Estorya nin Buhay

An Pagpadagos sa Dalan ni Jehova Iyo an Samong Kosog Asin Kagayagayahan

ISINAYSAY NI LUIGGI D. VALENTINO

“Iyo ini an dalan. Maglakaw kamo dian,” an sadol ni Jehova. (Isaias 30:21) An pagsunod sa hatol na ini an sakong pasohan poon pa kan ako mabautismohan 60 taon na an nakaagi. Amay pang ibinugtak an pasohan na ini paagi sa halimbawa kan sakong mga magurang, na mga dayo hale sa Italia, na namirmehan sa Cleveland, Ohio, E.U.A., kan 1921. Duman ninda pinadakula an tolong aki​—an matuang tugang kong lalaki, si Mike, an nguhod kong tugang na babae, si Lydia, asin ako.

SINIYASAT kan sakong mga magurang an manlaenlaen na relihion alagad sa kahurihurihi puminondo sa pagkadesganar. Dangan sarong aldaw kan 1932, si Tatay nagdadangog nin sarong programa sa radyo sa lenguaheng Italiano. Idto sarong brodkast kan Mga Saksi ni Jehova, asin nagustohan ni Tatay an saiyang nadangog. Nagsurat sia para sa dugang pang impormasyon, asin dinalaw kami kan sarong Italianong Saksi hale sa opisina prinsipal kan Mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, Nueva York. Pakalihis nin sarong maogmang pag-orolay na nagpadagos sagkod kaagahon, nakombensir an sakong mga magurang na nanompongan na ninda an tunay na relihion.

Si Tatay asin Nanay nagpoon nang umatender sa Kristianong mga pagtiripon asin maogmang inako sa harong ninda an nagbibiaheng mga paraataman. Minsan ngani ako aki pa sana, pinaiiba ako kan mga lalaking ini sa saindang paghuhulit asin pinapag-isip ako manongod sa paglilingkod ki Jehova nin bilog  na panahon. An saro sa siring na mga bisita iyo si Carey W. Barber, na ngonyan miembro kan Namamahalang Grupo kan Mga Saksi ni Jehova. Dai nahaloy, kan Pebrero 1941, nabautismohan ako sa edad na 14, asin kan 1944, nagpoon akong maglingkod bilang sarong payunir sa Cleveland. Inako man ni Mike asin Lydia an dalan nin katotoohan sa Biblia. Si Mike naglingkod ki Jehova sagkod na sia nagadan, asin inibanan ni Lydia an saiyang agom, si Harold Weidner, sa laog nin 28 taon sa ministeryong nagbibiahe. Ngonyan, naglilingkod sinda bilang espesyal na pambilog na panahon na mga ministro.

Pinakosog kan Pagkabilanggo an Sakong Desisyon na Magpadagos

Sa kapinonan kan 1945, nabilanggo ako sa Pederal na Bilibid nin Chillicothe sa Ohio huli ta an sakong sinanay sa Bibliang konsensia pinahiro ako na gumawe oyon sa Isaias 2:4, na nagsasabi manongod sa pagdagopdop sa mga espada na magin tarom nin arado. Kaidto, an mga presong Saksi tinogotan kan mga autoridad sa presohan na magkaigwa nin limitado sanang mga babasahon sa Biblia na ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova. Minsan siring, tuminabang an mga Saksi sa kaharaning kongregasyon. Kun beses, nagwawalat sinda nin pirang publikasyon sa oma na harani sa presohan. Pagkaaga, mantang dinadara an mga preso sa lugar na pagtatrabawohan ninda, hinahanap ninda an mga publikasyon na iyan asin dangan nahihimong ilaog iyan sa presohan. Kan panahon na umabot ako sa presohan, tinogotan na kaming magkaigwa nin dakol na babasahon. Minsan siring, nanodan ko nin orog kisa kasuarin pa man na pahalagahan an espirituwal na pagkakan na itinatao ni Jehova​—sarong leksion na nagigirumdoman ko sagkod ngonyan kada maresibi ko an bagong isyu kan An Torrengbantayan o Awake!

Minsan ngani tinogotan na kaming magkaigwa nin mga pagtiripon kan kongregasyon sa presohan, dai itinogot na mag-atender an mga bakong Saksi. Pero, an nagkapirang opisyal kan presohan asin preso patagong nag-aatender, asin may pira na nag-ako ngani nin katotoohan. (Gibo 16:30-34) Marahayon na gikanan nin karangahan an mga pagdalaw ni Tugang na A. H. Macmillan. Pirme nia kaming inaasegurar na an panahon mi sa presohan bakong daing kamanungdanan huli ta sinasanay kami kaiyan para sa mga asignasyon sa ngapit. Natudok an puso ko kan mahal na gurang nang tugang na iyan asin pinakosog an sakong desisyon na maglakaw sa dalan ni Jehova.

