Kun Paano Makakanompong nin Tunay na Kaogmahan

SINABI nin sarong Budistang namomoon sa relihion, an Dalai Lama: “Naniniwala ako na an pinakakatuyohan kan satong buhay maghanap nin kaogmahan.” Dangan ipinaliwanag nia na sia naniniwala na an kaogmahan puedeng makamtan paagi sa pagpatood, o pagdisiplina, sa isip asin puso. “An isip,” sabi nia, “iyo sana an pundamental na kasangkapan na kaipuhan niato tanganing kamtan an lubos na kaogmahan.” Marigon an paniniwala nia na dai kaipuhan an pagtubod sa Dios. *

Sa kabaliktaran, pensara si Jesus, na makosog an pagtubod sa Dios asin an mga katokdoan nakaapektar sa ginatos na milyon katawo sa nag-aging mga siglo. Interesado si Jesus sa kaogmahan nin tawo. Pinonan nia an saiyang bantog na Sermon sa Bukid nin siyam na beatitud​—siyam na kapahayagan na nagpopoon sa: “Maogma an . . .” (Mateo 5:​1-12) Sa sermon man na iyan, tinokdoan nia an mga naghihinanyog sa saiya na siyasaton, dalisayon, asin disiplinahon an saindang isip asin puso​—na sinasalidahan an madahas, inmoral, asin maimot na mga kaisipan nin matoninong, malinig, asin mamomoton na mga kaisipan. (Mateo 5:​21, 22, 27, 28; 6:​19-21) Arog kan isinadol sa huri kan saro sa saiyang mga disipulo, maninigo na satuyang “padagos na horophoropon” an mga bagay na ‘totoo, seryoso, matanos, malinig, madaling kamotan, marahay an dangog, birtuoso, asin inoomaw.’​—Filipos 4:8.

Aram ni Jesus na kalabot sa tunay na kaogmahan an relasyon sa iba. Kitang mga tawo natural na mahilig makisama, kaya dai kita magigin tunay na maogma kun isisiblag niato an satong sadiri sa iba o kun pirme niatong nakakalaban an mga nasa palibot niato. Magigin sana kitang maogma kun namamatean niato na kita namomotan asin kun namomotan niato an iba. Itinokdo ni Jesus na an prinsipal na kaipuhan sa siring na pagkamoot iyo an satong relasyon sa Dios. Nangorogna digdi, an katokdoan ni Jesus laen sa tokdo kan Dalai Lama, ta itinokdo ni Jesus na an mga tawo dai magigin tunay na maogma na independiente sa Dios. Taano ta siring?​—Mateo 4:​4; 22:​37-39.

Isipon an Saindong Espirituwal na mga Pangangaipo

An saro sa mga beatitud iyo ini: “Maogma idtong mga nakamamate kan saindang espirituwal na pangangaipo.” (Mateo 5:3) Taano ta sinabi ini ni Jesus? Huli ta, bakong arog nin mga hayop, kita may espirituwal na mga pangangaipo. Linalang sa ladawan nin Dios, kaya tang kultibaron sa limitadong paagi an mga atributo nin Dios, arog kan pagkamoot, hustisya, pagkaherak, asin kadonongan. (Genesis 1:​27; Miqueas 6:​8; 1 Juan 4:8) Kaiba sa satong espirituwal na mga pangangaipo an pangangaipo na magkaigwa nin kahulogan an satong buhay.

Paano niato mapaninigoan an siring na espirituwal na mga pangangaipo? Bakong paagi sa meditasyon trasendental o pagsiyasat sana sa sadiri. Imbes, sinabi ni Jesus: “An tawo dapat na mabuhay, bakong sa tinapay sana, kundi sa lambang tataramon na minaluwas sa ngoso ni Jehova.” (Mateo 4:4) Mangnoha, sinabi ni Jesus na an Dios iyo an ginigikanan kan “lambang tataramon” na mahalagang marhay sa satong buhay. May mga hapot na solamente an Dios an makatatabang sa sato na masimbag. An pakarorop na iyan nangorognang napapanahon ngonyan,  kun kokonsideraron an pagdakol nin teoriya manongod sa katuyohan nin buhay asin sa dalan pasiring sa kaogmahan. Ginagamit nin mga tindahan nin libro an mahihiwas na kabtang para sa mga libro na pinanunugaan nin salud, kayamanan, asin kaogmahan an mga parabasa. Ibinugtak sa Internet an mapadapit sa kaogmahan partikularmente.

