An Paglamag Nagpangyari nin Pag-oswag sa Antioquia

KAN maglaad an paglamag pagkatapos kan pagkagadan ni Esteban bilang martir, dakol sa mga disipulo ni Jesus an nagdulag sa Jerusalem. Saro sa mga lugar na pinailihan ninda an Antioquia, Siria, mga 550 kilometros sa amihanan. (Gibo 11:19) An suminunod na mga pangyayari duman makakaapektar sa bilog na dalagan nin Kristianong kasaysayan. Tanganing masabotan an nangyari, marahay na makaaram nin kadikit manongod sa Antioquia.

Kun mapadapit sa mga siudad kan Imperyo nin Roma, sa kadakulaan, prosperidad, asin importansia an Antioquia nalabihan sana kan Roma asin Alejandria. An dakulaon na siudad na ini nin Siria an nakasakop sa amihanan-sirangan na parte kan dagat nin Mediterraneo. An Antioquia (Antakya, Turkiya sa presenteng aldaw) yaon sa nananabigar na Salog nin Orontes, na nagkokonektar kaiyan sa duongan kaiyan, an Seleucia Pieria, 32 kilometros an rayo. Sakop kaiyan an saro sa pinakaimportanteng ruta nin negosyo sa pag-oltanan nin Roma asin kan Kababan nin Tigris-Eufrates. Bilang sentro nin komersio, nakipagnegosyo iyan sa bilog na imperyo asin naheling kaiyan an mga aktibidad kan gabos na klase nin tawo, na nagdara nin bareta dapit sa mga mobimientong relihioso sa gabos na lugar kan Romanong kinaban.

An Griegong relihion asin pilosopiya uminoswag sa Antioquia. Alagad “kan panahon ni Cristo,” sabi kan historyador na si Glanville Downey, “an suanoy na mga kultong relihioso asin an mga pilosopiya nagin depende na sa paniniwala nin balang indibiduwal, ta an mga tawo nagsadiri nang maghanap nin relihiosong satispaksion para sa saindang sadiring mga problema asin kamawotan.” (A History of Antioch in Syria) Dakol an nakanompong nin satispaksion sa pagtubod na saro sana an Dios, mga seremonya, asin mga etika nin Judaismo.

Sarong dakulang kolonya nin mga Judio an nag-erok sa Antioquia poon kan maestablisar an siudad kan 300 B.C.E. Kinakalkulo na iyan may kabilangan na poon sa 20,000 sagkod 60,000, na minakompuesto sa labing 10 porsiento kan populasyon. An historyador na si Josefo nagsasabi na an dinastiyang Seleucides kan mga hade dinagka an mga Judio na mag-erok sa siudad, na tinawan sinda kan gabos na diretso nin pagkasiudadano. Kan panahon na iyan, igwa nang Hebreong Kasuratan sa Griego. Napukaw kaini an interes kan mga may simpatiya sa mga kamawotan kan mga Judio dapit sa Mesiyas. Huli kaini, dakol an nagin proselito sa tahaw kan mga Griego. An gabos na ini nakatabang na an Antioquia magin mabungang langtad para sa paggibo nin Kristianong mga disipulo.

 Pagpatotoo sa mga Hentil

An kadaklan sa pinaglalamag na parasunod ni Jesus na nagkawararak hale sa Jerusalem ihiniras an saindang pagtubod sa mga Judio sana. Minsan siring, sa Antioquia an nagkapirang disipulo hale sa Chipre asin Cirene nakipag-olay sa “mga tawong nagtataram nin Griego.” (Gibo 11:20) Minsan ngani an paghuhulit sa mga Judiong nagtataram nin Griego asin sa mga proselito nagpoon na kaidto pang Pentecostes nin 33 C.E., an paghuhulit sa Antioquia garo baga sarong bagay na bago. Iyan bakong sa mga Judio sana. Totoo, an Hentil na si Cornelio asin an saiyang pamilya nagin nang mga disipulo. Alagad kinaipuhan an sarong bisyon hale ki Jehova tanganing kombensiron si apostol Pedro na tama an paghuhulit sa mga Hentil, o mga tawo kan mga nasyon.—Gibo 10:1-48.

