“Nag-abot Na an Oras!”
“Nag-abot Na an Oras!”
“Nag-abot na an saiyang oras na sia humale sa kinaban na ini pasiring sa Ama.”—JUAN 13:1.
1. Mantang nagrarani an Paskua nin 33 C.E., an Jerusalem nagkakariribok sa anong mga pagbanabana, asin taano?
SA SAIYANG bautismo kan 29 C.E., pinonan ni Jesus an dalan na magiya pasiring sa “oras” kan saiyang kagadanan, pagkabuhay liwat, asin pagkapamuraway. Tigsoli na ngonyan nin 33 C.E. Pira pa sanang semana an nag-agi poon kan magpaharatolhatol an Judiong korte suprema, an Sanhedrin, na gadanon si Jesus. Kan maaraman an saindang plano, posibleng paagi ki Nicodemo, sarong miembro kan Sanhedrin na nagin makikatood sa saiya, si Jesus naghale sa Jerusalem asin nagduman sa probinsiang lugar sa ibong kan Salog nin Jordan. Mantang naghaharani an Kapiestahan kan Paskua, dakol na tawo hale sa probinsia an nagduduruman sa Jerusalem, asin an siudad nagraragungrung sa mga pagbanabana manongod ki Jesus. “Ano an paghona nindo?” an pagpaharapothapot kan mga tawo. “Na talagang dai sia madigdi sa kapiestahan?” Dinagdagan kan poon na mga saserdote asin mga Fariseo an pagkariribok paagi sa pagtao nin orden na an siisay man na makaheling ki Jesus maninigo na ibareta sa sainda kun haen sia.—Juan 11:47-57.
2. Anong ginibo ni Maria an nagin dahelan nin kontrobersia, asin an simbag ni Jesus bilang pagdepensa sa saiya nagpaparisa nin ano manongod sa pakaaram nia kan “saiyang oras”?
2 Kan Nisan 8, anom na aldaw bago kan Paskua, si Jesus nagbalik na sa palibot kan Jerusalem. Nagduman sia sa Betania—an sadiring lugar kan saiyang namomotan na mga katood na si Marta, Maria, asin Lazaro—lugar na mga tolong kilometro sa luwas nin Jerusalem. Biernes na banggi kaidto, asin duman nag-Sabbath si Jesus. Kan sumunod na banggi kan si Maria maglingkod sa saiya na guminamit nin mamahalon na ungguento, kuminontra an mga disipulo. Si Jesus nagsimbag: “Pabayae nindo sia, tanganing maotob nia ini para sa aldaw kan paglobong sa sako. Huli ta an mga dukha pirme nindong kaibanan, alagad ako dai nindo pirmeng makakaibanan.” (Juan 12:1-8; Mateo 26:6-13) Aram ni Jesus na “nag-abot na an saiyang oras na sia humale sa kinaban na ini pasiring sa Ama.” (Juan 13:1) Limang aldaw pa asin ‘itatao nia an saiyang kalag na pantubos karibay kan dakol.’ (Marcos 10:45) Poon sa panahon na ini, an pakamate nin pagkaapurado nakakaapektar sa gabos na ginigibo asin itinotokdo ni Jesus. Abaa karahay na halimbawa an itinatao kaini sa sato mantang galaga niatong hinahalat an katapusan kan sistemang ini nin mga bagay! Horophoropa an nangyari sa kamugtakan ni Jesus kan mismong suminunod na aldaw.
An Aldaw kan May Kapangganahan na Paglaog ni Jesus
3. (a) Paano si Jesus naglaog sa Jerusalem kan Domingo, Nisan 9, asin ano an reaksion kan kadaklan sa mga tawo na nasa palibot nia? (b) Ano an isinimbag ni Jesus sa mga Fariseo na nagreklamo manongod sa kadaklan?
3 Kan Domingo, Nisan 9, si Jesus may kapangganahan na nagduman sa Jerusalem. Mantang padangadang sia sa siudad—na nangangabayo sa ogbon nin asno bilang kaotoban kan Zacarias 9:9—an kadaklan sa mga tawo na nagtiripon sa palibot nia biniriklad sa dalan an saindang panluwas na mga gubing, mantang an iba nagpurutol nin mga sanga sa mga kahoy asin ibinurugtak iyan sa dalan. “Omawon an Saro na minadatong bilang Hade sa ngaran ni Jehova!” an kurahaw ninda. An nagkapirang Fariseo na yaon sa kadaklan gustong sawayon ni Jesus an saiyang mga disipulo. Minsan siring, si Jesus nagsimbag: “Sinasabi ko sa saindo, Kun an mga ini dai maggirong, an mga gapo makururahaw.”—Lucas 19:38-40; Mateo 21:6-9.