Nakakua Ako nin Sarong Kadamaydamay

Natapos an Guerra Mundial II, pinaluwas kami sa presohan, asin ipinagpadagos ko an pagpapayunir, an bilog na panahon na ministeryo. Alagad kan 1947 nagadan an sakong ama. Tanganing masuportaran an pamilya, nagkua ako nin sekular na trabaho asin nagin kualipikado man akong maggibo nin medikal na pagmasahe​—sarong abilidad na matabang sa sako durante nin depisil na panahon na inatubang ming mag-agom mga 30 taon pakalihis kaiyan. Garo bako nang sunod-sunod an sakong pag-estorya. Enot, togotan nindo akong iestorya an manongod sa sakong agom.

Sarong hapon kan 1949 mantang yaon ako sa Kingdom Hall, may nag-apod sa telepono. Sinimbag ko iyan asin nadangog ko an sarong nakagagayagayang tingog na nagsabi: “Christine Genchur an ngaran ko. Saro ako sa Mga Saksi ni Jehova. Nagbalyo ako sa Cleveland tanganing maghanap nin trabaho, asin gusto kong mag-asosyar sa sarong kongregasyon.” Harayo an samong Kingdom Hall sa lugar na iniistaran nia, alagad nagustohan ko an saiyang boses, kaya itinao ko sa saiya an direksion sa samong hall asin inenkaminar siang mag-atender sa Domingo​—an aldaw na ako an matao kan pampublikong pahayag. Kan Domingo, ako an enot na nag-abot sa Kingdom Hall, alagad ta mayong bakong pamilyar na tugang na babae na nag-abot. Sa bilog na pahayag, pirme akong nagsasalimbad sa puertahan, alagad mayong nag-abot. Inapodan ko sia pagkaaga, asin sinabi nia na dai pa sia pamilyar sa ruta kan auto. Kaya nagboluntaryo ako na tagboon sia tanganing mas ikapaliwanag an mga bagay sa saiya.

Naaraman ko na an saiyang mga magurang, na mga dayo hale sa Czechoslovakia, nagpoon na makiasosyar sa Mga Estudyante sa Biblia pakatapos na mabasa an pulyetong Where Are the Dead? Nabautismohan an saiyang mga magurang kan 1935. Kan 1938, an ama ni Christine nagin lingkod kan kompanya (ngonyan inaapod na nangengenot na paraataman) kan kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova sa Clymer, Pennsylvania, E.U.A., asin kan 1947, nabautismohan si Christine sa edad na 16. Madali kong namotan an magayon, espirituwal an kaisipan na tugang na ini. Ikinasal kami kan Hunyo 24, 1950, asin poon kaidto si Christine an nagin fiel na kapadis ko, na pirmeng andam na enoton an intereses  kan Kahadean nin Dios. Nagpapasalamat ako ki Jehova na an may kakayahan na kadamaydamay na ini nagtogot na makasaro kan sakong buhay.​—Talinhaga 31:10.

Sarong Dakulang Sorpresa

Kan Nobyembre 1, 1951, pinonan mi an pagpapayunir na magkaibanan. Pakalihis nin duwang taon, sa sarong kombension sa Toledo, Ohio, nakipag-olay si Tugang na Hugo Riemer asin Albert Schroeder sa sarong grupo nin mga payunir na interesado na maglingkod bilang misyonero. Kabilang kami sa sainda. Inenkaminar kami na padagos na magpayunir sa Cleveland, alagad kan mismong sumunod na bulan, naresibi mi an sarong dakulang sorpresa​—sarong imbitasyon na mag-atender sa ika-23 na klase kan Paadalan sa Biblia kan Watchtower sa Gilead, na mapoon sa Pebrero 1954!

Mantang kami nagmamaneho pasiring sa Paadalan nin Gilead, na kaidto yaon sa South Lansing, Nueva York, ninenerbios na marhay si Christine kaya pirme nia akong sinasabihan na, “Magluwayluway ka sana!” Sinasabi ko, “Christine, kun mamaneho kita nin mas maluway pa, garo man sana kita nakapondo na.” Pero, pagkaabot mi sa kampus, tolos na napamugtak an samong boot. Maogmang inako ni Tugang na Nathan Knorr an grupo nin mga estudyante asin ipinasyar kami sa Gilead. Ipinaliwanag man nia kun paano kami maekonomiya sa tubig asin elektrisidad, na idinodoon na an pagigin maekonomiya sarong birtud kun isinasagibo an intereses kan Kahadean. Tuminadom an sadol na iyan sa isip mi. Sinusunod mi pa iyan sagkod ngonyan.

