Pinakamarahay daw an Moralidad sa Biblia?

AN SOSYEDAD nangangaipo nin sarong estruktura nin pundamental na mga prinsipyo sa buhay na nagtatao nin seguridad asin paggiya sa mga miembro kaiyan.” Iyan an sinabi nin sarong may kabatidan na Aleman na parasurat asin parabareta sa telebisyon. Makatanosan nanggad iyan. Tanganing magin marigon asin asensado an sosyedad nin tawo, an mga tawo dapat na igwa nin solidong basehan na mga pamantayan na inaako nin kadaklan na nagsasabi kun ano an tama o sala, marahay o maraot. An hapot: Anong mga pamantayan an pinakamarahay, para sa sosyedad sagkod sa mga miembro kaini?

Kun an moral na mga prinsipyo sa buhay na nasa Biblia an susundon, an mga iyan maninigong makatabang sa mga indibiduwal na mamuhay nin marigon saka maogma. Kun pahihiwason pa, iyan mapangyari nin sarong sosyedad nin mga tawo na nagsusunod sa mga prinsipyo sa buhay na iyan na mas maogma asin mas marigon. Totoo daw iyan? Siyasaton niato an sinasabi kan Biblia manongod sa duwang mahalagang isyu: pagigin fiel sa pag-agoman asin pagkaonesto sa aroaldaw na buhay.

Magdanay Ka sa Saimong Agom

Linalang kan satong Kaglalang si Adan dangan ginibo si Eva na magin kapadis nia. An pagsaro sa sainda iyo an enot na pag-agom sa kasaysayan asin sa katuyohan na magin nagdadanay na relasyon. Sinabi nin Dios: “Babayaan nin lalaki an saiyang ama asin an saiyang ina asin sia dapat na magdanay sa saiyang agom na babae.” Pakalihis nin mga 4,000 na taon,  inotro ni Jesu-Cristo an pamantayan na ini sa pag-agoman para sa gabos niang parasunod. Dugang pa, kinondenar nia an seksuwal na mga relasyon sa luwas nin pag-agoman.—Genesis 1:27, 28; 2:24; Mateo 5:27-30; 19:5.

Segun sa Biblia, an duwang mahalagang liabe sa maogmang pag-agoman iyo an pagkamoot asin paggalang sa parte kan mag-agom. An agom na lalaki, na iyo an payo kan pamilya, kaipuhan na magpaheling nin bakong maimot na pagkamoot paagi sa paghanap kan pinakaikararahay kan saiyang agom na babae. Kaipuhan na sia makiiba sa saiyang agom na babae “oyon sa kaaraman” asin dai maninigong “maanggot na may kapaitan” sa saiya. An agom na babae dapat na trataron an saiyang agom na lalaki na may “hararom na paggalang.” Kun susundon kan mag-agom an mga prinsipyong ini, an kadaklan na mga problema nin mag-agom malilikayan o mapanggaganahan. An agom na lalaki gugustohon na magdanay sa saiyang agom na babae asin an agom na babae sa saiyang agom na lalaki.—1 Pedro 3:1-7; Colosas 3:18, 19; Efeso 5:22-33.

An pamantayan daw nin Biblia na fiel na pagdanay sa agom makontribwir sa sarong maogmang pag-agoman? Bueno, estudyare an mga resulta nin sarong surbey na ginibo sa Alemania. An mga tawo hinapot kun anong mga dahelan an mahalaga para sa sarong magayon na pag-agoman. An pinakanangengenot sa listahan iyo an pagigin fiel kan saro sa saro. Dai daw kamo maoyon na an mga tawong may agom mas maogma nanggad kun aram ninda na fiel an saindang agom?

Kumusta Kun May Lumataw na mga Problema?

Pero, kumusta kun igwa nin grabeng dai pagkakaoyon an mag-agom? Kumusta kun mawara an saindang pagkamoot? Bako daw na pinakamarahay sa siring na mga kamugtakan na taposon an pag-agoman? O makatanosan pa man daw giraray an pamantayan sa Biblia na fiel na pagdanay sa agom?

Rinerekonoser kan mga kagsurat sa Biblia na an gabos na mag-agom magkakaigwa nin mga problema bunga nin pagkabakong sangkap nin tawo. (1 Corinto 7:28) Sa ibong kaiyan, an mga mag-agom na nagsusunod sa moral na mga pamantayan sa Biblia naghihingoa na magpatawad asin maggibo nin paagi na resolberan nin magkaibahan an saindang mga problema. Siempre, may mga kamugtakan—arog kan pagsambay o pisikal na pag-abuso—na angay na isipon nin sarong Kristiano an separasyon o diborsio. (Mateo 5:32; 19:9) Alagad an dalidaling pagtapos sa pag-agoman na mayo nin magabat na dahelan o tanganing mag-agom nin iba naghahayag nin maimot na dai pag-intindi sa iba. Iyan dai nanggad nagbubunga nin karigonan o kaogmahan sa buhay nin saro. Magkua kita nin halimbawa.