Minsan siring, sa parate napapasala an kaisipan nin tawo sa mga bagay na ini. Iyan may tendensiang magpanigo sa maimot na mga kamawotan o amor propio. Iyan basado sa limitadong kaaraman asin eksperyensia, asin medyo parate na iyan basado sa falsong mga pagpamugtak. Halimbawa, an naglalakop na tendensia nin mga parasurat nin mga librong giya sa personal na pag-oswag ibasar an saindang mga ideya sa teoriya nin “sikolohiya nin ebolusyon,” na ipinamumugtak na an mga emosyon nin tawo gikan sa mga hayop na apoon ta daa. An totoo, an ano man na paghihingoa na makanompong nin kaogmahan na basado sa sarong teoriya na pinalilimanlimanan an kabtang kan satong Kaglalang dai puedeng magin balido asin sa katapustapusi magbubunga nin pagkadesganar. Sinabi nin sarong suanoy na propeta: “An mga madonong nagkasurupog. . . . Uya! Isinikwal ninda an mismong tataramon ni Jehova, asin ano an kadonongan ninda?”​—Jeremias 8:9.

Aram ni Jehova Dios an pagkagibo sa sato asin an talagang makapaoogma sa sato. Aram nia kun taano ta ibinugtak nia an tawo digdi sa daga asin kun ano an nakatagama sa ngapit, asin sinasabi nia sa sato an impormasyon na iyan sa Biblia. An saiyang ihinahayag sa ipinasabong na librong iyan nakapahihiro sa boot nin mga indibiduwal na tama an inklinasyon asin nakapupukaw nin kaogmahan. (Lucas 10:​21; Juan 8:32) Arog kaini an nangyari sa duwa sa mga disipulo ni Jesus. Mamondo sinda pagkagadan nia. Alagad pagkatapos na maaraman hale mismo sa binuhay liwat na si Jesus an kabtang nia sa katuyohan nin Dios para sa pagliligtas sa katawohan, sinabi ninda: “Bakong naglaad an satong puso mantang nagtataram sia sa sato sa dalan, mantang lubos niang binubuksan sa sato an Kasuratan?”​—Lucas 24:32.

Nadadagdagan an siring na kagayagayahan kun tinotogotan niato an katotoohan kan Biblia na giyahan an satong buhay. Mapadapit digdi, an kaogmahan ikababaing sa hablondawani. Minalataw iyan kun paborable an mga kamugtakan, alagad iyan nagigin orog na maliwanag​—na nagigin pa nganing dobleng hablondawani​—kun tamang-tama an mga kamugtakan. Helingon niato ngonyan an pirang halimbawa kun paano an pag-aplikar kan mga katokdoan sa Biblia puedeng magbunga nin mas dakulang kaogmahan.

Papagdanayon na Simple an Saindong Buhay

Enot, helinga an hatol ni Jesus dapit sa kayamanan. Pakatao nin hatol tumang sa paggibo sa paghanap nin kayamanan na prinsipal na bagay sa buhay, may sinabi siang pambihira. Sabi nia: “Kun siring, kun an saimong mata simple, an saimong bilog na hawak magigin maliwanag.” (Mateo 6:​19-22) Sa pundamental, sinabi nia na kun may pagkabangkag niatong hahanapon an kayamanan, kapangyarihan, o an arin man sa mga ginigibong pasohan nin mga tawo, malulugi kita sa mas importanteng mga bagay. Total, arog kan sabi ni Jesus sa saro pang  okasyon, “dawa kun an sarong tawo abunda an saiyang buhay dai minagikan sa mga bagay na saiyang nasasadirihan.” (Lucas 12:15) Kun eenoton niato an mga bagay na talagang importante, arog baga kan satong relasyon sa Dios, pampamilyang mga bagay, asin iba pang konektadong mga bagay, kun siring magigin “simple” an satong “mata,” daing istorbo.

Mangnoha, si Jesus dai nagsusuportar sa ascetismo o sobrang pagdehar sa sadiri. Total, si Jesus mismo bakong ascetiko. (Mateo 11:​19; Juan 2:​1-11) Imbes, itinokdo nia na an mga ibinibilang an buhay na saro sanang oportunidad na magpayaman sa pundamental napipierde sa buhay.