Sa sarong siudad na ineerokan nin sarong dakula asin suanoy na Judiong komunidad asin mayo nin grabeng pagkakalaban an mga Judio asin mga Hentil, an mga bakong Judio nahuhulitan asin naghihimate sa maogmang bareta. An Antioquia minalataw na nagin tamang kamugtakan para sa siring na pag-oswag, asin ‘dakol an nagturubod.’ (Gibo 11:21) Asin kan an mga proselito, na dati nagsasamba sa paganong mga dios, magin Kristiano, sinda espesyalmenteng nasangkapan na magpatotoo sa ibang mga Hentil na naggigibo pa kaiyan.

Kan mabaretaan an pag-oswag sa Antioquia, an kongregasyon sa Jerusalem sinugo duman si Bernabe tanganing mag-imbestigar. Madonong asin mamomoton an pagpili na iyan. Sia taga Chipre, arog kan nagkapira kan mga nagpoon na maghulit sa mga bakong Judio. Si Bernabe magigin pamugtak an boot sa kaibanan kan mga Hentil sa Antioquia. Mimidbidon man ninda sia bilang miembro nin sarong komunidad na midbid ninda. * Puede siang magsimpatiya sa gibohon. Kaya “kan sia umabot asin maheling an dai na kutana maninigong kabootan nin Dios, sia naggayagaya asin nagpoon na parigonon an boot ninda gabos na magpadagos sa Kagurangnan na may odok sa pusong katuyohan,” asin “sarong dakulang kadaklan an nakadagdag sa Kagurangnan.”—Gibo 11:22-24.

“An posibleng mga dahelan kan kapangganahan kan enot na misyon sa Antioquia,” an isinuherir kan historyador na si Downey, “puedeng an bagay na sa siudad na ini an mga misyonero dai kaipuhan na matakot sa mga panatikong Judio siring kan naenkuentro ninda sa Jerusalem; siring man na an siudad, bilang an kabisera nin Siria, pinamahalaan nin legado, asin sa siring mas may pagkaareglado an publiko, na dikit an posibilidad nin kadahasan nin pagsururog siring kan nangyari sa Jerusalem, na an mga prokurador sa Judea garo baga (kisuerra sa peryodong ini) dai nakayang pogolan an mga panatikong Judio.”

Sa siring na paborableng mga kamugtakan asin mantang dakol an gigibohon, posibleng narealisar ni Bernabe na kaipuhan nia an tabang, asin naisip nia an saiyang katood na si Saulo. Taano ta si Saulo, o Pablo? Malinaw na huli ta si Pablo, minsan ngani bakong saro sa 12 apostol, nag-ako nin pagkaapostol sa mga nasyon. (Gibo 9:15, 27; Roma 1:5; Kapahayagan 21:14) Huli kaini, si Pablo angay na marhay bilang kaibaiba sa pagbalangibog kan maogmang bareta sa Hentil na siudad nin Antioquia. (Galacia 1:16) Kaya si Bernabe nagduman sa Tarso, nanompongan si Saulo, asin iiniba sia sa Antioquia.—Gibo 11:25, 26; helingon an kahon sa pahina 26-7.

Inapod na mga Kristiano Huli sa Paggiya nin Dios

Sa laog nin sangtaon, si Bernabe asin Saulo “nagtokdo sa kadaklan, asin sa Antioquia enot na inapod na mga Kristiano an mga disipulo huli sa paggiya nin Dios.” Bakong segurado na an mga Judio an enot na nag-apod sa mga parasunod ni Jesus nin Kristiano (sa Griego) o Mesiyanista (sa Hebreo), huling isinikwal ninda si Jesus bilang Mesiyas, o Cristo, asin sa siring dai silensiong mimidbidon sia bilang siring paagi sa pag-apod nin Kristiano sa mga parasunod nia. Iniisip nin nagkapira na an paganong populasyon tibaad inapod sinda na Kristiano bilang pagkantsaw o pagtuya. Minsan siring, ipinaheheling kan Biblia na an ngaran na Kristiano itinao nin Dios.—Gibo 11:26.

