Puede daw Kamong Makanompong nin Panlaog na Katoninongan?

Kaidtong 1854, an Amerikanong autor na si Henry Thoreau nagsurat: “An dakol na tawo nabubuhay na toninong sa pagkadesesperar.”

Minalataw na kaidtong kaaldawan nia an kadaklan na tawo mayo nin panlaog na katoninongan. Minsan siring, iyan kaidto pang haros 150 taon na an nakaagi. Iba na daw an kamugtakan ngonyan? O aplikado pa daw sagkod ngonyan an mga tataramon ni Thoreau? Kumusta man kamo personalmente? Kamo daw kontento na, matoninong? O kamo daw daing kasarigan, bakong segurado manongod sa ngapit, ‘toninong na desesperado,’ sa ibang pagtaram kan sinabi ni Thoreau?

MAKAMOMONDO, dakol na bagay sa kinaban an nakahahale nin panlaog na katoninongan sa mga tawo. Sambiton niato an nagkapira sana. Sa dakol na nasyon an kadaihan nin trabaho asin hababang entrada nagbubunga nin kadukhaan asin kadungan kaiyan pagkadesesperar sa pagbuhay. Sa ibang kadagaan ginagamit kan dakol an kadaklan kan saindang kosog sa paghanap nin kayamanan asin materyal na mga rogaring. Pero sa parate, an kalabot na may pakipagkompetensiang estilo nin pamumuhay nagbubunga nin kahaditan, bakong katoninongan. An helang, guerra, krimen, inhustisya, asin pan-aapi hinahalean man nin katoninongan an mga tawo.

Naghahanap Sinda nin Panlaog na Katoninongan

Dakol an habong tioson na sana an kamugtakan kan kinaban. Si Antonio * sarong lider nin mga trabahador sa sarong dakulang pabrika sa São Paulo, Brazil. Naglalaom na maparahay an kamugtakan nin pagbuhay, nakikabtang sia sa mga protesta asin demonstrasyon, alagad dai ini nagtao sa saiya nin katoninongan sa isip.

Naglalaom an nagkapira na an pag-agom matao nin igong katrangkilohan sa saindang buhay, alagad tibaad madesganar sinda. Si Marcos sarong asensadong negosyante. Nakiayon sia sa politika asin nagin alkalde sa sarong industriyal na siudad. Minsan siring, laglag an saiyang buhay pampamilya. Kan maghale sa harong an saiyang mga aki, nagsuhay sindang mag-agom huli sa imposible nang maresolberan na dai pagkaintindihan.

Si Gerson, sarong aki na nabubuhay sa kalye sa Salvador, Brazil, gustong mag-abentura. Palagawlagaw sia sa  mga siudad, na nakikisakay sa mga trak. Dai nahaloy saro na siang adikto sa droga, na naghahabon sa mga tawo tanganing masustentohan an saiyang bisyo. Nagkapirang beses siang dinakop kan mga pulis. Minsan siring, apisar kan agresibo, madahas na personalidad, si Gerson naghimuyawot nin panlaog na katoninongan. Manonompongan pa daw nia iyan?

Kan aki pa si Vania, nagadan an saiyang ina, asin si Vania an nagin responsable sa harong, kabale an pag-asikaso sa saiyang naghehelang na tugang na babae. Si Vania nagsisimba alagad an pagmate nia pinabayaan sia nin Dios. Tunay nanggad na mayo sia nin katoninongan sa isip.

Yaon man si Marcelo. An gusto sana ni Marcelo magpasiramsiram. Gusto niang magparapakiparti sa mga hoben—baraylehan, irinoman, asin pagdodroga. Sarong beses napalaban sia asin nalugadan nia an saro pang hoben. Paghaloyhaloy, pinangibabawan sia nin pagbasol sa nagibo nia asin namibi sa Dios para sa tabang. Gusto man nia nin katoninongan sa isip.

Ipinaheheling kan mga eksperyensiang ini an nagkapirang situwasyon na puedeng makaraot sa katoninongan nin isip. Igwa pa daw nin paagi na makamtan kan lider nin mga trabahador, kan politiko, kan aking nabubuhay sa kalye, kan aking babae na sobra an trabaho, asin kan mahilig sa parti an panlaog na katoninongan na hinahanap ninda? May itinotokdo daw sa sato an nangyari sa sainda? An simbag sa duwang hapot na iyan iyo, siring kan satong maheheling sa sunod na artikulo.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 3]

Naghihimuyawot daw kamo nin panlaog na katoninongan?