4. Taano an Jerusalem ta naribok kan si Jesus lumaog sa siudad?
4 Pirang semana sana bago kaidto, an dakol na yaon sa kadaklan naheling si Jesus na binuhay liwat si Lazaro. Ngonyan an mga ini padagos na ipinag-eestorya sa iba an manongod sa milagrong iyan. Kaya mantang si Jesus palaog sa Jerusalem, an bilog na siudad naribok. “Siisay ini?” an ihinahapot kan mga tawo. Asin an mga kadaklan padagos na nagsasarabi: “Ini an propetang si Jesus, na taga Nazaret nin Galilea!” Naheheling an nangyayari, an mga Fariseo nanambitan: “An kinaban nagsusunod na sa saiya.”—Mateo 21:10, 11; Juan 12:17-19.
5. Ano an nangyari kan si Jesus magduman sa templo?
5 Siring kan saiyang kinatodan kun nagsosongko sa Jerusalem, si Jesus, an Dakulang Paratokdo, nagduman sa templo tanganing magtokdo. Duman an mga buta asin pilay nagdorolok sa saiya, asin pinaomayan nia sinda. Kan maheling ini kan poon na mga saserdote asin eskriba asin madangog ninda an mga aking lalaki sa templo na nagkukururahaw, “Ligtasan, ipinamimibi niamo, an Aki ni David!” sinda naanggot. “Nadadangog mo an sinasabi kan mga ini?” an reklamo ninda. “Iyo,” an simbag ni Jesus. “Ano dai nindo noarin man nabasa, ‘Gikan sa ngoso nin mga omboy asin pasusohon ika nagkamit nin pag-omaw’?” Mantang nagpapadagos sa pagtokdo si Jesus, maingat niang minasdan an nangyayari sa templo.—Mateo 21:15, 16; Marcos 11:11.
6. Paanong an ginibo ngonyan ni Jesus laen kisa kan ginibo nia kaidto, asin taano?
6 Laen nanggad an ginibo ni Jesus ngonyan kisa kaidtong anom na bulan na an nakaagi! Kan panahon na idto nagduman sia sa Jerusalem para sa Kapiestahan nin mga Tabernakulo “bakong sa hayag kundi sa hilom.” (Juan 7:10) Asin pirme siang nag-iingat kaidto tanganing makadulag na dai naaano kun hinuhuma an saiyang buhay. Sia ngonyan hayag na naglaog sa siudad kun saen may pinaluwas na mga orden na dakopon sia! Bako man na ugale kaidto ni Jesus an ipaisi na sia an Mesiyas. (Isaias 42:2; Marcos 1:40-44) Habo nia kaidto nin maribok na pagpaisi o biribid na mga orolay-olay manongod sa saiya. An mga kadaklan ngonyan hayag na ipinapahayag sia na Hade asin Paraligtas—an Mesiyas—asin kinontra nia an kahagadan kan mga namomoon sa relihion na pasilensiohon sinda! Taano ta nagliwat? Huli ta “nag-abot na an oras na pamurawayon an Aki nin tawo,” na ipinaisi ni Jesus kan sunod mismong aldaw.—Juan 12:23.
Pusoan na Paghiro—Dangan Nagliligtas-Buhay na mga Pagtotokdo
7, 8. Paano an paghiro ni Jesus kan Nisan 10, 33 C.E., nagpapabanaag kan saiyang ginibo sa templo kaidtong Paskua nin 30 C.E.?
7 Pag-abot sa templo kan Lunes, Nisan 10, si Jesus naghiro dahelan sa naheling nia kasuhapon. Pinonan niang “paluwason an mga nagpapabakal asin nagbabakal sa templo, asin tinumba nia an mga lamesa kan mga pararibay nin kuarta asin an mga tukawan kan mga nagpapabakal nin mga salampati; asin dai nia tinotogotan an siisay man na magdara nin kasangkapan na maagi sa templo.” Kinokondenar an mga paragibo nin sala, sia nagsabi: “Bakong nasusurat, ‘An sakong harong aapodon na harong nin pamibi para sa gabos na nasyon’? Alagad ginibo nindo iyan na lungib nin mga parahabon.”—Marcos 11:15-17.