Sa Kristianong Griegong Kasuratan, an berbo na  ginamit may koneksion sa bagong ngaran, na sa pankagabsan trinadusir na “inapod,” pirmeng konektado sa sarong bagay na lihis sa natural, sa orakulo, o sa Dios. Sa siring an mga intelektuwal tinatradusir iyan na “magtaram nin orakulo,” “haraning marhay sa Dios,” o “magtao nin pagboot o sadol hale sa Dios, magtokdo hale sa langit.” Mantang an mga parasunod ni Jesus inapod na mga Kristiano “huli sa paggiya nin Dios,” may posibilidad na giniyahan ni Jehova si Saulo asin Bernabe na iyan an ingaran.

Nagdanay an bagong ngaran. An mga disipulo ni Jesus dai na mamamaluan na sekta nin Judaismo, ta laen na marhay sinda dian. Kan mga 58 C.E., aram nang marhay kan mga opisyal nin Roma kun sairisay an mga Kristiano. (Gibo 26:28) Segun sa historyador na si Tacito, kan 64 C.E., lakop man an paggamit kan ngaran na iyan sa tahaw nin mga tawo sa Roma.

Ginagamit ni Jehova an mga Fiel sa Saiya

Dakula an inoswag kan maogmang bareta sa Antioquia. Paagi sa bendisyon ni Jehova asin sa pagdesidir kan mga parasunod ni Jesus na magpadagos sa paghuhulit, an Antioquia nagin sentro nin Kristianismo kan enot na siglo. Ginamit nin Dios an kongregasyon duman bilang paghahalean kan pagpalakop kan maogmang bareta sa hararayong kadagaan. Halimbawa, an Antioquia an pinaghalean kan kada saro kan naenot na mga biahe sa pagmimisyonero ni apostol Pablo.

Sa presenteng mga panahon an kaigotan asin determinasyon sa atubangan nin pagtumang nagin pabor man sa pagpalakop kan tunay na Kristianismo, na nagpangyari sa dakol na madangog an maogmang bareta asin ipaheling an pagpahalaga dian. * Kaya kun kamo napapaatubang sa pagtumang dahel ta sinusuportaran nindo an dalisay na pagsamba, tandaan na si Jehova igwa nin mga rason sa pagtogot kaiyan. Arog kaidtong enot na siglo, an mga tawo ngonyan dapat na matawan nin oportunidad na madangog an manongod sa Kahadean nin Dios asin manindogan sa kampi kaiyan. An saindong determinasyon na magpadagos na naglilingkod nin fiel ki Jehova tibaad iyo sana an kaipuhan tanganing may matabangan na makaabot sa tamang kaaraman sa katotoohan.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon/Mga Ritrato sa pahina 26, 27]

An “Silensiong mga Taon” ni Saulo

AN ULTIMONG pagkasambit ki Saulo sa librong Mga Gibo bago sia nagpa-Antioquia kaidtong mga 45 C.E. iyo an kan maolang an sarong pakana na gadanon sia sa Jerusalem asin an mga kapagtubod isinubol sia sa Tarso. (Gibo 9:28-30; 11:25) Alagad naenot iyan nin siyam na taon, kan mga 36 C.E. Ano an ginibo nia paramientras—sarong peryodo na inapod na silensiong mga taon ni Saulo?

Hale sa Jerusalem, si Saulo nagduman sa mga rehion nin Siria asin nin Cilicia, asin nabaretaan kan mga kongregasyon sa Judea: “An lalaki na dating naglalamag sato ngonyan nagpapahayag na kan maogmang bareta manongod kan pagtubod na kan enot saiyang linalaglag.” (Galacia 1:21-23) An bareta na iyan tibaad manongod sa aktibidad sa Antioquia kaibanan si Bernabe, alagad dawa bago kaiyan daing duwa-duwa na si Saulo bakong mayo nin ginigibo. Kan 49 C.E., dakol na an kongregasyon sa Siria asin Cilicia. An saro yaon duman sa Antioquia, alagad iniisip nin nagkapira na an iba tibaad resulta kan aktibidad ni Saulo durante kan saiyang inaapod na silensiong mga taon.—Gibo 11:26; 15:23, 41.

