sa sako sa ano man na mga kamugtakan?

Kun an arin man na ireresetang bolong tibaad gibo sa plasma kan dugo, pula o puting mga selula, o sa “platelet,” ihapot nindo:

An bolong daw gibo sa saro kan apat na pangenot na elemento kan dugo? Kun iyo, puede daw na ipaliwanag nindo kun ano an minakompuesto kaiyan?

Gurano kadakol kan bolong na ini na kinua sa dugo an tibaad itatao, asin sa anong paagi?

Kun itogot kan sakong konsensia na akoon an parteng ini, ano an medikal na mga peligro?

Kun pahiroon ako kan sakong konsensia na sayumahan an parteng ini, ano pang ibang pagbolong an puedeng gamiton?

Pakatapos na pag-isipan ko pa an bagay na ini, noarin ko puedeng sabihon sa saindo an sakong desisyon?