“Otobon Mo an Sakong mga Togon Asin Magpadagos Kang Nabubuhay”

SIA hoben, matali, “magayon an lalauogon asin magayon an tindog.” An agom na babae kan saiyang among mapagpanigo asin daing sopog. Dai mapogolan an pagkaakit sa hoben na lalaki, aroaldaw kaining hinihingoang akiton sia. “Nangyari na kan aldaw na ini siring kan ibang mga aldaw sia naglaog sa harong tanganing gibohon an saiyang trabaho, asin mayo nin siisay man sa mga tawo sa harong an nasa harong. Dangan bigla niang pinogolan sia sa saiyang gubing, na nagsasabi: ‘Makidorog ka sa sako!’” Alagad si Jose, an aki kan patriarkang si Jacob, binayaan an saiyang gubing asin duminulag sa agom ni Potifar.—Genesis 39:1-12.

Siempre, bakong gabos minarayo sa nakatetentar na situwasyon. Halimbawa, estudyare an kamugtakan nin sarong hoben na lalaki na naheling ni Hadeng Salomon kan suanoy na Israel sa tinampo sa banggi. Kan sinusugotan nin sarong sumbikalan na babae, “tolos-tolos na nagsunod an lalaki sa saiya na garo sarong baka na pasiring sa bobonoan.”—Talinhaga 7:21, 22, New International Version.

An mga Kristiano sinasadol na ‘dumulag sa pakikisaro.’ (1 Corinto 6:18) Sa hoben na Kristianong disipulo na si Timoteo, si apostol Pablo nagsurat: “Dumulag ka sa mga mawot na konektado sa pagkabarobata.” (2 Timoteo 2:22) Kun napapaatubang sa mga situwasyon na nakapupukaw sa pakikisaro, pagsambay, o iba pang mga sala sa moral, kita man dapat na dumulag na arog kadesidido kan ginibo ni Jose sa agom ni Potifar. Ano an makatatabang sa sato na desididong gibohon iyan? Sa ika-7 kapitulo kan libro sa Biblia na Talinhaga, si Salomon nagtatao sa sato nin sadol na daing kaagid sa halaga. Sia nagtataram bako sanang manongod sa katokdoan na nagpoprotehir sa sato sa pakana nin inmoral na mga tawo kundi ibinubuyagyag man an saindang paagi nin paghiro paagi sa buhay na buhay na paglaladawan nin sarong senaryo kun saen an sarong hoben na lalaki sinusugotan nin sarong malaswang babae.

‘Ibugkos Mo an Sakong mga Togon sa Saimong mga Moro’

An hade nagpoon paagi sa garo sa amang sadol: “Aki ko, otoba an sakong mga tataramon, asin logod ingatan mo dian sa saimo an sakong mga togon. Otobon mo an sakong mga togon asin magpadagos kang nabubuhay, asin an sakong ley na siring sa tawo-tawo kan saimong mga mata.”—Talinhaga 7:1, 2.

An mga magurang, partikularmente an mga ama, may paninimbagan na itinao nin Dios na itokdo sa saindang mga aki an mga pamantayan nin Dios sa kun ano an marahay asin maraot. Pinakasadol ni Moises an mga ama: “An mga tataramon na ini na ipinagboboot ko sa saimo ngonyan dapat na mamugtak sa saimong puso; asin dapat na itadom mo an mga iyan sa saimong aki asin magtaram ka manongod dian kun ika nagtutukaw sa saimong harong asin kun ika naglalakaw sa dalan asin kun ika naghihigda asin kun ika minabangon.” (Deuteronomio 6:6, 7) Asin si apostol Pablo nagsurat: “Kamo, mga ama, dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki, kundi padagos na padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.” (Efeso 6:4) Huli kaini, an mga pagtotokdo na dapat ingatan, o pahalagahan na marhay, kaiba nanggad an mga pagirumdom, togon, asin ley na yaon sa Tataramon nin Dios, an Biblia.

An pagtotokdo kan magurang puede man na kaiba an iba pang mga susundon—mga reglamento sa pamilya. Ini para sa ikararahay kan mga miembro nin pamilya. Totoo, depende sa mga pangangaipo, an mga reglamento tibaad magkakalaen sa kada pamilya. Minsan siring, an mga magurang an madesisyon kun ano an pinakamarahay sa sadiri nindang pamilya. Asin an mga reglamento na ginigibo ninda sa parate kapahayagan kan saindang tunay na pagkamoot asin pagmalasakit. An hatol sa mga hoben iyo na kuyogon ninda an mga reglamentong ini saka an mga katokdoan sa Kasuratan na inako ninda hale sa saindang mga magurang. Iyo, igwa nin pangangaipo na ibilang an mga pagtotokdong iyan na “siring sa tawo-tawo kan saimong mga mata”—na pinakaiingat-ingatan iyan. Iyan an paagi na malikayan an nakagagadan na epekto nin dai pag-intindi sa mga pamantayan ni Jehova asin sa siring ‘magpadagos na nabubuhay.’