Namatean ni Peter na nawara na an dating kaogmahan nindang mag-agom. * Huli kaini, binayaan nia an saiyang agom asin nakisaro ki Monika, na nag-abandonar sa agom na lalaki kaini. Ano an nagin resulta? Sa laog nin pirang bulan, inadmitir ni Peter na an pakikisaro ki Monika “bakong siring kapasil sa hinona ko kaidto.” Taano ta bako? An mga depekto nin tawo risang-risa man sa saiyang bagong relasyon kapareho kan sa dating relasyon. Mas nagpagrabe pa sa situwasyon, an saiyang hinidali asin maimot na desisyon nagtao sa saiya nin magabat na pinansial na mga problema. Apuera kaini, an mga aki ni Monika biyong nakolgan an emosyon kan grabeng pagbabago sa saindang buhay bilang pamilya.

Siring kan ipinaheheling kan eksperyensiang ini, kun an pag-agoman mapaatubang sa masakit na problema, an pagbaya sa pag-agoman bako pirme an solusyon. Sa ibong na lado, sa atubangan nin problema, an pamumuhay sono sa moral na mga prinsipyo sa buhay kan Tataramon nin Dios, an Biblia, sa parate puedeng papagdanayon an pag-agoman asin ingatan iyan. Nagin totoo ini ki Thomas asin Doris.

Si Thomas asin Doris labing 30 taon nang mag-agom kan si Thomas magpoon na magpangana sa arak. Si Doris nagkaigwa nin depresyon, asin an duwa nag-olay na magdiborsio. Si Doris nagtuga kan saiyang problema sa saro sa mga Saksi ni Jehova. Ipinaheling kan Saksi ki Doris an sinasabi kan Biblia manongod sa pag-agoman, na ineenkaminar sia na dai maghidali na magseparar kundi maghingoa nguna sinda kan saiyang agom na lalaki na probaran na humanap nin solusyon. Iyan an ginibo ni Doris. Sa laog nin pirang bulan, dai na pinag-oolayan an diborsio. Si Thomas asin Doris magkaibang rineresolberan   an saindang mga problema. An pagsunod sa hatol kan Biblia nagparigon kan saindang pag-agoman asin nagtao sa sainda nin panahon na resolberan an mga problema.

Pagkaonesto sa Gabos na Bagay

An fiel na pagdanay sa agom nangangaipo nin moral na kosog asin pagkamoot sa prinsipyo. An iyo man sanang mga kualidad an kaipuhan tanganing magdanay na onesto sa sarong madayang kinaban. Kadakol kan sinasabi kan Biblia manongod sa pagkaonesto. Sinuratan ni apostol Pablo an mga Kristiano kan enot na siglo sa Judea: “Minamawot niamo na gumawe nin sadiosan sa gabos na bagay.” (Hebreo 13:18) Ano an boot sabihon kaiyan?

An tawong onesto sadiosan asin bakong mapandaya. Sia imparsial sa saiyang pagtratar sa iba—prangka, kagalanggalang, bakong manloloko o madaya. Dugang pa, an onestong tawo saro na may integridad na dai dinadaya an saiyang kapwa tawo. An mga tawong onesto nakakokontribwir sa pagtitiwala asin kompiansa, na nagbubunga nin marahay na mga aktitud asin nagpapalakop nin marigon na relasyon nin mga tawo.

Maogma daw an onestong mga tawo? Bueno, may dahelan sinda na maogma. Sa ibong kan lakop na karatan asin pandadaya—o tibaad huli kaiyan—an onestong mga indibiduwal sa pankagabsan hinahangaan nin iba. Segun sa sarong surbey na ginibo sa tahaw nin mga hoben, an pagkaonesto sarong birtud na tinawan nin halangkaw na pagpahalaga kan 70 porsiento kan mga sinurbey. Dugang pa, ano man an satong edad, an pagkaonesto pangenot na kahagadan sa mga ibinibilang niato na mga katood.

Si Christine tinokdoan na maghabon poon kan sia 12 anyos. Sa nag-aging mga taon sia nagin eksperto sa pandudukot. “May mga aldaw na sagkod sa DM 5000 [$2,200, E.U.] an ikinapupuli ko,” an paliwanag nia. Alagad si Christine naarestar nin nagkapirang beses, asin sia nabuhay na pirmeng namemeligrong ibilanggo. Kan ipaliwanag sa saiya kan mga Saksi ni Jehova an sinasabi kan Biblia manongod sa pagkaonesto, si Christine naakit sa mga pamantayan sa moral kan Biblia. Sia nakanood na kuyogon an konseho: “An parahabon dai na maghabon.”—Efeso 4:28.