8 An paghiro ni Jesus nagpabanaag kan saiyang ginibo kaidtong tolong taon na an nakaagi kan sia magsongko sa templo sa Paskua nin 30 C.E. Minsan siring, an pagdenunsiar mas makolog ngonyan. An mga negosyante sa templo inapod ngonyan na “mga parahabon.” (Lucas 19:45, 46; Juan 2:13-16) Siring sinda kaiyan huli ta sobra kalangkaw an singil ninda sa mga nangangaipong bumakal nin mga hayop para sa pag-atang. An poon na mga saserdote, eskriba, asin poon kan banwaan nabaretaan an ginigibo ni Jesus asin sa giraray naghanap nin mga paagi na ikapagadan sia. Pero, dai ninda maaraman kun paano gagadanon si Jesus, ta an gabos na tawo, huling labi-labi an pagngalas sa saiyang katokdoan, nagdanay na nasa kaibanan nia tanganing magdangog sa saiya.—Marcos 11:18; Lucas 19:47, 48.
9. Anong leksion an itinokdo ni Jesus, asin anong imbitasyon an ipinaabot nia sa mga naghinanyog sa saiya sa templo?
9 Mantang si Jesus nagpapadagos sa pagtokdo sa templo, sia nagsabi: “Nag-abot na an oras na pamurawayon an Aki nin tawo.” Iyo, aram nia na pipirang aldaw na sana kan saiyang buhay bilang tawo an natatada. Pakatapos na isaysay kun paanong an tipasi nin trigo dapat na magadan tanganing magbunga—na kapareho kan pagkagadan nia mismo asin kan pagigin instrumento tanganing matawan nin buhay na daing katapusan an iba—si Jesus nagpaabot nin imbitasyon sa mga naghihinanyog sa saiya, na sinasabi: “Kun an siisay man maglilingkod sa sako, sumunod sia sa sako, asin kun saen ako duman man an sakong lingkod. Kun an siisay man maglilingkod sa sako, tatawan sia nin onra kan Ama.”—Juan 12:23-26.
10. Ano an saboot ni Jesus manongod sa makologon na kagadanan na naghahalat sa saiya?
10 Iniisip an manongod sa saiyang makologon na kagadanan na apat na sanang aldaw, si Jesus nagpadagos: “Ngonyan napupurisaw an sakong kalag, asin ano an sasabihon ko? Ama, iligtas mo ako sa oras na ini.” Alagad dai puedeng likayan an naghahalat ki Jesus. “Minsan siring,” sabi nia, “dahel kaini na ako nakaabot sa oras na ini.” Tunay nanggad, si Jesus nakakaoyon sa enterong areglo nin Dios. Desidido sia na togotan an kabotan nin Dios na iyong magdeterminar sa saiyang mga ginigibo sagkod sa kagadanan nia bilang atang. (Juan 12:27) Abaa karahay na halimbawa an itinao nia sa sato—halimbawa nin lubos na pagpasakop sa kabotan nin Dios!
11. Anong mga katokdoan an itinao ni Jesus sa kadaklan na nakadangog pa sana nin sarong tingog hale sa langit?
11 Huling nahahadit na marhay kun paano maaapektaran kan saiyang kagadanan an reputasyon kan saiyang Ama, si Jesus namibi: “Ama, pamurawaya an saimong ngaran.” Sa pagkabigla kan kadaklan na tiripon sa templo, may tingog na naghale sa langit, na nagpapahayag: “Iyan pinamuraway ko na asin papamurawayon ko liwat iyan.” Ginamit kan Dakulang Paratokdo an oportunidad na ini tanganing sabihon sa kadaklan kun taano ta nadangog an tingog, kun ano an magigin resulta kan saiyang kagadanan, asin kun taano ta kaipuhan nindang gumibo nin pagtubod. (Juan 12:28-36) Tunay nanggad na an huring duwang aldaw nagin masibot para ki Jesus. Alagad nasa enotan pa an importanteng aldaw.