“Ibugkos mo iyan [an sakong mga togon] sa saimong mga moro,” an sabi pa ni Salomon, “asin isurat mo iyan sa tabla kan saimong puso.” (Talinhaga 7:3) Kun paanong an mga moro heling-heling tang marhay asin mahalagang marhay sa pagsagibo kan satong mga katuyohan, an mga leksion na nanodan sa pagpadakula sono sa Kasuratan o an pagkaigwa nin kaaraman sa Biblia kinakaipuhan na magin dayaday na pagirumdom asin giya sa gabos tang ginigibo. Kaipuhan tang iukit iyan sa tabla kan satong puso, na ginigibo iyan na kabtang kan satong panlaog na motibasyon.

Dai linilingawan an halaga nin kadonongan asin pakasabot, an hade nagsadol: “Sabihi an kadonongan: ‘Ika an sakong tugang na babae’; asin logod apodon mo na ‘Paryenteng Babae’ an mismong pakasabot.” (Talinhaga 7:4) An kadonongan iyo an abilidad na gamiton  nin tama an kaaraman na itinao nin Dios. Kita maninigong igwa nin kapadangatan para sa kadonongan na siring sa sarong namomotan na marhay na tugang na babae. Ano an pakasabot? Iyan an abilidad na maheling an nasa laog nin sarong bagay asin maintindihan iyan paagi sa pakakua kan koneksion kan mga kabtang kaiyan sa kabilogan. An pakasabot dapat na magin haraning marhay sa sato siring sa dayupot na katood.

Taano kita ta maninigo na magsusog sa pagpatood sa Kasuratan asin magkultibar nin kadayupotan sa kadonongan asin pakasabot? “Tangani na ingatan [an satong sadiri] tumang sa babaeng dai midbid, tumang sa taga ibang daga na ginibong mapanuyo an sadiri niang mga pananaram.” (Talinhaga 7:5) Iyo, an paggibo kaiyan maprotehir sa sato sa mapanuyo asin nakaaagyat na mga paagi nin sarong dai midbid, o taga ibang daga—sarong inmoral na tawo. *

Natagboan kan Hoben na Lalaki an ‘Sarong Tusong Babae’

An hade kan Israel sunod na ilinadawan an sarong eksena na naobserbaran nia mismo: “Sa bintana kan sakong harong, sa sakong sala-sala ako nagdungaw, tanganing pagmasdan ko an mga mangmang. Boot kong mamansayan sa tahaw kan mga aking lalaki an sarong hoben na lalaki na kulang nin puso, na minaagi sa lansangan harani sa saiyang sukian, asin pasiring sia sa saiyang harong, sa pagsinarom kan aldaw, sa pag-agaw-diklom kan aldaw, sa pag-abot kan banggi asin kan kaduloman.”—Talinhaga 7:6-9.

An bintana na dinungawan ni Salomon igwa nin sala-sala—minalataw na sarong karang na may mga nakabalandrang saradit na bala asin tibaad komplikadong mga inukit. Mantang nawawara an liwanag sa pagsinarom kan aldaw, nagigin madiklom an mga lansangan. Naheling nia an sarong hoben na lalaki na partikularmenteng madaling mabiktima. Mantang mayo nin pakamansay, o marahay na paghusgar, sia kulang nin puso. Posible na aram nia an klase kan lugar na saiyang linaogan asin kun ano an puedeng mangyari sa saiya duman. An hoben na lalaki nagrani sa “saiyang sukian,” na pasiring sa saiyang harong. Siisay an babaeng ini? Ano an saiyang ginigibo?

An mapagmasid na hade nagpapadagos: “Uya! may sarong babae na minasabat sa saiya, na may gubing nin sarong patotot asin tuso sa puso. Sia maribok asin sutil. An saiyang mga bitis dai nagpipirme sa saiyang harong. Kun minsan nasa luwas sia, kun minsan nasa mga plasa sia, asin harani sa lambang sukian sia naghahalat.”—Talinhaga 7:10-12.

