An Solamenteng Paagi nin Paghale sa Pagkaongis

“Mayo nin pagkaongis na mayo nin pagkatakot. . . . Kinaoongisan ta an kinatatakotan ta asin sa siring kun saen an pagkaongis, dian man naglulukob an pagkatakot.”—CYRIL CONNOLLY, KRITIKO ASIN EDITOR SA LITERARYO.

DAKOL na sosyologo an naniniwala na an pagkaongis hararom nang nakagamot sa daing pag-aram na kabtang nin tawo. “An dakulang kabtang kaiyan tibaad ngani nakaprograma na,” nakatanom na sa pinakanaturalesa nin mga tawo, an sabi nin sarong sientista sa politika.

Masasabotan na an mga estudyante sa naturalesa nin tawo makaabot sa siring na mga konklusyon. An mga pinag-aadalan sana ninda mga lalaki asin babae na namundag “sa karatan” asin “sa kasalan,” segun sa ipinasabong na rekord kan Biblia. (Salmo 51:5) Maski an Kaglalang mismo, na inebalwar an bakong sangkap na tawo kaidtong dakol nang milenyo an nakaagi, “naheling . . . na an karatan nin tawo labi-labi na sa daga asin an gabos na tendensia kan mga kaisipan kan saiyang puso danay na sa karatan na sana.”—Genesis 6:5.

An prehuwisyo, diskriminasyon, asin an ibinubunga kaiyan na pagkaongis epekto kan minanang pagkabakong sangkap asin kapasloan nin tawo. (Deuteronomio 32:5) Makamomondo, mayo nin ahensia o gobyerno nin tawo, ano man an palakaw kaiyan, na nakapagpangyari nin pagbabago sa puso nin tawo manongod sa siring na mga bagay. An kabareta sa ibang nasyon na si Johanna McGeary nagsabi: “Mayo nin panglobong pulis, gurano man kamapuersa, na puedeng mag-interbenir tanganing haleon an mga pagkaongis na nagin dahelan kan pagpabolos nin dugo sa Bosnia, Somalia, Liberia, Kashmir, Caucasus.”

Minsan siring, bago kita humanap nin mga solusyon, kaipuhan kitang magkaigwa nin pundamental na pakasabot sa kun ano an nasa likod kan mga pagpaheling nin pagkaongis.

Pagkaongis Dahel sa Takot

Kadakol na klase an pagkaongis. Magayon an pagkasumaryo kaiyan kan parasurat na si Andrew Sullivan: “Igwa nin pagkaongis na natatakot, asin pagkaongis na nakamamate sana nin pagduhagi; igwa nin pagkaongis na nagpapahayag nin kapangyarihan, asin pagkaongis dahel sa kadaihan nin kapangyarihan; igwa nin pagbalos, asin igwa nin pagkaongis dahel sa pagkaara. . . . Yaon an pagkaongis kan nan-aapi, asin an pagkaongis kan biktima. Igwa nin pagkaongis na luway-luway na naglalaad, asin pagkaongis na nawawara. Asin igwa nin pagkaongis na minaputok, asin pagkaongis na nungkang minalaad.”

 Daing duda, an nagkapira sa pangenot na mga dahelan nin maongison na ralaban sa satong panahon iyo an sosyal asin ekonomikong mga bagay. An makosog na mga prehuwisyo asin pagputok nin pagkaongis parateng manonompongan duman sa mga lugar kun saen minoriya an grupo na mas marahay an kamugtakan sa pagbuhay. Siring man, parateng igwa nin pagkaongis kun saen an kamugtakan sa buhay nin sarong kabtang kan komunidad isinasapeligro kan pag-arabot nin mga dayo.

Tibaad iniisip nin nagkapira na an mga bagong abot na ini makikikompetensia sa paghanap nin trabaho, magtatrabaho na mas hababa an sueldo, o magigin dahelan na bumaba an halaga nin rogaring. Ibang orolay na kun baga an siring na mga pagkatakot may katanosan o mayo. An pagkatakot na mawaran nin pagbuhay asin pagkatakot na maapektaran na marhay an mga pamantayan kan komunidad o kan estilo nin pamumuhay mapuersang mga dahelan na nag-aagyat nin prehuwisyo asin pagkaongis.