An Aldaw Para sa mga Pagdenunsiar
12. Kan Martes, Nisan 11, paano hiningoa kan mga namomoon sa relihion na siodon si Jesus, asin may anong resulta?
12 Kan Martes, Nisan 11, si Jesus nagduman giraray sa templo tanganing magtokdo. May antipatikong mga nagdadangog duman. Pinanonongdan an mga ginibo ni Jesus kan nakaaging aldaw, an poon na mga saserdote asin kamagurangan na lalaki kan banwaan hinapot sia: “Sa anong autoridad mo ginigibo an mga bagay na ini? Asin siisay an nagtao sa saimo kan autoridad na ini?” An Dakulang Paratokdo rinibaraw sinda paagi sa saiyang simbag, asin isinaysay nia an tolong malinaw na ilustrasyon—an duwa kaiyan manongod sa ubasan asin an saro manongod sa punsion sa kasal—na nagbuyagyag kun gurano man nanggad karaot an mga nagtutumang sa saiya. Naanggot sa nadangog ninda, an mga namomoon sa relihion gustong dakopon sia. Alagad natakot sinda sa kadaklan, na ibinibilang si Jesus na sarong propeta. Kaya naghingoa sinda na siodon sia sa pagsabi nin sarong bagay na ikapaaarestar ninda sia. An mga simbag ni Jesus nagpasilensio sa sainda.—Mateo 21:23–22:46.
13. Ano an isinadol ni Jesus sa mga naghinanyog sa saiya may labot sa mga eskriba asin Fariseo?
13 Mantang an mga eskriba asin Fariseo naghihingakong nagtotokdo kan Ley nin Dios, sinadol ngonyan ni Jesus an mga naghihinanyog sa saiya: “An gabos na bagay na isinasabi ninda sa saindo, giboha asin kuyoga nindo, alagad dai nindo arogon an saindang mga ginigibo, huli ta sinda nagtataram alagad dai naggigibo.” (Mateo 23:1-3) Abaa kapuersang pagdenunsiar sa publiko! Alagad dai pa tapos sa sainda si Jesus. Ini an saiyang ultimong aldaw sa templo, asin pusoan siang nagpaluwas nin sunod-sunod na pagbuyagyag—saro-saro na garo nag-aaningal na dagoldol.
14, 15. Anong makolog na mga pagdenunsiar an ipinahayag ni Jesus tumang sa mga eskriba asin Fariseo?
14 “Herak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasaginsagin!” an anom na beses na sinabi ni Jesus. Siring sinda kaiyan huli ta, siring kan ipinaliwanag nia, pinipintoan ninda an Kahadean kan kalangitan sa mga tawo, na dai tinotogotan an mga minalaog na makalaog. Binabalyo kan mga parasaginsagin na ini an dagat asin marang daga tanganing gumibo nin sarong proselito, tangani sanang gibohon sia para sa daing sagkod na pagkapara. Mantang linilingawan “an mas magabat na mga bagay kan Ley, arin na baga, an hustisya asin pagkaherak patin pagigin fiel,” tinatawan ninda nin dakulang atension an pagtao nin tinagba. Garo man sana linilinigan ninda “an luwas kan kopa asin kan pinggan, alagad sa laog iyan parano nin pananamsam asin kapasloan” dahel ta an saindang panlaog na kalapaan asin pagkaraot natatago sa likod nin panluwas na pagpaheling nin kabanalan. Apuera kaini, gusto nindang maggibo nin mga lolobngan para sa mga propeta asin samnohan iyan tanganing mag-apod nin atension sa saindang sadiring mga gibo nin pagkamoot sa kapwa, minsan ngani sinda “mga aki kaidtong mga guminadan sa mga propeta.”—Mateo 23:13-15, 23-31.
15 Kinokondenar an kadaihan nin espirituwal na mga pamantayan sa buhay kan mga kalaban nia, si Jesus nagsasabi: “Herak man sa saindo, butang mga parakabit.” Sinda buta sa moral huli ta tinatawan ninda nin orog na importansia an bulawan sa templo kisa espirituwal na kahalagahan kan lugar na iyan nin pagsamba. Sa pagpadagos, itinaram ni Jesus an saiyang pinakamakosog na pagdenunsiar. “Mga halas, aki nin mga rimoranon,” sabi nia, “paano kamo makadudulag sa silot nin Gehenna?” Iyo, sinasabi sa sainda ni Jesus na huli sa pagpadagos sa saindang maraot na dalan, sinda maagi sa daing katapusan na kalaglagan. (Mateo 23:16-22, 33) Kita logod magpaheling man nin pagkapusoan sa pagbalangibog kan mensahe kan Kahadean, dawa kun kalabot dian an pagbuyagyag sa falsong relihion.