Sa pagkomento manongod sa nagkapira na hoben pa yuminaman nang marhay, sinabi nin sarong sikoterapista sa San Francisco, E.U.A., na para sa sainda an kuarta “an gamot nin tension asin karibarawan.” An mga tawong ini, idinugang nia, “minabakal nin duwa o tolong harong, kotse, ginagastosan nin kuarta an mga bagay. Asin kun iyan mayo nin nagigibo para sa sainda [an boot sabihon, nagpaogma sa sainda], sinda nagkakadepresyon, nagigin daing halaga asin dai aram an gigibohon sa saindang buhay.” Sa kabaliktaran, an mga naghihimate sa hatol ni Jesus na gibohon na mas simple an buhay sa materyal asin tawan nin lugar an espirituwal na mga bagay mas posibleng marhay na makanompong nin tunay na kaogmahan.

Si Tom, sarong kontratista na nag-iistar sa Hawaii, nagboluntaryo na tumabang sa pagtogdok nin mga lugar nin pagsamba sa mga isla sa Pasipiko na an mga tawo pobre sa materyal. May narisa si Tom manongod sa hamak na mga tawong ini. Sabi nia: “An sakong Kristianong mga tugang na lalaki asin babae sa mga islang ini tunay na maogma. Natabangan ninda ako na mas malinaw na masabotan na an kuarta asin mga rogaring bakong iyo an sekreto sa kaogmahan.” Naobserbaran man nia an mga boluntaryo na nagtrabaho kaiba nia sa mga isla asin narisa kun gurano sinda kakontento. “Sinda puede kutanang magkakuarta,” sabi ni Tom. “Alagad pinili ninda na danay na enoton an espirituwal na mga bagay asin pirmeng magkaigwa nin simpleng pamumuhay.” Napahiro kan mga halimbawang ini, ginibo ni Tom na simple an saiyang buhay tangani na makatao sia nin mas dakol na panahon sa saiyang pamilya asin sa espirituwal na mga okupasyon​—sarong aksion na nungka niang pinagbasolan.

Kaogmahan Asin Pagpahalaga sa Sadiri

Mahalagang marhay sa kaogmahan an pakamate nin personal na dignidad, o pagpahalaga sa sadiri. Huli sa pagkabakong sangkap nin tawo asin sa ibinungang mga kaluyahan, an nagkapira negatibo an pagheling sa sadiri, asin para sa dakol, an siring na mga saboot poon pa sa pagkaaki. Tibaad depisil na haleon an mga saboot na nagkagamot na, alagad kaya iyan na gibohon. An solusyon nasa pag-aplikar kan Tataramon nin Dios.

Ipinaliliwanag kan Biblia kun ano an saboot kan Kaglalang manongod sa sato. Bako daw na an saiyang punto de vista mas importante kisa punto de vista nin siisay man na tawo​—dawa niato mismo? Bilang an mismong personipikasyon nin pagkamoot, hineheling kita nin Dios na mayo nin prehuwisyo o maraot na intension. An hineheling nia sa sato kun ano kita, saka kun ano an puedeng luwasan niato. (1 Samuel 16:​7; 1 Juan 4:8) Sa katunayan, an pagheling nia sa mga gustong makapaogma sa saiya mahalagang marhay, iyo, kawiliwili, ano man an saindang mga pagkabakong sangkap.​—Daniel 9:​23; Haggeo 2:7.

Siempre, dai pinalilimanlimanan nin Dios an satong mga kaluyahan asin an ano man na kasalan na makomiter niato. Inaasahan nia na kita magmamaigot na marhay na gibohon an tama, asin sinusuportaran nia kita kun iyan ginigibo niato. (Lucas 13:24) Pero, sinasabi kan Biblia: “Kun paanong an ama nagpapaheling nin pagkaherak sa saiyang mga aki, si Jehova nagpapaheling man nin pagkaherak sa mga  natatakot sa saiya.” Sinasabi man kaiyan: “Kun mga sala an saimong binabantayan, O Jah, O Jehova, siisay an makatitindog? Huli ta yaon sa saimo an tunay na pagpatawad, tanganing ika katakotan.”​—Salmo 103:​13; 130:​3, 4.