Ano an maninigo na magin enot na lakdang sa paghale sa pagkaongis? Pagbabago nin mga aktitud.

Nagbabagong mga Aktitud

“An totoong pagbabago puede sanang maggikan sa kabotan kan mga tawong kalabot,” an sabi ni McGeary. Asin paano mababago an kabotan kan mga tawo? Ipinaheling nin eksperyensia na an pinakamapuersa, pinakanakamomotibar, asin pinakanagdadanay na impluwensia kontra sa pagtalubo nin pagkaongis naggigikan sa Tataramon nin Dios, an Biblia. Ini huli ta “an tataramon nin Dios buhay asin mapuersa asin mas matarom kisa arin man na espada na may duwang tarom asin nakalalagbas sagkod sa pagbulag kan kalag asin espiritu, saka kan mga pagsokmolan asin hotok kaiyan, asin nakamamansay kan mga kaisipan asin intension kan puso.”—Hebreo 4:12.

Totoo, an paghale sa prehuwisyo asin pagkaongis bakong automatiko, ni bigla na sana iyan na nangyayari. Alagad puedeng gibohon iyan. Si Jesu-Cristo,  an dakulang paramotibar nin mga puso asin parasiyasat sa mga konsensia, nahimong bakleon an mga tawo. Minilyon an nagin mapanggana sa pagsunod sa madonong na hatol ni Jesu-Cristo: “Padagos na kamotan an saindong mga enemigo asin ipamibi idtong mga naglalamag sa saindo.”—Mateo 5:44.

Tamang-tama sa saiyang mga katokdoan, iiniba ni Jesus sa grupo kan pinakapinagtitiwalaan niang mga katood si Mateo, dating parasingil nin buhis, sarong kinaoongisan na isinikwal sa Judiong sosyedad. (Mateo 9:9; 11:19) Apuera kaini, pinonan ni Jesus an sarong dalan nin dalisay na pagsamba na sa katapustapusi magigin kabale an rinibo kan dating ipinuera asin ikinaongis na mga Hentil. (Galacia 3:28) An mga tawo sa bilog na kinaban na aram kan panahon na idto nagin mga parasunod ni Jesu-Cristo. (Gibo 10:34, 35) An mga indibiduwal na ini namidbid huli sa nakalalabing marhay na pagkamoot ninda. (Juan 13:35) Kan an mga tawong pano nin pagkaongis gapoon sagkod na magadan an disipulo ni Jesus na si Esteban, an saiyang ultimong mga tataramon: “Jehova, dai mo ibilang na sainda an kasalan na ini.” An pinakamarahay an minawot ni Esteban para sa mga naongis sa saiya.—Gibo 6:8-14; 7:54-60.

An tunay na mga Kristiano sa presenteng aldaw naghimate man sa hatol ni Jesus na gumibo nin marahay, bako sanang sa saindang mga tugang na Kristiano, kundi pati sa mga naoongis sa sainda. (Galacia 6:10) Sinda nagmamaigot na marhay na haleon sa saindang buhay an may maraot na intension na pagkaongis. Huling rinerekonoser an makosog na mga puersa na puedeng pagponan nin pagkaongis sa boot ninda, sinda positibong minahiro asin sinasalidahan nin pagkamoot an pagkaongis. Iyo, siring sa sinabi nin sarong madonong na tawo kan suanoy, “an pagkaongis iyo an nagpapalaad sa iriwal, alagad an pagkamoot tinatahoban an gabos nganing paglapas.”—Talinhaga 10:12.