An paagi nin pagbulos kan babaeng ini malinaw na nagpapaheling na sia madalion nanggad na makua. (Genesis 38:14, 15) An saiyang paggubing bakong mabini, siring sa sarong patotot. Dugang pa, tuso an saiyang puso—an saiyang isip “traydor,” an saiyang motibo ‘mapandaya.’ (An American Translation; New International Version) Sia maribok asin sutil, matabil asin matagas an payo, bungangera asin sinusunod an sadiring kagustohan, daing sopog asin mapan-angat. Imbes na magdanay sa harong, mas gusto nia pirmeng magduman sa mga plasa, na inaabangan sa mga sukian sa lansangan an saiyang mabibiktima. Sia naghahalat sa sarong arog kan hoben na lalaki.

An ‘Kadakolan nin Pan-agyat’

Sa siring natagboan nin sarong hoben na lalaki an sarong malaswang babae na may tusong plano. Nakua nanggad kaini an atension ni Salomon! Sia nagsasaysay: “Pinogolan nia an lalaki asin hinadokan ini. Hinale nia an supog sa saiyang panlauog, asin nagpoon sia na magsabi sa saiya: ‘An mga atang para sa pakikikabtang obligasyon ko. Inotob ko ngonyan an sakong mga promesa. Kaya ako nagluwas tanganing sabaton ka, tanganing hanapon an saimong lalauogon, tanganing manompongan taka.’”—Talinhaga 7:13-15.

Mahalnas an ngabil kan babaeng ini. Hinahale an supog sa saiyang panlauog, sia kompiadong nagtataram. An gabos na sinasabi nia maingat na plinano tanganing sugotan an hoben na lalaki. Sa pagsabing sia naggibo nin atang para sa pakikikabtang kan mismong aldaw na idto asin inotob an saiyang mga promesa, sia nagsasagin matanos, na pinaluluwas na dai sia nagkukulang sa espirituwalidad. An atang para sa pakikikabtang sa templo sa Jerusalem kompuesto nin karne, harina, lana, asin arak. (Levitico 19:5, 6; 22:21; Bilang 15:8-10) Mantang an paraatang mismo asin an saiyang pamilya puedeng makikabtang sa atang para sa pakikikabtang, sa siring isinusuherir nia na may bastanteng makakakan asin maiinom sa saiyang harong. Malinaw an kahulogan: An hoben na lalaki makapagpapasiramsiram duman. Sia nagluwas sa saiyang harong partikularmente tanganing hanapon sia. Abaa na—kun may matubod sa siring na estorya. “Totoo na sia nasa luwas na naghahanap nin sarong tawo,” an sabi nin sarong intelektuwal sa Biblia, “alagad sia daw talaga naghahanap sa partikular na tawong ini? Solamente sarong tonto—tibaad an sarong ini—an matubod sa saiya.”

Pakatapos na gibohon an saiyang sadiri na kaakit-akit sa mata paagi sa saiyang bulos, paagi sa nagpapataba sa puso na mga tataramon, paagi sa pagpamate kan saiyang kugos, asin paagi sa namit kan saiyang ngabil, ginamit kan paratentar na babae an pamarong. Sia nagsasabi: “Sinamnohan ko nin mga kobrekama an sakong higdaan, nin mga bagay na dakol an kolor, de ilo nin  Egipto. Winirikan ko nin mirra, acibar asin kanela an sakong kama.” (Talinhaga 7:16, 17) Inandam nia sa artistikong paagi an saiyang kama na may mga de ilo na magagayon an kolor hale sa Egipto asin inoloran iyan nin primera klaseng mga alimyo nin mirra, acibar, asin kanela.

“Madia, magpakalunod kita sa pagkamoot sagkod sa aga,” an sinasabi pa nia, “magpakagayagaya kita sa lambang saro paagi sa mga kapahayagan nin pagkamoot.” An imbitasyon bako sanang nakaoogmang pamanggihan nindang duwa. An saiyang panuga iyo an pagkaigwa nin seksuwal na relasyon. Para sa hoben na lalaki, an pan-akit abenturoso asin nakaoogma! Bilang dugang na pan-agyat, sinabi pa nia: “Huli ta an agom na lalaki mayo sa saiyang harong; nagbiahe sia nin harayo. Sarong supot nin kuarta an dinara nia. Sa aldaw nin kabilogan nin bulan sia mapuli sa saiyang harong.” (Talinhaga 7:18-20) Sinda dai nanggad nin peligro, an pag-asegurar nia sa saiya, huli ta an saiyang agom na lalaki nasa komersial na pagbiahe asin dai linalaoman na bumalik sa harohalawig na panahon. Kanigoan an saiyang talento sa pan-eenganyar sa sarong hoben! “Nadaya nia an lalaki paagi sa kadakolan kan saiyang pan-agyat. Paagi sa panunuyo kan saiyang mga ngabil inakit nia sia.” (Talinhaga 7:21) Kakaipuhanon an lalaking kapareho ni Jose tangani na labanan an pan-akit na siring kaini kanakaeenganyar. (Genesis 39:9, 12) Makakapareho daw sa saiya an hoben na lalaking ini?