Paglayog Pasiring sa Rio

Dai nahaloy kami naggradwar, asin kan Disyembre 10, 1954, naglunad kami sa sarong eroplano durante nin tiglipot sa Siudad kan Nueva York, ogmahon na iniisip-isip an manongod sa paglayog pasiring sa bago ming destino sa masaldang na Rio de Janeiro, Brazil. Kaiba ming nagbiahe si Peter asin Billie Carrbello na mga kapwa mi misyonero. An biahe nin eroplano maabot sa 24 oras, na may mga pagpondo sa Puerto Rico, Venezuela, asin Belem sa amihanan kan Brazil. Minsan siring, huling nagkaproblema sa makina, 36 na oras an uminagi bago mi natanaw an Rio de Janeiro sa ibaba mi. Alagad kahangahanga nanggad na tanawon! An mga ilaw sa siudad naglilinanglinang na garo naglalaad na mga brilyante sa maitom na alpombra, asin an garo pirak na liwanag kan bulan nagkikinang sa katubigan kan Guanabara Bay.

An nagkapirang miembro kan pamilyang Bethel naghahalat sa samo sa aeropuerto. Pagkatapos kan maogmang pag-ako sa samo, dinara ninda kami sa sangang opisina, asin kan mga alas tres nin aga, nagpahingalo na kami. Pakalihis nin pira sanang oras, an tanog kan pampukaw na bagting ipinagirumdom sa samo na nagpoon na an enot na aldaw mi bilang misyonero!

An Enot na Leksion

Dai nahaloy nanodan mi an sarong mahalagang leksion. Sarong banggi naimbitaran kami sa harong kan sarong pamilyang Saksi. Kan gusto mi nang bumalik sa sangang opisina, dai nagtogot an kag-imbitar, “Dai kamo puedeng humale; nag-ooran,” asin iiniinsistir nia na duman na kami magtorog. “Nag-ooran man sa lugar na hinalean mi,” an sabi ko na nagngingisi, na dai inintindi an saiyang sinabi. Asin kami huminale.

Huli ta an Rio napapalibotan nin mga bukid, an tubig na hale sa oran marikas na natitipon asin minabolos paibaba sa siudad, na parateng nagreresulta sa baha. Dai nahaloy kami nagdadakit na sa tubig na abot sa tuhod. An tinampo na harani sa sangang opisina nagin nang masulog na salog na an tubig sagkod na sa samong daghan. Kami basa-basa kan sa katapustapusi nakaabot kami sa Bethel. Pagkaaga, maraot an pagmate ni Christine asin sia nagkatipus, na pinapagluya sia sa halawig na panahon. Siempre, bilang bagong mga misyonero, maninigo kutanang sinunod mi an sadol kan eksperyensiadong lokal na mga Saksi.

Enot na mga Lakdang sa Pagmimisyonero Asin Gibohon na Pagbibiahe

Pakalihis kan bakong marahay na pagpopoon, galaga ming pinonan an samong ministeryo sa langtad. Binabasa mi an sarong presentasyon sa Portugues sa siisay man na nanonompongan mi,  asin garo sabay an pagprogreso mi. An sarong kagharong masabi ki Christine, “Nasasabotan taka, alagad dai ko sia nasasabotan,” na itinotokdo ako. An saro pang kagharong masabi sa sako, “Nasasabotan taka alagad sia dai.” Dawa siring, napalukso an samong puso na makakua nin labing 100 na suskripsion kan An Torrengbantayan durante kan enot na pirang semanang iyan. Sa katunayan, an nagkapira sa samong inaadalan sa Biblia nabautismohan durante kan enot na taon mi sa Brazil, na tinatawan kami nin panamit kun gurano man nanggad kamabunga an asignasyon na ini sa pagmimisyonero.

Sa kabangaan kan mga taon nin 1950, dakol na kongregasyon sa Brazil an dai nadadalaw nin regular kan mga paraataman sa sirkito huli sa kakulangan nin kualipikadong mga tugang na lalaki. Kaya maski ngani nag-aadal pa ako kan lenguahe asin dai pa lamang ako nakatao nin pampublikong pahayag sa Portugues, iinasignar ako sa gibohon sa sirkito sa estado nin Sao Paulo kan 1956.