Kaya adalan na helingon an saindong sadiri paagi sa mga mata nin Dios. An pakaaram na an pagheling nia sa mga namomoot sa saiya kawiliwili asin na sia may kompiansa sa sainda​—dawa an pagheling ninda sa saindang sadiri daing kuenta​—dakula an magigibo na dagdagan an kaogmahan nin saro.​—1 Juan 3:​19, 20.

Paglaom—Mahalagang Marhay sa Kaogmahan

An bago pa sanang pinalalakop na konsepto na inaapod positibong sikolohiya nagsasabi na an optimismo, na nakukultibar paagi sa positibong kaisipan asin pagkonsentrar sa personal na mga kakosogan nin saro, puedeng magbunga nin kaogmahan. Pipira sana an madehar na an optimistang punto de vista sa buhay asin sa ngapit nakadudugang sa satong kaogmahan. Minsan siring, an siring na optimismo dapat na basado sa katotoohan, bako sanang sa nagmamawot na boot. Apuera kaiyan, minsan guranong optimismo o positibong kaisipan dai makahahale kan guerra, makuring gutom, helang, polusyon, paggurang, o kagadanan​—mga bagay na nakahahale kan kaogmahan nin kadakol. Minsan siring, may lugar talaga an optimismo.

Interesante nanggad, dai ginagamit kan Biblia an terminong optimismo; ginagamit kaiyan an mas mapuersang termino​—paglaom. An “paglaom” tinatawan nin kahulogan kan Vine’s Complete Expository Dictionary siring sa pagkagamit sa Biblia na “paborable asin kompiadong paghalat, . . . an maogmang pag-antisipar nin marahay.” Sa pagkagamit kan Biblia, an paglaom bako sanang optimistikong punto de vista sa sarong situwasyon. Iyan nanonongod man sa bagay na linalaoman. (Efeso 4:​4; 1 Pedro 1:3) Halimbawa, an Kristianong paglaom iyo na an gabos na bakong marahay na bagay na nasasambitan sa sinusundan na parapo madali nang haleon. (Salmo 37:​9-11, 29) Alagad bako sana iyan.

Hinahalat nin mga Kristiano an panahon na an fiel na mga tawo magkakaigwa nin sangkap na buhay sa sarong paraisong daga. (Lucas 23:​42, 43) Dinadagdagan pa an paglaom na iyan, sinasabi kan Kapahayagan 21:​3, 4: “Uya! An tolda nin Dios nasa mga tawo, asin sia mag-eerok sa kaibanan ninda, asin sinda magigin saiyang mga banwaan. . . . Asin papahidon nia an gabos na luha sa saindang mga mata, asin an kagadanan mawawara na, dai na sagkod magkakaigwa nin pagmondo ni pagtangis ni kolog. An enot na mga bagay nakalihis na.”

An siisay man na naghahalat na magkaigwa nin siring na ngapit igwa kan gabos na dahelan na magin maogma, dawa kun an kamugtakan nia ngonyan bakong arog karahay kan minamawot nia. (Santiago 1:12) Kaya taano ta dai siyasaton an Biblia asin aramon kun taano ta iyan matutubod nindo. Pakosogon an saindong paglaom paagi sa pagtao nin panahon aroaldaw sa pagbasa kan Biblia. An paggibo kaiyan makapararahay sa saindo sa espirituwal, makatatabang sa saindo na malikayan an mga bagay na nakahahale kan kaogmahan nin mga tawo, asin makapakokosog sa saindong pagkakontento. Iyo, an pinakasekreto sa tunay na kaogmahan pag-otob kan kabotan nin Dios. (Eclesiastes 12:13) An buhay na napapasikad sa pagkuyog sa mga tokdo kan Biblia buhay na maogma, ta sinabi ni Jesus: “Maogma an mga nagdadangog sa tataramon nin Dios asin nag-ootob kaiyan!”​—Lucas 11:28.

[Nota sa Ibaba]

[Mga Ritrato sa pahina 5]

An kaogmahan dai manonompongan sa pagpayaman, pagsiblag kan sadiri sa iba, o pagtitiwala sa limitadong kaaraman nin tawo

[Ritrato sa pahina 6]

An buhay na basado sa pagkuyog sa Tataramon nin Dios buhay na maogma

[Ritrato sa pahina 7]

An Kristianong paglaom nagpapaogma sa saro