An nagkapirang intelektuwal naniniwala na an dramatikong mga pangyayari sa buhay ni Saulo siertong may petsa na kadungan kan peryodo man sanang iyan. An dakol na tinios na kasakitan bilang “ministro ni Cristo” dai kutana masasabing kadungan kan saiyang karera nin pagmimisyonero. (2 Corinto 11:23-27) Kasuarin si Saulo makalimang hinampak kan mga Judio nin 39 beses? Saen sia makatolong hinampak nin mga samulig? Saen sia nag-agi nin ‘dakol na pagkabilanggo’? Kan huri na sia nadetener sa Roma. May pagkasaysay kita manongod sa sarong beses na sia hinampak asin ikinarsel—sa Filipos. Alagad kumusta man an iba pa? (Gibo 16:22, 23) An sarong parasurat  nagsusuherir na si Saulo durante kan peryodong ini “nagpapatotoo manongod ki Cristo sa laog kan mga sinagoga kan Diaspora sa paagi na nagin dahelan kan paglamag gikan sa mga autoridad na relihioso sagkod sibil.”

Si Saulo makaapat na nalunod, alagad saro sana an tinawan nin detalye kan Kasuratan, na nangyari pagkatapos na ilista nia an mga kasakitan nia kan magsurat sia sa mga taga Corinto. (Gibo 27:27-44) Kaya an tolo pa posibleng nangyari sa saiya durante kan mga paglayag na manongod dian mayo kitang impormasyon. An arin man sa o gabos na pangyayaring ini tibaad nangyari durante kan “silensiong mga taon.”

An saro pang pangyayari na an petsa garo baga sa peryodong ini ilinaladawan sa 2 Corinto 12:2-5. Si Saulo nagsabi: ‘May midbid akong sarong tawo na kasaro ni Cristo na, kag-apat nang taon an nakaagi inagaw asin dinara sagkod sa ikatolong langit, pasiring sa paraiso, asin nakadangog nin mga tataramon na dai masabi na bakong sono sa katogonan na ipagtaram nin tawo.’ Minalataw na si Saulo nagtataram manongod sa saiyang sadiri. Huling isinurat nia ini kan mga 55 C.E., an 14 taon bago kaini itatangod kita sa 41 C.E., sa katahawan kan “silensiong mga taon.”

An bisyon na iyan daing duwa-duwa na nagtao ki Saulo nin daing kaagid na pakarorop. Iyan daw tanganing andamon sia bilang “apostol sa mga nasyon”? (Roma 11:13) Iyan daw nagkaigwa nin epekto sa paagi nin pag-isip, pagsurat, asin pagtaram nia kan huri? An mga taon daw sa pag-oltanan kan pagkakombertir ni Saulo asin an pag-apod sa saiya pasiring sa Antioquia nakatabang na sia masanay asin magin maygurang para sa mga paninimbagan sa ngapit? Ano man an simbag sa mga hapot na iyan, makaseseguro kita na kan agdahon sia ni Bernabe na tumabang na mangenot sa paghuhulit sa Antioquia, an maigot na si Saulo lubos nang kualipikado na otobon an asignasyon.—Gibo 11:19-26.

[Mapa sa pahina 25]

(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)

SIRIA

Orontes

Antioquia

Seleucia

CHIPRE

DAGAT MEDITERRANEO

Jerusalem

[Credit Line]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Mga Ritrato sa pahina 24]

Sa itaas: An Antioquia sa presenteng aldaw

Sa tahaw: An natatanaw sa timog kan Seleucia

Sa ibaba: Lanob kan duongan sa Seleucia