Si apostol Juan nagsabi: “An lambang naoongis sa saiyang tugang paragadan, asin kamo nakakaaram na mayo nin paragadan na igwa pa dian sa saiya nin buhay na daing katapusan.” (1 Juan 3:15) Tinutubod iyan kan Mga Saksi ni Jehova. Bilang resulta, sinda ngonyan tinitiripon—hale sa gabos na rasa, kultura, relihion, asin politika—sa sarong nagkakasararo, mayong pagkaongis na komunidad, sarong tunay na pambilog na globong kasararoan nin magturugang.—Helingon an kaibang mga kahon.

Hahaleon an Pagkaongis!

‘Alagad,’ tibaad sabihon nindo, ‘puede gayod iyan sa mga indibiduwal na kalabot. Minsan siring, dai kaini lubos na mahahale an pagkaongis sa satong daga.’ Totoo, dawa kun mayo kamo nin pagkaongis sa saindong puso, puede man giraray kamong magin biktima kaiyan. Kaya kaipuhan kitang umasa sa Dios para sa tunay na solusyon sa lakop sa globong problema na ini.

 Katuyohan nin Dios na sa dai na mahahaloy haleon sa daga an gabos na gira nin pagkaongis. Mangyayari ini sa pamamahala kan langitnon na gobyerno na itinokdo sa sato ni Jesus na ipamibi: “Ama niamo na nasa langit, santipikaron logod an saimong ngaran. Dumatong logod an kahadean mo. Gibohon logod an boot mo, kun paano sa langit, siring man sa daga.”—Mateo 6:9, 10.

Kun lubos nang simbagon an pamibi na iyan, an mga kamugtakan na nagpapalakop nin pagkaongis mawawara na. An mga kamugtakan na nagpagrabe kaiyan hinale na. An propaganda, ignoransia, asin prehuwisyo sinalidahan na nin kaliwanagan, katotoohan, asin katanosan. Tunay nanggad, sa panahon na iyan ‘pinahid na [nin Dios] an gabos na luha, an kagadanan mawawara na, asin dai na sagkod magkakaigwa nin pagmondo ni pagtangis ni kolog.’—Kapahayagan 21:1-4.

A may orog pa karahay na bareta! Igwa nin dai mapahihimutikan na ebidensia na kita nabubuhay na sa “huring mga aldaw.” Sa siring, makakokompiar kita na sa dai na nanggad mahahaloy maheheling niato na nawara na an maraot na pagkaongis sa dagang ini. (2 Timoteo 3:1-5; Mateo 24:3-14) Sa ipinanugang bagong kinaban nin Dios, maeksister an tunay na espiritu nin kasararoan nin magturugang huli ta an katawohan ikinabalik na sa pagkasangkap.—Lucas 23:43; 2 Pedro 3:13.

Alagad dai na kamo kaipuhan na maghalat sagkod sa panahon na iyan tanganing kamtan an tunay na kasararoan nin magturugang. An totoo, siring kan iinilustrar sa kaibang mga pagkasaysay, an Kristianong pagkamoot yaon na sa minilyon na puso na kun dai pano kutana nin pagkaongis. Kamo inaagda man na magin kabtang kan mamomoton na kasararoan na iyan nin magturugang!

[Kahon sa pahina 5]

“Ano daw Kutana an Ginibo ni Jesus?”

Kan Hunyo 1998, an tolong lalaking puti sa puerang lugar nin Texas sa Estados Unidos inatake si James Byrd, Jr., sarong itom. Dinara ninda sia sa sarong harayo, daing tawong lugar, binugbog sia, asin ikinadena an saiyang mga tabay. Dangan ikinabit ninda sia sa sarong pik-ap asin ginuyod sia sa tinampo nin limang kilometro sagkod na an saiyang hawak tumama sa sarong konkretong tubo. Ini inapod na an pinakamakatatakot na krimen huli sa pagkaongis kan dekada (nin 1990).