Mantang an enot na kongregasyon na dadalawon mi dai nadalaw nin paraataman sa sirkito sa laog nin duwang taon, inaantisipar na gayo kan gabos an pampublikong pahayag. Sa pagpreparar kan pahayag, ginunting ko an mga parapo kan mga artikulo sa An Torrengbantayan na Portugues asin idinukot iyan sa papel. Kan Domingong iyan, pano-pano an Kingdom Hall. An mga tawo nagtuturukaw pa ngani sa entablado, an gabos naghahalat sa dakulang okasyon. Nagpoon an pahayag, o an pagbasa palan. Paminsanminsan hineheling ko an mga nagdadangog, asin nagngalas ako ta mayong naghihiro, dawa an mga aki. An gabos nakatorohok sa sako. Naisip ko: ‘Waw, Valentino, nag-oswag na an saimong pagtaram nin Portugues! Nagdadangog an mga tawong ini.’ Pakalihis nin mga taon, kan dalawon ko liwat an kongregasyon na iyan, sarong tugang na lalaki na presente sa enot na pagdalaw na iyan an nagsabi: “Nagigirumdoman mo an pampublikong pahayag na itinao mo? Mayo lamang kaming nasabotan dawa sarong tataramon kaiyan.” Nagtuga ako na mayo man akong nasabotan sa pahayag na idto.

Sa enot na taon na iyan sa gibohon sa sirkito, parate kong binabasa an Zacarias 4:6. An mga tataramon na ‘Bakong paagi sa kapangyarihan kundi paagi sa sakong espiritu,’ nagpagirumdom sa sako na an espiritu ni Jehova an solamenteng dahelan na an gibong pan-Kahadean nag-oswag. Asin iyan talagang nag-oswag, sa ibong kan heling-heling na mga limitasyon mi.

Inagihan na mga Kadepisilan Asin Bendisyon

An gibohon sa sirkito nangangahulogan nin pagbagtas sa puerang lugar mantang dara-dara an sarong makinilya, mga karton nin literatura, mga maleta, asin mga portpolyo. May kadonongan na linalagan ni Christine nin numero an mga bagahe mi tanganing daing malingawan kun nagdadaradalagan hale sa sarong auto pasiring sa sunod. Ordinaryo na sana an pagbiahe sa auto sa laog nin 15 oras sa mga dagang tinampo tanganing makaabot sa masunod na destinasyon mi. Kun beses, iyan makatatakot, nangorogna kun an duwang magkasabat na auto sabay na nagbabalyo sa sarong nagliligaligang tulay, na magkadukot nang marhay kaya minsan sarong mahimpis na papel haros dai magkakaigo sa tahaw kaiyan. Nagbiahe man kami lunad sa tren, sa barko, asin nagkakabayo.

Kan 1961 nagpoon kaming maglingkod sa gibohon sa distrito, na nagbibiahe nin pabarobalyo sa mga sirkito imbes na sa mga kongregasyon. Sa nagkapirang banggi kan semana, nagpapasale kami nin mga pelikula na ginibo kan organisasyon ni Jehova​—sa laen-laen na lugar kada pasale. Sa parate kaipuhan kaming humiro nin marikas tanganing maenotan mi an lokal na klero, na nagmamaigot na olangon an mga pagpasaleng ini. Sa sarong banwaan, dinaogdaog kan sarong padi an kagsadiri nin sarong tiriponan tanganing kanselaron an kontrata na ginibo nia sa samo. Pakalihis nin pirang aldaw na paghanap, nakakua kami nin saro pang lugar, alagad dai mi ipinaisi sa iba asin padagos na inimbitaran an gabos sa orihinal na lugar. Bago nagpoon an programa, si Christine nagduman sa tiriponan na iyan asin toninong na sinabihan an mga gustong magdalan kan pelikula na magduman sa bagong lugar. Kan bangging iyan, 150 katawo an nakadalan kan pelikula, na may angay na titulong The New World Society in Action.

Minsan ngani nakapapagal kun beses an gibohon na pagbibiahe sa napapasuway na mga lugar, inaapresyar na marhay kan mapakumbabang mga tugang na nakaistar duman an samong mga pagdalaw asin mapag-istimar na marhay sinda sa paghiras sa samo kan saindang simpleng harong kaya pirme ming pinasasalamatan si Jehova na nakaibanan mi sinda. An pakikikatood sa sainda nagbunga nin nakaoogmang mga bendisyon para sa samo. (Talinhaga 19:17; Haggeo 2:7) Namondo nanggad kami, kun siring, na pakalihis nin labing 21 taon na paglilingkod sa Brazil, an samong pagmimisyonero natapos!