16. Mantang nagtutukaw sa Bukid nin mga Olibo, anong mahalagang hula an itinao ni Jesus sa saiyang mga disipulo?
16 Naghale ngonyan si Jesus sa templo. Mantang pawara na an saldang sa hapon, sia asin an saiyang mga disipulo nagtukad sa Bukid nin mga Olibo. Mantang nagtutukaw duman, itinao ni Jesus an hula manongod sa pagkalaglag kan templo asin sa tanda kan saiyang presensia asin kan pagtatapos kan sistema nin mga bagay. An kahulogan kan makahulang mga tataramon na ini nakaantos sagkod sa panahon niato. Kan bangging idto, sinabihan man ni Jesus an saiyang mga disipulo: “Naaaraman nindo na duwang aldaw poon ngonyan mangyayari an paskua, asin an Aki nin tawo itatao tanganing ipako.”—Mateo 24:1-14; 26:1, 2.
‘Namomotan ni Jesus an Saiyang mga Sadiri Sagkod sa Katapusan’
17. (a) Durante kan Paskua nin Nisan 14, anong leksion an itinokdo ni Jesus sa 12? (b) Anong selebrasyon an pinonan ni Jesus pakapahalea ki Judas Iscariote?
17 Sa suminunod na duwang aldaw—Nisan 12 asin 13—si Jesus dai nagpaheling sa templo. An mga namomoon sa relihion naghihingoang gadanon sia, asin habo niang may makaolang sa pagselebrar nia kan Paskua kaiba kan saiyang mga apostol. An pagsolnop kan saldang kan Huebes nagin kapinonan nin Nisan 14—an ultimong aldaw kan buhay ni Jesus digdi sa daga bilang tawo. Kan bangging idto, si Jesus asin an saiyang mga apostol tiripon sa sarong harong sa Jerusalem kun saen ginibo an pag-andam tanganing iselebrar ninda an Paskua. Mantang iribanan sinda sa Paskua, tinokdoan nia an 12 nin magayon na leksion sa kapakumbabaan paagi sa paghanaw sa saindang mga bitis. Pakapahalea ki Judas Iscariote, na uminoyon na pasaloiban an saiyang Kagurangnan sa kantidad na 30 pidaso nin pirak—an kantidad nin saro sanang oripon segun sa Ley ni Moises—pinonan ni Jesus an Memorial kan saiyang kagadanan.—Exodo 21:32; Mateo 26:14, 15, 26-29; Juan 13:2-30.
18. Ano pang mga katokdoan an mamomoton na itinao ni Jesus sa saiyang 11 fiel na apostol, asin paano nia sinda inandam para sa madali na niang paghale?
18 Kasunod kan inagurasyon kan Memorial, an mga apostol mainit na nagdiriskutiran sa kun siisay sa sainda an pinakadakula. Imbes na anggotan sinda, mapasensiang tinokdoan sinda ni Jesus manongod sa kahalagahan nin paglilingkod sa iba. Nasasabotan na sinda nagdanay sa kaibanan nia durante kan mga pagbalo sa saiya, naggibo sia nin personal na tipan sa sainda para sa sarong kahadean. (Lucas 22:24-30) Pinagbotan man sinda ni Jesus na magkaminorootmootan siring sa pagkamoot nia sa sainda. (Juan 13:34) Mantang sinda nagdadanay nguna sa kuartong idto, mamomoton na inandam sinda ni Jesus para sa madali na niang paghale. Sinierto nia sainda an saiyang pakipagkatood, pinarigon an saindang boot na gumibo nin pagtubod, asin pinanugaan sinda kan tabang kan banal na espiritu. (Juan 14:1-17; 15:15) Bago naghale sa harong, si Jesus nakimaherak sa saiyang Ama: “Nag-abot na an oras; pamurawaya an saimong aki, tanganing pamurawayon ka kan saimong aki.” Iyo nanggad, inandam na ni Jesus an mga apostol para sa saiyang paghale, asin siertong ‘namomotan nia an saiyang mga sadiri sagkod sa katapusan.’—Juan 13:1; 17:1.