‘Siring kan Baka Pasiring sa Bobonoan’

“Bigla na sana na an lalaki nagsusunod sa saiya,” an ibinabareta ni Salomon, “siring kan baka na pasiring sa bobonoan, asin garo man sana rinamalan para sa pagdisiplina nin sarong mangmang na tawo, sagkod na may pana na minalagbas sa saiyang katoy, kun paanong an gamgam naghihidale pasiring sa siod, asin dai nia naaaraman na napapalabot dian an saiya mismong kalag.”—Talinhaga 7:22, 23.

An imbitasyon dai nanggad napaglabanan kan hoben na lalaki. Iniignoro an toltol na pag-iisip, sia nagsunod sa saiya na ‘garo baka na pasiring sa bobonoan.’ Kun paanong an tawong nararamalan dai makadudulag sa padusa sa saiya, iyo man an pagkabutong kan hoben na lalaki sa kasalan. Dai nia naheheling an peligro sa gabos na iyan sagkod na “may pana na minalagbas sa saiyang katoy,” an boot sabihon, sagkod na sia magkaigwa nin lugad na puede niang ikagadan. An kagadanan puedeng sa pisikal huli ta ibinabalad nia an saiyang sadiri sa nakagagadan na helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog. * An lugad na ini puede man na magcausa nin espirituwal na kagadanan nia; “napapalabot dian an saiya mismong kalag.” An bilog niang pagkatawo asin an saiyang buhay apektado nanggad, asin sia nagkasala nin magabat tumang sa Dios. Sa siring sia naghihidale pasiring sa pamomogol nin kagadanan na garo sarong gamgam na pasiring sa siod!

“Dai Ka Malagalag sa Saiyang mga Tinampo”

Itinatao an leksion basado sa saiyang naheling, an madonong na hade nagsasadol: “Asin ngonyan, O mga aki, maghinanyog kamo sa sako asin tawan nindo nin atension an mga kasabihan kan sakong ngoso. Dai man logod sumuki an saimong puso sa saiyang mga dalan. Dai ka maglagawlagaw sa saiyang mga tinampo. Huli ta dakol an pinangyari niang mapukan sa kagadanan, asin an gabos niang ginagadan dakol. Mga dalan pasiring sa Sheol an saiyang harong; an mga iyan naghihilig sa panlaog na mga kuarto nin kagadanan.”—Talinhaga 7:24-27.

Malinaw nanggad, an hatol ni Salomon lumikay sa nakagagadan na mga dalan nin inmoral na tawo asin ‘magpadagos na mabuhay.’ (Talinhaga 7:2) Kanigoan kanapapanahon kan sadol na ini para sa satong aldaw! Daing duwa-duwa na kinakaipuhan na likayan an paboritong mga lugar kan mga nag-aabang nin mabibiktima. Taano ta isasapeligro nindo an saindong sadiri sa saindang mga taktika paagi sa pagtuyo sa siring na mga lugar? Iyo nanggad, taano ta totogotan nindo na kamo magin an saro na “kulang nin puso” asin malagalag sa mga tinampo nin “taga ibang daga”?

An “babaeng dai midbid” na naheling kan hade inakit an hoben na lalaki paagi sa imbitasyon na “magpakagayagaya kita sa lambang saro paagi sa mga kapahayagan nin pagkamoot.” Bako daw na dakol na hoben—nangorogna an mga babae—an inaaprobetsaran sa kaagid na paagi? Alagad isip-isipa: Kun may naghihingoa na akiton kamo sa salang gawe-gawe sa sekso, iyan daw tunay na pagkamoot o paslong horot? Taano an sarong lalaki na namomoot nin tunay sa sarong babae ta pipiriton ini na balgahon an saiyang Kristianong pagpatood asin konsensia? “Dai man logod sumuki an saimong puso” sa siring na mga dalan, an sadol ni Salomon.

An tataramon nin sarong paratentar sa parate mahalnas asin plinanong marhay. An pagpadanay na yaon sa sato an kadonongan asin pakasabot makatatabang sa sato na maheling an tunay na intension ninda. An nungkang paglingaw sa ipinagboot ni Jehova poprotehiran kita. Kun siring, kita logod pirmeng magmaigot na ‘otobon an mga togon nin Dios asin magpadagos na mabuhay,’ sagkod lamang pa ngani.—1 Juan 2:17.

[Mga Nota sa Ibaba]