An tolong tugang na babae ni James Byrd mga Saksi ni Jehova. Ano an namatean ninda manongod sa mga kaggibo kan makatatakot na krimen na ini? Sa pinagsarong deklarasyon, sinda nagsabi: “An pagpasakit asin paggadan sa sarong namomotan nagbunga nin dai maimahinar na pakamate nin kawaran asin kakologan nin boot. Ano an magigin reaksion nin saro sa siring karingis na gibo? An pagbalos, maongison na pananaram, o pagpalakop nin propagandang pano nin pagkaongis nungkang nagsabong sa isip mi. An inisip mi: ‘Ano daw kutana an ginibo ni Jesus? Ano daw kutana an nagin reaksion nia?’ Arog kalinaw sa kristal an simbag. An saiyang mensahe puedeng katoninongan asin paglaom.”

Kabilang sa mga kotasyon sa Kasuratan na nakatabang sa sainda na olangon an pagkaongis na tumalubo sa saindang puso an Roma 12:17-19. Si apostol Pablo nagsurat: “Dai kamo magbalos nin maraot sa maraot sa kiisay man. . . . Kun mahihimo, sagkod na iyan nasa saindo, makipagkatoninongan sa gabos na tawo. Dai kamo magbalos, mga namomotan, kundi magtao nin lugar sa kabangisan; huli ta nasusurat: ‘Sako an pagbalos; ako an mabalos, sabi ni Jehova.’”

Nagpadagos sinda: “Nagigirumdoman mi an realistikong mga sinabi sa samong mga publikasyon na an nagkapirang inhustisya o krimen makatatakot na marhay kaya mas depisil na magsabi nin, ‘Pinatatawad taka’ asin basta na sana lingawan iyan. An pagpapatawad sa siring na mga pangyayari puedeng pagpalampas sana sa paghinanakit tanganing an saro makapadagos sa normal na buhay asin dai magkahelang sa hawak o isip dahelan sa pagtanom nin hinanakit sa boot.” Kanigoan kalinaw na patotoo sa puersa kan Biblia na olangon na dai magkagamot an hararom na pagkaongis!

[Kahon sa pahina 6]

Pagkakaaranggotan na Nagin Pagkakatood

Sa nakaagi pa sanang mga taon, rinibong dayo an nag-arabot sa Grecia na naghahanap nin trabaho. Minsan siring, nainaan an malalaogan na mga trabaho dahelan sa naggagrabeng mga kamugtakan sa ekonomiya, asin nakadugang ini sa pagdinaogan sa paghanap nin trabaho. Bilang resulta kaini, dakula an pagkakaaranggotan kan laen-laen na grupong etniko. An sarong klase kaini iyo an pagriribal sa pag-oltanan kan mga dayong taga Albania asin kan mga taga Bulgaria. Sa dakol na lugar kan Grecia, grabe an kompetisyon sa pag-oltanan kan duwang grupong ini.

Sa banwaan nin Kiato, sa amihanan-sirangan na Peloponnisos, an sarong pamilyang taga Bulgaria asin an sarong lalaking taga Albania nagpoon na makipag-adal sa Biblia sa mga Saksi ni Jehova asin nagkamidbidan. Hinale kan pag-aplikar kan mga prinsipyo sa Biblia an pagkakaaranggotan sa pag-oltanan kan dakol sa duwang grupong etniko na ini. Nakakontribwir man iyan sa tunay na sa tugang na pagkakatood sa pag-oltanan kan mga indibiduwal na ini. Si Ivan, sarong taga Bulgaria, tinabangan pa ngani si Loulis, an taga Albania, na makakua nin maiistaran sa kataed kan harong ni Ivan. An duwang pamilya parateng nagtitinaohan nin pagkakan asin pirang materyal na rogaring. An duwang lalaki pareho na ngonyan bautisadong Saksi ni Jehova asin nakikikooperar na marhay sa paghuhulit kan maogmang bareta. Dai na kaipuhan pang sabihon, an Kristianong pagkakatood na ini naririsa kan kataraed.

[Ritrato sa pahina 7]

Sa pagsakop kan Kahadean nin Dios an gabos na gira nin pagkaongis hahaleon sa daga