19. Taano si Jesus ta napurisaw sa tatamnan nin Getsemani?
19 Tibaad lampas nang marhay sa matanga kan si Jesus asin an saiyang 11 fiel na apostol makaabot sa tatamnan nin Getsemani. Parate na siang nagdian kaiba an saiyang mga apostol. (Juan 18:1, 2) Pirang oras na sana, si Jesus magagadan na garo baga sia sarong makababaldeng kriminal. An pagkapurisaw sa inaantisipar na eksperyensiang ini asin kun paano iyan puedeng magtao nin katuyawan sa saiyang Ama makosogon kaya mantang namimibi si Jesus, an saiyang ganot nagin siring sa mga toro nin dugo na nahoholog sa daga. (Lucas 22:41-44) “Nag-abot na an oras!” an sabi ni Jesus sa mga apostol. “Uya! Harani na an nagpasaloib sa sako.” Mantang sia nagtataram pa, nagdangadang si Judas Iscariote, na may kaibanan na sarong dakulang kadaklan na may darang mga karaba asin lampara patin armas. Nagdatong sinda tanganing arestaron si Jesus. Dai sia luminaban. “Kun siring kaiyan,” an paliwanag nia, “paano maootob an Kasuratan na siring kaini an dapat na mangyari?”—Marcos 14:41-43; Mateo 26:48-54.
Pinamuraway an Aki nin Tawo!
20. (a) Anong mga karingisan an nangyari ki Jesus kasunod kan pag-arestar sa saiya? (b) Kan pirang segundo na sana bago magadan, taano si Jesus ta nagkurahaw nin: “Tapos na”?
20 Kasunod kan pag-arestar sa saiya, si Jesus inakusar nin falsong mga testigo, ipinahayag na nagkasala kan may kinakampihan na mga hokom, sinentensiahan ni Poncio Pilato, tinuya nin mga saserdote asin sururog, asin pinag-olog-olog patin pinasakitan kan mga soldados. (Marcos 14:53-65; 15:1, 15; Juan 19:1-3) Kan Biernes na odto, si Jesus ipinako sa sarong hariging pasakitan asin nag-agi nin makuring kolog mantang an gabat kan saiyang hawak rinurugtas an mga lugad kan pinakoan sa saiyang mga kamot asin bitis. (Juan 19:17, 18) Kan mga alas tres nin hapon, si Jesus nagkurahaw: “Tapos na!” Iyo, tinapos nia an gabos na tinuyo nia sa daga na gibohon. Ipinagkakatiwala an saiyang espiritu sa Dios, sia nagduko asin nagadan. (Juan 19:28, 30; Mateo 27:45, 46; Lucas 23:46) Kan ikatolong aldaw pakatapos kaiyan, binuhay liwat ni Jehova an saiyang Aki. (Marcos 16:1-6) Kuarentang aldaw pakalihis kan saiyang pagkabuhay liwat, si Jesus suminakat sa langit asin pinamuraway.—Juan 17:5; Gibo 1:3, 9-12; Filipos 2:8-11.
21. Paano ta maaarog si Jesus?
21 Paano ta ‘masusunod nin estrikto an mga lakad ni Jesus’? (1 Pedro 2:21) Arog nia, magmaigot kitang marhay sa paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin mga disipulo saka magin pusoan asin makosog an boot sa pagtaram kan tataramon nin Dios. (Mateo 24:14; 28:19, 20; Gibo 4:29-31; Filipos 1:14) Nungka niatong paglingawan kun haen na kita sa sulog nin panahon o pabayaan an pagdagka sa lambang saro sa pagkamoot asin sa marahay na mga gibo. (Marcos 13:28-33; Hebreo 10:24, 25) Logod na togotan ta an satong enterong paghiro na giyahan kan kabotan ni Jehova Dios asin kan pakaaram na kita nabubuhay na “sa panahon kan katapusan.”—Daniel 12:4.
Ano an Isisimbag Nindo?
• An pakaaram ni Jesus na harani na an saiyang kagadanan nagkaigwa nin anong epekto sa saiyang ultimong ministeryo sa templo sa Jerusalem?
• Ano an nagpapaheling na ‘namotan ni Jesus an saiyang mga sadiri sagkod sa katapusan’?
• Ano an ipinaririsa manongod sa saiya kan mga pangyayari sa huring pirang oras kan buhay ni Jesus?
• Paano ta maaarog si Cristo Jesus sa satong ministeryo?
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Ritrato sa pahina 18]
‘Namotan sinda ni Jesus sagkod sa katapusan’