 Sa Panahon nin Krisis, Giniyahan Kami ni Jehova

Kan 1975, naoperahan si Christine. Ipinagpadagos mi an samong gibohon na pagbibiahe, alagad an salud ni Christine nagruro. Garo baga mas marahay na magbalik sa Estados Unidos tanganing matawan sia nin medikal na pag-asikaso. Kan Abril 1976, nag-abot kami sa Long Beach, California, asin nakiistar sa sakong ina. Pakalihis nin duwang dekadang pag-istar sa ibang nasyon, dai mi aram kun paano mi makakaya an situwasyon na ini. Nagpoon akong magmasahe, asin an ginaganar ko hale sa trabahong iyan an nagsustenir sa samo. Sarong lugar sa ospital an itinao ki Christine kan estado nin California, alagad duman nagluluya sia aroaldaw huli ta nagsayuma an mga doktor na bolongon sia na dai magamit nin dugo. Huling desesperado na, nakimaherak kami ki Jehova para sa paggiya.

Sarong hapon kan ako naglilingkod sa langtad, narisa ko an sarong opisina nin doktor, asin bigla na sana, nagdesisyon akong lumaog. Minsan ngani an doktor pauli na, pinalaog nia ako sa saiyang opisina, asin nag-olay kami sa laog nin duwang oras. Dangan sia nagsabi: “Inaapresyar ko an gibohon nindo bilang misyonero, asin bobolongon ko an agom mo na mayong bayad asin mayo nin pag-ineksion nin dugo.” Dai ako makatubod sa sakong nadangog.

Ibinalyo si Christine kan maboot na doktor na ini, na saro palan na respetadong espesyalista, sa ospital na pinagtatrabawohan nia, asin sa pangangataman nia, tolos na nagrahay si Christine. Nagpapasalamat nanggad kami na giniyahan kami ni Jehova sa panahon kan kadepisilan na iyan!

Bagong mga Asignasyon

Mantang si Christine nagbabawi nin kosog, naglingkod kami bilang payunir asin naggayagaya sa pagtabang sa nagkapira sa Long Beach na magin mga parasamba ki Jehova. Kan 1982 hinagad sa samo na maglingkod sa gibohon sa sirkito sa Estados Unidos. Nagpapasalamat kami ki Jehova aroaldaw sa paggamit giraray sa samo sa gibohon na pagbibiahe​—sarong klase nin ministeryo na namotan mi. Naglingkod kami sa California dangan sa New England, kun saen may kaibang nagkapirang kongregasyon na nagtataram nin Portugues sa sirkito. Sa huri iiniba man dian an Bermuda.

Pakalihis nin apat na nakagiginhawang taon, naresibi mi an saro pang asignasyon. Inimbitaran kaming maglingkod bilang espesyal payunir saen mi man gusto. Minsan ngani namondo kaming bayaan an gibohon na pagbibiahe, determinado kaming magpadagos sa samong bagong asignasyon. Alagad saen? Sa gibohon na pagbibiahe, narisa ko na an kongregasyon na Portugues sa New Bedford, Massachusetts, nangangaipo nin tabang​—kaya nagpasiring kami sa New Bedford.

Pag-abot mi, an kongregasyon nagtao nin dakulang parti sa pag-ako sa samo. Iyan nagpamate nanggad sa samo na kami kaipuhan! Napaluha kami kaiyan. Pinaistar kami kan sarong hoben na mag-agom na may duwang omboy sa saindang harong sagkod na nakakua kami nin sadiri ming apartment. Totoo nanggad na binendisyonan ni Jehova an asignasyon na ini nin espesyal na pagpayunir na lihis pa sa samong inaasahan. Poon kan 1986 natabangan mi an mga 40 manlaenlaen na tawo sa banwaan na ini na magin mga Saksi. Sinda an samong espirituwal na pamilya. Dugang pa, nagkaigwa ako nin kagayagayahan na maheling an limang lokal na tugang na lalaki na nag-oswag pasiring sa pagigin may pagmakolog na mga pastor kan aripompon. Iyan garo man sana paglilingkod sa sarong mabungang destino sa pagmimisyonero.

Mantang sinasalingoy mi an nakaagi, naggagayagaya kami na nakapaglingkod kami ki Jehova poon sa pagkaniaki asin ginibo ming dalan nin pamumuhay an katotoohan. Totoo, an edad asin mga kamatean nakaaapektar sa sato ngonyan, alagad an pagpadagos sa dalan ni Jehova iyo pa man giraray an samong kosog asin kagayagayahan.

[Ritrato sa pahina 26]

Bagong abot sa Rio de Janeiro

[Ritrato sa pahina 28]

An samong espirituwal na pamilya sa New Bedford, Massachusetts