Kan si Christine mabautismohan bilang saro sa Mga Saksi ni Jehova, bako na siang parahabon. Sia naghihingoang magin onesto sa gabos na bagay, mantang an mga Saksi pinahahalagahan na marhay an pagkaonesto asin iba pang Kristianong mga kualidad. An peryodikong Lausitzer Rundschau nagbabareta: “An moral na mga pananaram na arog kan pagkaonesto, pagigin tama sana, asin pagkamoot sa kapwa pinahahalagahan na marhay sa pagtubod kan mga Saksi.” Ano daw an saboot ni Christine manongod sa pagbabago sa saiyang buhay? “Mas maogma nanggad ako ngonyan na pinondo ko na an paghabon. An pagmate ko ako kagalanggalang na miembro nin sosyedad.”

An Bilog na Sosyedad Nakikinabang

An mga tawo na fiel sa saindang agom asin onesto bako sanang mas maogma kundi kapakipakinabang man sa sosyedad sa pankagabsan. Mas suno kan mga among an mga trabahador na dai nandadaya. Gusto ta gabos na magkaigwa nin mapagtitiwalaan na mga kataed, asin gusto ta na mamakal sa mga tindahan na minamanehar nin tanos na mga negosyante. Bako daw na iginagalang ta an mga politiko, pulis, asin huwes na minarayo sa karatan? An komunidad nakikinabang na marhay kun an mga miembro kaiyan onesto huli sa prinsipyo, bako sanang kun iyan kombenyente para sa sainda na gibohon.

Dugang pa, an fiel na mga mag-agom iyo an basehan nin marigon na mga pamilya. Asin an kadaklan na tawo maoyon sa politikong taga Europa na nagpahayag: “An [tradisyonal] na pamilya nagdadanay sagkod sa aldaw na ini na pinakamahalagang masisirongan para sa katiwasayan asin katuyohan nin tawo.” An matoninong na pamilya an lugar na dian makukua kan mga nasa edad na asin aki an pinakamarahay na oportunidad na mamatean an emosyonal na katiwasayan. An mga fiel sa saindang pag-agoman sa siring nagtatabang na magkaigwa nin marigon na sosyedad.

Isip-isipa kun gurano makikinabang an gabos kun mayo nin inabandonar na mga agom, korte para sa diborsio, o kaso manongod sa kun siisay an may katanosan na mag-ataman sa aki. Asin kumusta kun mayo na nin mga mandurukot, paraikit sa tindahan, paradispalko, nasosobornohan na mga opisyal, o mapandayang mga sientista? Iyan daw garo pangatorogan sana? Bako para sa mga may odok na interes sa Biblia asin sa sinasabi kaiyan manongod sa satong ngapit. An Tataramon nin Dios nanunuga na an Mesiyanikong Kahadean ni Jehova sa dai na mahahaloy iyo na an mamamahala sa bilog na sosyedad nin tawo sa daga. Sa irarom kan Kahadean na iyan an gabos  na sakop kaiyan totokdoan na mamuhay kaoyon sa moralidad kan Biblia. Sa panahon na iyan, “an mga matanos mismo magmamana kan daga, asin sinda mag-eerok dian sagkod lamang.”—Salmo 37:29.

An Moralidad kan Biblia an Pinakamarahay na Moralidad

An minilyon na tawo na maingat na nagsiyasat sa Banal na Kasuratan nakasabot na an hatol kan Biblia basado sa diosnon na kadonongan, na nakalalabi nanggad kisa kaisipan nin tawo. An mga tawong siring ibinibilang an Biblia na mapagtitiwalaan asin mahalaga sa buhay sa satong kinaban sa presenteng panahon. Aram ninda na para sa pinakaikararahay ninda an paghimate sa hatol na nasa Tataramon nin Dios.

Huli kaini, isinasapuso kan mga indibiduwal na ini an hatol kan Biblia: “Magtiwala ka ki Jehova sa bilog mong puso asin dai ka manarig sa saimong sadiring pakasabot. Sa gabos mong dalan girumdomon mo sia, asin itatanos nia mismo an saimong mga dana.” (Talinhaga 3:5, 6) Sa paggibo kaiyan, napaparahay ninda nin dakula an saindang buhay asin pinakikinabang man ninda an mga nasa palibot ninda. Asin napaooswag ninda an marigon na kompiansa sa ‘buhay na madatong,’ sa panahon na an moralidad kan Biblia iyo na an sinusunod kan bilog na katawohan.—1 Timoteo 4:8.

[Nota sa Ibaba]

[Blurb sa pahina 5]

Sa atubangan nin problema nin mag-agom, an pamumuhay sono sa mga pamantayan kan Biblia sa parate puedeng papagdanayon an pag-agoman asin gibohon iyan na mas matoninong

[Blurb sa pahina 6]

Sa ibong kan lakop na karatan—o tibaad huli kaiyan—an onestong mga tawo sa pankagabsan hinahangaan nin iba